Konsekwencją niesatysfakcjonującej i mało efektywnej pracy pracownika jest nie tylko jej opóźnienie lub przestój w zakładzie pracy lecz również powstanie po stronie pracodawcy wymiernej szkody. Pracodawca może od pracownika dochodzić o odszkodowanie na drodze polubownej lub na drodze postępowania sądowego.

Jednakże odpowiedzialność pracownika nie może dotyczyć wszystkich aspektów, bowiem ponosi on odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez jego pracodawcę i tylko za naturalne następstwa swego działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

Nie ponosi on natomiast odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia rozmiarów szkody. W szczególności pracownik nie odpowiada za szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka, które podejmuje pracodawca. W razie wyrządzenia szkody przez kilku pracowników każdy z nich ponosi odpowiedzialność za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych pracowników do powstania szkody, odpowiadają oni w częściach równych.

Ciężar dowodu uzasadnienia okoliczności powodującej odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody spoczywa na pracodawcy.
W razie wyrządzenia przez pracownika, przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych, szkody osobie trzeciej, zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca, który następnie ma roszczenia regresowe w stosunku do pracownika na zasadach określonych powyżej.

Odpowiedzialność pracownika jest postrzegana w trzech następujący aspektach:
a) odpowiedzialność z winy nieumyślnej,
b) odpowiedzialność z winy umyślnej,
c) odpowiedzialność za mienie powierzone.

a)

Odpowiedzialność z winy nieumyślnej:

wOdszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. Takie rozwiązanie z pewnością nie zaspokaja pracodawcę, gdyż trzykrotne miesięczne pobory pracownika nie koniecznie pokryją w pełni szkodę.

b)

Odpowiedzialność z winy umyślnej
Jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości. Jednak udowodnienie umyślnego zaniedbania obowiązków, nie zawsze jest proste i jednoznaczne. Zdaniem sądu „zaniedbanie obowiązków z winy umyślnej pod postacią zamiaru ewentualnego zachodzi wówczas, gdy sprawca przewiduje możliwość powstania szkody i na to się godzi.” Stwierdza również, iż „okoliczność, że pomimo zwracania pracownikowi uwagi nadal wykonywał swe obowiązki nienależycie, nie świadczy jeszcze, że wyrządził szkodę umyślnie działając z zamiarem bezpośrednim bądź nawet ewentualnym”.

W przypadku umyślnego spowodowania szkody przez kilku pracowników, odpowiadają oni za zobowiązanie z tego tytułu solidarnie. Świadczy to o tym, że pracodawca może dochodzić naprawienia szkody od jednego z pracowników lub od wszystkich, bądź też od kilku z nich.

Natomiast uregulowanie należności przez jednego pracowników zwalnia pozostałych względem pracodawcy ze zobowiązania. Prawo nie wyklucza, że wśród sprawców szkody znajdą się osoby spoza zakładu pracy.
Odpowiedzialność materialna pracownika w przypadku udowodnienia winy umyślnej jest znacznie surowsza niż w sytuacji przewinienia nieumyślnego.

c)Odpowiedzialność za mienie powierzone.

Odpowiedzialność materialna za powierzone mu mienie rządzi się swoimi prawami, które jednak regulują zasady ogólne. Pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się:

1) pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,

2) narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej

oraz odzież i obuwie robocze,

odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu. Pracownik może jednak zwolnić się od odpowiedzialności jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek nie zapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia.

Objęcie wspólną odpowiedzialnością materialną za mienie powierzone z obowiązkiem wyliczenia się grupy pracowników jest możliwe na podstawie odrębnej umowy. Umowa taka powinna być zawarta na piśmie przez pracowników z pracodawcą, i powinna zawierać zasady w jakiej wysokości pracownicy odpowiadają za powierzone mienie. Jednakże w razie ustalenia, że szkoda w całości lub w części została spowodowana przez niektórych pracowników, za całość szkody lub za stosowną jej część odpowiadają jej sprawcy (szczegółowe zasady wspólnej odpowiedzialności materialnej pracowników zakładów pracy lub ich części w których odbywa się sprzedaż, produkcja, lub świadczenie usług albo przechowywanie mienia reguluje rozporządzenie Rady Ministrów).