„Klasyfikacja substancji niebezpiecznych, pojęcia dopuszczalnych stężeń”

Podstawowym aktem prawnym regulującym produkcję i obrót niebezpiecznymi substancjami chemicznymi jest USTAWA z dnia 11.01.2001 r. o substancjach preparatach chemicznych (Dz. U. z dnia 14.02.2001 r.).

Obszary związane z niebezpieczeństwem chemicznym:

- kryteria i sposób klasyfikacji substancji chemicznych pod względem zagrożeń dla zdrowia lub życia.

- sposób znakowania tych substancji.

- wymagania odnośnie do sporządzenia kart charakterystyki niebezpiecznych substancji chemicznych.

- zasady klasyfikacji mieszanin w zależności od stężenia w niej substancji.

Klasyfikacja substancji preparatów chemicznych

Zgodnie z ustawią o substancjach preparatach chemicznych z dnia 11.01.2001 r. substancje i preparaty podlegają klasyfikacji pod względem stworzonych przez nie zagrożeń dla zdrowia człowieka lub dla środowiska.

Celem klasyfikacji jest określenie:

- toksyczności

- właściwości fizykochemicznych

- ekotoksyczności substancji i preparatów, które mogą stwarzać zagrożenie w czasie normalnego ich stosowania lub użytkowania.

Substancje lub preparaty po określeniu ich właściwości powodujących zagrożenie, muszą następnie zostać oznakowane w celu wskazania tego zagrożenia (zagrożeń), dla ochrony użytkownika, populacji generalnej oraz środowiska.

Substancjami niebezpiecznymi i preparatami niebezpiecznymi zgodnie z ustawą są substancje i preparaty zaklasyfikowane, w, co najmniej do jednej z poniższych kategorii:

1. substancje i preparaty o właściwościach wybuchowych

2. substancje i preparaty o właściwościach utleniających

3. substancje i preparaty skrajnie łatwopalne

4. substancje i preparaty wysoko łatwopalne

5. substancje i preparaty łatwo palne

6. substancje i preparaty bardzo toksyczne

7. substancje i preparaty toksyczne

8. substancje i preparaty szkodliwe

9. substancje i preparaty żrące

10. substancje i preparaty drażniące

11. substancje i preparaty uczulające

12. substancje i preparaty rakotwórcze

13. substancje i preparaty mutagenne

14. substancje i preparaty działające szkodliwie na rozrodczość

15. substancje i preparaty niebezpieczne

Sposób znakowania substancji niebezpiecznych

Na podstawie właściwości fizykochemicznych (fizykochemicznych zależności od rodzaju ryzyka) umieszcza się na opakowaniu odpowiednie symbole wskazujące na rodzaj zagrożenia i sposób postępowania z substancjami chemicznymi w zależności od zagrożenia.

Podstawowe symbole R i S.

Wymagania odnośnie do sporządzenia kart charakterystyki substancji chemicznych.

Klasyfikacji substancji nie zamieszczonych w wykazie substancji niebezpiecznych oraz preparatów, dokonuje osoba wprowadzająca substancje lub preparat na kryterium Polski zgodnie z obowiązującymi kryteriami. Niedopuszczalne jest stosowanie w działalności zawodowej substancji i preparatów niebezpiecznych bez karty charakterystyki.

Karta charakterystyki- stanowi zbiór informacji o niebezpieczeństwie.

Zasady klasyfikacji mieszanin w zależności od stężenia w niej substancji niebezpiecznej.

Rozporządzenie przewiduje również sytuację, gdy zachodzi potrzeba zakwalifikowania mieszaniny, w której różne substancje niebezpieczne występują w różnych stężeniach.

E- (P

Klasyfikacja działania toksycznego substancji chemicznych po podaniu dożołądkowym (UE)

Metoda klasyczna:

Toksyczność ostra- określa się ilościowo

Na podstawie określenia toksyczności ostrej

• rozporządzenie dzieli substancję na 3 klasy:

1. toksyczność bardzo toksyczna- symbol T⁺

2. toksyczność toksyczna- symbol T

3. toksyczność szkodliwa- symbol X_n

oprócz oznaczenia LD₅₀ oznacza się LC₅₀ jest to śmiertelne stężenie medialne, które wyraża się jako masę badanej substancji w standardowej jednostce objętości powietrza tj. (mg/^m3).

Celem oznaczania LD₅₀ jest określenie stężenia badanej substancji w powietrzu, które może spowodować w ustalonym czasie śmierć 50% narażonych zwierząt.

Klasyfikacja substancji niebezpiecznych ma na celu ujednolicenie sposobu oznakowania substancji w skali międzynarodowej przypisując każdej z nich numer indeksowy każdej substancji, nazwę substancji, numer chemical abstract service (CAS), klasyfikację i znakowanie substancji.

Rozporządzenie uwzględnia niebezpieczne substancje chemiczne występujące w roztworze, podaje roztwory:

Zagrożenia związane ze stosowaniem niebezpiecznych substancji i peptydów, wynikają z:

- ich właściwości fizykochemicznych fizykochemicznych biologicznych, których definicje są określone w przepisach

- reakcji chemicznych zachodzących między niebezpiecznie

Substancje i preparaty o właściwościach wybuchowych- substancje i preparaty, które mogą wybuchnąć lub szybko…

Substancje i preparaty o właściwościach utleniających- mogą spowodować pożar lub zwiększyć ryzyko pożaru.

Substancje i preparaty skrajnie łatwo palne, substancje lub preparaty ciekłe, których temperatura zapłonu jest niższe od 21 stopni Celsjusza.

Substancje i preparaty łatwo palne- temperatura zapłonu jest równa bądź wyższa od 21 stopni Celsjusza.

Substancje i preparaty bardzo toksyczne- które w bardzo małych dawkach mogą spowodować śmierć lub groźne skutki zdrowotne np. form aldehyd, nitrobenzen, anilina.

Substancje i preparaty szkodliwe- mogą powodować poważne i przewlekłe skutki zdrowotne np. trichloroeten, glikol etylenowy.

Substancje i preparaty żrące- powodujące oparzenia.

Substancje i preparaty drażniące- powodujące wyraźne…

Substancje i preparaty uczulające-

Substancje i preparaty rakotwórcze- mogą wywołać raka np. benzen, benzydyna, arszenik.

Substancje i preparaty mutagenne- wywołujące dziedziczne uszkodzenia genetyczne np. benzo (a) piren, tlenek etylenu.

Substancje i preparaty działające na rozrodczość- mogą działać szkodliwie na funkcje rozrodcze np. disiarczek węgla.

Substancje i preparaty niebezpieczne dla środowiska- np. benzo (a)

Reakcje chemiczne mogą spowodować:

- rozpryśnięcie produktów

Ocena narażenia na szkodliwe działanie substancji chemicznych

Ocenę narażenia dokonuje się na podstawie biomarkerów.

Biomarker- to wywołana przez ksenobiotyki zmiana w komórkach i biochemicznych składnikach, procesach, strukturach funkcjach, która jest mierzalna w systemie biologicznym lub w próbce.

Ksenobiotyk- substancje chemiczne nie będące naturalnym składnikiem żywego organizmu ani też nie wykorzystane przez organizm do podtrzymywania funkcji życiowych.

- substancje obce dla organizmu np. niektóre leki, pestycydy, związki rakotwórcze.

Usuwanie (detoksykacja) zachodzi głównie w wątrobie.

1. biomarkery ekspozycji (narażenia)- to wskaźniki wchłoniętej dawki określające ilościowo wchłoniętą substancję toksyczną, jej metabolit lub produkty interakcji z substancjami endogennymi.

Szczególnie cenne są biomarkery swoiste dla określonej trucizny i występujące w łatwo dostępnym materiale biologicznym np. mocz, ślina, krew, powietrze wydychane.

1. biomarkery skutków zdrowotnych (efektu)- dostarczają informacji o zmianach w organizmie, które powstały w wyniku ekspozycji na działanie substancji toksycznych.

2. Biomarkery wrażliwości- informują o tym, czy w przypadku określonej osoby lub grupy osób po podaniu określonej dawki należy oczekiwać wystąpienia skutków zdrowotnych niższych lub wyższych od oczekiwanych.

Biomarkery ekspozycji określa się inaczej jako monitoring biologiczny.

Monitoring biologiczny- jest to systematyczny pomiar stężeń substancji toksycznych lub ich metabolitów tj. biomarkerów ekspozycji w tkankach, wydzielinach lub wydalinach. Danymi interpretacyjnymi mogą być wartości dopuszczalnych stężeń w materiale biologicznym (DSB).

Monitorowanie materiału biologicznego i ustalenie DSB jest trudne, wymaga poznania właściwości trucizn, posiadania nowoczesnego laboratorium analitycznego dysponowaniem odpowiednim zakresem wiedzy z zakresu interpretacji wyników oznaczeń.

Rozszerzoną formą wykorzystania biomarkerów ekspozycji są tzw. Testy ekspozycji. Pozwalają one na podstawie oznaczeń trucizny lub jej metabolitów materiale biologicznym określić indywidualnie ilość wchłoniętej.

Biomarkery efektu- stosowane w celu nadzoru zdrowotnego, pozwalają one wyłonić grupę zagrożoną, a także zapobiec powstawaniu efektów zdrowotnych pozostałej części populacji.

Mogą mieć zastosowanie w diagnostyce kulinarnej w celu:

- potwierdzenia diagnozy ostrego lub przewlekłego zatrucia

- oceny skuteczności postępowania leczniczego