Polityka pieniężna – Ryszard Wierzba W1 7.10.2013

Zaliczenie na ocenę- test ok. 40 pytań, 4 możliwe odp, tylko jedna prawidłowa, zalicza co najmniej 21 pytań. (38-40 bdb)

Zaliczenie – 20.01 na ost. wykładzie i w sesji poprawkowej

Plan wykładów:

1. Pieniądz i jego funkcje.

2. Kreacja pieniądza.

3. Baza monetarna i podaż pieniądza.

4. Popyt na pieniądz (Przegląd najważniejszych teorii).

5. Rynek pieniężny.

procentowa.

7. Geneza i rozwój bankowości centralnej.

8. Funkcje banku centralnego.

9. Niezależność i odpowiedzialność banku centralnego.

10. Transmisja impulsów pieniężnych.

11. Cele polityki pieniężnej.

12. Strategie polityki pieniężnej.

13. Instrumenty polityki pieniężnej.

14. Integracja walutowa w UE.

15. Polityka pieniężna Europejskiego Banku Centralnego.

16. Polityka pieniężna NBP.

Literatura:

1. Polityka pieniężna. Praca zbiorowa pod red. Andrzeja Sławińskiego C.H. Beck, Warszawa 2011.

2. Andrzej Kaźmierczak, Polityka pieniężna w gospodarce rynkowej. WN PWN, Warszawa 2008.

3. Współczesna polityka pieniężna. Praca zbiorowa pod red. Wiesławy Przybylskiej Kapuścińskiej, Difin, Warszawa 2008.

4. Michał Brzoza – Brzezina, Polska polityka pieniężna, C.H.Beck, warszawa 2011.

5. Ryszard Wierzba: Europejski Bank centralny. „Bank i Kredyt” 2006, r.7, wkładka (dostępne także na stronach WWW NBP).

6. Magdalena Proczek: Polityka monetarna w strefie euro. „Bank i Kredyt” 2008, nr. 6, wkładka.

Polityka gospodarcza to polityka fiskalna (dochody, wydatki), pieniężna, kursowa (relacja waluty krajowej do zagranicznej) i dochodowa (wpływ państwa na dochody ludności). Współczesna gospodarka jest gospodarką pieniężną.

Polityka pieniężna jest realizowana przez bank centralny. Polega ona na kształtowaniu przez BC podaży pieniądza w całym systemie bankowym i na oddziaływanie na kształtowanie się stopy procentowej w bankach na rynku pieniężnym i kapitałowym. Polityka pieniężna wpływa także na kształtowanie się wielkości realnych PKB, inwestycji i konsumpcji. Polityką pieniężną nazywamy, więc działalność banku centralnego prowadzoną w imieniu państwa, polegającą na wyborze pieniężnych celów makroekonomicznych i ich realizacji przez regulowanie podaży pieniądza i popytu na pieniądz, za pomocą wykorzystania wybranych instrumentów.

Celem nadrzędnym polityki pieniężnej jest niska i stabilna inflacja. Dla jej osiągnięcia władza monetarna może stosować odpowiednie do sytuacji (gospodarczej lub / i pieniężnej) wybrane instrumenty rynkowe lub/ i administracyjne.

Biorąc pod uwagę kryterium sposobu oddziaływania na gospodarkę, politykę pieniężną można rozpatrywać jako:

1. politykę restrykcyjną, która ogranicza i hamuje działalność gospodarczą, preferując metody i środki administracyjne regulacji obiegu pieniądza,

2. politykę ekspansywną, która wspomaga aktywność gospodarczą, liberalizując istniejące ograniczenia administracyjne oraz wprowadza więcej zasad rynkowych;

3. politykę neutralną, gdy pieniądz spełnia jedynie rolę ewidencyjną, obrachunkową, pasywną, pozostawiając rynkowi swobodę działania.

Uwzględniane kryterium kosztu pieniądza w gospodarce prowadzi do wyodrębnienia w polityce pieniężnej:

1. polityki taniego pieniądza, której zadaniem jest stymulowanie systemu gospodarki.

2. polityki drogiego pieniądza, mającej na celu hamowanie nadmiernego ożywienia gospodarczego.

Efekty kształcenia:

- rozumienie mechanizmów kształtowania podaży i popytu na pieniądz, kreacji pieniądza oraz krążenia pieniądza w gospodarce,

- rozumienie zagadnień inflacji i czynników ją kształtujących,

- rozumienie zależności między polityką pieniężną i polityką makroekonomiczną,

- rozumienie instrumentów polityki pieniężnej i ich wpływu na sytuację pieniężną i gospodarczą.

Formy pieniądza:

- pieniądz towarowy (płaciła)

- pieniądz metalowy

- monety metalowe

- banknoty

- pieniądz papierowy

- weksle

- system waluty złotej

- system dewizowo – złoty

- zdecentralizowany pieniądz wkładowy

- pieniądz elektroniczny

PIENIĄDZ I JEGO FUNKCJE

I. PRZESŁANKI POJAWIENIA SIĘ PIENIĄDZA

A. Analiza R. Clowera

1. Koszty związane z wymianą

• transakcyjne – np. marnowanie czasu, zmęczenie, koszty związane z przeprowadzeniem transakcji

• związane z oczekiwaniem

• - koszty subiektywne- np. jeśli jednostka nie ma długo danego towaru np. Ktoś nie ma kawy, to jest śpiący.

• - koszty obiektywne – np. jeśli transakcje trzeba przeprowadzić raz do roku, to przez ten czas trzeba je składować przed zniszczeniem i pilnować.

• Optimum- wymiana towaru co 3 miesiące.

1. Okresowość wymiany redukuje koszty

2. Różne sposoby organizowania wymiany:

- wymiana barterowa (towar za towar)

- targi

- gospodarka pieniężna

• pieniądz to towar

• pieniądz fiducjarny (fiducio-zaufanie, pieniądz w formie papierowej)

Homo economicus – jest to istota, która szuka wyłącznie osobistego interesu, i która w konsekwencji maksymalizuje swoje szeroko pojęte przyjemności i minimalizuje swoje szeroko pojęte przykrości (kłopoty).

Racjonalność – jednostka jest racjonalna, kiedy dąży do osiągnięcia swojego celu biorąc pod uwagę środki, którymi dysponuje i ograniczenia, którym podlega.

II DAWNE FORMY PIENIĄDZA

1. Pieniądz - towar

- towary, które zaspokajają potrzeby społeczności (np. sól, tytoń)

- towary mające charakter ozdób

- towary będące narzędziami pracy (np. woły, łopaty)

- towary wymieniane z innymi społecznościami (np. kawa)

Pieniądz towar pełni podwójną funkcję:

- jest wykorzystywany w celu zaspokajania poszczególnych potrzeb

- jest powszechnie akceptowanym środkiem wymiany.

B. Pieniądz metalowy

1. Zalety metali szlachetnych:

- podzielność

- trwałość – nie psuły się, złoto, srebro

- plastyczność- sztabki, okrągłe, kwadratowe, z otworkiem

- rzadkość

- rozpoznawalność

2. Ewolucja form pieniądza w formie metali szlachetnych

- pieniądz ważony

- różne kształty pieniądza

- różna waga

- pieniądz bity

• system menniczy otwarty (każdy mógł wybijać pieniądz z własnego metalu)

• system menniczy zamknięty

Gorszy pieniądz wypiera lepszy.

Prawo Kopernika- zmuszanie do nabywania gorszych monet

3. Od bimetalizmu do monometalizmu

- złoto i srebro (po przywiezieniu przez Kopernika złota – potaniało ono; gdy w USA odkryto kopalnie srebra – potaniało ono, stosunek wartości 1:15,5)

- niedogodności bimetalizmu

Banknot – bankowa nota o złożonym złocie.

C. Wykształcenie się biletów bankowych

1. Od certyfikatu depozytowego do pieniądza papierowego

2. Kontrowersja pomiędzy „szkołą bankową” (Banking School) i „szkołą obiegową” (Currency School).

Bankowa szkoła – brytyjska, uważała, że można emitować więcej banknotów niż jest pokrycia w złocie.

Obiegowa szkoła – francuska J Babtist – uważała, że można tyle emitować banknotów, na ile ma się pokrycie w złocie.

Geneza pieniądza:

Po rewolucji francuskiej – banknoty bez pokrycia w złocie, po pewnym czasie zrezygnowano z nich.

Do I wojny światowej istniała pełna wymienialność na złoto.

W 1947 roku – wymienialność dolarów na złoto dla członków Międzynarodowego Funduszu walutowego do 1971 roku dla banków centralnych.

Dziś mamy pieniądz fiducjarny na nic nie wymienialny. Pochodzi od słowa fiducio- zaufanie.

D. Wykształcenie się pieniądza wkładowego

pieniądz bezgotówkowy kreowany przez banki komercyjne, jest to pieniądz zdecentralizowany (wkładowy)

pieniądz centralny kreowany przez BC

Weksel handlowy – bezwarunkowe zobowiązanie do spłaty długu w danym miejscu i czasie

Weksel bankowy – zobowiązanie bankiera do zapłaty określonej kwoty pieniężnej (zwrotu depozytu z ewentualnym procentem) – nota bankowa.

Kreacja pieniądza

Przykład, założenia:

1. jest nowy bank A który nie ma wkładu własnego (obowiązuje dyrektywa wg której bank musi mieć 5 mln Euro)

2. wymagana rezerwa 10% (w rzeczywistości zawsze jest niższa, np. w Eurolandzie wynosi 2%)

BANK A

Aktywa		Pasywa
Kasa	1000,-	Wkład pierwotny klienta K1	1000,-

Bank dzięki wniesionemu wkładowi przez klienta pierwszego może udzielić kredytu Klientowi 2 wysokości 900 (zachowując rezerwę 10%) i zarabiając na marży, czyli różnicy między oprocentowaniem kredytów i depozytów.

Klient 2 ma zobowiązanie wobec Klienta 3 i spłaca je z otrzymanego kredytu. Klient 3 wpłaca otrzymane pieniądze od Klienta 2 do banku A bo tam ma swoje konto. Pieniądze wracają do banku A.

BANK A

Aktywa		Pasywa
Kasa Kredyt klienta K2	1000,- 900,-	Wkład pierwotny klienta K1 Wkład pochodny klienta K3	1000,- 900,-
	1900,-		1900,-

1900-pieniądze w obiegu

Bank dalej może udzielać kredytu, ale musi zachować dalej rezerwę 10% więc w tym przypadku musi zachować 190 rezerwy czyli może udzielić kredytu na 810.

BANK A

Aktywa		Pasywa
Kasa(1000-810) Kredyt klienta K2 Kredyt klienta K4	190,- 900,- 810,-	Wkład pierwotny klienta K1 Wkład pochodny klienta K3	1000,- 900,-
	1900,-		1900,-

Klient 4 płaci swoje zobowiązania wierzycielowi, który ma konto w Banku B zatem bank A za pośrednictwem banku centralnego przekazuje Bankowi B 810. Bank B Take może dalej udzielić kredytu ale zachowuje także rezerwę 10%.

BANK B

Aktywa		Pasywa
Kasa	810,-	Wkład pierwotny klienta K5	810,-

Schemat kreacji pieniądza przez banki handlowe

Faza	Wkłady	Rezerwy kasowe	Udzielone kredyty
I II III … …	1000 900 810 … …	100 90 81 … …	900 810 729 … …
Razem	10 000	1000	9000

Bank może udzielać kredytu do momentu, gdy w kasie zostanie 10% pieniędzy. Więcej kredytów można udzielać, gdy zmniejszy się rezerwę.

W przykładzie 1000 zł jest wkładu pierwotnego i 9000 zł wkładu pochodnego, czyli bank B wykreował 9000 pieniądza zdecentralizowanego. Jeśli klient 2 spłaci już kredyt, bank wcale nie będzie miał więcej pieniędzy. Zmniejszy się tylko ilość pieniądza zdecentralizowanego w obiegu.

Jeśli w obiegu jest zbyt dużo pieniądza rośnie inflacja. BC może zmniejszyć ilość pieniądza w obiegu zwiększając wysokość stopy rezerw obowiązkowych. Jest to jeden z instrumentów BC do regulowania ilości pieniądza w obiegu.

Liczbę, przez którą należy pomnożyć wkład pierwotny, aby otrzymać łączną sumę wkładów nazywa się mnożnikiem wkładowym. Jeśli mnożnik oznaczymy przez M1, a ułamek rezerw minimalnych przez r, to wzór ten przyjmuje postać:

M1= 1 : r

Gdzie:

M1 – mnożnik wkładowy

r – stopa minimalnych rezerw obowiązkowych

w naszym przykładzie mnożnik wynosi:

M1 = 1 : 0,1 = 10

Aktualne formy pieniądza:

1. Gotówkowy (centralny)

• Bilety bankowe- banknoty, choć naprawdę nimi nie są, bo banknoty były wymieniane na złoto

• Pieniądz zdawkowy- głównie monety lub postać papierowa o niskich nominałach, tzw. Kleine Geld

1. Bezgotówkowy – zdecentralizowany (wkładowy), tworzony przez banki komercyjne

Instrumenty krążenia pieniądza wkładowego (nie są to pieniądze, są to instrumenty przesuwania pieniądza):

Czek, karta bankowa, polecenie przelewu, polecenie pobrania

1. Pieniądz elektroniczny

Rys. 1.1. Emisja płynnych rezerw banków

W jaki sposób bank centralny kreuje pieniądz?

- poprze rezerwy walutowe- BC jest zobowiązany odkupić od banków komercyjnych waluty innych krajów

- pożyczki udzielane bankom komercyjnym

Banki komercyjne mają płynne rezerwy - gotówka i pieniądz na rachunkach w BC.

Rys.1.2 Kreacja bazy monetarnej obiegu

3. PIENIĄDZ I JEGO FUNKCJE

Frederic S. Miszkin: „Pieniądz, to wszystko, co jest powszechnie akceptowane (czyli przez wszystkich) w formie zapłaty za dobra i usługi lub spłaty długu”.

Funkcje pieniądza:

1. Miernik wartości, w pieniądzu wyraża się wartość rynkową towarów i usług, co umożliwia porównywanie wartości towarów i usług (cena w danym momencie, po której można sprzedać towar

2. Środek wymiany- dokonywane są transakcje zakupu, czyli wymieniam towar za pieniądz;

3. Środek płatniczy- płatność odroczona w czasie; dochodzi do uregulowania zobowiązań; tzw. Kredyt kupiecki, np. zapłata podatku

4. Środek przechowywania wartości, czyli środek tezauryzacji (dot. Tylko pieniądza gotówkowego). Oszczędności – czasowe wstrzymanie się od konsumpcji i kredytuje w ten sposób bank centralny.

Zalety tej funkcji:

• Brak kosztów transformacji – doskonała płynność;

• Stała wielkość nominalna; np. akcje banku

Wady:

• Brak dochodu z wartości przechowywanej w formie pieniężnej;

• - z mieszkania- wzrost ceny rynkowej

• - z obligacji – oprocentowanie

• - z akcji - dywidenda

• Zmniejszenie się wartości realnej, mierzonej siłą nabywczą.

Główne miary pieniądza, czyli tzw. agregaty pieniężne to:

*M₀- pieniądz banku centralnego, czyli pozostające w cyrkulacji (obiegu) bilety bankowe+bilon (czyli gotówka) oraz depozyty banków komercyjnych na rachunkach w Banku Centralnym. Ten agregat jest określony także jako baza monetarna lub jako „Pieniądz o największej sile” ze względu na szczególną rolę w kształtowaniu podaży pieniądza w całości.

M₁- Pieniądz w ścisłym znaczeniu tego słowa (bilety bankowe, bilon, depozyty na rachunkach bankowych płatne na każde żądanie)[M₀ + a’vista];

M₂- M₁ plus potencjalny pieniądz, tj. depozyty krótkoterminowe, depozyty zwrotne na każde żądanie, ale nie podlegające dysponowaniu za pomocą czeków lub przekazów ( lub depozyty na książeczce oszczędnościowej);

*M₃- najszerzej rozumiane zasoby pieniężne: M₂ + wszelkiego rodzaju depozyty długoterminowe i inne niezaliczone od M₂.jest wykorzystywany do mierzenia pieniądza w obiegu, wykorzystywany w polityce pieniężnej banku Centralnego

M4 – (oznaczane również L) zasoby płynności gospodarki, tzn. M3 plus aktywa finansowe w postaci papierów wartościowych podlegających sprzedaży (bonów skarbowych, obligacji, z wyjątkiem tych, które nie mogą być przedmiotem obrotu walutowego na rynku pieniężnym i kapitałowym).

Skład agregatów pieniężnych w Eurosystemie:

M₁ (40,2%) pieniądz gotówkowy 4,8%

+ depozyty a’vista 35,4%

M₂ (85,3%) = M1 (40,2%)

+ depozyty krótkoterminowe na okres krótszy niż 2 lata (19,90%)

+ depozyty krótkoterminowe za wypowiedzeniem do 3 m-cy (25,20%)

= 85,30%

M₃ (100%) = M₂ (85,3%)

+ operacje repo (4,20%)

+ udziały w funduszach rynku pieniężnego (8%)

+ instrumenty rynku pieniężnego i wierzytelności zwrotne w okresie do 2 lat (2,5%)

= 100%

W PL w większe zaangażowanie gotówki niż w strefie Euro (13,7:7,5)

PYTANIA NA EGZAMIN!!!

1.Proszę wskazać funkcję, która nie jest klasyczną funkcja pieniądza:

– miernik wartości

- środek wymiany

- środek kredytowy

- środek przechowywania wartości

2. Baza monetarna, czyli tzw. pieniądz o najwyższej sile to:

- pieniądz BC czyli w cyrkulacji (M0)

- pieniądz w ścisłym tego słowa znaczeniu

- fałszywka

- fałszywka

Funkcje systemu finansowego

Finansowanie pośrednie

Obieg pieniądza w gospodarce- występują podmioty mające nadwyżki (oszczędności) i niedobór

SYSTEM FINANSOWY

Pożyczkodawcy:

- gosp.domowe – pieniądze na ROR

- przedsiębiorstwa- gromadzą środki na bieżącą działalność np. na zakup materiałów

- państwo - w danym momencie mają nadwyżkę, kiedy np. przychodzi termin zapłaty podatków, tzw. Wysokie wody

System finansowy tworzą instytucje finansowe, rynki finansowe oraz różnego rodzaju regulacje określające zasady funkcjonowania i powiązania między rynkami oraz instytucjami finansowymi.

System ten umożliwia gromadzenie i alokację oszczędności, jak również ich wykorzystanie dla sfinansowania inwestycji.

Instytucja kredytowa (szersze pojęcie) a bank (może przyjmować depozyty, udzielać kredytów i świadczyć inne usługi)

Instytucje finansowe, czyli pośrednicy finansowi (instytucje kredytowe np. banki, inne instytucje pieniężno-finansowej jak np. FI), to podmioty ekonomiczne, które charakteryzują się tym, że:

• Głównym przedmiotem ich działalności a tym samym ich podstawowym źródłem dochodów jest utrzymywanie instrumentów finansowych i dokonywanie nimi transakcji;

• Dominującymi składnikami ich majątku są zazwyczaj instrumenty finansowe (udzielone kredyty).

Budżet państwa nie jest instytucją finansową, ponieważ gromadzi środki by je wydawać.

Na rynkach finansowych dochodzi do spotkania popytu i podaży pieniądza.

Instrumenty finansowe:

• W aspekcie księgowym, to zobowiązania finansowe tj. roszczenia dotyczące majątku jednych podmiotów gospodarujących do drugich;

Dla emitentów instrumenty finansowe są zobowiązaniami, dla ich posiadaczy są zaś składnikami majątku, np. bony skarbowe

• W aspekcie ekonomicznym są swoistymi obietnicami, przyrzeczeniami, implikującymi zaufanie do ich emitentów, np. emitowanie obligacji korporacyjnych- wiąże się z tym obietnica wykupienia i zapłata odpowiedniej kwoty.

Regulacja – ogół przepisów, które obowiązują

Rynek – to zderzenie popytu i podaży na dane dobra lub usługi, na rynku SA sprzedający i kupujący, czyli uczestnicy rynku. Główne instrumenty rynku finansowego – jedni kupują, inni sprzedają.

Rynek pieniężny:

- r. hurtowy

- r. detaliczny

W2 21.10.2013

Rynek pieniężny - do 1 roku

Rynek kapitałowy – powyżej 1 roku

1. Podstawowe funkcje rynku pieniężnego

2. Główni uczestnicy rynku pieniężnego

3. Główne instrumenty rynku pieniężnego

4. Rynek depozytów i kredytów bankowych (detaliczny rynek pieniądza)

- banki komercyjne

- kasy oszczędności

- spółdzielcze kasy oszczędnościowo – pożyczkowe

- deregulacja systemów bankowych

5. Rynek lokat międzybankowych (hurtowy rynek pieniądza)

- lokaty międzybankowe

- operacje otwartego rynku

Rynek pieniężny, to rynek instrumentów o bardzo wysokim poziomie płynności i bezpieczeństwa, instrumenty wierzycielskie (dłużne) wyrażające zobowiązanie emitenta wobec posiadaczy takich instrumentów do spełnienia określonego świadczenia może mieć różne formy, np. formę przetargu.

Funkcje rynku pieniężnego:

• wyrównuje na krotki termin (termin do 1 roku) płynność banków w drodze refinansowania nadmiarów środków pochodzących z operacji klientów, bądź też pokrywa niedobór środków powstałych z tych operacji.

• umożliwia bankom zabezpieczenie koniecznych rezerw pieniężnych

• *określa wysokość procentu w krotko- i średnioterminowych operacjach z klientami

• *stwarza bankowi centralnemu możliwości wywierania wpływu na koniunkturę poprzez oddziaływanie na wielkość podaży pieniądza (polityka rezerwy obowiązkowej, otwartego rynku, redyskontowa)

• Zapewnia bankom optymalne rozwiązanie problemu dążenia do zmniejszenia ryzyka utraty płynności i ryzyka stopy %, a także umożliwia optymalizację zysku poprzez zmianę struktury aktywów

PYTANIE NA EGZAMIN: Rynek pieniężny i jego funkcje.

Odp.: Rynek, na którym odbywa się handel instrumentami finansowymi z terminem zapadalności do 1 roku. Pełni on bardzo użyteczne funkcje dla systemu finansowego państwa (wymienione powyżej)

Rynek pierwotny i wtórny.

Rynek pierwotny obejmuje transakcje pomiędzy emitentem a pierwszym nabywcą instrumentu.

Rynek wtórny transakcje już wyemitowanymi instrumentami pomiędzy inwestorami, zwykle bez udziału emitenta, rożne formy organizacji (także rynek OTC)

Uczestnicy rynku pieniężnego:

1. Bank Centralny NBP (market maker)

2. Skarb Państwa

3. Banki komercyjne i inwestycyjne

4. Firmy brokerskie

Broker – makler – odpłatnie uczestniczy w zawieraniu transakcji pieniężnych, działa na cudzy rachunek w zleconych mu indywidualnie transakcjach, za co pobiera prowizję. Pośrednicząc na rynku pieniężnym broker łączy partnerów, którzy chcą zawrzeć transakcję. Od brokera należy odróżnić dealera – jest to pośrednik działający we własnym imieniu, który kupuje i sprzedaje instrumenty finansowe na własny rachunek, czerpiąc przychody z uzyskanej marży, często w tej roli występują banki, jako dealerzy rynku pierwotnego.

5. Fundusze inwestycyjne ( w tym fundusze rynku pieniężnego) emerytalne

6. Firmy ubezpieczeniowe

7. Przedsiębiorstwa

PYTANIE NA EGZAMIN: Uczestnicy rynku pieniężnego.

Papiery wartościowe będące przedmiotem obrotu na rynku pieniężnym.

1. Bony skarbowe – (treasury bill) to krótkoterminowy papier wartościowy emitowany przez Skarb Państwa, w którym zobowiązuje się do jego wykupu w określonym terminie.

• Podstawa prawna zarządzenie MF w 1999 r.

• instrument dyskontowy o wartości nominalnej 10 tys zł, (dyskonto stanowi późniejszy zarobek inwestora, wartość nominalna bonu to cena emisyjna i dyskonto)

• W imieniu Skarbu Państwa bony emituje Minister Finansów w celu finansowania deficytu budżetowego

• dealerzy to banki komercyjne

• jest to papier na okaziciela o terminach zapadalności od 1-52 tygodni (2,3 dni, 1,2,4,8,13,26,3,52 tygodnie)

• nabywane przez rezydentów (banki, przedsiębiorstwa, fundusze) i nierezydentów

• na rynku pierwotnym: sprzedaż na przetargach organizowanych przez NBP w pierwszy dzień roboczy tygodnia

• na rynku wtórnym: rynek OTC rozliczenie i dostawa na datę waluty spot, dealerzy rynku pieniężnego

• agentem emisji bonów skarbowych jest NBP, który prowadzi Centralny Rejestr Bonów Skarbowych

2. Bony pieniężne

· Emitowany przez NBP (1990-91; od 1995)

· nominał 10,000

· instrument dyskontowany dostępny dla rezydentów

· termin zapadalności 31,90,182 dni

· sprzedawane na przetargach w celu ograniczenia nadpłynności (w sektorze bankowym jest za dużo z punktu widzenia prowadzenia polityki pieniężnej środków płynnych) sektora bankowego wykorzystywany w operacjach otwartego rynku

3. Certyfikat depozytowy – (certificate of deposit CD) jest zbywalnym instrumentem finansowym rynku pieniężnego zaliczanym obok bonów komercyjnych przedsiębiorstw, do niepublicznych instrumentów dłużnych. Wystawcą jest bank komercyjny, który poprzez ich emisję ma możliwość zgromadzenia funduszy potrzebnych do finansowania bieżącej działalności, a

zwłaszcza kontynuacji akcji kredytowej.

Rodzaje CD wg kryterium:

• oprocentowaniaCD o stałym oprocentowaniu, których oprocentowanie od emisji do wykupu jest stałe lub o zmiennym oprocentowaniu (CD ze zmienną stopą procentową kupon jest związany ze stawkami referencyjnymi (np. LIBOR WIBOR), i powiększony o marżę, która jest kompensatą dla nabywcy za to ze kwota kapitału zainwestowanego CD będzie spłacona w dniu wykupu CD, a nie na koniec każdego okresu odsetkowego

• sposobu sprzedażydyskontowe (CD emitowane po cenie niższej od ich wartości nominalnej i w dniu zapadalności wykupowane przez emitenta po cenie nominalnej) lub wg nominału

• terminu wykupu: krótszym lub dłuższym niż 1 rok

Papiery dłużne banków:

• Głównie rynek niepubliczny

• Spadek emisji w stosunku do lat poprzednich

• Emitentami są banki specjalistyczne, banki o małej sieci placówek

• Główni inwestorzy to przedsiębiorstwa

4. Krótkoterminowe papiery dłużne (KPD)- instrument dłużny, niezabezpieczony, emitowany przez przedsiębiorstwo, które za jego pomocą zaciąga kredyt, (może przyjąć formę weksla, obligacji lub skryptu dłużnego). Emitowany jest na okres roku, na okaziciela. Oprocentowanie indeksowane do WIBORu

• rożna jest podstawa prawna takiego instrumentu (prawo wekslowe, ustawa o obligacjach, KC), główną podstawą emisji jest ustawa o obligacjach

• bank pełni tu jednocześnie wiele funkcji (rolę agenta emisji, depozytariusza-przechowuje wyemitowane instrumenty, organizuje rynek wtórny)

• różnorodne nazwy m.in. kwit, bon komercyjny, bon dłużny

Zalety KPD dla emitenta

• szybkość i prostota pozyskania kapitału (szybciej niż emisja akcji, kredyt)

• możliwość sprzedaży dla szerszej grupy inwestorów

• elastyczność – dopasowanie wielkości emisji do potrzeb emitenta, możliwość sprzedaży dla szerokiej rzeszy inwestorów

• niższe koszty niż w tradycyjnych formach pozyskiwania funduszy

• możliwość przeznaczenia na dowolny cel (inaczej niż w kredycie)

• możliwość rolowania emisji (zastąpienia KPD przez inne, gdy następuje czas wykupu)

Zalety KPD dla inwestora

• istnienie rynku stanowi o płynności instrumentu, czyli możliwość jego zbycia

• konkurencyjność rentowności inwestycji

• ograniczone ryzyko kredytowe

• emisja jest bardzo często gwarantowana przez zagraniczną centralę firmy

• oceniane przez agencja ratingowe

• forma weksla ułatwia obrót na rynku wtórnym

Wady KPD

• wysoki nominał ogranicza dostęp inwestorów

• finansowanie krótkoterminowe

• inwestorami przy niektórych emisjach mogą być tylko rezydenci

• ryzyko kredytowe emitenta (przypadek Universalu)

Rynek KPD

• Spadek emisji KPD – duże rezerwy płynnościowe przedsiębiorstw,

• wzrost finansowania przez instytucje pośrednictwa finansowego (leasing ¼ ogółu finansowania),

• wydłużone terminy zapadalności 80% wartości emisji do 6 miesięcy

• Koncentracja wśród agentów emisji (80% zajmuje 5 banków)

Firma emitująca

Przekaz środków

Zabezpieczenie płynności

Organizator emisji(agent) Bank(gwarant)

Pozyskanie środków

Inwestor

5. Sekurytyzacja – jest metodą pozyskiwania środków finansowych poprzez emisję papierów wartościowych pod istniejące lub przyszłe wierzytelności. Polega ona na emisji papierów wartościowych pod zastaw wierzytelności, którymi są wyselekcjonowane aktywa podmiotu gospodarczego inicjującego proces sekurytyzacji. Jest to więc forma zamiany wierzytelności na gotówkę. Dokładniej mówiąc sekurytyzacja jest procesem w którym wybiera się i grupuje pewne aktywa lub strumienie płatności z aktywów, szacuje ich ryzyko systematyczne, a następnie w oparciu o aktywa emituje papiery wartościowe, zwane papierami wartościowymi

opartymi na aktywach ( Basset Backed Securities – ABS)

Proces sekurytyzacji inicjuje przedsiębiorstwo lub instytucja finansowa zainteresowana sprzedażą swoich aktywów i pozyskaniem pieniędzy z rynku finansowego. Może to być też Skarb Państwa lub JST. Podmiot ten nazywa się inicjatorem lub aranżerem tego przedsięwzięcia. Aktywa te sprzedaje się utworzonej w tym celu spółce specjalnego przeznaczenia (Special Purpose Vehicle – SPV)

RYNEK DEPOZYTÓW I KREDYTÓW

Rynek detaliczny pieniądza – rynek depozytów i kredytów

• Krótkoterminowe operacje depozytowo-kredytowe banków komercyjnych

• Kasy oszczędności

• Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-pożyczkowe

• Kasy oszczędnościowo-budowlane

• Deregulacja systemów bankowych

Rynek hurtowy pieniądza

• Rynek międzybankowy to rynek wolnych środków płynnych systemu bankowego.

• Depozyt międzybankowy jest transakcją polegającą na przyjęciu bądź udzieleniu przez jeden bank drugiemu określonej kwoty środków pieniężnych na określony czas przy określonej stopie procentowej

Depozyty:

• krotkoterminowe (do 1miesiąca)

• długoterminowe (od 1 do 12 miesięcy)

Ze względu na charakter prowadzonych transakcji wyróżnia się:

• transakcje typu call (nie mają uzgodnionego terminu zwrotu; okres wypowiedzenia 24-48h)

• transakcje terminowe (z góry określony termin)

W3 28.10.2013

Rynek lokat międzybankowych – czyli transakcji polegających na przyjęciu lub udzieleniu lokaty (depozytu) drugiemu banku na okres, wysokość i po z góry ustalonej stopie. Lokaty mogą być udzielane na okres O/N noc, T/N dzień od jutra, 1W, 2W, 1,3,6,9,12 M

Międzynarodowy rynek pieniężny nie podlega władzy monetarnej danego kraju, np. bank w Londynie nie podlega władzy Wlk. Brytanii.

Stopa procentowa:

1. punkt widzenia pożyczkodawcy: stopa procentowa to zapłata za czasową za czasową rezygnację z dysponowania kapitałem

2. punkt widzenia pożyczkobiorcy: stopa procentowa to cena za użyczenie pieniędzy na dany okres

3. czynniki określające poziom stopy procentowej

• okresy lokaty i pożyczki

• ryzyko przepisywane pożyczce

• średnia stopa zwrotu

• przewidywania, co do przyszłości politycznej, gospodarczej, itp.

1. Wysokość i strukturę występujących w danej gospodarce stop procentowych odzwierciedla krzywa dochodowości, która mówi o wysokości oprocentowania pożyczek zaciąganych na rożne terminy

Na rynku międzybankowym wysokość stóp procentowych zależy od:

1. Popytu i podaży na kapitał

2. Ryzyka inwestycyjnego

3. Oczekiwań ryzyka odnośnie inflacji

4. Polityki pieniężnej Banku Centralnego

TEORIE STÓP PROCENTOWYCH:

1. preferencji- stopa składa się z oczekiwań stopy procentowej w przyszłości i premii za ryzyko

2. oczekiwań – akcentuje się porównania oprocentowań na różnych instrumentów finansowych

3. rynku – stopy na różnych rynkach układają się na różnym poziomie, oprocentowanie zależy od wielu czynników, np. rodzaju klienta, celu (budowlany, inwestycyjny)

4. Preferowanych kapitałów – inwestorzy nastawieni na duże ryzyko

Ceny lokat mają charakter widełkowy

• cena kupna (przyjęcie depozytu) WIBID

• cena sprzedaży (udzielenia lokaty)

WIBID – średnia arytmetyczna stop procentowych po jakiej najważniejsze banki są skłonne przyjmować lokaty

WIBOR – średnia arytmetyczna stop procentowych, po jakich najważniejsze banki są skłonne sprzedawać swoje płynne nadwyżki, wyższa niż WIBID

LIBID LIBOR, EURIBID EURIBOR, SIBID SIBOR, stopy te funkcjonują tylko iędzy bankami

Stopa realna = nominalna – wysokość inflacji

STOPA POLONIA – jej zadaniem jest odzwierciedlenie wahań cen depozytów ON na rynku międzybankwoym. Określa ona oprocentowanie depozytów złotowych, udzielonych lub przyjętych w terminie ON i jest obliczana przez NBP jako stawka średnia ważona kwotami depozytów. Jest to różnica między WIBOR i WIBID. Ma charakter jedynie sprawozdawczo-analityczny.

Średnie z kwotowań 10 największych banków określane są codziennie o 11.00.

Geneza i rozwój bankowości centralnej:

Pojawienie się banknotów

Pierwsze banki

Od banku emisyjnego do centralnego

Wzrost gospodarczej roli państwa i rozwój funkcji banku centralnego

Wykształcenie się banku centralnego.

Pierwszy BC powstał w Szwecji w 1968 r.

W USA Bank Centralny nie należy do państwa, a funkcję BC pełni system rezerwy federalnej, który składa się z 12 banków okręgowych i jest organizacją prywatną. Członkowie rezerwy pełnią kadencję 14 lat, szefostwo rezerwy stacjonuje w Waszyngtonie. Federalny Komitet Otwartego Rynku mieści się w NY, decyzje podejmują członkowie rady gubernatorów (5 prezesów największych banków + 1 prezes z pozostałych 7 rotacyjnie)

• w Polsce w 1828 powstał Bank Polski, na podstawie którego powstał NBP

• posiadał przywilej emisji pieniądza gotówkowego, w zamian za to miał obowiązek udzielania pożyczek państwu. W 1870 przywilej ten został odebrany i przeszedł do banku Rosji

• 1916 – reaktywowano BC _polska krajowa kasa pożyczkowa wielka inflacja

• 1924 – rząd Grabskiego utworzył nowy BC pod nazwą bank Polski, wraz w wybuchem wojny bank zawiesił działalność

• ok. 1945 utworzono NBP jako BC. Bank Polski postawiony w stan likwidacji (1952 formalnie zlikwidowany)

• 1989 z NBP wydzielono 9 banków komercyjnych, które sprywatyzowano

• I BC II szczebel bankowośćkomercyjna

Bank centralny w rozwiniętej gospodarce rynkowej odgrywa zasadniczą rolę. Pełni o trzy podstawowe funkcje:

• bank emisyjny – polega na tym, że bank centralny emituje znaki pieniężne, które są prawnym środkiem płatniczym w Polsce oraz organizuje obrót gotówkowy. Bank centralny wycofuje także uszkodzone znaki pieniężne oraz zaopatruje banki i instytucje w te znaki. Przeciwdziała również tak zwanemu praniu brudnych pieniędzy. Bank centralny określa wielkość emisji znaków pieniężnych, a także moment wprowadzenia do obiegu oraz reguluje ilość pieniądza w obiegu, tworzy pieniądz: banknot jako p. gotówkowy i Żyrowy czyli rezerwowy.

• bank banków

• przyjmuje rezerwy gotówkowe banków komercyjnych i udziela im kredytów

• wpływa na potencjał kredytowy banków komercyjnych przez instrumenty polityki pieniężnej

• reguluje wielkość tworzonego przez banki komercyjne pieniądza oraz płynność systemu bankowego

• przechowuje papiery wartościowe innych banków oraz zarządza nimi

• prowadzi konta walutowe banków oraz kupuje i sprzedaje po cenach urzędowych waluty wymienialne

• stwarza warunki do zapewnienia prawidłowego obrotu płatniczego w kraju a także za granicą

• bank państwa – jako bank państwa zajmuje się takimi czynnościami jak:

• prowadzenie rachunków jednostek budżetowych oraz bieżącą obsługę budżetu państwa

• pełnienie roli agenta rządu w zakresie długu państwowego

• pełnienie roli depozytariusza rządu i jego agenta

• administrowanie rezerwami dewizowymi państwa oraz złotem

• realizowanie polityki kursu walutowego oraz rezerw walutowych państwa

• pełnienie roli doradcy oraz koordynatora rządu i jego jednostek organizacyjnych

W5 4.11.2013

1. Podstawowym celem polityki pieniężnej do zrealizowania dla NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Alan Greenspan: „Stabilność cen oznacza tak niską stopę inflacji, żeby gospodarstwa domowe, przedsiębiorcy nie musieli jej brać pod uwagę podejmując codzienne decyzje”

• stabilność cen W PL ceny wahają się od wzrostu od 1,5% do 3,5%, w Eurolandzie od 0% do 2% (nie powinna być zerowa, bo łatwo wpaść w deflację)

Trzy rożne sytuacje wzrostu cen:

Inflacja – w dłuższym okresie czasu wzrasta ogólny poziom cen

Stabilny Poziom Cen – taki wzrost cen, który nie jest specjalnie zauważalny przez gospodarstwa domowe

Deflacja – spadek cen – sytuacja najgorsza ze wszystkich

Cele pośrednie:

1. kontrola kursu walutowego

2. Kontrola agregatów pieniężnych

3. Kontrola stóp procentowych

Cel niepośredni: Bezpośredni cel inflacyjny wyrażony punktowo lub w postaci pasma wahań

Ad. Kontrola kursu walutowego:

1. Klasyfikacja systemu kursu walutowego:

• Dolaryzacja i unia walutowa

• Zarząd walutą

• Kurs stały

• Pełzająca dewaluacja nominalnego kursu walutowego

• Pełzająca dewaluacja pasma wahań kursu walutowego

• Kontrolowany kurs płynny

• Kurs płynny wygładzony – kształtowany przez BC lub EBC

• Kurs w pełni płynny

2. określenie dopuszczalnego wzrostu pieniądza gotówkowego

3. stopa procentowa i polityka prowadzona przez BC

4. BCI – określenie poziomu dopuszczalnej inflacji 2,5 z odchyleniem 1 punktu procentowego

EBC – cele bardziej złożone I filar, czyli kontrola bezrobocia i poziomu inflacji bliskiej 2%, II filar, czyli cel monetarny, wzrost ilości pieniądza nie większy niż 4% w stosunku do roku poprzedniego.

Przez pojęcie strategii polityki pieniężnej rozumiany jest wyjątkowy plan, który dla każdej oczekiwanej ewentualnej sytuacji określa ustalony sposób działania, a także przewiduje dla różnych możliwych skutków określone dalsze działania, które określane są długofalowo i w warunkach niepewności, co do rozwoju w przyszłości. W trakcie strategii działania można korygować lub zmieniać.

Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego:

1. Zobowiązania BC do osiągnięcia i utrzymywania stabilnego poziomu cen

2. Publiczne ogłaszanie średniookresowego celu inflacyjnego

3. Wykorzystywanie wszystkich dostępnych środków i danych o stanie gospodarki

4. Jasna, przejrzysta polityka informacyjna

• Odpowiedzialność BC za realizację CI

• Dokonywanie prognozy

• System płynnego kursu walutowego

Zalety bezpośredniego celu inflacyjnego:

• Prowadzi do stabilizacji oczekiwań

• Umacnia wiarygodność, przejrzystość i jasność BC

• Jasna odpowiedzialność BC

• Skupienie na parametrach gospodarki krajowej

• Nie musi podlegać okresowym kosztom

Wady bezpośredniego celu inflacyjnego:

• BC może kontrolować inflację tylko w określonym zakresie

• Efekty działań BC występują ze znacznym opóźnieniem (4-8 kwartałów)

Wyznaczenie celu inflacyjnego przez:

a) Rząd – np. UK, Brazylia, Izrael

b) Rząd i BC – np. Węgry, Czechy

c) BC – Euroland, PL, Kolumbia, Meksyk, Szwecja

Horyzont czasowy celu inflacyjnego:

• Roczny

• Roczny, ale ogłaszany kilka lat wcześniej

• Średnioterminowy

Narodowy Bank Polski:

• bank centralny RP

• działa na rzecz stabilności monetarnej i stabilności systemu finansowego

• w celu stworzenia podstaw długotrwałego rozwoju gospodarczego

• zadania NBP określa:

• Konstytucja RP

• Ustawa - Prawo bankowe

• Ustawa o NBP → art.3 Podstawowym celem NBP jest utrzymywanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu o ile nie ogranicza to podstawowego celu

Organy NBP:

• Prezes NBP

Powoływany przez Sejm RP na wniosek Prezydenta RP,

Kadencja 6 lat, odnawialna najwyżej 1 raz, praktycznie jest nieodwoływany (tylko, gdy popełni przestępstwo lub nie pozwala na to zły stan zdrowia)

Jest przewodniczącym RPP i Zarządu NBP,

Członek Komitetu Nadzoru Bankowego

• Zarząd NBP

Kieruje działalnością NBP, Podejmuje uchwały w sprawach niezastrzeżonych w ustawie o NBP do wyłącznej kompetencji innych organów NBP

Podstawowe zadania:

Realizacja uchwał RPP, Uchwalanie i realizowanie planu działania NBP

Wykonywanie zatwierdzonego przez RPP planu finansowego

Realizacja zadań z zakresu polityki kursowej i systemu płatniczego

Skład:

Prezes NBP, 2 v-ce prezesów – powoływani przez Prezydenta na wniosek Prezesa NBP, Członkowie zarządu, 6 lat kadencji

• Rada Polityki Pieniężnej

Skład:

1. Prezes NBP

2. 9 członków - 3 powoływanych przez Prezydenta, 3 Sejm, 3 Senat (by zapewnić pluralizm polityczny)

3. Członkowie Rady powoływani są na 6-cio letnie kadencje nieodnawialne

4. Członkowie RPP są niezależnymi od rządu i nieodwoływani

Kadencja członków nie może być odnowiona

Zadania

• Najważniejszy organ decyzyjny

• Ustalanie corocznie założeń polityki pieniężnej

• Składanie Sejmowi sprawozdań z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5miesięcy od zakończenia roku budżetowego

• Ustalanie wysokości stop procentowych NBP

• Ustalanie zasad i wysokości stopy rezerwy obowiązkowej banków

• Ustalanie zasad operacji otwartego rynku

• Określanie górnych granic zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP kredytów w zagranicznych instytucjach finansowych

Instrumenty Banku Centralnego:

1. OOR Operacje otwartego rynku (minimalna rentowność krótkookresowych operacji otwartego rynku – stopa referencyjna)

• Transakcje przeprowadzane przez bank centralny z bankami komercyjnymi z inicjatywy banku centralnego

• BC jest aktywnym uczestnikiem rynku pieniężnego

• Ma możliwość wpływania na poziom krótkoterminowych stop procentowych na rynku międzybankowym

• Emisja 7 dniowych bonów pieniężnych NBP

• Przetargi odbywają się raz w tygodniu, w piątek

• Rentowność określona jest przez stopę referencyjną ustalaną przez RPP

• Skala emisji – uzależniona od aktualnej sytuacji na rynku i bieżącej nadpłynności sektora bankowego

• Rodzaje operacji

Dostrajające – możliwe do stosowania w sytuacji nieoczekiwanej zmiany płynności, mogą też doprowadzić do niekorzystnych zmian na rynku międzybankowym. Operacje dostrajające dzielą się na:

• bezwarunkowe (outright )- Jest to najprostsza forma operacji otwartego rynku, BC może kupić bądź sprzedać papier wartościowy, Zakup papieru przez bank centralny dostarcza płynności (dodatkowych środków) systemowi bankowemu, czyli są to instrumenty absorbujące i zasilające.

• Warunkowe – są najczęściej stosowane przez NBP, BC może kupić (repo) lub sprzedać (reverse repo) papiery wartościowe,

Repo to zakup papierów wartościowych przez BC od banku komercyjnego z jednoczesnym zobowiązaniem banku komercyjnego do odkupu tego papieru po określonej cenie i w określonym czasie. Zakup papierów wartościowych w ramach operacji warunkowej jest odpowiednikiem zabezpieczonego kredytu udzielonego bankowi komercyjnemu przez BC

BC dokonuje dwóch transakcji jednocześnie	Kupuje papiery wartościowe z natychmiastową dostawą	Udzielenie kredytu bankom
	Odsprzedaje bankowi te same papiery z dostawą w uzgodnionym terminie	Spłata kredytu przez banki

Reverse repo to sprzedaż papierów wartościowych przez BC bankowi komercyjnemu z jednoczesnym zobowiązaniem banku komercyjnego do odsprzedania tego papieru po określonej cenie i w określonym terminie. Sprzedaż papierów wartościowych przez BC w ramach operacji reverse repo jest odpowiednikiem lokaty założonej przez bank komercyjny w banku centralnym.

BC dokonuje dwóch transakcji jednocześnie	Sprzedaje bankom papiery wartościowe z natychmiastową dostawą	Przyjęcie oprocentowanych lokat od banków
	Odkupuje od banków te same papiery z dostawą w uzgodnionym terminie	Wycofanie lokat przez banki

1. Rezerwa obowiązkowa – wyrażona w złotych część środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych w BC, utrzymywanie rezerwy ma na celu łagodzenie wpływu bieżących zmian płynności systemu bankowego na stopy procentowe rynku międzybankowego

2. Operacje kredytowo – depozytowe

• Prowadzone z bankiem komercyjnym z ich inicjatywy

• Stopy wykorzystywane w operacjach kredytowo – depozytowych wyznaczają

• przedział wahań jednodniowych stop rynku pieniężnego

• Operacje kredytowe – depozytowe są odpowiednikiem standing facilities

• prowadzonych przez EBC

• Mają służyć łagodnemu wpływowi zmian płynności na poziom stawek rynkowych

• tworząc pasmo wahań dla stop (overnight)

• Prowadzone z inicjatywy banku komercyjnego a nie BC

• Kredyt lombardowy

• Lokata terminowa na koniec dnia

Korytarz wahań stóp procentowych O/N w BC

Stopa kredytu lombardowego

__________________________ sufit korytarza pasma wahań

Podstawowa stopa referencyjna NBP

__________________________

Stopa lokaty terminowej podłoga pasma wahań

Kredyt lombardowy

1. źródło krótkoterminowej płynności

2. Stwarza możliwość elastycznego pokrywania krótkookresowych niedoborów płynności w bankach komercyjnych,

3. umożliwia zaciąganie kredytu na bazie O/N

4. Udzielany jest przez NBP na podstawie zawartej z bankami umowy ramowej na następujących zasadach:

5. Zastawem są skarbowe papiery wartościowe, a wysokość kredytu nie może przekroczyć 80% ich wartości ze względu na wahania kursowe

6. Termin spłaty przypada w następnym dniu operacyjnym po dniu jego udzielenia

7. Warunkiem udzielenia jest uprzednia spłata kredytu zaciągniętego w poprzednim dniu operacyjnym

8. Górną granicę zadłużenia banków komercyjnych w NBP z tytułu kredytu lombardowego wyznacza zasób możliwych do zastawienia papierów wartościowych będących w posiadaniu banków (z korektą 80%)

Depozyt krótkoterminowy (1-dniowy)

1. Dostępny w NBP od grudnia 2001

2. Dostęp mają wszystkie banki, które posiadają rachunki w NBP

3. Lokaty przyjmowane do końca dnia operacyjnego, a zwrot kwoty depozytu wraz z należnymi odsetkami ma miejsce w następnym dniu operacyjnym

4. Oprocentowanie lokat (stopa depozytu) jest niższe od minimalnego oprocentowania OOR z 7-dniowym terminem zapadalności (stopa referencyjna)

5. Pozwala bankom komercyjnym na zagospodarowanie nadwyżek płynności środków

6. Przeciwdziała spadkom krótkookresowych stóp na rynku międzybankowym poniżej stopy depozytowej

Krótkoterminowy kredyt (techniczny, śróddzienny)

1. Pełni rolę instrumentu usprawniającego rozliczenie i zarządzanie płynnością w systemie bankowym w skali dnia operacyjnego

2. Nieoprocentowany, zaciągany i spłacany tego samego dnia operacyjnego, zabezpieczony skarbowymi papierami wartościowymi

Istota dyskonta:

1. Klient oddaje weksel do dyskonta w banku komercyjnym

2. Przyjmując weksel bank komercyjny udziela swojemu klientowi pożyczki

3. Termin do wykupu

4. Gdy nadejdzie termin płatności weksla, bank komercyjny odzyskuje środki po wykupieniu weksla przez płatnika

Istota redyskonta:

1. Klient oddaje weksel do dyskonta w banku komercyjnym

2. Przyjmując weksel bank komercyjny udziela swojemu klientowi pożyczki

3. Przed terminem wykupu

4. Jeśli bank komercyjny poszukuje dodatkowych źródeł płynności, może oddać ten weksel do redyskonta w banku centralnym

Swapy walutowe:

Wykorzystując transakcje tego typu NBP mógł dokonywać kupna (lub sprzedaży) złotego na walutę obcą na rynku kasowym przy jednoczesnej jego odsprzedaży (lub odkupie) w ramach transakcji terminowej w określonej dacie (najczęściej w okresie 3 m-cy)

Interwencje walutowe – nie są instrumentem sensu stricte, ale mają wpływ na politykę pieniężną

Motywy dokonywania interwencji: w systemie stałych (sztywnych) kursów mają na celu obronę przyjętego kursu, mogą też być prowadzone w gospodarce rynkowej z płynnym kursem, gdy władza monetarna uzna, że kurs jest niekorzystny

Techniki: zawsze polegają na kupnie za pieniądz krajowy lub sprzedaży i w efekcie powodują spadek lub wzrost rezerw walutowych danych krajów

• Gdy rezerwy są własnością BC, decyzję o interwencji podejmuje BC po uprzedniej konsultacji z ministrem finansów

• Gdy rezerwy walutowe są własnością Skarbu Państwa, a BC tylko nimi zarządza to decyzje podejmuje Ministerstwo Finansów po ewentualnej konsultacji z BC

Rodzaje:

Sterylizowane – BC kupuje waluty obce od Banków Centralnych a przekazuje PLN, więc efektem może być to, że na rynku znajduje się za dużo PLN, co jest niepożądane. By ograniczyć niebezpieczeństwo wzrostu inflacji, BC jednocześnie przeprowadza sterylizację, czyli ściągnięcie pieniądza krajowego z rynku poprzez OOR (bezwarunkowe)

Niejawne – na ogół nie przeprowadza się ich w PL w celu uniknięcia spekulacji na rynku walutowym

Zapowiadane – np. w USA, gdy sekretarz Skarbu uprzedza rynki o przeprowadzeniu interwencji

Jednostronne – prowadzone przez 1 BC lub np. BC w porozumieniu z EBC, jeżeli przedmiotem interwencji jest kurs złotego względem euro

skoordynowane – prowadzone przez kilka banków

Źródła środków z własnych zasobów rezerwy lub BC zaciąga kredyt w banku emitującym te waluty obce. W strefie euro może je przeprowadzić EBC samodzielnie lub wspólnie z bankami państw należących do strefy euro.

Skuteczność i skutki interwencji walutowych:

Trudno je ocenić, ponieważ większość z nich przeprowadzana jest niejawnie

Niekorzystne efekty nie są ujawniane

Ich efektywność jest krótkotrwała i ograniczona

Za interwencją walutową muszą iść decyzje mające wpływ na produkcję i inwestycje

Przykład interwencji walutowych zmian kursu PLN względem Euro:

1 EURO = 3,20 PLN
Wzmocnienie 1 ERO = 3,00 PLN	Aprecjacja- kurs rynkowy, zmiana na skutek zmian w popycie i podaży Rewaluacja – kurs urzędowy, zmiana na skutek decyzji władz
Osłabienie 1 EURO = 3,20 PLN	Deprecjacja Dewaluacja

Realizacja polityki pieniężnej:

• Kształtowanie wysokości krótkoterminowych stóp procentowych

• Stopa referencyjna NBP (stosowana w OOR) wyznacza kierunek prowadzonej polityki

• Rada polityki pieniężnej określa stopę referencyjną, redyskonta weksli, lombardową i depozytową

Polityka pieniężna

1. prowadzona jest w warunkach niepewności,

2. konieczność zachowania stabilności cen w dłuższym okresie oraz umożliwia efektywne funkcjonowanie mechanizmu transmisji polityki pieniężnej

3. kształtowanie się cen aktywów (nadmierne i długotrwałe obniżenie stóp procentowych w warunkach niskiej inflacji i jednocześnie wysokiego wzrostu gospodarczego może prowadzić do szybkiego wzrostu cen aktywów, a przez to zwiększać ryzyko utworzenia się tzw. bąbli spekulacyjnych

4. wstrząsy popytowe – łatwiejsze reakcje, inflacja i produkcja zmieniają się w tym samym kierunku. Podwyżka stóp procentowych osłabia aktywność gospodarczą i w dalszej kolejności presję inflacyjną

5. wstrząsy podażowe – trudniejsze, inflacja i produkcja zmieniają się w przeciwnym kierunku, neutralizowanie wpływu wstrząsu podażowego na inflację może prowadzić niepotrzebnie do znaczącego spadku produkcji, sam wstrząs podażowy wpływa niekorzystnie na konsumpcję i inwestycje, neutralizowanie poprzez ekspansywną politykę pieniężną skutków wstrząsu podażowego wywołującego wzrost inflacji i spadek produkcji, powoduje z reguły urealnienie się wyższej inflacji i wymaga prowadzenia w następnych okresach znacznie bardziej restrykcyjnej polityki pieniężnej, powodującej silniejsze spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego. Znaczna część wstrząsów podażowych ma przejściowy charakter i niewielką skalę

efekt drugiej rundy by pp mogła przerwać błędne koło podwyżek cen

Wykład 25.11.2013

NIEZALEŻNOŚĆ I ODPOWIEDZIALNOŚĆ BANKU CENTRALNEGO

(gdy BC jest niezależny inflacja jest mniejsza)

Na podstawie traktatu z Maastricht ustalono, że BC będzie bankiem niezależnym od państwa. Niezależność ta rozpatrywana jest w aspekcie niezależności:

1. Instytucjonalnej – nie jest zależny od żadnej instytucji politycznej w państwie

2. Funkcjonalnej – głównym celem polityki pieniężnej jest utrzymanie stabilnych cen, BC powinien wspierać politykę gospodarczą rządu o ile nie ogranicza to celu podstawowego, BC nie może kupować papierów skarbowych pierwotnych, czyli od ministra finansów

3. Personalnej – członkowie zarządu mają stosunkowo sługą kadencję, by czuć się bezpiecznie, powoływani są na co najmniej 5-letnią kadencję, z możliwością 1-krotnego odnowienia, w PL kadencja trwa 6 lat, w EBC 8 lat, prezes i członkowie RPP są praktycznie nieodwołalni

4. Finansowej – BC będzie finansował swoje wydatki z osiąganych dochodów i rezerw wg decyzji RPP, po uzupełnieniu rezerw nadwyżki przekazuje na rzecz Skarbu Państwa

Teoria agencji zakłada, że suweren może delegować część swojej władzy na inne osoby.

Odpowiedzialność EBC (BC), ACCOUNTABILITY – obowiązek zdania sprawozdania, demokratyczna kontrola, z niemieckiego Rechensaftsplicht

1. kto odpowiada? RPP jako całość

2. za co odpowiada? Za politykę, która ma prowadzić do utrzymania stabilnych cen

3. przed kim odpowiada? Przed suwerenem, czyli narodem, potem przed reprezentantami narodu (posłami, senatorami)

4. W jaki sposób? W formie wyjaśnień: jakie podjęła decyzje a jakie nie i dlaczego. BNP i BC publikują te opracowania, najważniejsze to raport roczny NBP, biuletyn miesięczny (zawierający bieżące kwestie), analizy polityki pieniężnej.

PODAŻ PIENIĄDZA I POPYT

Podaż oznacza postawienie przez instytucję pieniężną (z reguły bank) zasobów pieniężnych do dyspozycji innej jednostce gospodarczej (przede wszystkim niebankowej, chociaż w pewnej skali występuje też podaż pieniądza w stosunkach z bankami). BC wpływa na podaż poprzez OOR, minimalną rezerwę, operacje na koniec dnia, operacje redyskontowe, swapowe.

Popyt pieniądza

I. podejście klasyczne i neoklasyczne

1. klasyczna wizja pieniądza wg J. B. Saya, pieniądz jest tylko pośrednikiem w wymianie, stanowi zasłonę w tym znaczeniu, że nie ma wpływu na tą wymianę

St. Mill – pieniądz nie ma wpływu na realną gospodarkę, jest neutralny, ilość pieniądza w obiegu wpływa tylko na poziom cen, ale nie zmienia poziomu produkcji

2. ilościowe równanie wymiany Fishera – występuje związek między ilością pieniądza w obiegu i cenami

V x M = P x T P= (V x M) / T

M- ilość pieniądza w obiegu, P- ogólny poziom cen, V-szybkość obiegu

Jeśli w przypadku danego dochodu T, rośnie M, to P także rośnie.

3. popyt na pieniądz wg szkoły z Cambridge

II. popyt na pieniądz u Keynes’a – 3 rodzaje popytu na pieniądz

1. popyt transakcyjny – bieżący

2. popyt przezornościowy związany z bieżącą niepewnością przyszłych dochodów i wydatków

3. popyt spekulacyjny

Zasadniczym elementem w analizie popytu na pieniądz u Keynes’a jest stopa procentowa D = P x Q , gdzie D-społeczny dochód pieniężny danego roku,

P-poziom cen, Q- wolumen produkcji

III. podejście monetarystów – Friedman

• Podaż pieniądza jest determinowana przez władze monetarne

• Inflacja jest zawsze i wszędzie zjawiskiem pieniężnym

• Oczekiwania adaptacyjne podmiotów gospodarczych sprawiają, że polityka koniunkturalna prowadzona przez rząd jest nieskuteczna

• W każdej gospodarce istnieje pewna naturalna stopa bezrobocia, a próby jej obniżenia skazane są na niepowodzenie

Podstawowe różnice między teoriami

Keynes	Monetaryzm
Wpływ zmiany stopy procentowej na popyt
Duży, obniżenie zwiększa popyt	Niewielki, obniżenie nie ma wpływu na wysokość utrzymywanych sald pieniężnych (ich stosunek do dochodu trwałego w długim okresie jest stały)
Wielkość wydatków
Duży	Mały
Popyt na pieniądz
Zależy od bieżącego dochodu	Zależny od realnego dochodu trwałego, który jest średnią ważoną dochodu ze wszystkich aktywów majątkowych i spodziewanego poziomu cen
Wpływ szybkości krążenia pieniądza na jego podaż
Duży	Mały, realny długim okresie, w krótkim zmiany szybkości są niewielkie i przewidywalne

Proces tworzenia w Europie unii walutowej

• Początki jedności europejskiej

• Droga do europejskiej unii walutowej

• Przygotowanie fundamentów dla funkcjonowania unii walutowej

• Wspólny pieniądz,

• 3 etapy tworzenia unii gospodarczej i walutowej

• Kryteria zbieżności

• Odstępstwa dotyczące udziału w unii walutowej

• Niezależność narodowych banków centralnych

• Wprowadzenie wspólnego pieniądza do obiegu

Polityka pieniężna w Europie

Droga do wspólnej waluty:

1. 1964r., w celu zinstytucjonalizowania współpracy banków centralnych EWG zawiązano Komitet Prezesów Banków Centralnych Państw członkowskich EWG

2. 1970r., Powstaje tzw. raport Wernera przedstawiający plan stworzenia unii gospodarczej i walutowej we Wspólnocie do 1980r.

3. 1972r., Stworzono mechanizm stopniowego zawężania wahań kursow walut państw członkowskich EWG (tzw. wąż walutowy)

4. 1973r., Dla zapewnienia właściwego funkcjonowania węża walutowego zawiązano Europejski Fundusz Współpracy Walutowej (EFWW)

5. 1979r., Utworzenie Europejskiego Systemu Walutowego (ESW)

6. 1988r., Rada Europejska powołuje komitet po przewodnictwem Jacquesa Delorsa (Komitet Delrosa), którego zadaniem jest urzeczywistnienie UWG

7. 1989r., Przedstawienie Radzie Europejskiej raportu Delrosa

8. 1989r., Rada Europejska uzgadnia wprowadzenie UWG w trzech etapach

9. 1990r., Początek pierwszego etapu EWG

10. 1992r., Podpisanie TUE (traktat z Maastricht)

11. 1993r., Wybór Frankfurtu nad Menem na siedzibę Europejskiego Instytutu Walutowego (EIW) i stworzenie urzędu prezesa EIW

12. 1993r., Alexandre Lamfalussy został pierwszym prezesem

13. 1995r., na sesji w Madrycie Rada Europejska podejmuje decyzję o nazwie wspólnej waluty oraz wyznacza plan przyjęcia euro i wymiany pieniądza

14. 1997r., Rada Europejska ustanawia Pakt Stabilności i Wzrostu

15. 1998r., Warunki przyjęcia euro jako wspólnej waluty spełniają Benelux, Niemcy, Hiszpania, Francja, Irlandia, Włochy, Austria, Portugalia, i Finlandia. Powołanie członków Zarządu EBC

16. 1998r., Utworzenie EBC i ESBC

17. 1998r., EBC ogłasza strategię i ramy operacyjne wspólnej polityki pieniężnej, która będzie prowadzić od stycznia 1999r.

18. 1999r., Rozpoczyna się III etap UGW, euro staje się wspólną walutą obszaru euro; kursy wymiany na euro dotychczasowych walut uczestniczących państw członkowskich zostają ustalone nieodwołalnie; w obszarze euro prowadzi się wspólną politykę pieniężną

19. 2002r., Wymiana pieniądza do końca lutego 2002 roku banknoty i monety euro wchodzą do obiegu i stają się jedynym prawnym środkiem płatniczym w obszarze euro.

W 2.12.2013

1993 – Holandia, wchodzi w życie traktat z Maastricht

Zasady konwergencji: Unia walutowa miała składać się z 3 etapów, 1994 – II etap tworzenia UGW, powstaje Europejski Instytut Walutowy

Kryteria konwergencji:

1. Średnia stopa inflacji odnotowana w ciągu 1 roku nie powinna przekraczać więcej niż o 1,5% średniej ze stóp inflacji w 3 państwach członkowskich o najbardziej stabilnych cenach

2. Deficyt sektora finansów publicznych (nie budżetowy) nie powinien przekraczać 3% PKB, sektor finansów publicznych to sektor budżetu państwa, JST, funduszy para budżetowych. Wyjątkowo dopuszcza się deficyt wyższy, ale pod warunkiem, że w ostatnich latach wykazywał on tendencję malejącą

3. Dług publiczny (, nie państwowy) nie powinien być wyższy niż 60% PKB. Możliwy jest jednak wyższy dług, gdy w danym kraju występuje zadowalające tempo jego zmniejszania

4. Kurs walutowy nie powinien bez poważnych napięć wykraczać poza granice przewidziane w ERM przynajmniej przez okres 2 lat. Konieczne było również, aby państwo członkowskie nie zdewaluowało z własnej inicjatywy swej własnej waluty wobec żadnej innej waluty państwa członkowskiego Unii.

5. W ciągu 1 roku państwo członkowskie powinno posiadać nominalną długoterminową stopę procentową nieprzekraczającą więcej niż o 2% średnią stopę procentową trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. Dla dokonywania stosownych porównań stóp procentowych przyjmuje się oprocentowanie 10-letnich obligacji państwowych.

PL spełnia ostatnie kryterium, pozostałych czterech nie.

1998- Belgia, Niemcy, Hiszpania, Francja, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Austria, Portugalia, Finlandia. Państwa z derogacją (wyłącznie Dania i
nie muszą przystąpić do strefy EURO, ale mogą. Pozostałe kraje muszą, natomiast Szwecja nie została zakwalifikowana do strefy euro. Grecja nie spełnia warunków konwergencji ze względu na inflację i dług. W czerwcu powstał EBC i ESBC, powołano członków zarządu EBC.

1999 – w styczniu III etap UGW. Euro stało się walutą wspólną a kursy bezgotówkowej wymiany dotychczasowych walut krajowych zostały ustalone nieodwołalnie. Polityka pieniężna w UGW przyjęła scentralizowany charakter.

2002 – do końca lutego banknoty i monety EURO weszły do obiegu gotówkowego i stały się jedynym prawnym środkiem płatniczym w UGW.

Od stycznia 2013 – Łotwa przyjęła EURO

1 lipca – do UE przystąpiła Chorwacja

UE liczy 28 krajów, w strefie Euro jest 18 państw (jako 18 przystąpiła Łotwa, przykładowe pyt, na EGZ), Euro obowiązuje na Maderze, Azorach (Portugalia), wyspach kanaryjskich (Hiszpania), Gujanie Francuskiej, Gwadelupa, Martynika (FR), Watykan, Monte Carlo, Monako.

UE skupia 500 mln osób

EBC znajduje się we Frankfurcie nad Menem, pierwszym prezesem był Holender, potem Francuz.

Architektura europejskiego systemu banków centralnych, zasady funkcjonowania:

Federalny charakter europejskiej bankowości centralnej, decentralizacja działania

Cel i zadania ESBC

Niezależność EBC, organy EBC

Rada zarządzające, Zarząd, Rada główna

Organizacja i odpowiedzialność

Niemcy – jednostką centralną jest federalny Bank Niemiec, ale każdy land posiadał swój bank centralny

Zasada subsydiarności oznacza, że w kwestiach, które nie podlegają wyłącznej kompetencji UE, wspólnota działa wtedy, gdy cele określonych przedsięwzięć nie mogą być osiągnięte w wystarczającym stopniu na szczeblu państw członkowskich, ale mogą zostać lepiej osiągnięte na szczeblu unijnym.

ESBC głównym celem jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Celowi temu towarzyszy obowiązek wspierania (bez szkody dla celu głównego) ogólnej polityki gospodarczej UE, szczególnie w zakresie zapewnienia trwałego wzrostu gospodarczego i ograniczenia bezrobocia.

Stabilność cen:

• Podnosi standard życia, bo zmniejsza niepewność

• Zmniejsza premię za ryzyko inflacji uwzględnioną w stopach procentowych

• Zmniejsza zakłócenia zachowań wynikających z systemów podatkowych i zabezpieczenia społecznego (emerytury, renty)

• Zwiększa korzyści z lokowania gotówki, przyczynia się do stabilności finansowej

• Zapobiega arbitralnej (przypadkowej) dystrybucji majątku i dochodów

• Utrzymując stabilność cen banki centralne przyczyniają się do realizacji szerszych celów gospodarczych

Podstawowe zadania ESBC:

• Określanie i realizacja polityki pieniężnej wspólnoty

• Przeprowadzanie operacji walutowej

• Przechowywanie oficjalnych rezerw walutowych państw członkowskich, zarządzanie nimi

• Wspieranie sprawnego funkcjonowania systemów płatności

• Inne zadania wynikające z traktatu

• Emisja banknotów i monet EURO

• Przyczynianie się do sprawnego prowadzenia polityki nadzorczej przez instytucje kredytowe

• Gromadzenie i opracowywanie informacji statystycznych

ESBC obejmuje 28 państw członkowskich, Eurosystem 18 państw strefy euro

ZARZĄD

Członków zarządu mianuje się spośród osób o uznanym autorytecie i doświadczeniu zawodowym w dziedzinie pieniężnej lub bankowej, za zgodą państw członkowskich wyrażoną na szczeblu państw lub zarządów na podstawie rekomendacji Rady UE po uzyskaniu prze nią opinii Parlamentu Europejskiego i Rady zarządzającej. Kadencja trwa 8 lat i nie może być odnowiona.

Do zadań zarządu należy:

• Podejmowanie decyzji dotyczących realizacji polityki pieniężnej

• Przygotowywanie posiedzeń Rady Zarządzającej

• Bieżące zarządzanie EBC

Rada Europy Strasburg, prawa człowieka, dyplomacja, małe znaczenie polityczne

Rada Europejska składa się z szefów państw lub rządów, nie ma osobowości prawnej, wytycza polityczne kierunki działań

Rada Unii Europejskiej, inaczej Rada, Rada Ministrów składa się z ministrów, ma zmienny skład w zależności od tematyki debaty, np. ministrowie kultury, ma uprawnienia do tworzenia aktów prawnych,

W 16.12.2013

Stabilność cen to sytuacja, w której nowy wzrost cen mierzony jest zharmonizowanym wskaźnikiem cen konsumpcyjnych (ang. HICP), który powinien kształtować się poniżej, ale w pobliżu poziomu 2%. Stabilność cen powinna być utrzymywana w średnim okresie czasu.

Grupy narzędzi w polityce pieniężnej EBC:

1. OOR Operacje otwartego rynku

2. Operacje banku centralnego na koniec dnia

3. Obowiązkowe rezerwy

Operacje otwartego rynku

1. Transakcje odwracalne – dokonywane raz w tygodniu, repo i reverse repo, które polegają na zakupie lub sprzedaży aktywów przez banki centralne w ramach umów z przyrzeczeniem odkupu

2. Operacje bezwarunkowe banków centralnych – outright, w ramach, których aktywa są nabywane i sprzedawane do ich terminu zapadalności

3. Emisja przez banki centralne certyfikatów dłużnych

4. Swapowe transakcje dewizowe (walutowe) - będące jednoczesnymi kasowymi transakcjami zakupu lub sprzedaży i terminowymi transakcjami sprzedaży lub zakupu jednej waluty w zamian za inną, termin dłuższy niż 7 dni, z reguły 3 m-ce, gdy BC kupuje $ to obniżają się stopy %, BC sprzedaje po kursie kasowym i zobowiązuje się odsprzedać za 3 m-ce

5. Przyjmowanie przez banki centralne depozytów banków komercyjnych na z góry określony termin

Cele operacji:

1. mają wpływać na poziom krótkoterminowych stóp procentowych na rynku pieniężnym

2. Wpływają na stan płynności na rynku pieniężnym

3. Decyzje Rady PP są wskazówką na przyszłość jak Rada Prezesów ocenia stan gospodarki (czego można się spodziewać w przyszłości

[repo- kupno, rośnie podaż i następuje obniżka stóp %,

Reverse repo- sprzedaż, maleje podaż pieniądza, rośnie oprocentowanie na rynku pieniężnym]

Podział operacji otwartego rynku w ESBC z punktu widzenia ich celu:

• podstawowe operacje refinansujące MRO – to operacje odwracalne, z reguły zasilające rynek w środki płynne, czyli w pieniądz centralny. Przeprowadzanie są w każdym tygodniu z zasady z jednotygodniowym terminem zapadalności, w drodze przetargów standardowych. Operacje te odgrywają zasadniczą rolę w dążeniu do realizacji celów Eurosystemu na otwartym rynku i zapewniają podstawową część środków refinansujących sektor finansowy(najważniejsze operacje)

• dłuższe operacje refinansujące LTRO – są to transakcje odwracalne zasilające w środki płynne. Przeprowadzane są co miesiąc, z zasady z trzymiesięcznym terminem zapadalności. Dostarczają one instytucjom kredytowym dodatkowych środków refinansujących na dłuższy okres. Przeprowadzane są w drodze przetargów standardowych. Operacje te stanowią tylko niewielką część całkowitego refinansowania. Eurosystem z zasady nie zamierza w tych operacjach wysyłać sygnałów na rynek. (znaczenie niezbyt duże, 3 cel)

• operacje dostrajające FTD – są przeprowadzane doraźnie w celu regulowania płynności na rynku oraz sterowania stopami procentowymi głownie w celu łagodzenia wpływu płynności na rynku na stopy procentowe. Operacje dostrajające są realizowane przede wszystkim, jako transakcje odwracalne. Mogą one jednak przyjmować formę transakcji bezwarunkowych, swapów walutowych i przyjmowania lokat terminowych. Operacje dostrajające są zazwyczaj realizowane przez KBC, a w wyjątkowych przypadkach przez EBC, gdy coś nieoczekiwanego zaczyna dziać się na rynku pieniężnym, realizowane w drodze przetargów szybkich lub procedur bilateralnych.

• operacje strukturalne – są przeprowadzane w przypadku gdy ECB zamierza skorygować strukturalną pozycję płynnościową Eurosystemu wobec sektora finansowego. Są one przeprowadzone w drodze emisji certyfikatów dłużnych, transakcji odwracalnych i transakcji bezwarunkowych, Operacje strukturalne w formie transakcji odwracalnych i emisji certyfikatów dłużnych przeprowadzane są przez KBC w drodze przetargów standardowych, zaś w formie transakcji bezwarunkowych w drodze procedur bilateralnych.

Procedury przeprowadzania operacji otwartego rynku:

• Przetarg standardowy trwa 24h, banki składając ofertę muszą uwzględnić cenę jaką chcą zapłacić (podstawowe operacje refinansujące, dłuższe operacje refinansujące, operacje strukturalne)

• Przetarg szybki (operacje dostrajające)

• Transakcje dwustronne (pomiędzy dwoma bankami)

Operacje banku centralnego na koniec dnia, które mają na celu ograniczenie wahań stóp procentowych na rynku pieniężnym to:

• Kredyt z banku centralnego na koniec dnia (zabezpieczony papierami wartościowymi, w PL to kredyt lombardowy)

• Depozyt w banku centralnym na koniec dnia

Stopa EONIA – w PL POLONIA, jest to jednodniowa stopa procentowa, która oscyluje wokół podstawowej stopy operacji refinansujących. Jest to stopa procentowa rynku pieniężnego ( stopa, po której banki komercyjne udzielają sobie kredytów i przyjmują depozyty) EONIA nie przekracza poziomu sufitu i podłogi.

Rezerwa obowiązkowa jest to określona część dochodów (kredyty) i pasywów (depozyty) banków komercyjnych, która bank jest zobowiązany utrzymywać na rachunku w BC lub w postaci ściśle określonych aktywów, jak gotówka w kasie czy pewne rodzaje papierów wartościowych.

System rezerw obowiązkowych polega więc na tym, że banki komercyjne muszą zdeponować w BC kwotę odpowiadającą pewnej części swoich aktywów (np. w PL 3%, EURO 0% lub 2%. Teraz wynosi 1%, w 2010 stopa rezerw wynosiła 2%). Rezerwy są oprocentowane według stopy oprocentowania podstawowych operacji finansujących. Jeśli bank komercyjny nie wpłaci wymaganej rezerwy, poniesie sankcje – złożenie dodatkowego nieoprocentowanego depozytu. System rezerw obowiązkowych ma zabezpieczyć płynność.

Stopa procentowa może być ujemna, np. w Szwajcarii!

POLITYKA FISKALNA U UGW jest filarem wspierającym stabilność waluty EURO. Są to dochody i wydatki publiczne, w wyniku których powstaje deficyt lub następuje wzrost długu publicznego

Zdrowe finanse publiczne ułatwiają prowadzenie polityki pieniężnej, której głównym celem jest utrzymywanie stabilnych cen i która sprzyja obniżaniu stóp procentowych. Dyscyplina budżetowa przyczynia się do łagodzenia oczekiwań inflacyjnych, co zmniejsza zakres różnego rodzaju niepewności i ułatwia inwestorom i oszczędzającym długoletnie planowanie, obniżka stóp procentowych zachęca także do zwiększenia inwestycji prywatnych.

Jeśli uzdrowi się finanse publiczne to możliwe jest wykorzystanie w niedużym zakresie stabilizatorów budżetowych w okresach dekoniunktury, co wpływa łagodząco na przebieg cyklu koniunkturalnego. Funkcjonowanie automatycznych stabilizatorów budżetowych jest szczególnie istotne dla krajów wchodzących w skład UGW. Kraje te bowiem nie mają możliwości prowadzenia samodzielnej polityki pieniężnej.

Ograniczenie długu publicznego zmniejsza koszty jego obsługi tworzące pewne pole manewru, które można wykorzystać w celu obniżenia podatków lub zwiększenia wydatków publicznych. Dodatnie wydatki publiczne przeznaczane są na sfinansowanie inwestycji.

Kraje, którym dziś uda się zrównoważyć finanse publiczne, będą mogły łatwiej w dłuższym okresie czasu stawić czoła rosnącym wydatkom związanym ze starzeniem się ich społeczeństw. Zmniejszenie długu publicznego umożliwi bowiem ograniczenie wydatków budżetowych na jego obsługę. To zaś pozwoli skierować więcej środków publicznych na finansowanie rent, emerytur i działań z zakresu ochrony zdrowia.