WITAMINA A

Inne nazwy: retinol, beta-karoten, prowitamina A, akseroftol

Witamina A, rozpuszczalna w tłuszczach została odkryta i rozszyfrowano jej strukturę

chemiczna w roku 1931 a od 1947 witaminę A wytwarza się syntetycznie. Witamina A i

jej różne chemiczne formy (aldehydowe, estrowe, kwasowe) występuje tylko w

produktach zwierzęcych natomiast prowitamina A, którą tworzy cała grupa związków

(około 600) określanych mianem karotenoidów występuje tylko w świecie roślinnym.

Wśród karotenoidów za najważniejszy uważa się beta-karoten, gdyż z niego organizm

najłatwiej tworzy retinol.

Witamina A bierze udział w przemianie ogólnoustrojowej, a zwłaszcza w metabolizmie

białek, głównie aminokwasów siarkowych, warunkując prawidłowe rogowacenie nabłonka.

Jest niezbędna do utrzymania w dobrym stanie rogówki oka, wszystkich błon śluzowych

przewodu pokarmowego, przewodu moczowego, układu rozrodczego, skóry i płuc.

Witamina A jest niezbędna dla normalnego widzenia gdyż odgrywa rolę w procesie

tworzenia rodopsyny, decydującej o możliwości widzenia o zmierzchu przy słabym

oświetleniu. Witamina A wywiera wpływ na czynniki odpornościowe ustroju dlatego też

często określana jest jako " witamina antyinfekcyjna". Bierze udział w budowie i

wspomaganiu naturalnych barier chroniących organizm przed zakażeniem, wspomaga

naturalny system samoobrony organizmu przed zakażeniem i chorobami. Witamina A w

okresie wzrostu organizmu bierze udział w tworzeniu szkliwa nazębnego i właściwego

rozstawienia uzębienia. Bierze udział w metabolizmie i hormonów steroidowych.

Stymuluje wydzielanie hormonu tyreotropowego, jednocześnie częściowo unieczynniając

tyroksynę w tkankach. Aktywizuje układy enzymatyczne wątroby. Uważa się, że

przyjmowanie odpowiednich ilości witaminy A może złagodzić skutki działania na wątrobę

toksycznych substancji chemicznych.

Niedobór

W niedoborze witaminy A występują:

● kruche, wolno rosnące paznokcie z podłużnym bruzdowaniem

● suche, łamliwe włosy

● szorstka, sucha skóra

● suche spojówki oraz zmiany chorobowe na rogówce

● osłabione, wrażliwe dziąsła

● wysypka skórna

● brak apetytu

● kurza ślepota czyli niewidzenie o zmierzchu

● zaburzenia widzenia

● zahamowanie wzrostu

● uczucie zmęczenia

Nadmiar

Podawanie dużych dawek witaminy A przez dłuższy okres może spowodować

hiperwitaminozę witaminy A z takimi objawami jak:

● uczucie zmęczenia i dyskomfortu

● podenerwowanie, drażliwość,

● nudności i wymioty

● zmniejszony apetyt

● bóle głowy

● krwawienie z dziąseł,

● zażółcenie skóry.

● powiększenie wątroby i śledziony,

● wypadanie włosów,

● świąd skory,

● suchość skóry

● depresja

Źródła witaminy A

Źródłem tej rozpuszczalnej w tłuszczach witaminy są produkty pochodzenia zwierzęcego:

mleko pełne, śmietana, masło, produkty mleczarskie, jaja, niektóre tłuste ryby, wątroba, tran, żółtka jaj.

Zawartość witaminy A w 100g jadalnych wybranych produktów:

wątroba wołowa - 8866 μg

wątroba wieprzowa - 3883 μg

masło śmietankowe - 762 μg

ser podpuszczkowy 40% tłuszczu w.s.m. - 400 μg

jaja kurze świeże - 375 μg

Prowitamina A, zwana też beta- karotenem znajduje się głównie w produktach roślinnych

takich jak: marchew, dynia, szpinak, boćwina, sałata, zielony groszek, szczypior, koper,

pietruszka, jarmuż, sałata, fasolka szparagowa pomidory, morele, wiśnie, śliwki i

pomarańcze