Autorytet nauczyciela, czyli uznanie i szacunek, budowany jest na trzech zasadniczych filarach:

1. Wiedzy merytorycznej

2. Umiejętności jej przekazywania

3. Celach osobowościowych

Kompetencje nauczyciela XXI wieku

1. Kompetencje merytoryczne
   W ramach kompetencji merytorycznych nauczyciel powinien dysponować dogłębną wiedzą i znajomością materiału z danego przedmiotu

2. Kompetencje psychologiczno-pedagogiczne
   Oznaczają one gruntowną wiedzę z zakresu psychologii rozwojowej i wychowawczej a także znajomość podstawowych założeń i procedur uczenia się

3. Kompetencje komunikacyjne i negocjacyjne
   Związane są z faktem, że proces dydaktyczny jest nieustannym procesem komunikacji, wiedza i rzeczywistość stały się „negocjowane”, nauczyciel zatem coraz częściej zmuszony jest do podejmowania trudnych niekiedy dyskusji z uczniami.

4. Kompetencje autoedukacyjne
   Związane są z rozwojem zawodowym i samokształceniem.

Efektywny nauczyciel to osoba:

1. Dobrze przygotowana merytorycznie i metodycznie

2. Znająca indywidualne potrzeby uczniów

3. Dostosowująca do nich metody nauczania

4. Odpowiednio modyfikująca środowisko uczenia się

Czynniki warunkujące efektywność procesu uczenia się:

1. Świadome uczestnictwo uczniów w procesie uczenia się

2. Znajomość dyspozycji wrodzonych uczniów przez nauczyciela

3. Umiejętność określania własnego stylu uczenia się przez uczniów

4. Wiedza na temat pracy mózgu

5. Umiejętność organizowania procesu uczenia się z uwzględnieniem własnych predyspozycji i preferencji

6. Wysoka motywacja

7. Wysoka samoocena i wiara we własne możliwości

8. Efektywny nauczyciel

Sześć reguł motywowania grupy:

1. Skupiaj uwagę uczestników

2. Wzmacniaj poczucie pewności siebie uczestników

3. Omawiaj stosowane metody nauczania

4. Wydobywaj, podkreślaj i opieraj się na ujawnianej w trakcie zajęć wiedzy i doświadczeniach uczestników

5. Interpretuj błędy jako cenne odkrycia dla procesu uczenia się

6. Podkreślaj współodpowiedzialność uczestników za proces uczenia się

Mechanizmy działające w relacji nauczyciel-uczniowie w klasie szkolnej:

1. Nauczyciel funkcjonuje jako model postaw społeczno-interpersonalnych

2. Nauczyciel jest dysponentem nagród i kar

3. Nauczyciel jest organizatorem życia społecznego klasy

4. W klasie szkolnej działa mechanizm modelowania zachowań

Zachowania:

1. Podnoszące: nagradzanie, tolerancja, przyjazny, życzliwy, daje wskazówki

2. Wymienne: pytania, dialog

3. Obniżające: krytyka, wyśmiewanie, karanie, izolowanie, przerywanie

Istotą wychowania jest:

- pobudzanie
- ukierunkowanie kogoś
- wprowadzanie w samowychowanie

Aktem wychowawczym jest wszelka działalność podjęta przez człowieka z myślą o wywołaniu zmiany w postępowaniu drugiego człowieka i przebiegająca we wspólnej sytuacji symbolicznej.

Niezbędne składniki procesu wychowania:

1. Poznanie siebie
   - kim i jakim jestem
   - w jakiej jestem sytuacji – co na mnie wpływa pozytywnie i negatywnie?
   - kim powinienem być, co w moim życiu zrobić?

2. Akceptacja siebie

3. Okazywanie dziecku akceptacji przez dorosłych

Zasady wychowania:

1. Ukierunkowanie działalności wychowawczej na cel

2. Oddziaływanie autorytetu i przykład nauczyciela-wychowawcy

3. Partnerstwo i podmiotowe traktowanie wychowanka

4. Tworzenie środowiska wychowawczego (nauczyciel, rodzina, uczeń, organizacje)

Poziomy socjalizacji:

1. Wpływ kontroli zewnętrznej

2. Modelowanie (naśladowanie zachowania osób które nam imponują)
   -identyfikacja jako niewłaściwy sposób modelowania (kompletne naśladowanie osoby, wyzbycie się indywidualności)

3. Mechanizm kontroli wewnętrznej

Rodzaje stylów wychowania

1. Styl autorytarny (autokratyczny)
   - racjonalne ograniczanie swobody dziecka
   - dominacja wychowawcy
   - podporządkowanie wychowanka
   - stawianie wymagań dostosowanych do indywidualnych cech dziecka
   - wymagania ponad możliwości dziecka
   - surowy nadzór
   - ostre środki represji
   - metody bezpośrednie: nagrody, kary

2. Styl liberalny
   - samodzielne kształtowanie sytuacji wychowawczych
   - pozostawiona swoboda i niezależność dziecka
   - interwencja tylko w sytuacjach kryzysowych
   - wychowanie poprzez życiowe sytuacje

3. Styl demokratyczny
   - współkreowanie wychowanka
   - wychowawca uczestniczy w życiu wychowanka