 | Pobierz cały dokument STANDARDY Wyklad nr 2.docx |
WYKŁAD Nr 2. 24.IX.2009 r.
Po Unii Lubelskiej w 1568 r. – polska kolonizacja najpierw Ukrainy Prawobrzeżnej,
W XVII-XVIII w. – polonizacja szlachty i mieszczaństwa na Litwie, Białorusi, Ukrainie,
W Czechach – germanizacja,
Na Słowacji i w Chorwacji – madziaryzacja warstw wyższych w Królestwie Węgierskim,
W XVIII w. po powstrzymaniu ekspansji tureckiej – kolonizacja Wielkiej Równiny i Siedmiogrodu przez ludność wołosko-mołdawską, - mieszanka z Węgrami,
Rozbiory Rzeczpospolitej – początki rosyjskiej mniejszości narodowej na Litwie, Białorusi, Ukrainie, w Polsce – wojsko, administracja, duchowieństwo, nauczyciele, właściciele ziemscy,
Granice państwowe nie raz „odcięły” grupy narodowe od ich dotychczasowego państwa i zmieniły ich status,
Zmiana statusu – z narodu panującego do mniejszości (Niemcy w Polsce, Czechosłowacji, na Litwie, Łotwie; Węgrzy w Czechosłowacji, Rumunii, Chorwacji; Serbowie w Chorwacji, Słowenii; Polacy – byłe tzw. Kresy Wschodnie; Rosjanie – Ukraina, Litwa (nie Białoruś),
Podobny był los wielu wspólnot religijnych oraz Kościołów, których statut się zmieniał wraz ze zmianą przynależności państwowej,
Niejednokrotnie złożona sytuacja społeczna – wielka własność ziemska w rękach jednej grupy narodowej, chłopi należeli do innego narodu (Niemcy w Czechach, na Śląsku, Pomorzu), Węgrzy na Słowacji i w Rumunii, Polacy na Ukrainie.
OKRES MIĘDZYWOJENNY 1919 – 1939
Mniejszości stanowiły w wielu państwach około 1/3 ludności (Polska, Czechosłowacja, Rumunia, Jugosławia).
PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
Zwycięskie mocarstwa sankcjonowały masowe przesiedlenia ludności z grup mniejszościowych,
W ten sposób powstały obszary lub całe państwa „czyste etnicznie”,
BLOK RADZIECKI
Prowadzono politykę ograniczania mniejszości,
Prowadzono politykę zamkniętych granic.
PO UPADKU KOMUNIZMU W Europie Środkowo-wschodniej
(EŚW) w 1989 r.
żywiołowe odrodzenie życia religijnego i narodowego,
problem mniejszości nabrał nowej aktualności i dynamiki, a jego rozwiązanie należy do najkorzystniejszych wyzwań nowego czasu.
POLITYKA NARODOWOŚCIOWA W EŚW.
większość EŚW w XIX w. do Austro-Węgier i Rosji,
model austriacki – oficjalnie nie istniało pojęcie narodu państwowego. Narody Austrii – autonomia kulturalna,
model rosyjski – jest uprzywilejowany naród państwowy i upośledzeni „inorodcy”,
państwo – politykę dyskryminacji i asymilacji do narodu panującego,
„model rosyjski” – praktykowany był również w Królestwie Węgierskim oraz w okresie międzywojennym w nowopowstałych państwach EŚW.
NOWY KSZTAŁT EŚW (1918 – 1922) i nowe mniejszości narodowe.
kilkanaście nowych państw, każde było poróżnione z sąsiadami, prawie w każdym liczne mniejszości narodowe,
sprzeczności terytorialne – seria konfliktów zbrojnych,
większość sporów terytorialnych dotyczyła Polski i Węgier,
koniec 1918 r. – konfrontacja oraz walki zbrojne:
- Wielkopolska (polsko- niemiecki),
- Ziemia Suwalska, Ziemia Wileńska (polsko – litewski),
- Ziemia Lwowska (polsko – ukraiński),
- Śląsk Cieszyński (polsko – czeski),
- Słowacja (Górne Węgry, Czesko – Węgierski),
- Siedmiogród i Banat (węgiersko – rumuński),
- Bukowizna (rumuńsko – ukraiński),
- Sesarabia (rumuńsko – rosyjski),
1919 r. Pomorze Zachodnie; Warmia i Mazury; Górny Śląsk (polsko – niemiecki)
na wschodzie tzw. „ziemie zabrane” (polsko – rosyjski).
KSZTAŁTOWANIE SIĘ II RP.
walki polsko – ukraińskie we Lwowie – Galicja Wschodnia – do Polski,
Wielkopolska: 65% Polaków oraz 35 % Niemców. Powstanie wielkopolskie – do Polski wróciło 90% terytorium,
Śląsk Cieszyński – 69% Polaków, 18% Czechów, 12% Niemców. Walki polsko-czeskie. Ententa – Czechom przyznano 55,6% spornego terytorium; Polakom – 44,4%,
Spisz – konflikt czesko-polski. Ententa też podzieliła,
Prusy Zachodnie (Pomorze Gdańskie i Ziemia Chełmińska), Spór polsko-niemiecki. Ententa: Gdańsk – Wolne Miasto Gdańsk: 1893 km2 i 353 tys. mieszkańców – 1919, Polacy 10%). Do Polski wróciło 62% obszaru i 52% mieszkańców,
Warmia, Mazury i Powiśle (Powiaty Sztumski, Kwidzyński i Suski) – plebiscyt 11.VII.1920 r. (559 tyś. mieszkańców -13% język polski jako ojczysty). Do Polski na Mazurach i Warmii 2,2%, na Powiślu – 7,6%,
Górny Śląsk (polsko-niemiecki). Dramatyczne trzy powstania Śląskie których wynikiem był powrót do Polski ok. 60 – 90% potencjału przemysłowego Górnego Śląska,
Po stronie niemieckiej pozostało 530 tyś. Polaków, w Polsce natomiast pozostało się 260 tys. Niemców Śląskich, wrogo nastawionych wobec państwa polskiego.
ZIEMIE ZABRANE
konflikt polsko-rosyjski. Na mocy traktatu pokojowego w Rydze 18.III.1921 r. granica biegła od Dźwiny na północy po Zbrucz na południu,
konflikt polsko-litewski o Wilno i Ziemię Wileńską – do Polski.
CZESKIE POGRANICZE (Niemcy nazywali Krajem Sudeckim)
Niemców ok. 34% mieszkańców, stanowili większość na co najmniej 28% terytorium,
Czesi (29.XI – 18.XII.1918) zbrojnie zajęły Pogranicze. Niemcy nie stawiali oporu.
ROZBIÓR WĘGIER
Swoją rolę odegrał przewrót bolszewicki w 1919 r.:
- do Czechosłowacji przeszła Słowacja i Ruś Podkarpacka,
- do Rumunii: Siedmiogród (55% Rumunów-1472 tyś. osób, 34,3%Węgrów – 918 tyś. osób i 8,7% Niemców – 234 tyś. osób),
W 1921 roku pozostało jedynie 32,9 % powojennego terytorium a niemal 1/3 narodu znalazła się poza granicami państwa.
| Pobierz cały dokument STANDARDY Wyklad nr 2.docx |