Naczynia krwionośne
Do naczyń krwionośnych zaliczamy: tętnice, żyły i naczynia włosowate.
Tętnicami krew płynie z serca na obwód do wszystkich części ciała, natomiast żyłami krew powraca z obwodu ponownie do serca.
Ze względu na wyższe i bardziej zmienne ciśnienie krwi w tętnicach niż w żyłach, ściany tętnic są grubsze, zwierają więcej komórek mięśniowych i włókien sprężystych.
Naczynia włosowate zespalają tętnice z żyłami.
Serce
Serce jest mięśniem działającym na zasadzie pompy ssąco-tłoczącej. Położone jest w klatce piersiowej między obydwoma płucami a przeponą, sięga od drugiej przestrzeni międzyżebrowej (podstawa serca) do piątej przestrzeni międzyżebrowej (koniuszek serca).
Ma kształt spłaszczonego stożka, średnio jest wielkości pięści, waży ok.300g, ma 270 cm³ objętości i od 500 do 750 ml pojemności.
Ściana serca zbudowana jest z trzech warstw:
wewnętrznej – wsierdzie - wyściela wewnętrzną powierzchnię serca
środkowej - śródsierdzie - stanowi zasadniczy mięsień sercowy
zewnętrznej - nasierdzie - błona surowicza która bezpośrednio okrywa serce
Całe serce otoczone jest workiem zwanym osierdziem .
Serce podzielone jest na cztery części:
dwa przedsionki i dwie komory.
Przedsionki oddzielone są od siebie przegrodą międzyprzedsionkową, a komory przegrodą międzykomorową.
Przedsionek prawy łączy się z komorą prawą przez zastawkę trójdzielną.
Przedsionek lewy łączy się z komorą lewą przez zastawkę dwudzielną zwaną mitralną.
Ze względu na rodzaj krwi przepływającej przez serce dzielimy je na: „serce lewe” lub tętnicze (przedsionek lewy, komora lewa) i „serce prawe” lub żylne (przedsionek prawy, komora prawa) .
Krew krąży dwoma krwiobiegami – dużym i małym, zwanym płucnym.
Krwiobieg duży rozpoczyna się w komorze lewej aortą, a kończy się w przedsionku prawym żyłą główną górną. Służy do rozprowadzania po organizmie krwi bogatej w tlen, a odbierania z tkanek dwutlenku węgla i produktów przemiany materii.
Krwiobieg mały, płucny rozpoczyna się komorze prawej pniem płucnym, po czym płynie do płuc, gdzie następuje jej utlenienie. Następnie powraca do lewego przedsionka żyłami płucnymi.
Czynność serca
Serce pracuje na zasadzie pompy ssąco-tłoczącej, czyli rytmicznie powtarzających się uderzeń średnio 70 razy na min. W czasie jednego cyklu serce przepompowuje ok.70 ml krwi, w ciągu minuty ok.5 l. a w ciągu doby ok.75 tys. l krwi.
Cykl serca składa się z trzech następujących po sobie faz: skurczu przedsionków, skurczu komór i okresu spoczynku. Skurcz przedsionków odbywa się jednocześnie z rozkurczem komór.
Pracę serca reguluje układ przewodzący serca, który jest kontrolowany przez układ autonomiczny za pomocą splotu sercowego.
Układ przewodzący serca na który składa się węzeł zatokowo-przedsionkowy i przedsionkowo-komorowy, ma zdolność wytwarzania bodźców elektrycznych, które rozchodzą się w sercu pobudzając je do skurczu. Powstają one w węźle zat.-przed., który jest głównym rozrusznikiem serca. Impulsy w nim powstałe rozchodzą się do przedsionków, a następnie przez węzeł przedsionkowo-komorowy do komór pobudzając je do skurczu.
Naczynia serca – naczynia wieńcowe
Serce pracuje w sposób ciągły dlatego stale potrzebuje tlenu i substancji odżywczych. Dostarczają je do serca tętnice wieńcowe prawa i lewa, których początek znajduje się tuż ponad zastawką aorty, a następnie oplatają mięsień sercowy dzieląc się na drobne gałązki tworzą niezwykle bogatą sieć naczyń.
Przy przeroście mięśnia sercowego sieć naczyń włosowatych nie zwiększa się i serca jest wówczas gorzej zaopatrywane.
Naczynia wieńcowe mają dużą zdolność tworzenia krążenia obocznego , omijając miejsca przewężone lub zamknięte.
Rehabilitacja kardiologiczna
podstawowe pojęcia
Rehabilitacja kardiologiczna
Jest kompleksowym postępowaniem mającym na celu osiągnięcie optymalnej sprawności fizycznej, psychicznej
i społecznej osób z chorobami układu krążenia.
Rehabilitacja kardiologiczna
To suma działań prowadzących do zapewnienia choremu na serce możliwie najlepszych fizycznych, psychicznych i socjalnych warunków tak aby mógł on przy własnym udziale, osiągnąć możliwie normalne miejsce w społeczeństwie.
Wskazania do rehabilitacji
kardiologicznej :
- choroba wieńcowa (cz. ryzyka, mała
wydolność, mała tolerancja)
- zawał serca
- nadciśnienie tętnicze
- plastyka naczyń wieńcowych
- operacja zastawek
- przeszczep serca
- ogólna niewydolność krążenia
Przeciwwskazania
ostry zawał w okresie utrzymywania się bólu;
niestabilna dusznica bolesna;
tętniak aorty;
zapalenia serca i osierdzia;
ostre choroby systemowe i gorączkowe;
zapalenie zakrzepowe żył;
zatory tętnicze, płucne lub obwodowe;
brak możliwości kontroli przebiegu ćwiczeń;
brak możliwości zapewnienia pomocy choremu w razie wystąpienia niebezpiecznych dla życia powikłań;
Składowe rehabilitacji kardiologicznej
ćwiczenia fizyczne
określenie i zwalczanie czynników ryzyka
edukacja pacjentów
modyfikacja stylu życia
Cele ćwiczeń w rehabilitacji kardiologicznej :
przywrócenie a nawet poprawa kondycji fizycznej
poprawa stanu psychicznego pacjenta(zmniejszenie lęku i depresji)
prewencja wtórna(zmiana nawyków życiowych, zmniejszenie czynników ryzyka)
u chorych z dusznicą podwyższenie progu bólowego
u chorych z nadciśnieniem obniżenie ciśnienia krwi
uzyskanie pozytywnych metabolicznych efektów zwiększonej aktywności fizycznej(zmniejszenie masy ciała, zwiększenie HDL, zmniejszenie trójglicerydów)
Podstawowe zasady prowadzenia ćwiczeń w rehabilitacji kardiologicznej
dostosowanie ćwiczeń do aktualnej zdolności chorego do wykonywania wysiłku fizycznego (w tym dniu
zachowanie bezpiecznego odstępu od granicy wysiłku max dla danego chorego
ścisłe nadzorowanie przebiegu ćwiczeń (obecność nasza, pomiar tętna i ciśnienia )
Warunki rozpoczęcia ćwiczeń
w rehabilitacji kardiologicznej
przeprowadzenie podstawowej kwalifikacji (tętno, ciśnienie)
zapewnienie możliwości kontroli przebiegu ćwiczeń
zapewnienie możliwości udzielenia skutecznej pomocy w razie wystąpienia powikłań
Przed włączeniem chorego do programu rehabilitacji kardiologicznej kwalifikację przeprowadza lekarz, każdorazowo przed rozpoczęciem ćwiczeń do jej przeprowadzenia zobowiązany jest fizjoterapeuta prowadzący trening.
Ryzyko
W pracy z pacjentem kardiologicznym istnieje bardzo duże ryzyko wystąpienia licznych powikłań, które mogą doprowadzić do pogorszenia stanu zdrowia chorego lub nawet jego śmierci. Należy o tym poinformować pacjenta ale jednocześnie przekonać go o słuszności i konieczności prowadzenia systematycznego treningu.
Podstawowe objawy kardiologiczne :
duszność
ból w klatce piersiowej, za mostkiem często promieniujący do kończyn
sinica – wargi, nos, uszy, palce, paznokcie
lęk
zaburzenia rytmu serca
szybka męczliwość
ból głowy- głównie przy nadciśnieniu z tyłu głowy
duże pocenie się przy wysiłku fizycznym
Nadciśnienie tętnicze
oraz
niskie ciśnienie tętnicze
Nadciśnienie tętnicze
Ciśnienie tętnicze
Ciśnienie tętnicze to miara nacisku, jaki krew wywiera na ścianę tętnic.
Wartość ciśnienia tętniczego określa się dwiema liczbami; na przykład 120/80 mmHg.
Pierwsza liczba oznacza ciśnienie skurczowe. Jest to ciśnienie panujące w naczyniach w czasie skurczu serca.
Druga liczba oznacza ciśnienie rozkurczowe. Jest to ciśnienie panujące w naczyniach w czasie rozkurczu serca.
Nadciśnienie tętnicze
Stan, w którym długotrwale utrzymują się wysokie wartości ciśnienia tętniczego.
Wartość 140/90 mmHg lub wyższa upoważnia do rozpoznania nadciśnienia tętniczego u każdej osoby bez względu na wiek.
Wartości 130-139/85-89 to ciśnienie wysokie prawidłowe.
Klasyfikacja wartości ciśnienia tętniczego (mmHg)
Pomiar ciśnienia tętniczego
Ciśnienie tętnicze charakteryzuje się dużą samoistną zmiennością zarówno w ciągu doby, jak i pomiędzy poszczególnymi dniami, miesiącami i porami roku.
Z tego względu rozpoznanie nadciśnienia tętniczego powinno się opierać na pomiarach uzyskanych podczas co najmniej 2 wizyt, z co najmniej 2 pomiarami ciśnienia podczas każdej wizyty.
Technika pomiaru ciśnienia
Przed wykonaniem pomiarów pacjent powinien siedzieć przez kilka minut w cichym pomieszczeniu.
Nie należy wykonywać pomiarów po intensywnym wysiłku,
Około 30 minut przed pomiarem nie można jeść obfitych posiłków, pić kawy ani alkoholu i palić papierosów.
Należy wykonać co najmniej 2 pomiary w odstępie 1-2 minut, a potem dodatkowe, jeśli wyniki 2 pierwszych znacznie się różnią.
Należy używać standardowego mankietu (z poduszką gumową szer.12-13 cm i dł. 35 cm).
Zakładać mankiet na poziomie serca, niezależnie od pozycji pacjenta.
Ciśnienie skurczowe odczytywać w chwili pojawienia się (faza I), a rozkurczowe – zniknięcia (faza V) tonów Korotkowa.
Technika pomiaru ciśnienia
Wartości ciśnienia tętniczego na obu ramionach mogą się różnić – dlatego podczas pierwszej konsultacji lekarskiej należy wykonać pomiar ciśnienia i na prawym, i na lewym ramieniu.
Prawidłowo różnica ciśnień po obu stronach dla ciśnienia skurczowego nie powinna przekraczać 20 mmHg, a dla ciśnienia rozkurczowego 10 mmHg. W przypadku większej różnicy należy skonsultować się z lekarzem.
Kolejne pomiary należy wykonywać zawsze na tym ramieniu, na którym ciśnienie tętnicze było wyższe.
Epidemiologia nadciśnienia tętniczego w Polsce
U ok. 29% dorosłych Polaków występuje nadciśnienie tętnicze.
U kolejnych 30% stwierdza się ciśnienie wysokie prawidłowe.
U 21% Polaków występuje ciśnienie prawidłowe.
U 20% występuje ciśnienie optymalne.
Epidemiologia nadciśnienia tętniczego w Polsce
Częstość występowania nadciśnienia tętniczego zwiększa się z wiekiem:
w grupie osób pomiędzy 18 a 39 r.ż. nadciśnienie tętnicze stwierdza się u 7% badanych;
w grupie osób pomiędzy 40-59 r.ż. nadciśnienie tętnicze stwierdza się u ok. 34%;
powyżej 59 r.ż. ponad połowa populacji choruje na nadciśnienie tętnicze.
Przyczyny rozwoju nadciśnienia
U 95% pacjentów rozpoznaje się samoistne nadciśnienie tętnicze, które nie ma jednej ściśle określonej przyczyny.
Samoistne nadciśnienie tętnicze rozwija się na skutek skłonności genetycznych (częste występowanie nadciśnienia w rodzinie) oraz z powodu niezdrowego stylu życia, a zwłaszcza:
palenia tytoniu
nadużywania alkoholu
nadmiernego spożycia soli i tłuszczów
małej aktywności fizycznej
stresu
otyłości
Przyczyny rozwoju nadciśnienia
U 5 na 100 pacjentów można znaleźć jedną konkretną przyczynę rozwoju nadciśnienia. Rozpoznaje się wtedy wtórne nadciśnienie tętnicze.
Do najczęstszych przyczyn wtórnego nadciśnienia tętniczego należą:
choroby nerek
choroby endokrynologiczne (nadczynność tarczycy, zespół Cushinga)
długotrwałe przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych, leków steroidowych, leków przeciwbólowych, narkotyków.
Czynniki ryzyka
predyspozycja genetyczna (bardzo ważny czynnik);
zaburzenia ośrodkowej i obwodowej regulacji ciśnienia krwi;
zaburzenia czynności układu renina- angiotensyna-aldosteron, co powoduje wytwarzanie angiotensyny II zwężającej naczynia krwionośne;
zwiększone wydzielanie aldosteronu i zatrzymanie sodu;
zwiększenie aktywności układu nerwowego współczulnego;
zaburzenia ośrodkowej i obwodowej regulacji ciśnienia krwi;
otyłość, alkoholizm, nadmierne spożywanie soli kuchennej, palenie papierosów;
niekorzystne warunki środowiska;
Objawy nadciśnienia tętniczego
Nadciśnienie tętnicze jest chorobą o podstępnym przebiegu, zwykle przebiega bezobjawowo, prowadząc do groźnych powikłań.
Nadciśnienie zwykle nie sprawia bólu, choć czasem może się objawiać bólami głowy.
Najczęściej występujące objawy: uczucie kołatania serca, uderzenia gorąca (wypieki na twarzy), zawroty głowy, duszności.
Objawy nadciśnienia tętniczego
Czasem dochodzi do dramatycznego wzrostu ciśnienia tętniczego.
Do objawów wyżej wymienionych dołącza się wtedy:
uczucie niepokoju,
ściskania w klatce piersiowej,
nudności, zaburzenia widzenia,
zaburzenia mowy.
Mówimy tu o przełomie nadciśnieniowym, bardzo groźnej, nawet współcześnie czasem śmiertelnej postaci choroby.
Odległe skutki nadciśnienia tętniczego
Dłużej trwające nadciśnienie tętnicze, bez względu na jego etiologię, doprowadza do uszkodzenia narządu krążenia, OUN i nerek.
Narząd krążenia:
wczesny rozwój miażdżycy tętnic i jej powikłań (choroba niedokrwienna serca i zawał serca),
adaptacyjny przerost mięśnia sercowego,
rozstrzeń mięśnia sercowego i zaburzenia metabolizmu,
niewydolność lewokomorowa i z czasem prawokomorowa,
zmiany naczyń obwodowych;
Odległe skutki nadciśnienia tętniczego
OUN:
niedokrwienny udar mózgu,
zespół otępienny;
Nerki:
przewlekła niewydolność nerek aż do konieczności dializy;
Siatkówka:
uszkodzenie tętnic siatkówki powodujące zaburzenia widzenia;
Leczenie nadciśnienia tętniczego
Zmiana stylu życia jest warunkiem koniecznym do skutecznego leczenia nadciśnienia tętniczego. Polega ona na:
zaprzestaniu palenia papierosów,
zmniejszeniu masy ciała,
ograniczeniu spożycia alkoholu,
zwiększeniu aktywności fizycznej (mini 30-45'/dzień 4-5 x w tygodniu);
ograniczeniu spożycia soli kuchennej (mniej niż 6g/dobę),
zwiększeniu spożycia warzyw i owoców(dostarczają dużo potasu, co sprzyja obniżeniu ciśnienia tętniczego),
zmniejszeniu spożycia tłuszczów zwierzęcych (dieta DASH proponowana przez AHA).
Normalizacja masy ciała
Wykazano, że zmniejszenie masy ciała o 1 kg prowadzi do obniżenia ciśnienia skurczowego średnio o 1,6 mmHg, rozkurczowego zaś o 1,3 mmHg.
Wpływ zmniejszenia masy ciała na obniżenie ciśnienia można zwiększyć, zalecając jednoczesne zwiększenie aktywności fizycznej, a także zmniejszenie spożycia soli i alkoholu.
Istotne jest również to, że zmniejszenie masy ciała korzystnie wpływa na czynniki ryzyka towarzyszące nadciśnieniu tętniczemu: hiperlipidemię, insulinooporność, cukrzycę i przerost lewej komory.
Normalizacja masy ciała przyczynia się do obniżenia ciśnienia tętniczego przez zmianę profilu hemodynamicznego, metabolicznego oraz hormonalnego.
Ograniczenie spożycia sodu w diecie
W populacjach, w których spożycie soli jest większe, stwierdzono częstsze występowanie nadciśnienia tętniczego niż w populacjach stosujących dietę o małej zawartości sodu.
W wielu badaniach udowodniono,że zmniejszenie zawartości sodu w diecie powoduje obniżenie ciśnienia tętniczego.
Badania wykazały, że zmniejszenie podaży sodu o 100 mmol/d (NaCl<6g/d) u osób chorych na nadciśnienie tętnicze powoduje obniżenie ciśnienia skurczowego o ok. 6 mmHg, a rozkurczowego ok.2,5 mmHg.
Sól
Zaleca się, aby osoby dorosłe ograniczyły spożycie soli do maksymalnie 5-6 g (łyżeczka a 5ml) dziennie poprzez zaprzestanie jej stosowania lub zmniejszenie ilości soli dodawanej do posiłków podczas ich przygotowania i spożywania.
Potrawy można doprawiać w inny sposób np. stosując zioła, czosnek, paprykę, sok z cytryny, ocet, chili, przyprawy ziołowe.
Produkty z dużą zawartością soli
ser żółty
zupy i sosy z puszek oraz w proszku
produkty wędzone, wędliny: szynka, bekon
słone przekąski: chipsy, orzeszki solone
kiełbasa, pasztety
produkty konserwowane (w puszkach)
kostki rosołowe, wyciągi z mięsa i warzyw, sosy sojowe
słone pasty do smarowania kanapek
Dieta DASH
W badaniu DASH wykazano, że zastosowanie u chorych na nadciśnienie tętnicze diety zawierającej dużo jarzyn, owoców i ubogotłuszczowych produktów mlecznych powoduje obniżenie ciśnienia skurczowego o 11,4 mmHg, rozkurczowego zaś o 5,1 mmHg.
U osób z prawidłowymi wartościami ciśnienia krwi również obserwowano obniżenie ciśnienia skurczowego o 3,5 mmHg, rozkurczowego zaś o 2,1 mmHg.
Korzystny wpływ zastosowanej diety wiązano głównie z dużą zawartością w owocach i jarzynach potasu, magnezu, błonnika.
W diecie DASH podkreśla sie zalety spożywania orzechów, zawierających tłuszcze nienasycone, potas, magnez i argininę – prekursora tlenku azotu.
Zaleca się ograniczenie zawartości w diecie tłuszczów nasyconych oraz zwiększenie zawartości tłuszczów nienasyconych. Podkreśla się korzystny wpływ olejów z ryb zawierających kwasy tłuszczowe omega-3.
Ograniczenie spożycia alkoholu
Nadmierne spożycie alkoholu sprzyja występowaniu nadciśnienia. Stwierdzono liniowy wzrost ciśnienia tętniczego w zależności od ilości spożywanego alkoholu zarówno u mężczyzn, jak i kobiet.
Nadmierne spożycie alkoholu osłabia działanie leków hipotensyjnych, przyczynia się do pogorszenia współpracy chorego z lekarzem i może być czynnikiem odpowiedzialnym za wystąpienie oporności na leczenie.
Przyjmuje się, że ograniczenie u chorych na nadciśnienie tętnicze spożycia alkoholu do 20-30g/d w istotny sposób wpływa na obniżenie ciśnienia tętniczego (2-4 mmHg).
Zaprzestanie palenia tytoniu
wypalenie jednego lub kilku papierosów wywołuje szereg niekorzystnych zmian hemodynamicznych i humoralnych związanych przede wszystkim z wpływem nikotyny na naczynia krwionośne
Po wypaleniu jednego lub kilku papierosów w krótkim czasie zarówno u osób z prawidłowym ciśnieniem tętniczym, jak i u chorych na nadciśnienie tętnicze następuje wyraźny wzrost ciśnienia, a także zwiększenie częstotliwości rytmu i pojemności minutowej serca. Do zmian tych dochodzi w następstwie pobudzenia układu współczulnego, o czym świadczy m.in. zwiększenie stężenia noradrenaliny i adrenaliny we krwi.
Leczenie farmakologiczne
Leki moczopędne (diuretyki)
Beta-blokery
Inhibitory konwertazy angiotensyny
Antagoniści wapnia
Antagoniści angiotensyny II
Rodzaje psychoterapii stosowanej przy nadciśnieniu tętniczym
psychoterapia grupowa,
trening autogenny Schultza,
progresywną relaksację według Jacobsona,
muzykoterapię, choreoterapię,
ćwiczenia typu Joga,
Ćwiczenia fizyczne u osób z nadciśnieniem
Zwiększenie aktywności fizycznej
Z wielu przeprowadzonych badań wynika, że u chorych na nadciśnienie tętnicze długotrwała i systematyczna aktywność ruchowa powoduje obniżenie ciśnienia skurczowego o ok.11mmHg, rozkurczowego zaś o 6 mmHg.
Efekt ten jest bardziej zaznaczony niż u osób z prawidłowym ciśnieniem krwi, u których aktywność fizyczna o porównywalnym obciążeniu prowadzi do zmniejszenia ciśnienia zarówno skurczowego, jak i rozkurczowego o ok.4 mmHg.
Aktywność fizyczna
Spośród różnych form systematycznie powtarzanego wysiłku fizycznego zalecanego chorym na łagodne i umiarkowane nadciśnienie tętnicze należy wymienić przede wszystkim spacer, jazdę na rowerze lub pływanie ( co najmniej 2-3 razy w tygodniu).
Podkreśla się, że trening powinien trwać ponad 30 minut, ale nie więcej niż 60.
Rodzaj aktywności fizycznej oraz jej natężenie i czas trwania ustala lekarz indywidualnie dla każdego chorego.
U chorych na nadciśnienie tętnicze należy ocenić stan ogólny, występowanie i stopień zaawansowania powikłań narządowych oraz dotychczasowy stopień aktywności fizycznej.
Prowadzone obserwacje wskazują,że zaniechanie przez chorego na nadciśnienie tętnicze podejmowania powtarzanego wysiłku fizycznego prowadzi do zniesienia osiągniętego efektu hipotensyjnego.
Zasady prowadzenia ćwiczeń:
zakaz prowadzenia ćwiczeń izometrycznych;
nie należy rozpoczynać ćwiczeń jeśli ciśnienie skurczowe przekracza 200mmHg
ćwiczenia w grupach lub indywidualnie po uprzednim instruktarzu
ćwiczenia powinien prowadzić doświadczony fizjoterapeuta pod opieką lekarza dysponującego sprzętem reanimacyjnym
wysiłek fizyczny powinien być tak dostosowany aby tętno przez 20 min utrzymywało się na tym samym poziomie (wysiłek submaksymalny)
Zasady prowadzenia ćwiczeń:
Ćwiczenia 3 razy w tygodniu, lub częściej przez 30-40 minut.
czas aktywności ruchowej dzieli się następująco: 5 minut rozgrzewka, 25-30 minut- właściwy wysiłek o wyznaczonej intensywności, 5 minut- ćwiczenia rozluźniające, uspokajające,
przed rozpoczęciem ćwiczeń i po ich zakończeniu mierzy się tętno i ciśnienie krwi,
przed rozpoczęciem ćwiczeń, a następnie raz w miesiącu przeprowadza się próbę wysiłku submaksymalnego,
ćwiczenia, należy przerwać przy wystąpieniu bólu wieńcowego, zawrotów głowy, duszności, znacznego osłabienia,
Wartości docelowe ciśnienia tętniczego
Poniżej 140/90 mmHg.
U chorych na cukrzycę lub z niewydolnością nerek oraz z licznymi innymi czynnikami ryzyka celem leczenia jest obniżenie ciśnienia tętniczego do wartości poniżej 130/80 mmHg.
Przyczyny nieskuteczności leczenia
Z badań statystycznych w Polsce wynika, że tylko u 12 % chorych na nadciśnienie tętnicze można uzyskać prawidłową kontrolę choroby, to znaczy udaje się obniżyć ciśnienie do wartości poniżej 140/90 mmHg.
Wynika to głównie z następujących przyczyn:
większość pacjentów nie zmienia swojego stylu życia;
tylko 2/3 chorych na nadciśnienie tętnicze wie o swojej chorobie, u pozostałej 1/3 choroba pozostaje nie wykryta;
niecałe 2/3 pacjentów z rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym regularnie przyjmuje leki, co stanowi warunek uzyskania docelowych wyników leczenia;
wielu pacjentów samodzielnie przerywa leczenie lub przyjmuje leki w mniejszych dawkach niż zalecił lekarz.
Fizykoterapia w nadciśnieniu tętnicznym
Wodolecznictwo
Małe zabiegi wodolecznicze , najpierw ciepłych , następnie zmiennocieplnych i w końcu zimnych.
Kąpiel zimna 8-20 stopni
Kąpiel chłodna 21-27 stopni
Kąpiel letnia 28 -33 stopni
Kąpiel ciepła 34-37 stopni
Kąpiel gorąca 38-42 stopni
Zabiegi w nadciśnieniu
Stosuje się też kąpiele zmiennocieplne, przede wszystkim rąk i nóg , zmiennocieplne polewanie , np. ramion i kolan
Preferuje się ciepłe i zmiennocieplne zabiegi wodolecznicze przy stosowaniu w zimnej fazie zabiegu wody o temp 18 -20 stopni
W zależności od wydolności serca stosuje się raz w tygodniu : półkąpiel lub kąpiel ¾ lub nawet kąpiel całkowita z wyciągiem z igieł sosnowych albo melisy, w wodzie o temperaturze do 37 stopni , przez 10-15 min , zakończoną chłodnym zmywaniem lub oblaniem ciała chłodną wodą.
Z zimnych zabiegów stosuje się polewanie ramion, chodzenie boso lub brodzenie w chłodnej wodzie.
Bicze szkockie w nadciśnieniu
W nadciśnieniu tętniczym stosuje się także bicze szkockie-tzw natrysk o zmiennej temp.
Mogą być one skupione lub wachlarzowe.
Stosuje się na zmianę natrysk kolczasty i deszczowy, wodę ciepłą i zimną pod wysokim ciśnieniem wynoszącym 202,6 do 304,0 kPa ( 2-3 atm.)
Wygląda to tak, że przez 30 s do1 min używa się wody o temperaturze 38-40 st. Celsjusza, a przez kilka sekund o temperaturze 10-15-stu st. lub niższej. Zabieg kończy się po 3 min, stosując wodę zimną
Zabieg łączy w sobie działanie ciśnienia, dając efekt hydromasażu oraz przemiennej temperatury.
Sauna- ( w nadciśnieniu tętniczym I i I/II stopnia|)
Jeśli lekarz nie stwierdza przeciwwskazań pacjenci mogą korzystać z zabiegów w saunie, z umiarkowanie długim czasem pobytu w kabinie sauny i z ograniczoną liczbą wejść
Pole magnetyczne –może powodować wzrost ciśnienia
Niskie ciśnienie tętnicze
Niskie ciśnienie tętnicze
W diagnozie tej jednostki chorobowej występuje zasadnicza trudność , gdyż dokładnie nie wiadomo, od jakiej wartości się zaczyna.
Są bowiem osoby , które mimo wyraźnie niskiego ciśnienia krwi czuja się dobrze i nie mają żadnych dolegliwości występujących u innych osób z niskim ciśnieniem.
Z reguły przyjmuje się, że ciśnienie tętnicze jest niskie, gdy u osoby , u której sporadycznie spada lub stale występują pewne dolegliwości.
Wynosi ono odpowiednio u mężczyzn mniej niż 100-110/ 70-80 mmHg, zaś u kobiet 100/65-85 mmHg.
Niskie ciśnienie tętnicze
Przewlekle występujące niskie ciśnienie krwi, które nie jest wywołane konkretnymi chorobami , pomimo iż niekiedy:
obniża zdolność do wysiłku,
powoduje uczucie zmęczenia ,
brak energii i trudności w koncentracji uwagi.
Nie wymaga ono leczenia farmakologicznego, gdyż nie ma leków działających w tym przypadku skutecznie.
Najbardziej skuteczne jest leczenie zabiegami wodoleczniczymi.
Niskie ciśnienie tętnicze
Należy zwrócić szczególną uwagę na osoby starsze po 65 roku życia , ponieważ u nich niskie ciśnienie krwi ma charakter wtórny – jest spowodowany określona przyczyną, np.:
niewydolność serca,
utratą elastyczności przez ściany naczyń krwionośnych
zaburzeniami regulacji autonomicznej.
W tych przypadkach wymagane jest leczenie choroby podstawowej.
Możliwości walki z niskim ciśnieniem - WODOLECZNICTWO
W tym schorzeniu wskazane są przede wszystkim zabiegi z krótkotrwałym działaniem zimnej wody.
Należy unikać dłuższych ciepłych kąpieli, zwłaszcza całkowitych ( obniżają ciśnienie krwi! )
Korzystne działanie wywierają kąpiele w zbiornikach otwartych ( jeziorach, morzu, basenie odkrytym )
Stosuje się: zmywanie woda o temp. niższej niż 20 stopni
Zimne polewanie rak, nóg , polewanie dolne
Zmiennocieplne kąpiele nóg
Możliwości walki z niskim ciśnieniem - WODOLECZNICTWO
Zimne kąpiele rąk
Suche szczotkowanie ciała
Kąpiele ze szczotkowaniem
Zimne i chłodne natryski deszczowe
Natryski o zmiennej temperaturze
Chodzenie boso
Brodzenie w chłodnej lub zimnej wodzie
Masaże tonizujące grzbietu i kończyn dolnych
Sauna – celowe jest również stosowanie kąpieli w saunie z ochłodzeniem ciała kąpielą zanurzeniową przez kilka sekund w temp. 15 -20 stopni
Dziękuję bardzo za uwagę…
Fizjologia wysiłku
fizycznego
Wysiłek fizyczny powoduje szereg fizjologicznych reakcji w organizmie człowieka. Układ krążenia, obok narządu ruchu bierze aktywny udział w tym procesie.
Odpowiedź układu krążenia na wysiłek fizyczny zależy od rodzaju wykonywanego wysiłku oraz od stanu organizmu, czyli wydolności fizycznej.
Wysiłek fizyczny:
rodzaj : statyczny, dynamiczny
intensywność : maksymalny, submaksymalny; lekki, średniociężki, ciężki, bardzo ciężki
czas trwania : krótkotrwały (poniżej 15 min), długotrwały (powyżej 30 min), średni (15-30 min)
ilość zaangażowanej w czasie wysiłku masy mięśniowej : ogólny, lokalny (mniej niż 30% masy mięśniowej)
Wydolność fizyczna to zdolność organizmu do wykonywania ciężkich lub długotrwałych wysiłków fizycznych z udziałem dużych grup mięśniowych bez szybko narastającego zmęczenia i zmian środowiska wewnętrznego. Wydolność zależy głównie od funkcji i sprawności układu krążenia, a także max wentylacji płuc, pojemności tlenowej krwi i zasobów energetycznych organizmu.
Reakcje układu krążenia na
wysiłek dynamiczny:
zwiększenie częstotliwości skurczów serca
wzrost objętości wyrzutowej serca (spoczynek 70 ml, wysiłek 100-160 ml)
wzrost pojemności minutowej serca (spoczynek 5 l/min, wysiłek 20-40 l/min)
zmniejszenie całkowitego oporu obwodowego
wzrost ciśnienia skurczowego do 220-230 mmHg
wzrost transportu tlenu z płuc i dwutlenku węgla do płuc
wzrost transport substancji energetycznych z tk. tłuszczowej i wątroby do mózgu i mięśni
wzrost transportu metabolitów z mięśni do wątroby
wzrost transportu ciepła z narządów o dużej przemianie materii (mięśnie, wątroba) do skóry
Reakcje układu krążenia na wysiłek
statyczny :
opór obwodowy nie zmniejsza się, a czasem nawet wzrasta
ciśnienie skurczowe może osiągnąć nawet wartość 350 mmHg, a rozkurczowe powyżej 200 mmHg
HR zwiększa się ale reakcja ta nie jest proporcjonalna do zapotrzebowania tlenowego
objętość wyrzutowa nie zmienia się lub obniża
pojemność minutowa zachowuje się różnie
Systematyczna aktywność fizyczna angażująca pracę dużych grup mięśniowych wywołuje reakcje adaptacyjne układu krążenia zwiększające tolerancję wysiłku i poprawia siłę oraz wytrzymałość mięśni.
Jednym z łatwo mierzalnych parametrów określających sprawność układu krążenia jest szybkość powrotu HR do wartości spoczynkowej.
Ustalanie intensywności treningu
fizycznego
O wielkości obciążenia treningowego i sposobie jego zwiększania decyduje lekarz zatwierdzający program rehabilitacji oraz prowadzący ćwiczenia terapeuta.
Optymalna dawka obciążenia treningowego musi być zawsze dobrana indywidualnie do możliwości chorego, wynika to ze zmienności stanu pacjenta spowodowanego postępem choroby, nagłymi zmianami jej przebiegu i skutkami leczenia.
Właściwe obciążenie to takie, które pozwala na zwiększenie wydolności wysiłkowej a jednocześnie nie stwarza nadmiernego zagrożenia np. wystąpienia niekorzystnych reakcji układu krążenia i powikłań.
Należy tak dobrać intensywność i czas trwania wysiłku, aby spowodowane nim obciążenie było mniejsze od obciążenia uznanego za niebezpieczne.
Wyznaczanie treningowej wartości HR :
norma populacyjna (220-wiek) x 70-85 %
na podstawie różnicy między HRmax a HRspocz. – reguła Karvonena [ {( 220-wiek) – HRspocz} x 60-80 %] + HRspocz
na podstawie wydolności określonej w próbie wysiłkowej
na podstawie wystąpienia objawów choroby w czasie wysiłku – obciążenie poniżej wartości HR przy którym występują objawy
Planując obciążenie treningowe należy
określić :
wielkość obciążenia treningowego, czyli takiego które należy osiągnąć w czasie ćwiczeń ale nie należy go przekraczać
sposób utrzymania i zwiększania obciążenia w czasie sesji treningowej
sposób zwiększania obciążenia w kolejnych sesjach treningowych
czas trwania sesji treningowej
częstotliwość sesji treningowej
Warunki skuteczności treningu
fizycznego:
indywidualne, dostosowane do stanu i potrzeb pacjenta zaplanowanie ćwiczeń
obciążenie wywołujące skutki adaptacyjne musi być większe niż przeciętne obciążenia przy dotychczas podejmowanych wysiłkach
po każdym okresie obciążenia wysiłkiem musi być odpowiednio długi okres odpoczynku
stopniowe zwiększanie obciążenia w miarę zwiększania się wydolności pacjenta
specyficzność obciążeń tzn. trening musi obejmować aktywność do której chory jest trenowany
wystarczająca częstotliwość wykonywania ćwiczeń – 3 razy w tygodniu
systematyczność treningu – zaprzestanie treningu powoduje stopniowe zmniejszanie się wydolności fizycznej
Regułą jest stopniowe zwiększanie obciążenia po uzyskaniu adaptacji do wcześniej stosowanego obciążenia.
Nie należy jednocześnie zwiększać intensywności wysiłku i czasu jego trwania.
Obciążenie treningowe i czas trwania treningu są współzależne :
jeśli możliwe jest stosowanie większych obciążeń treningowych, to czas treningu może być krótszy
jeśli stosujemy mniejsze obciążenie to konieczny jest dłuższy czas treningu
Formy treningu najczęściej stosowane
w rehabilitacji kardiologicznej :
trening marszowy na bieżni
trening marszowy w terenie
trening na cykloergometrze
trening na steperach i wiosłach
bieg w terenie i pływanie ( tylko w wybranych grupach treningowych i nie na wczesnym etapie treningu )
Przeciwwskazane są takie aktywności jak intensywne przepychanie lub ciągnięcie ciężkich przedmiotów, wstawanie ze znacznym obciążeniem.
Nie stosuje się ćwiczeń z dominującym udziałem pracy statycznej mięśni np. utrzymywanie uniesionego ciężaru.
Ćwiczenia o dużej intensywności można zlecać wyłącznie pod warunkiem wcześniejszego wykonania testu wysiłkowego oraz starannego monitorowania stanu pacjenta w trakcie wysiłku.
Najmniejsza nawet
aktywność fizyczna
jest lepsza niż
żadna !
Niewydolność mięśnia sercowego
Rehabilitacja pacjentów z niewydolnością serca
Definicja niewydolności serca
Niewydolnością serca określa się zespół objawów klinicznych wynikających z zaburzeń strukturalnych lub czynnościowych serca, które prowadzą do upośledzenia napełniania komór i/lub jego funkcji skurczowej, w stopniu niewystarczającym do zapewnienia potrzeb organizmu.
Jest to przyczyną powstania ujemnego bilansu między ilością krwi dostarczonej a krwi potrzebnej. Taki stan może być spowodowany między innymi przez:
Chorobę niedokrwienną serca- zawał mięśnia sercowego
Nadciśnienie tętnicze
Kardiomiopatie
Wady zastawkowe wrodzone/ nabyte
Zapalenie mięśnia sercowego
Definicja przewlekłej niewydolności serca (PNS)
PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ SERCA - stan w którym wskutek trwałej dysfunkcji serca pojemność minutowa jest zmniejszona w stosunku do metabolicznego zapotrzebowania tkanek.
PNS rozpoznaje się gdy są spełnione równocześnie dwa warunki:
1. Obecność objawów typowych dla PNS.
2. Stwierdzenie obiektywnych cech dysfunkcji serca w warunkach
w spoczynku (echo)
W przypadku wątpliwości diagnostycznych bierze się pod uwagę odpowiedź na leczenie farmakologiczne typowe dla PNS.
Podział niewydolności serca
Niewydolność serca można podzielić na: niewydolność prawokomorową i lewokomorową
Niewydolność prawokomorowa bardzo często pojawia się jako powikłanie niewydolności lewokomorowej.
Niewydolność prawokomorowa może też występować jako postać izolowana w przebiegu pierwotnego przeciążenia prawej komory (nadciśnienie płucne, izolowana niedomykalność zastawki trójdzielnej powodująca napływ dodatkowej krwi do prawej komory podczas rozkurczu).
Zawał prawej komory serca także jest częstą przyczyną niewydolności prawokomorowej
Niewydolność prawokomorowa
Przyczyny przeciążenia prawej komory, prowadzące do upośledzenia jej kurczliwości:
choroby płuc (w Polsce najczęściej przewlekła nieswoista choroba oskrzelowo-płucna jest spowodowana paleniem papierosów i zaniedbanymi zapaleniami oskrzeli),
deformacje klatki piersiowej,
zatory w naczyniach płucnych (najczęściej skrzepliny z żylaków kończyn dolnych)
wady serca (np. zwężenie pnia płucnego, ubytek w przegrodzie przedsionkowej lub komorowej, wady zastawki).
Niewydolność prawokomorowa
Objawia się:
obrzękiem kończyn dolnych,
nadmiernym wypełnieniem żył szyjnych,
przekrwieniem wątroby,
Częstym oddawaniem moczu w nocy, białkomoczem,
gromadzeniem się płynu w jamach ciała
Sama niewydolność prawej komory prowadzi do zastoju krwi w żyłach. Jest to skutek zalegania krwi w prawej komorze, która nie może jej przepompować w odpowiedniej ilości do płuc.
Niewydolność prawokomorowa
Efektem zastoju krwi w układzie żylnym są obrzęki kończyn dolnych o różnym nasileniu, zależnie od stopnia dysfunkcji prawej komory.
W ciężkich postaciach prawokomorowej niewydolności serca mogą występować obrzęki całego ciała, przesięk do jam ciała (jam opłucnych, jamy otrzewnowej, worka osierdziowego).
Pojawia się też tzw. przekrwienie bierne narządów jamy brzusznej, czyli zaleganie krwi w tych narządach i ich obrzęk.
Niewydolność prawokomorowa
Pacjent może skarżyć się na rozpierający ból pod prawym łukiem żebrowym. Jest to objaw rozciągania torebki wątroby przez ten powiększony, przekrwiony narząd. Przekrwienie śluzówki przewodu pokarmowego jest przyczyną upośledzonego łaknienia i zaburzeń trawienia.
Chorzy, u których występują obrzęki, skarżą się na częstsze oddawanie moczu w nocy niż w dzień. Objaw ten, zwany nykturią, jest związany z wchłanianiem się obrzęków (gdy pacjent przebywa w pozycji leżącej) w efekcie poprawia przepływu krwi przez nerki.
Nykturia może być wczesnym i czasem jedynym objawem rozpoczynającej się niewydolności prawej komory serca.
Niewydolność lewokomorowa
Objawy: duszność wysiłkowa i spoczynkowa, sinica, odkrztuszana jest rdzawoczerwona wydzielina, występuje częstoskurcz.
Typowe dla duszności pochodzenia sercowego jest jej nasilanie się w pozycji leżącej, a zmniejszanie po przyjęciu przez chorego pozycji siedzącej.
Przyczyny niewydolności lewokomorowej:
zapalenie mięśnia serca,
zawał serca,
długotrwałe przeciążenie spowodowane nieleczonym nadciśnieniem tętniczym, wadą zastawki, zbyt forsownym wysiłkiem,
działanie czynników toksycznych, np. alkoholu, kokainy i wielu innych.
Niewydolność lewokomorowa
Niewydolna, osłabiona lewa komora nie wyrzuca dostatecznej ilości krwi do aorty, co grozi niedokrwieniem tak ważnych narządów, jak mózg czy nerki.
Wówczas włączają się mechanizmy obronne:
serce nawet w czasie spoczynku zaczyna pracować szybciej (dzięki temu tzw. rzut minutowy serca w spoczynku, czyli ilość krwi wyrzucana przez lewą komorę do aorty w czasie jednej minuty, pozostaje nie zmieniony)
Podczas wysiłku fizycznego, który zmusza serce do bardziej wytężonej pracy, niewydolność mięśnia serca jeszcze bardziej przeszkadza w dostosowaniu krążenia krwi do potrzeb organizmu; co dalej zwiększa częstość skurczów serca.
Mechanizm powstawania duszności
Krew napływa z płuc do lewego przedsionka, a następnie do lewej komory. Jeżeli lewa komora jest osłabiona, nie może wyrzucić odpowiedniej ilości krwi na obwód.
Część krwi zalega w niej, w związku z czym krew z żył płucnych nie może swobodnie spływać do serca.
Podnosi się ciśnienie w żyłach płucnych, to z kolei powoduje przesączanie się wody z krwi do pęcherzyków płucnych.
Zaburzenia wentylacji wywołane "przewodnieniem" miąższu płucnego - tzw. zastojem w płucach - są przyczyną odczuwanej przez chorego duszności.
Różnicowanie niewydolności serca
Takie same objawy, jak w niewydolności lewej komory, zdarzają się w schorzeniach nie powodujących uszkodzenia i niewydolności mięśnia tej komory.
Przykładem może być:
zwężenie ujścia mitralnego - wada serca, zwana z łaciny stenozą mitralną, która także utrudnia odpływ krwi z płuc. Przeszkodą jest zbyt małe otwarcie płatków zastawki mitralnej i zaburzenia napływu krwi z lewego przedsionka do lewej komory, zaleganie krwi w przedsionku i wtórny do tego zastój krwi w żyłach płucnych.
niewydolność rozkurczowa serca - niepodatny na rozciąganie mięsień utrudnia rozkurcz i napełnianie lewej komory. Dość często do takich zaburzeń prowadzi przerost mięśnia serca, np. w nadciśnieniu tętniczym.
Różnicowanie niewydolności serca
Objawy niewydolności prawokomorowej też mogą czasem wprowadzić w błąd.
Choć obrzęki są jej charakterystycznym i głównym objawem, to jednak mogą one być spowodowane także:
niewydolnością lewej komory (pogorszenie ukrwienia nerek i zatrzymanie wody w organizmie),
chorobami nerek,
chorobami żył kończyn dolnych,
niektórymi lekami.
Ogólne objawy niewydolności serca
Najczęściej występującymi klinicznie objawami niewydolności serca jest:
osłabienie i łatwe męczenie (pogorszenie tolerancji wysiłku fizycznego).
duszność (subiektywne uczucie braku tchu). Pojawia się w czasie wysiłku, a w bardziej zaawansowanej postaci również w spoczynku i podczas snu
obrzęki nóg - zwykle zlokalizowane są w okolicy kostek i goleni a także pleców (u osób leżących). Obrzęki nasilają się po przebudzeniu.
Innymi objawami mogą być:
wzmożone oddawanie moczu w nocy (nycturia)
suchy męczący kaszel w nocy,
ochłodzenie kończyn,
kołatanie serca (uczucie nierównego bicia - potykania serca)
bóle wieńcowe, zawroty głowy
utrata przytomności podczas wysiłku fizycznego
Klasyfikacja wg. SKALI NYHA:
Diagnostyka niewydolności serca
Badania laboratoryjne
Ekg/ ekg-Holtera
Echo serca
Rtg klatki piersiowej
Koronarografia
Biopsja endomiokardialna
Próba ergospirometryczna- ocena stopnia wydolności, ocena wskazań do leczenia kardiochirurgicznego (przeszczep serca)
Test 6- minutowego marszu- ocena tolerancji wysiłku, ocena skutków leczenia oraz rokowania.
PRÓBY WYSIŁKOWE STOSOWANE W CELU
OCENY STANU WYDOLNOŚCI PACJENTA:
Test 6- minutowego chodu.
Test wysiłkowy na ergometrze rowerowym.
Test wysiłkowy na bieżni ruchomej.
TEST 6- min. chodu
1. Zasady wykonania:
stabilny stan pacjenta
korytarz o płaskiej, równej nawierzchni (25- 30 m)
marsz w swobodnym i dogodnym dla pacjenta tempie
ocena dystansu marszu przebytego w 6 min
ocena ciężkości wysiłku wg skali Borga
2. Wartości referencyjne:
600 m zdrowi mężczyźni
500 m zdrowe kobiety
Główne objawy związane z zakończeniem wysiłku
Duszność
Ból w klatce piersiowej
Zawroty głowy
Ból nóg
Zmęczenie
Prośba pacjenta
Rehabilitacja pacjentów z niewydolnością serca
Formy treningu
Formy treningu w niewydolności serca
Trening wytrzymałościowy
Trening oporowy
Ćwiczenia oddechowe
Zależność parametrów wysiłku od wydolności
U chorych mniej wydolnych:
zmniejszamy czas trwania wysiłku
zmniejszamy intensywność wysiłku
zwiększamy częstotliwość sesji treningowych
U chorych bardziej wydolnych:
Wydłużamy czas trwania wysiłku
Zwiększamy intensywność wysiłku
Zmniejszamy częstotliwość sesji treningowych
Trening wytrzymałościowy
Najbardziej zalecaną formą treningu chorych z niewydolnością serca jest trening na cykloergometrze metodą interwałową:
okresy pracy trwające od 30 s do 4 min przedzielone okresami powrotu (recovery) trwającymi od 1 do 3 minut (pacjent w pozycji siedzącej powinien pedałować bez obciążenia)
Trening marszowy
przeprowadzany na bieżni ruchomej, stepperach lub jako marsz w warunkach kontrolowanych ze stopniowo zwiększanym dystansem
trening na bieżni metodą interwałową: 1 minuta pracy – 1 minuta powrotu (recovery)
Czas trwania wysiłku, częstotliwość i intensywność zależą od stanu klinicznego i wydolności pacjenta
Ważne jest aby trening był prowadzony w warunkach aerobowych
Wydolność aerobowa a czas trwania i częstotliwość ćwiczeń
Trening oporowy
Zapobiega powstawaniu zaników i osłabienia mięśni
Poprawa siły i wytrzymałości mięśni.
Obejmuje rytmiczne ćwiczenia angażujące naprzemiennie pojedyncze grupy mięśniowe
Zasada: podczas 1- minutowej pracy pacjent powinien wykonać 10- 12 powtórzeń w jednym cyklu, liczbę cykli zwiększa się stopniowo do trzech w serii, stosowane są 2- minutowe fazy wypoczynku pomiędzy cyklami.
Chory powinien powtórzyć serię 2- 3 razy dziennie.
Ćwiczenia oddechowe
Poprawa mechaniki oddychania i treningu przepony.
Zaleca się kilkakrotne powtarzanie w ciągu dnia następujących ćwiczeń:
Ćwiczenia toru i tempa oddychania (joga).
Ćwiczenia oporowe przepony i mięśni brzucha.
Ćwiczenia za pomocą urządzeń do ćwiczeń mięśni wdechowych z regulowanym oporem.
Efekty terapii
Pierwsze korzystne efekty treningu ujawniają się: - po 4 tygodniach ćwiczeń w ambulatorium - po 3 tygodniach ćwiczeń w sanatorium
Stan najwyższej wydolności wysiłkowej i maksymalnej poprawy w zakresie wydolności parametrów sercowo- płucnych osiągany jest: - po 16 tygodniach ćwiczeń w ambulatorium - po 26 tygodniach ćwiczeń w sanatorium
Już po 3 tygodniach po zaprzestaniu ćwiczeń pacjent traci większość z uzyskanych wcześniej korzyści wynikających z treningu.
Należy zachęcać pacjentów do ciągłej aktywności fizycznej.
Zawał mięśnia sercowego
ZAWAŁ MIĘŚNIA SERCOWEGO
Zawał mięśnia sercowego - jest ostrą postacią choroby niedokrwiennej, spowodowaną nagłym całkowitym zamknięciem tętnicy wieńcowej.
Następuje wówczas gdy dopływ krwi do którejś części mięśnia sercowego zostaje zablokowany przez skrzep, mogący powstać przy zwężeniu tętnicy z powodu odkładania się tłuszczu. Przerwanie dopływu krwi do zaopatrywanego przez tę tętnice obszaru mięśnia sercowego powoduje powstanie ogniska martwicy.
Zawał z reguły nie obejmuje mięśnia prawej komory ze względu na jej bogate ukrwienie.
Czynniki ryzyka zawału mięśnia sercowego
Czynniki ryzyka zawału mięśnia sercowego
nadciśnienie tętnicze
cukrzyca
wysoki poziom cholesterolu we krwi
palenie tytoniu, picie alkoholu
brak aktywności fizycznej
niewłaściwy sposób odżywiania się
otyłość
predyspozycje genetyczne
stres
Przyczyny zawału mięśnia sercowego
Przyczyny zawału mięśnia sercowego
Choroba wieńcowa serca:
Spowodowana jest wieloletnim powolnym odkładaniem się osadów tłuszczowych (płytka miażdżycowa) zawierających cholesterol na wewnętrznych ściankach jednej lub wielu tętnic.
Rozwój miażdżycy naczyń wieńcowych, zależy od bardzo wielu czynników egzogennych i endogennych które biorą udział w całym procesie miażdżycowym, a którego końcowym wynikiem jest powstanie blaszki miażdżycowej.
Blaszka miażdżycowa w świetle tętnicy wieńcowej przewęża jej światło i może się stać czynnikiem sprawczym powstania skrzepliny, która dalej przewęża światło naczynia bądź zamyka je całkowicie.
Powstanie skrzepliny jest inicjowane przeważnie przez pęknięcie blaszki miażdżycowej i uwolnienie z niej substancji prowokujących krzepnięcie krwi
Liczne procesy patologiczne inne niż miażdżyca:
zapalenia lub urazy naczyń wieńcowych (kiła, guzkowate zapalenie tętnic, urazy mechaniczne, uszkodzenie radioterapią, rozwarstwienie aorty),
embolie naczyń wieńcowych (infekcyjne zapalenie wsierdzia, śluzak serca, embolie w czasie koronarografii),
anomalie naczyń wieńcowych (odejście lewej tętnicy wieńcowej od tętnicy płucnej, odejście lewej tętnicy wieńcowej od przedniej zatoki Valsalvy, tętniak tętnic wieńcowych),
dysproporcja w zaopatrzeniu mięśnia sercowego w tlen ,
przyczyny hematologiczne (czerwienica prawdziwa, zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego(DIC), wielopłytkowość).
Skurcz naczyniowy :
Występuje bardzo rzadko, nie mniej jednak może być przyczyną ostrego zawału, zarówno w naczyniach nie zmienionych w ocenie angiograficznej, jak i w naczyniach ze zmianami miażdżycowymi, lecz o szerokim świetle.
Rodzaje zawału serca
Rodzaje zawału serca
Zawał serca może obejmować:
mięsień sercowy w całej jego grubości, tj. od wsierdzia aż do osierdzia (zawał pełnościenny),
mniej niż połowę grubości ściany lewej komory, przeważnie część podwsierdziową (zawał podwsierdziowy – niepełnościenny, określany także jako zawał non-Q),
może występować w postaci rozsianych wysepek tkanki martwiczej.
Od grubości zawału zależy rokowanie, gdyż zawały
pełnościenne powodują pęknięcie komory, wytworzenie się
tętniaka i zakrzepy przyścienne.
Zawały podwsierdziowe lub zawały rozsiane nie dają tych
powikłań.
Rodzaje zawału serca
ZAWAŁ PRZEDNI:
jest następstwem zamknięcia gałęzi międzykomorowej przedniej.
Jest najczęstszym (43% przypadków) i najbardziej rozległym z zawałów mięśnia sercowego.
Obejmuje aż do 50% powierzchni lewej komory. Obszar zawału serca jest największy przy niedrożności tętnic wieńcowych, kiedy nie wytworzy
się krążenie oboczne.
ZAWAŁ DOLNY LUB TYLNY:
jest następstwem zamknięcia tętnicy wieńcowej prawej.
Częstość występowania wynosi 36% przypadków, rozległość aż do 30% powierzchni lewej komory.
Zamknięcie prawej tętnicy wieńcowej nie zawsze prowadzi do zawału,
gdyż krążenie może wyrównać się przez tętnice oboczne.
Rodzaje zawału serca
ZAWAŁ BOCZNY:
jest wynikiem zamknięcia gałęzi okalającej, która przebiega od przodu w lewej części bruzdy wieńcowej, skręca następnie na tylną ścianę, gdzie się rozdziela;
zaopatruje ona lewy przedsionek, boczną ścianę i część tylnej ściany lewej komory) i występuje z częstością 21%.
należy do najmniejszych ze wszystkich zawałów serca.
WYRÓŻNIAMY TAKŻE ZAWAŁY:
przednio – boczny
przednio – przegrodowy
rozległy - przedni
Objawy zawału serca
Objawy zawału serca
Ból zamostkowy:
zwykle trwa ponad 20 min. i często utrzymuje się kilka godzin.
ból zawałowy może trwać tylko 15 min, a zdarza się, że śmiertelny w swym przebiegu zawał objawia się tylko kilkoma minutami silnego bólu lub nawet zatrzymaniem krążenia bez objawów poprzedzających.
zawał może być bezbólowy, zwłaszcza u chorych na cukrzycę lub u osób w podeszłym wieku,
typowo pojawia się ból zamostkowy rozchodzący się w poprzek klatki piersiowej,
ból pojawia się nagle i cechuje się znacznym nasileniem, unieruchamiając chorego,
Objawy zawału serca
Objawy towarzyszące:
zimne poty, lęk, niepokój,
duszność, nudności, wymioty, zawroty głowy,
stan przedomdleniowy lub – rzadko – omdleniowy może wystąpić szczególnie w zawale ściany dolnej,
znaczny spadek ciśnienia tętniczego z towarzyszącymi objawami i zmianami w EKG powinny być wystarczające do ustalenia rozpoznania,
ponad 50% chorych podaje w wywiadzie dławicę lub przebyty wcześniej zawał,
Objawy zawału serca
Objawy przedmiotowe:
chory odczuwa lęk, jest niespokojny, zlany zimnym, lepkim potem,
lokalizacja bólu zwykle jest wskazywana zaciśniętą pięścią,
tachykardia 100 – 120/min. Podwyższenie ciśnienia krwi stwierdza się u około 50% chorych z zawałem ściany przedniej,
bradykardia poniżej 60/min i obniżenie ciśnienia tętniczego występuje u około 2/3 chorych z zawałem ściany dolnej; u wielu z tych chorych ciśnienie ulega obniżeniu, czasem bardzo znacznemu,
Objawy zawału serca
Zawał można przewidzieć ponieważ na kilka dni przed zawałem pojawiają
się:
uporczywe bóle dławicowe związane z małymi wysiłkami. Niekiedy występują bóle dławicowe spoczynkowe często nocne, budzące chorego ze snu i trwające kilkadziesiąt minut,
ból ma charakter miażdżenia, rozpierania, uczucia ciężaru, ściskania i gniecenia za mostkiem,
czasami jest odczuwany jako dyskomfort z uczuciem ciężaru, pieczenia
lub uczucia niestrawności
może promieniować do gardła, żuchwy, karku, barków, ramion, łopatek, nadbrzusza; czasem może być ograniczony do jednego z obszarów (np. lewego nadgarstka lub barku bez promieniowania),
zwykle rozwija się w ciągu minut lub godzin (w przeciwieństwie do bólu w tętniaku rozwarstwiającym aorty, w którym ból ma gwałtowny początek – jak postrzał).
Rozpoznanie zawału mięśnia sercowego
Rozpoznanie zawału mięśnia sercowego
wywiad z pacjentem,
badanie kliniczne,
badania diagnostyczne ( EKG - echokardiografia):
typowe zmiany EKG we wczesnym okresie zawału serca polegają na wystąpieniu tzw. prądu uszkodzenia, tj. kopulastego uniesienia odcinka ST kilka mm powyżej linii izoelektrycznej (fala Parde’ego)
Cechą dokonanej martwicy jest zniknięcie załamka R i pojawienie się zespołu QR. EKG pozwala nie tylko na rozpoznanie zawału serca, lecz również na określenie jego lokalizacji i rozległości.
Echokardiografia jest cennym badaniem, zwłaszcza gdy konieczne jest różnicowanie zawału serca z innymi chorobami powodującymi bóle w klatce piersiowej,
Rozpoznanie zawału mięśnia sercowego
Laboratoryjne oznaczenie poziomu enzymów:
Podczas zawału są uwalniane do krwi z komórek uszkodzonego serca pewne enzymy.
Najczęściej oznaczane w diagnostyce klinicznej są:
kinaza kreatynowa (CK), a zwłaszcza jej izoenzym (CK - MB),
dehydrogenaza mleczanowa (LDH),
aminotransferaza asparaginianowa (AST)
troponina sercowa (TnT).
Powikłania zawału mięśnia sercowego
Powikłania zawału mięśnia sercowego
Niebezpieczne powikłania pojawiać się mogą w okresie 4 – 6 tygodni od powstania zawału, a pierwsze dwa tygodnie wymagają szczególnie dokładnej obserwacji.
Okres gojenia się zawału jest zmienny i zależy od wielkości zawału, wieńcowego krążenia obocznego i wielu nieznanych czynników.
Przeważająca liczba przypadków ma przebieg łagodny, bez powikłań i po ustąpieniu przedłużonego bólu dławicowego chorzy nie odczuwają żadnych dolegliwości.
Zawał o ciężkim przebiegu objawia swe cechy kliniczne niemal od początku. Przyczyną jest rozległy obszar zawału i wystąpienie niewydolności serca.
Zawał serca jest przyczyną wielu groźnych powikłań, które mogą stać się przyczyną śmierci.
Powikłania zawału mięśnia sercowego
niewydolność serca, obrzęk płuc, wstrząs kardiogenny,
nawracające niedokrwienie: bóle dławicowe, powtórny zawał
wczesne zaburzenia mechaniczne: pęknięcie przegrody międzykomorowej, niedomykalność zastawki mitralnej,
późne powikłania mechaniczne: tętniak (uwypuklenie ściany serca)
zaburzenia elektryczne: migotanie komór, częstoskurcz komorowy i inne tachyarytmie, bradyarytmia, całkowity blok przedsionkowo – komorowy
zakrzep w lewej komorze, utworzenie się zakrzepów w chorym sercu (zakrzepy mogą płynąć z prądem krwi do różnych części organizmu i zatykać wąskie tętniczki, powodując np. zator mózgowy, płucny),
następstwa psychiczne.
Rokowania po zawale mięśnia sercowego
Rokowania po zawale mięśnia sercowego
Zależą od następujących czynników:
wiek,
wcześniejsze choroby,
rodzaj przebytego zawału
ewentualne powikłania.
Pewna część chorych umiera wkrótce po napadzie bólu dławicowego. Statystyki określają śmiertelność z powodu zawału na 14 – 26% wciągu pierwszego miesiąca.
Według niektórych opracowań statystycznych śmiertelność po pierwszym zawale nie przekracza 8%. Największa śmiertelność występuje w pierwszych dwóch dobach.
Po upływie dwóch tygodni procent zgonów znacznie się zmniejsza i występują one głównie wskutek zatorów obwodowych i płucnych.
Rokowania po zawale mięśnia sercowego
Do grupy o przewidywanym łagodnym przebiegu należą przypadki, w których nie stwierdza się żadnej z następujących okoliczności:
poprzednio przebyty zawał,
niezwykle dotkliwy ból,
ciężki lub długotrwały wstrząs,
znaczne powiększenie serca,
niewydolność krążenia,
niemiarowości rytmu serca, jak migotanie lub trzepotanie przedsionków, częstoskurcz komorowy,
zaburzenia przewodnictwa, jak blok odnogi pęczka Hisa
Rokowania po zawale mięśnia sercowego
Po wyleczeniu pierwszego zawału okres przeżycia może wynosić wiele lat i przypuszczać można, że przebyty zawał nie odgrywa roli w długości życia.
Ponowne zawały serca pogarszają rokowanie; występują one co najmniej u 30% chorych którzy wyleczyli się z pierwszego zawału.
Okres po pomyślnie przebytej ostrej fazie zawału, lecz przed wypisaniem chorego do domu wymaga wielkiej staranności w prognostycznej ocenie dotyczącej dalszego przebiegu choroby.
Utrzymujące się bądź nawracające bóle wieńcowe wymagają kontroli koronarograficznej i ewentualnego leczenie inwazyjnego
Rokowania po zawale mięśnia sercowego
Jeżeli pozawałowy przebieg jest bezbólowy, przed wypisaniem chorego ze szpitala potrzebne są badania nieinwazyjne, aby ewentualnie wykluczyć epizody niemego niedokrwienia.
Stany niemego niedokrwienia można wykazać za pomocą następujących testów:
24 – godzinnej rejestracji EKG metodą Holtera,
testu wysiłkowego,
scyntygrafii izotopowej,
echokardiografii wysiłkowej.
Badania te pozwalają wykazać stany niedokrwienia, które mogą zagrażać wystąpieniem ponownego ostrego zawału serca.
Metody postępowania leczniczego w zawale mięśnia sercowego
LECZENIE FARMAKOLOGICZNE
Leczenie farmakologiczne
Leczenie farmakologiczne ostrego zawału serca jest jedną z form postępowania terapeutycznego w tej fazie choroby.
W leczeniu ostrej fazy zawału należy wyodrębnić dwa różniące się okresy:
przedszpitalny,
szpitalny.
Znaczenie leczenia przedszpitalnego jest szczególnie podkreślane dlatego, że nie zawsze jest ono doceniane, a przecież większość chorych z zawałem umiera przed przybyciem do szpitala.
Przeważająca większość zgonów następuje w pierwszej godzinie ostrego zawału serca, zwykle w mechaniźmie migotania komór. Dlatego też wczesne rozpoczęcie leczenia już w domu chorego, zwykle decyduje o powodzeniu.
Leczenie farmakologiczne
Postępowanie w okresie przedszpitalnym:
unieruchomienie chorego,
podanie leków przeciwbólowych,
rozpoczęcie leczenia zapobiegającego powikłaniom okołozawałowym,
jak najwcześniejsze umieszczenie chorego w szpitalu,
Leczenie farmakologiczne
Postępowanie w okresie szpitalnym:
leki przeciwbólowe, jeśli ból nie został opanowany w okresie przedszpitalnym, należy zastosować leki silnie działające – leki narkotyczne,
leki przeciwzakrzepowe, fibrynolityczne i antyagregacyjne, azotany heparyna, leki z grupy antagonistów wapnia, inhibitory konwertazy angiotensyny, leki beta – andrenolityczne,
leki rozszerzające naczynia, leczenie trombolityczne,
leki zmniejszające aktywność układu adrenergicznego – leki beta - adrenolityczne , leki rozszerzające naczynia, przeciwutleniacze – witaminy C i E, leki kardioprotekcyjne.
Leki blokujące receptory beta-adrenergiczne (beta-blokery) a wysiłek fizyczny
Stosowane powszechnie
Zmieniają reakcję układu krążenia na wysiłek, ocenianą na podstawie częstotliwości rytmu serca (zwalniają tętno), a także zwykle zmniejszają stopień wzrostu ciśnienia tętniczego podczas wysiłku.
Cykle treningowe trzeba realizować w trakcie terapii tymi lekami analizując nie tylko częstotliwość rytmu serca i RR, ale także zwracając szczególną uwagę na oceniane za pomocą skali Borga oznaki zmęczenia oraz wskaźniki wykonanej pracy i pokonanych obciążeń.
Metody postępowania leczniczego w zawale mięśnia sercowego
LECZENIE INWAZYJNE
Leczenie inwazyjne
Metody inwazyjnego leczenia choroby niedokrwiennej serca, zwłaszcza po zawale serca, stanowią pozytywną alternatywę leczenia farmakologicznego.
Niemniej wymagają one zawsze wnikliwej kwalifikacji, w której bierze się pod uwagę aktualny stan choroby, wyniki doraźne, prognozę odległą i śmiertelność.
ZALICZAMY DO NICH:
PRZESKÓRNĄ ANGIOPLASTYKĘ TĘTNIC WIEŃCOWYCH – KORONAROGRAFIA
POMOSTOWANIE TĘTNIC WIEŃOWYCH - BYPASS
Leczenie inwazyjne
Koronarografia:
Zabieg przypomina cewnikowanie: znajdujący się na końcu balonik bez powietrza zostaje wprowadzony do tętnicy udowej w pachwinie. Następnie kieruje się go przez aortę do serca - do naczynia krwionośnego, które zostało zablokowane przez blaszki miażdżycowe.
Manewrowanie balonikiem (bez powietrza) jest możliwe tylko przy blokadzie częściowej.
Następnie balonik zostaje ostrożnie wypełniony powietrzem (tak by nie przekroczył dopuszczalnej wielkości), wypiera blaszki miażdżycowe, co sprawia, że krew zaczyna przepływać swobodniej.
Nadmuchiwanie balonika trwa od 30 do 90 sekund i w razie potrzeby jest powtarzane.
Naczynia krwionośne, które ten zabieg może odblokować, wybiera się, uwzględniając ich położenie oraz stopień ryzyka uszkodzenia.
Pacjenci powracają na ogół do swoich stałych zajęć po dwóch, trzech dniach.
Leczenie inwazyjne
Pomostowanie tętnic wieńcowych (BAYPASS):
Zablokowana tętnica zostaje ominięta (zastąpiona) przez posłużenie się inną, która zapewni swobodny przepływ krwi z aorty do tętnicy wieńcowej poniżej blokady.
Nowym naczyniem krwionośnym jest zwykle jedna z tętnic przebiegających wzdłuż mostka (lewa wewnętrzna tętnica piersiowa) lub część żyły z goleni albo powyżej niej (przeszczepy z żyły odpiszczelowej). Naczynia przeszczepiane pochodzą z tych okolic ciała, w których są dodatkowe naczynia krwionośne.
Zależnie od liczby ominiętych tętnic mówi się o zastąpieniu podwójnym, potrójnym, albo poczwórnym.
Wykonanie tego zabiegu trwa około 4 godzin, przy czym czas operacji zależy od liczby zastępowanych tętnic. W trakcie operacji serce nie pracuje i jest pozbawione krwi. Tłoczenie krwi przez cały organizm zapewnia wtedy aparat płuco – serce ( do krążenia pozaustrojowego).
Leczenie inwazyjne
Pomostowanie tętnic wieńcowych (BAYPASS):
Po wykonaniu tego zabiegu ponad 90 % pacjentów nie odczuwa bólu w klatce piersiowej w okresie wynoszącym od 5 do 10 lat.
Główną przyczyną tak znacznej skuteczności zabiegu jest to, iż – z niewiadomego powodu – u większości ludzi blaszki miażdżycowe powstają tylko na pewnych odcinkach tętnic, a nie na całej ich długości.
Zdarza się, że niektóre odcinki tętnic są częściowo albo całkowicie zablokowane, gdy tymczasem nieco dalej tętnica jest zupełnie drożna. Toteż ominięcie okolicy, w której występuje blokada, trzeba uznać za najprostszy i najskuteczniejszy sposób uporania się z tym problemem.
W Stanach Zjednoczonych wykonuje się ok. 350 tys. przeszczepów omijających w ciągu jednego roku.
Zasady kinezyterapii na różnych etapach rehabilitacji KARDIOLOGICZNEJ
Postępowanie w I etapie rehabilitacji kardiologicznej
Pierwszym elementem usprawniania jest psychoterapia, której celem jest uwolnienie chorego ze stanu napięcia psychicznego, poczucie zaufania do własnych możliwości i poczucie bezpieczeństwa.
Równolegle z psychoterapią rozpoczyna się kinezyterapię, której celem jest w pierwszym okresie trwającym 2 – 3 dni łagodzenie stanu napięcia mięśniowego poprzez najprostsze i podstawowe ćwiczenia ruchowe.
Celem stosowania ćwiczeń w kinezyterapii szpitalnej jest:
nauka poprawnego oddychania,
utrzymanie prawidłowego napięcia mięśni szkieletowych,
uaktywnienie przemiany materii,
zwiększenie szybkości krążenia krwi,
utrzymanie czynności mięśni szkieletowych,
trenowanie odruchów naczynioruchowych w celu zapobiegania objawom ortostatycznym,
relaks – jako środek czynnego wypoczynku po ćwiczeniach,
Postępowanie w II etapie rehabilitacji kardiologicznej
Zakres kinezyterapii w II etapie rehabilitacji powinien być uzależniony od:
wydolności fizycznej pacjenta,
stopnia ryzyka wystąpienia powikłań.
Są to najważniejsze kryteria kwalifikacji chorego do jednego z czterech modeli rehabilitacji II etapu – A, B, C lub D.
Ten etap rehabilitacji można przeprowadzić w formie stacjonarnej lub ambulatoryjnej:
Forma stacjonarna – ćwiczenia 5 dni w tygodniu, wszystkie treningi nadzorowane medycznie.
Forma ambulatoryjna – ćwiczenia 3-5 dni w tygodniu, w tym 3 dni w tygodniu treningi nadzorowane medycznie.
Wszyscy pacjenci niezależnie od tolerancji wysiłku powinni uczestniczyć w codziennych spacerach trwających mini 30-60min.
Postępowanie w III etapie rehabilitacji kardiologicznej
W zależności od globalnego ryzyka sercowo-naczyniowego pacjentów kwalifikuje się do jednego z trzech modeli treningowych:
A - dla pacjentów z małym ryzykiem,
B - dla pacjentów ze średnim ryzykiem i dobrą tolerancją wysiłku,
C - dla pacjentów ze średnim ryzykiem i średnią lub małą tolerancją wysiłku oraz z dużym ryzykiem, ale dobrą tolerancją wysiłku.
U pacjentów z grupy średniego ryzyka o bardzo małej tolerancji wysiłku oraz z grupy wysokiego ryzyka o średniej, małej lub bardzo małej tolerancji wysiłku należy przeprowadzać zajęcia indywidualnie, jak w modelu D etapu II rehabilitacji.
Ustalenie limitu tętna treningowego
Leczenie fizykalne chorych po zawale mięśnia sercowego
Leczenie fizykalne a zawał mięśnia sercowego
Fizykoterapia u chorych po zawale mięśnia serca nie ma większego zastosowania.
Niektórzy twierdzą że przy zastosowaniu wybiórczych bodźców fizykalnych można usprawnić pracę serca przez zmniejszenie oporów obwodowych i poprawę jego ukrwienia.
Z zabiegów fizykalnych maja zastosowanie ogólne:
naświetlania promieniami ultrafioletowymi. Promienie ultrafioletowe mają wpływ na obniżenie poziomu cholesterolu w surowicy krwi i podwyższają stężenie kwasu askorbinowego u chorych na miażdżycę.
kąpiele galwaniczne czterokomorowe i kąpiele kwasowęglowe częściowe (najpierw kończyn górnych, potem kończyn dolnych a następnie równocześnie kończyn górnych i dolnych)
Leczenie fizykalne a zawał mięśnia sercowego
W przebiegu nie powikłanego zawału serca stosuje się ostrożnie zabiegi wodolecznicze,
stopniując ich siłę od najsłabszych do słabych.
Zaczyna się od biernego pielęgnowania skóry pacjenta przez:
ciepłe i zmiennocieplne nacierania,
zmywania częściowe wodą, początkowo niewiele różniącą się od temperatury skóry,
zabiegi zmiennocieplne i zimne,
kąpiel prawej ręki o temp. 37°C,
kąpiel prawej nogi o stopniowo zwiększonej temp. od 37°C do 39°C.
Następnie stosuje się silniej działające zabiegi:
suche szczotkowanie stóp i podudzi,
zmywania całkowite,
zimne zmywania, najpierw przedramienia, potem prawego ramienia,
zimne zawijania kończyn, utrzymywane przez pół godziny,
kąpiele częściowe o temp. stopniowo wzrastającej,
kąpiel rąk lub nóg o stopniowo zwiększonej temp.
Leczenie fizykalne a zawał mięśnia sercowego
Po 4 – 6 miesiącach po zawale serca lekarz może rozważyć, czy pacjent może kąpać się w saunie, która wywiera zarówno działanie obciążające, jak i odciążające na układ krążenia.
W indywidualnych przypadkach stosuje się masaż segmentarny (działanie odruchowe).
U chorych po zawale mięśnia serca występuje tzw. zespół algodystroficzny „bark – ręka ”, w którym wyróżnia się 3 okresy:
ostry,
podostry
przewlekły.
Leczenie fizykalne a zawał mięśnia sercowego
W okresie ostrym stosuje się:
zimne okłady miejscowo na bark i zimne kąpiele częściowe, których celem jest działanie hamujące na układ współczulny i działanie znieczulające.
W okresie podostrym zabiegi fizykalne mają działanie przeciwbólowe i zmniejszające napięcie mięśni w okolicy chorych stawów ( zwłaszcza ramiennego ). Stosuje się:
prądy diadynamiczne,
masaż klasyczny obręczy kończyn górnych,
ultradźwięki miejscowo,
naświetlania promieniami ultrafioletowymi ogólne.
Leczenie fizykalne a zawał mięśnia sercowego
W okresie przewlekłym zabiegi fizykalne stosuje się w celu:
dalszego łagodzenia bólu,
przegrzania tkanek (czynne przekrwienie),
zmniejszenia napięcia mięśniowego ( zabiegi przygotowawcze do ćwiczeń usprawniających).
Stosuje się:
naświetlanie promieniami podczerwonymi miejscowo,
diatermię krótkofalową miejscowo,
okłady parafinowe,
jontoforezę lidokainową, lignokainową, nowokainową miejscowo,
kąpiele lecznicze częściowe,
masaż wirowy częściowy kończyny górnej.
Dziękuję za uwagę …