PRZEBIEG ROZWOJU POZNAWCZEGO
KONCEPCJA JEANA PIAGETA

Rozwój poznawczy to nabywanie i doskonalenie

• umiejetnosci niezbednych jednostce w procesie

• poznawania swiata

• Stanowi on efekt interakcji z otoczeniem

• Baza rozwoju poznawczego jest myslenie

• MYSLENIE to tworzenie i nabywanie sprawnosci w

• posługiwaniu sie umysłowymi reprezentacjami swiata

• zewnetrznego (tzw. strukturami poznawczymi) za

• pomoca przekształcania dostepnych informacji

• Struktury poznawcze powstaja dzieki intelektualnej adaptacji jednostki do informacji płynacych z otoczenia

Procesy adaptacyjne

Asymilacja pojawia sie gdy

• nowy obiekt (informacja)

• właczany jest do znanego

• schematu działania

• Akomodacja pojawia sie

• gdy nowy obiekt (informacja)

• nie pasuje do znanego

• schematu działania

CZYNNIKI WARUNKUJACE ROZWÓJ POZNAWCZY

1. Dziedziczenie i dojrzewanie (wyznacznik ogólnych granicrozwoju w czasie)

2. Zakłócenia równowagi poznawczej (akomodacja do nowych informacji poszerza schematy myslenia)

3. Aktywne doswiadczenie (manipulacja przedmiotowa lub umysłowa – wiedza)

4. Interakcje społeczne (umozliwiaja rozwój schematów dotyczacych pojec abstrakcyjnych np. uczciwosc, szczescie)

ETAPY ROZWOJU MYSLENIA

Rozwój intelektualny przebiega przez 4 uporzadkowane stadia nastepujace po sobie w okreslonej kolejnosci. Zmiany w rozwoju sa ciagłe i nigdy gwałtowne

Inteligencja sensoryczno motoryczna (0-2 lata)

struktura poznawcza – schemat działania

Aktywnosc odruchowa (0-1 m.z.)

• Odruchy podstawowe (ssanie, chwytanie, płacz, ruchy rak, tułowia, głowy) pozwalaja na przetrwanie i adaptacje do nowego otoczenia

• Kiedy noworodek jest stymulowany – odpowiada odruchami, niezalenie od jakosci stymulacji

Pierwsze rozrónienia (1-4 m.z.)

Poczatek poznawania: wrodzone struktury odruchowe, np. odruch ssania jako narzedzie poznawania siebie

Brak swiadomosci stałosci przedmiotu (przekonania, e przedmioty istnieja nawet wtedy, gdy ich nie widzimy i gdy nic z nimi nie robimy)

Odtwarzanie (4-8 m.z.)

Orientacja na poznawanie przedmiotów

Poczatek inteligencji: zmiana w swiecie przypisywana przez dziecko

własnemu działaniu, swiadome, intencjonalne powtarzanie tego działania.

Koordynacja schematów (8-12 m.z.)

• szybki rozwój poznawczy

• Rozwój stałosci przedmiotu - to poczatek stałosci w spostrzeganiu swiata

• coraz lepsza koordynacja aktywnosci kierowanej jednoczesnie na przedmiot i na osobe

Eksperymentowanie (12-18 m.z.)

Rozwiazywanie problemów metoda prób i błedów, szukanie odpowiedniego do sytuacji sposobu działania sposród ju znanych i ta droga odkrywanie nowych działan

Reprezentacja (18-24 m.z.)

Dziecko rozwiazuje problem nowy, ale podobny do znanego w mysli, szuka i znajduje sposób działania zanim zacznie działac praktycznie – myslenie poprzez działanie

STADIUM SENSORYCZNOMOTORYCZNE

• Podsumowanie

• Głównym osiagnieciem tego stadium jest zdolnosc do tworzenia reprezentacji przedmiotów, osób i zdarzeń poprzez wyobrażenia - obrazy umysłowe

Myślenie przedoperacyjne (od 2 do 7-8 lat)

struktura poznawcza - wyobrażenie

Cechy myslenia przedoperacyjnego:

EGOCENTRYZM niezdolnosc do ujmowania swiata z innego punktu widzenia ni własny

NIEZDOLNOSC ROZUMIENIA PRZEKSZTAŁCEN – obserwujac sekwencje zmian nastepujacych po sobie stanów dziecko nie potrafi zintegrowac serii zdarzen jako powiazanych i przedstawic ich logicznego ciagu

CENTRACJA - koncentrowanie uwagi na jednej, najbardziej widocznej i percepcyjnej cesze sytuacji

BRAK POJEC STAŁOSCI (NIEZMIENNIKÓW) - przy zmianie cechy percepcyjnej uznanej przez dziecko za istotna, zmienia sie jego poglad na ceche ukryta

MYSLENIE PRZEDOPERACYJNE podsumowanie

Myslenie na poziomie przedoperacyjnym wiaze sie z:

• dominacją percepcji nad rozumowaniem

• centracją

• nieumiejetnością śledzenia przekształcen

• egocentryzmem dzieciecym

Operacje konkretne (od 7-8 r.z. do 11-12 lat)

struktura poznawcza - operacje

Cechy myslenia konkretnego:

Rozwój logicznego rozumowania lecz dotyczacego rozwiazywania problemów

konkretnych a w tym:

• Zdolnosc do decentracji (wziecie pod uwage innego ni własny punktu widzenia)

• Rozwój operacyjnosci myslenia (odwracalnosc)

• Opanowanie niezmienników (pojec stałosci)

Pojecia stałosci pojawiaja sie stopniowo w rónych obszarach w stałej kolejnosci: - stałosc elementów zbioru (6-7 rok ycia)

• - stałosc masy (7-8 rok ycia)

• - stałosc ciearu (8-9 rok ycia);

• - stałosc objetosci (11-12 rok ycia)

Operacje formalne (od 11-12 r.. do 17-18 lat)

struktura poznawcza - operacje

Cechy operacji formalnych:

• rozumowanie pozakonkretne (abstrakcyjne), hipotetyczno-dedukcyjne (oparte na hipotezach i symbolach)

• introspekcja – zdystansowanie sie do siebie, analiza własnych zachowan

• Uczen potrafi wykorzystac teorie, hipotezy do rozwiazania zadania i potrafi wyciagac ogólne wnioski.

Inne cechy uczniów we wczesnej fazie rozwoju operacji formalnych:

• logika dwuwartosciowa (prawda/fałsz, czarne/białe)

• egocentryzm młodzienczy

OGÓLNA TEORIA ROZWOJU POZNAWCZEGO CZŁOWIEKA

Wskazania praktyczne

Pamietaj, ze dziecko, nastolatek, dorosły rozumuja w inny sposób, chociaż pozornie może sie wydawac, że tak samo.

• Zanim zaczniesz uczyc dane dziecko (dzieci) sprawdz, w jakiej fazie rozwoju

myslenia sie znajduje.

• Przypomnij sobie cechy charakterystyczne myslenia w danej fazie.

• Jesli uczysz dziecko w wieku przedszkolnym lub w klasach poczatkowych pozwól mu poznawac swiat poprzez działanie, manipulowanie, eksperymentowanie, popełnianie błedów. Pozwól mu przelewac, kawałkowac, scalac, lepic kroic wysypywac i wsypywac przy zachowaniu reguł bezpieczenstwa.

• Jesli uczysz w szkole podstawowej pozwól dziecku na anipulowanie, eksperymentowanie, podsun mu konkretne obiekty do pracy. Pamietaj, e ono rozumie to, co moe zobaczyc i sprawdzic w praktyce, moe to jednak take uogólnic.

• Jesli uczysz w gimnazjum lub liceum pozwól uczniom wyrazic i sprawdzic własny poglad na sprawe. Pamietaj, e mysla oni logicznie i tylko to ich przekona.