WĄSATA CIPA:

Punkt przyporu- Punkt zetknięcia zarysów zębów

Przypór- Ząb koła czynnego naciska na ząb koła biernego powodując jego obrót. Mówi się wówczas, że zęby te znajdują się w przyporze. Punkt przyporu przesuwa się wzdłuż zarysu zęba.

Linia przyporu- jest miejscem geometrycznym punktów przyporu, wzdłuż której przesuwa się punkt przyporu.

Łuk przyporu- długość łuku odpowiadająca okresowi zazębienia kół. Poszczególne punkty znajdujące się na kole tocznym wędrują po łuku. .

Liczba przyporu- Stosunek łuku przyporu do podziałki lub kąta zazębienia i podziałki kątowej. Liczba przyporu musi być większa od jedności. Gdyby była mniejsza, wówczas łuk przyporu

byłby mniejszy od podziałki. Wtedy to jedna para zębów wyszłaby już z przyporu, a druga

jeszcze nie weszłaby w zazębienie, co naturalnie nie zapewniłoby ciągłego spokojnego ruchu.

Przy liczbie przyporu większej od jedności praca sąsiednich zębów odbywa się na pewnej

długości łuku jednocześnie. Im większa jest liczba przyporu, tym praca przekładni jest

bardziej równomierna. (wzór: epsilon= l/p)

Cel korekcji- aby współpraca kół zębatych była poprawna czyli odbywała się po jak

największym łuku przyporu. Likwidacja zjawiska podcięcia stopy zęba (pogarsza warunki współpracy (nie ma przylegania), gdyż ścięta zostaje część ewolwenty, osłabia wytrzymałościowo ząb, zmniejszając wyraźnie jego grubość u podstawy) (wywołane zbyt głębokim

wchodzeniem wierzchołka narzędzia poniżej okręgu zasadniczego) , które zawsze wystąpi gdy nie

jest zachowana liczba graniczna zębów, jest bardzo niekorzystne. Wyróżniamy korekcje:

P-O – w tym rodzaju korekcji nie ulega zmianie odległość osi kół zębatych

W korekcji tej stosuje się odsunięcie narzędzia dla mniejszego koła, aby uniknąć podcinania. Do dużego koła dosuwa się narzędzie o taką samą wartość. Odległość między osiami nie zmienia się. Zwiększa się grubość zęba u podstawy. Dzięki zwiększeniu ewolwentowego zarysu zęba maleje poślizg, rośnie cichobieżność i zwiększa się sprawność oraz wydłuża się żywotność.

P – odległości osi kół ulegają zwiększeniu przy korekcji dodatniej, oraz zmniejszeniu przy korekcji ujemnej

lub w przypadku kiedy względy konstrukcyjne wymagają przesunięcia osi.

W korekcji tej następuje zmiana odległości osi

Warunki potrzebne do przeprowadzenia korekcji:

dla P-O – z₁+z₂>>2z_graniczne

dla P – gdy nie można zastosować korekcji P-O

Dobieranie korekcji:

Dane: z₁=15, z₂=29, m=3,5, α=20,y=1 odległości osi a_rz­=78mm

Wzór: arz=a0 wtedy korekcja P-O, jeśli nie to P

Obliczenia: a0=(z1+z2)*m/2

A0=77

A0<arz => korekcja P

Reduktor / Multiplikator:

reduktor (przekładnia redukująca) – gdy człon napędzany obraca lub porusza się z mniejszą prędkością niż człon napędzający

multiplikator (przekładnia multiplikująca) – gdy człon napędzany obraca lub porusza się z większą prędkością niż człon napędzający

Sprawności: Sprawności przekładni zębatej walcowej pracująca jako multiplikator i reduktor różnią się. Na uzyskane wartości sprawności wpływa kilka czynników:

Zużycie zębów i oddziaływanie między nimi, zużycie łożysk i straty związane z tarciem w łożyskach. Sprawność multiplikatora jest większa niż reduktora.

Dodatkowe które mogą być:

graniczna liczba zębów- jest to najmniejsza liczba zębów w kole, które nie wykazują podcięcia stopy zębów.

z_graniczne=y*2/sin^2(α)

sprawność całkowita układu napędowego-iloczyn sprawności poszczególnych elementów

Od czego zależy zużywanie się zębów współpracujących kół zębatych?

Zużywanie zależy od wielkości i charakteru sił działających, które z jednej strony wywierają wpływ na wytrzymałość a z drugiej na zużywanie się zębów. Zarówno jeden, jak drugi czynnik wymaga odpowiedniego materiału i jego obróbki. Zależy także od: wielkości dróg poślizgowych współpracujących ze sobą zębów, wielkości naprężeń dociskowych

staranności i dokładności wykonania odległości osi kół współpracujących, staranności montażu, jakości smaru i sposobu smarowania, dokładności wykonania zębów.

Przekładnie zębate są najpowszechniej stosowanymi przekładniami w budowie maszyn. Ich główne zalety to:

łatwość wykonania

stosunkowo małe gabaryty

stosunkowo cicha praca, gdy odpowiednio smarowane

duża równomierność pracy

wysoka sprawność dochodzącą do 98% (z wyjątkiem przekładni ślimakowej i falowej)

możliwość przenoszenia dużych mocy.

Natomiast do wad przekładni zębatych należą:

stosunkowo niskie przełożenie dla pojedynczego stopnia

sztywna geometria

brak naturalnego zabezpieczenia przed przeciążeniem

hałaśliwe przy braku odpowiedniego smarowania

konieczność obfitego smarowania

wysoki koszt

Cichobieżność zależy od: błędów podziałki, nieprawidłowości zarysu boków zębów, mimośrodowości nacięcia zębów względem osi obrotu, stanu powierzchni (chropowatości, nierówności) zębów, od ilości sekundowych zazębień

Kiedy występuje podcięcie stopy zęba i jakie są tego skutki?

Gdy w kole występuje mała liczba zębów, wówczas podczas obróbki narzędziem zębatkowym występuje podcięcie zęba u podstawy.

Średnica podziałowa:

d=m*z

Na sprawność ogólną wpływają takie czynniki jak:

- przełożenie

- tarcie na powierzchni zębów

- opory ruchu w łożyskach

Prędkość ruchu kół zębatych znacznie obniża sprawność przekładni, ponieważ wraz ze wzrostem sprawności tarcie oraz inne opory ruchu również rosną.

Na opory własne składają się takie czynniki jak:
- dokładność montażu
- metoda i jakość smarowania kół zębatych
- stan powierzchni współpracujących elementów

- opory powstające w łożyskach kół zębatych
- straty ciepła (wzrost temperatury współpracujących elementów)

Sprawność reduktora :

Korekcja powoduje: (na wytrzymałość)

- zwiększenie wytrzymałości zęba na zginanie,

- zmniejszenie tarcia na skutek zmniejszenia poślizgu,

- zmniejszenie naprężeń stykowych w wyniku zmniejszenia krzywizny ewolwenty.

Korekcja powoduje: (na geometrię)

-zwiększenie/zmniejszenie się wielkość promienia wierzchołków i stóp koła małego/koła dużego.

-zwiększenie/zmniejszenie się grubości zęba koła małego/dużego mierzona na okręgu podziałowym.

-zwiększenie stopnia pokrycia.

-występowanie korzystniejszego poślizgu.

-zwiększenie grubości zębów u podstawy.

Do sposobów nacinania kół należą:

- metoda kształtowa, - narzędzie skrawające ma kształt wrębu. Metoda ta jest najmniej

dokładna i stosuje się ją przy obróbce kół zębatych o drugorzędnym znaczeniu.

- Metoda obwiedniowa, - ta może być przeprowadzana: a) Narzędziem o kształcie koła zębatego, gdzie obraca się ono równocześnie z nacinanym

kołem niejako coraz głębiej zazębiając się z nim. Jest to metoda Fellows’a.

b) Metodą Maaga i Sunderlanda, w której narzędziem skrawającym jest zębatka

poruszająca się ruchem posuwisto-zwrotnym (w pionie) a koło obrabiane ruchem

obrotowym).

c) Frezowanie obwiedniowe, w którym frez ślimakowy w przekroju wzdłuż-osiowym ma

kształt zębatki.