27 listopada 2010

Pierwsze polskie recenzje ukazywały się w latach 50 -tych XVIII wieku; pisane przede wszystkim po łacinie, francusku i niemiecku. W 1762 roku zaczęto drukować polskie recenzje po polsku. Właśnie w XVIII wieku ukształtowała się polska recenzja literacka, a w wieku XIX krytyka literacka (Ksawery Dmochowski, Kajetan Koźmian). Bardzo prężny okres dla krytyki literackiej. Po upadku powstania styczniowego powstała w Galicji krytyka literacka. W latach 1841-42 ukazywało się w Warszawie pierwsze pismo krytycznoliterackie.

Typy recenzji:

• recenzja-felieton;

• recenzja-studium;

• recenzja-esej;

• recenzja-żart;

• recenzja naukowa;

• recenzja popularna.

Przełom pozytywistyczny ukształtował nowy typ recenzji o charakterze publicystycznym (uprawiali ją Konopnicka, Prus). W okresie 20-lecia wojennego krytyką literacką zajmowali się m.in.:T.Boy-Żeleński, K. Irzykowski.

Recenzja to taka forma wypowiedzi, która zawiera sprawozdawcze omówienie i krytyczną ocenę aktualnych wydań książkowych, filmów, wystaw itp.

Cele recenzji:

1. poinformować odbiorców o istnieniu dzieła

2. ocenić wybrane dzieło na podstawie obowiązujących w danej dziedzinie kryteriów

3. zachęcić/zniechęcić do poznania dzieła (funkcja postulatywna)

Funkcje recenzji:

1. informująca

2. wartościująca/oceniająca

3. funkcja postulatywna

Kompozycja recenzji (3 składniki):

• element informacyjny: ogólnie o dziele;

• element analizy krytycznej;

• element oceniający (dodatnie i ujemne strony dzieła).

Rodzaje recenzji:

1. informacyjna tj. najczęściej notatka;

2. oceniająca; złożona z 3 części (informacyjnej, analityczno-krytycznej, oceniającej);

3. recenzja-felieton; zazwyczaj 1 strona zawierająca subiektywną ocenę dział, często dzieło jest pretekstem do wynurzeń recenzenta;

4. recenzja-studium, przede wszystkim zbliżona do krytyki literackiej;

5. recenzja-esej; zbliżona do felietonu, najbardziej wyczerpuje temat (obszerna); główne cechy to asocjacyjność, dygresyjność, fragmentaryzm i subiektywizm.

Cechy recenzji:

1. całościowe ujęcie przedmiotu recenzji

• opis przedmiotu

• odkrycie prawideł dzieła

• porównanie go z innymi

1. ocena przedmiotu recenzji

• odpowiedź na pytanie czy twórca zrealizował w dziele swój zamiar

• zawiera sąd recenzenta

• wpływa na odbiór dzieła przez czytelników

• może także wpływać na autora recenzowanego przedmiotu

• powinna być uzasadniona

• powinna nawiązywać do określonej hierarchii wartości

1. subiektywizm recenzji

• autor wybiera przedmiot recenzji

• przedstawia przedmiot recenzji z własnej perspektywy

• stosuje własny dobór kryteriów (z powszechnie uznawanego zasobu, który jest uzasadniony)

• autor wykorzystuje własną wiedzę, wrażliwość, wykształcenie, gust, obycie, inteligencję.

1. aktualność recenzji

• odnosi się do zjawisk aktualnych, bieżących (kulturalnych, naukowych)

• ma skłonić do dyskusji nad swoim przedmiotem

1. specjalistyczna terminologia recenzji (związana z dziedziną przedmiotu).

Etapy pisania recenzji:

1. Wybór przedmiotu recenzji.

2. Zgromadzenie informacji o dziele:

• jeśli jest adaptacją, tłumaczeniem, reinterpretacją musisz określić ich stosunek do pierwowzoru

• autor (reżyser, tłumacz, aktorzy, kompozytor itp.), tytuł, czas wydania, wydawnictwo (orkiestrę, wytwórnię filmową, nazwę teatru),

• losy dzieła po publikacji (recepcja, oceny krytyków, reakcja publiczności, wznowienia)

• kontekst biograficzny, historyczny, kulturowy recenzowanej publikacji

  1. Ustalenie adresata recenzji (czytelnika)

• specjalista zajmujesz się najbardziej złożonymi aspektami z oczywistych dla niego rezygnując

• laik – nie przesadzaj z terminologią i nadmiernym wgłębianiem się w techniczne informacje

  1. Określenie celu recenzji

• informacja (rozbudowa części sprawozdawczej)

• krytyka i ocena (rozbudowa oceny i jej uzasadnienia)

  1. Pisanie recenzji:

• wstęp przedstawiający podstawowe informacje takie, jak: autor, tytuł, wydawnictwo;

• wartościujące przedstawienie głównych wątków, konstrukcji, artyzmu utworu;

• warto zwrócić uwagę na takie elementy, jak:

• obsada, aktorzy, gra aktorów, kreacje aktorskie;

• scenografia, reżyseria, efekty specjalne, muzyka, obraz, montaż;

• tematyka, kompozycja, język;

• atmosfera, nastrój;

• gatunek;

• ocena;

• może to być ocena porównawcza;

• możesz akcentować jego walory artystyczne;

• możesz uwypuklić jego wartościowość;

• możesz podkreślić jego walory:

• emocjonalne;

• estetyczne;

• poznawcze.