PRAWO RZYMSKIE 13.12.2010

PRAWO RZECZOWE - PODZIAŁ RZECZY

• In patrimoni (in commercio)

• In corporales

• Corporals

• Nec mancipi

• Mancipi

• Immobiles (nieruchome) – podział na ruchome i nieruchome nie miał wielkiego znaczenia w prawie rzymskim; to terminy justyniańskie; to grunt i to co z gruntem było nierozerwalnie złączone;

• Mobiles (ruchome) – to wszystko co jest poruszane samo lub przy pomocy siły ludzkiej;

• Pojedyncze – element fizycznie stanowiący całość i nie można jej podzielić, bez uszkadzania rzeczy;

• Złożone (część składowa) – składa się z kilku rzeczy, które tworzą jedną wspólną całość;

• Res nullis – rzeczy niczyje; takie, których właściciel jest nieznany np. dzikie zwierzęta, ptactwo, wyrzucone przez morze ryby, muszle, wyspa powstała na morzu;

• Fructus – pożytki, jakie wydaje ziemia

• Zbiorowe – nie ma jednej własności na rzeczy zbiorowej, mówi się o własności elementów wchodzących w skład rzeczy zbiorowej; prawo rzymskie w ułatwieniu pewnych procedur traktowało w procesie rzecz zbiorową jako całość;

• Res derelictae – szczególny rodzaj rzeczy niczyjej; celowo porzucone z zamiarem pozbycia się;

• Przynależności – rzeczy, które są tylko w sposób gospodarczy związane z rzeczą główną, nie stanowią jej części składowej;

• Species – rzeczy oznaczone indywidualne; określane wg. indywidualnych cech nadanych rzeczy;

• Genus – rzeczy oznaczone gatunkowo;

• Zużywalne – rzeczy, których normalne użycie zgodne z ich przeznaczeniem gospodarczym;

• Niezużywalne – przy jednokrotnej normalnej eksploatacji nie powinny się zużyć; np. pieniądze, koń, niewolnik, grunt;

• Podzielne

• Niepodzielne

• Res extra patrimonium (extra commercium) – wyłączone z obrotu gospodarczego

• Humani iuris – na podstawie prawa ludzkiego

• Publice – rzeczy publiczne; rzeczy należące do ogółu np. drogi publiczne, korty, stadiony, teatry, łaźnie; były specjalnie chronione;

• Omnium communes – wspólne dla wszystkich; przeznaczone do swobodnego użytku dla wszystkich mieszkańców Imperium Rzymskie – powietrze, brzeg morza;

• Divini iuris – na podstawie prawa boskiego

• Sacrae – poświęcone bóstwom niebiańskim; świątynie i ołtarze;

• Sanctae – rzeczy oddane pod opiekę bóstwom; mury, bramy miasta, słupy graniczne, granice własności prywanych

• Religiosae – poświęcone bóstwom;

RODZAJE WŁADZTWA NAD RZECZAMI

• Faktyczne

• Possessio – posiadanie;

• Civiles;

• Naturales;

• Ad interdicta;

• Usucapionem;

• Iusta – słuszne; zgodne z prawem do rzeczy;

• Iniusta – niesłuszne; nie ma prawa podmiotowego do rzeczy;

• Bonae fidei – niesłuszny posiadacz uważa, że posiada zgodnie z prawem i posiada prawo podmiotowe do tej rzeczy;

• Malae fidei – niesłuszny posiadacz zdaje sobie sprawę, iż nie ma prawa podmiotowego do tej rzeczy;

• Vitiosa – wadliwe;

• Nonvitiosa – niewadliwe;

• Detentio – dzierżenie.

• Prawne

• Prawa rzeczowe

• Dominum (proprieta) - własność

• Kwirytalna

• Bonitarna

• Perygrynów

• Prowincjonalna

• Iure In realiena – prawa na rzeczy cudzej

• Seruitutes - służebności

• Zastaw

• Pignis

• Hipoteka

• Superficies – prawo zabudowy

• Emfiteusa

Servituty – służebności

• Personarum

• Ususfructus - użytkowanie

• Usus – używanie

• Habitation - zamieszkanie

• Operae servorum vel animalium – używanie cudzego niewolnika lub zwierzę

• Praediarum

• Rusticorum

• Itineris

• Actus

• Viae

• Aquae ductus

• Aquae maustus

• Urbanorum

• Tigni immitendi

• Oneris ferendi

• Altius non tolendi

• Luminis

• Sillicidii

• Fumi immittendi

Jurysprudencja rzymska przeciwstawiała posiadanie i dzierżenie. Posiadanie występuje wówczas, gdy osoba posiada corpus i animus i posiada wolę zatrzymania rzeczy przy sobie. Dzierżenie posiada wówczas, gdy jest posiadania danej rzeczy, lecz nie posiada woli zatrzymania rzeczy przy sobie. Posiadanie wiązało się z uzyskaniem corpus i animus w jednym momencie. Gdy nie było porzednika wówczas, prawo rzymskie wymagało od nas aktywności. W tej sytuacji jeżeli nabywano corpus wchodziło się automatycznie w posiadanie animus. Gdy uzyskujemy od kogoś wówczas nabycie corpus nie było jednoznaczne z uzyskaniem animus.

Nemo sigi ipse causa possessionem mutare potest – nikt nie może zmienić sobie wolę posiadania

Possessio ad interdicta było rodzajem posiadania, które podlegało ochronie posesoryjnej. Ochrona posesoryjna dokonywana była przez pretora, drogą nieformalnej. Celem ochrony posesoryjnej pretor udzielał interdyktu. Ochrona posesoryjna była nakładana ze względu na to, kto posiadał rzecz w ostatnim roku kalendarzowym oraz kto ostatnio to posiadanie naruszył.