Podawanie leków drogą podskórną

Wskazania do podawania leków podskórnie:

• nudności i wymioty

• zaburzenia połykania

• złe wchłanianie leków z przewodu pokarmowego

• ciężki stan chorego uniemożliwiający podanie leków doustnie

• niechęć chorego do połykania leków

Podawanie leków drogą podskórną

W opiece paliatywnej najlepszą drogą podawania leków jest droga doustna. Jeżeli z jakichkolwiek powodów nie jest to możliwe, drogą alternatywną jest droga podskórna. Stosuje się stałe wkłucie igły typu motylek.

Dzięki niemu możemy leki podawać w ciągłym wlewie lub w powtarzalnych dawkach, co kilka godzin bez konieczności kilkakrotnego w ciągu doby kłucia chorego. Do wlewów podskórnych używa się pomp strzykawkowych zasilanych bateriami.

Technika podawania

• Najlepszym miejscem do wkłucia motylka jest okolica podobojczykowa, ewentualnie powłoki brzuszne, ramiona lub uda.

• W okolicy podobojczykowej igłę wkłuwa się prostopadle lub pod kątem do 45° w dół do osi ciała; nie powinna opierać się o kości i powinna być wkłuta na tyle głęboko, aby przy ruchach się nie przekłuła.

• Jeden motylek może pozostać niezmieniony przez 5-7 dni. Wyjątkowo u niektórych chorych z powodu odczynu zapalnego wokół motylka, miejsce wkłucia trzeba zmieniać nawet codziennie.

• Jeżeli leki podajemy w ciągłym wlewie podskórnym, do strzykawki 10 lub 20 ml nabieramy dobowe dawki leków (w razie potrzeby można je rozcieńczyć solą fizjologiczną), zakładamy do pompy i uruchamiamy ją.

• Jeżeli nie dysponujemy pompą, leki możemy podawać do motylka ze strzykawki co 6 lub 4 godziny (w zależności od użytego w mieszance analgetyku) po uprzednim rozcieńczeniu do objętości podzielnej przez 4 lub 6.

• Maksymalna jednorazowa objętość roztworu podana do motylka nie powinna przekraczać 4 ml.

• Wyznacza się konkretne godziny podawania leków, np. 6.00 - 10.00 - 14.00 - 18.00 - 22.00 - 2.00.

• Po 2-3 dniach, gdy dawki leków są ustalone, zamiast dawki nocnej można podać podwójną dawkę wieczorną. Nowe mieszanki leków przygotowuje się za każdym razem w nowej strzykawce.

Leki do stosowania podskórnego

W tabeli przedstawiono leki, które można podawać podskórnie i które można mieszać z innymi lekami w jednej strzykawce.

Nazwy leków	Leki stosowane podskórnie	Leki, które można mieszać z innymi
Morfina	+	+
Tramadol	+	+
Metoklopramid	+	+
Butylobromek hioscyny	+	+
Haloperidol	+	+
Lewopromazyna	+	+
Midazolam	+	+
Deksametazon	+	- (może się strącać)
Diklofenak	+	- (może się strącać)
Ketamina	+	- (miejscowo drazniąca, często trzeba zmieniać miejsce wkłucia)
Oktreotyd	+	+

Piśmiennictwo

1. Krajnik M., Rogiewicz M. red. Opieka Paliatywna. Akademia Medyczna im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy 1998

2. de Walden-Gałuszko K. red. Podstawy Opieki Paliatywnej. Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2004

3. Kotlińska-Lemieszek A., Łuczak J. Zasady zwalczania bólów nowotworowych według Światowej Organizacji Zdrowia i Europejskiego Towarzystwa Opieki Paliatywnej. Nowa Medycyna - Terapia bólu III. 2003;121(2)

4. Liszka-Dalecki P., Nowacki M.P. Leczenie niedrożności mechanicznej przewodu pokarmowego w zaawansowanym stadium choroby nowotworowej. Nowa Medycyna - Onkologia IV 1999;4

---