Cele a zadania dydaktyczne

Plan:

1. Definicja dydaktyki.

2. Omówienie celów:

• definicja celów wychowania,

• omówienie celów wychowania,

• definicja celów kształcenia,

• omówienie celów kształcenia,

• podział celów ze względu na formułowanie.

3. Taksonomia celów kształcenia:

• definicja taksonomii,

• omówienie dziedzin taksonomii.

4. Zadania dydaktyki:

• definicja zadań dydaktycznych,

• omówienie zadań dydaktycznych.

5. Podsumowanie.

6. Bibliografia.

Ad.I

Nazwa dydaktyka pochodzi z języka greckiego, w którym didaktikos znaczy „pouczający”, didasko - „uczę” w znaczeniu nauczam (kogoś), a didascalos - nauczyciel.

Po raz pierwszy tego sformułowania użyto w XVII w. w Niemczech. Pierwotnie w XVII i XVIII w. dydaktykę traktowano (definiowano) jako sztukę nauczania, czyli przekazywania informacji, skupiających się na osobie nauczyciela i na tym, co robi.

Dydaktyka - to nauka o nauczaniu i uczeniu się, jest to system poprawnie uzasadnionych twierdzeń, hipotez dotyczących zjawisk zależności, prawidłowości uczenia się i nauczania oraz przekształcania tych zjawisk przez człowieka.

Ad.II

Cele wychowania - są określeniem tych stanów rzeczy, których realizację uważamy za pożądaną. Nawet najbardziej wyniosłe i słuszne cele nie mają żadnego praktycznego znaczenia, jeśli nie widzimy choćby minimalnych możliwości ich realizacji. Powinny one uwzględniać to co pożądane i to co realne. Cele wychowania są zarazem zamierzonymi i pożądanymi wynikami wychowania. Odnoszą się do osobowości.

Do zasadniczych celów wychowania należy zaliczyć:

1. Kreatywne (takie, w oparciu o które oddziaływania w jednostce chcą rozwinąć nowe

zainteresowania, wywołać pożądane zachowanie, reakcje).

2. Optymalizujące (to zwiększenie lub rozszerzenie zainteresowania).

3. Minimalizujące (to likwidowanie niepożądanego zachowania, postawy metody).

4. Korekcyjne (te, które są w sytuacjach kiedy jednostka wymaga przekształcenia, korekcji

zachowań, przekonań, postaw).

Naczelnym celem wychowania szkolnego jest pełny rozwój młodego człowieka, a w szczególności:

• przygotowanie każdego ucznia do wykonywania zadań w życiu zawodowym i publicznym;

• wykształcenie szacunku dla rzetelnej pracy i zdobywania wiedzy;

• rozwijanie ciekawości świata i indywidualnych zainteresowań;

• rozwijanie samodzielności, przedsiębiorczości i poczucia odpowiedzialności;

• przygotowanie do życia w rodzinie i innych wspólnotach takich jak: klasa szkolna, wspólnota

lokalna, państwo;

• dbanie o rozwój sfery życia duchowego i emocjonalnego;

• wyrabianie umiejętności dokonywania właściwych wyborów moralnych i hierarchizacji

wartości;

• kształtowanie wysokiej kultury osobistej;

• przekazanie dziedzictwa kulturowego i kształtowanie postaw patriotycznych;

• uświadomienie praw i obowiązków ucznia;

• przestrzeganie wspólnie ustalonych norm zachowania;

• uczenie szacunku dla dobra wspólnego i własności prywatnej;

• dbałość o zdrowie i rozwój sprawności ruchowej;

• kształtowanie troski o środowisko naturalne.

Cele kształcenia - są to sensowne, świadome, z góry oczekiwane, planowe, a w miarę konkretne efekty systemu edukacji narodowej. Cele edukacji szkolnej są jednym z najważniejszych motywów aktywności ludzkiej. Takie cele regulują zachowania ludzkie, nadają sens i porządek życiu, pomagają w tworzeniu i uregulowaniu przyszłości i pomagają odkrywać własne możliwości.

Cele kształcenia posiadają następujące właściwości:

• są dostrzegalne, czyli określone w sposób pozwalający na ustalenie stanu ich wykonania;

• wykonalne, czyli możliwe do realizacji w danym czasie;

• logiczne, czyli bez wewnętrznych sprzeczności;

• rzeczowe i precyzyjne - przedstawiają syntetyczny opis stanu jaki chcemy osiągnąć;

• wymierne, a więc określany w sposób umożliwiający zmierzenie ich stanu.

Do celów kształcenia zaliczamy:

• opanowanie podstaw wiedzy naukowej o przyrodzie, społeczeństwie, technice i sztuce w zakresie

umożliwiającym rozumienie najważniejszych rzeczy, zjawisk, wydarzeń i procesów;

• rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów, a mianowicie ich krytycznego

myślenia, uwagi, wyobraźni, pamięci, fantazji, czyli ogólne przygotowanie uczniów do działalności praktycznej. Wykształcenie ogólne polega właśnie na opanowaniu przez uczniów tych podstawowych form działalności praktycznej, które pozwalają człowiekowi poznać i przekształcić przyrodę, społeczeństwo i kulturę;

• kształtowanie u dzieci i młodzieży akceptowanego społecznie systemu wartości, tzn. naukowych

przekonań i opartego na nich poglądu na świat jako całość. Gromadzone przez uczniów wiadomości i doświadczenia praktyczne, stanowiące obiektywny budulec wykształcenia ogólnego, podlegają systematyzacji i wartościowaniu, a następnie aprobowaniu ich lub odrzucaniu przez ucznia;

• wdrażanie uczniów do samokształcenia, wyrabianie u nich potrzeby stałego, a zarazem

systematycznego uzupełniania posiadanej wiedzy i umiejętności w drodze świadomego uczenia się pozaszkolnego;

• zaznajamianie uczniów z ogólnymi postawami produkcji i organizacji pracy w zakresie

najważniejszych dziedzin wytwórczości (przemysł maszynowy, elektroniczny) oraz wyposażenie ich w umiejętności posługiwania się najprostszymi narzędziami i maszynami.

Celem kształcenia ogólnego ściśle związanego z celami wychowania jest zapewnienie wszystkim uczniom optymalnego rozwoju intelektualnego. Chodzi tu o kształtowanie pełnej osobowości ucznia.

Cele kształcenia są formułowane w rozmaity sposób. Ze względu na sposób formułowania wyróżniamy dwa rodzaje celów: ogólne i operacyjne.

Cele ogólne - wyrażają to, co ma być produktem końcowym szkoły, stąd określenie celów instytucjonalnych. Wskazują kierunki dążeń.

Cele operacyjne - charakteryzuje większa precyzja i konkretność, celą tym nadaje się postać operacyjną. Stanowią opis wyników, które mają być uzyskane.

Ad.III

Taksonomia - z języka greckiego taksis - układ, początek, nomos - prawo. To ścisły zespół zasad jakiejś klasyfikacji i opis wyodrębnionych jej członków.

Taksonomia celów kształcenia - zespół zasad porządkujących cele dydaktyczne.

Taksonomia stanowi narzędzie umożliwiające dokonywanie klasyfikacji rzeczy oraz ukazywanie zachodzących między nimi relacji. Jest to narzędzie pomocne podczas podejmowania decyzji dotyczących celów dydaktycznych. Taksonomia jest wynikiem pracy Blooma oraz jego zespołu, oraz dotyczy ona zarówno dziedziny poznawczej jak i emocjonalnej; jest powszechnie wykorzystywana w planowaniu nauczania.

Taksonomia dotyczy trzech dziedzin:

1. Dziedziny poznawczej - wyodrębniono 6 poziomów w procesie nabywania wiedzy, na których dokonuje się poszczególne procesy poznawcze; każdemu z tych poziomów odpowiada dany proces intelektualny:

• zapamiętywanie wiadomości,

• rozumienie wiadomości,

• zastosowanie,

• analiza,

• synteza,

• ocena.

Taksonomia celów nauczania
Poziom	Kategoria
Wiadomości	A,Zapamiętanie wiadomości Wychowanek zapamiętuje pewne terminy, fakty, prawa i teorie, zasady działania, wykazuje się elementarnym poziomem ich zrozumienia, nie myli ich ze sobą i nie zniekształca
		B.Zrozumienie wiadomości Wychowanek potrafi własnymi słowami opisać, streścić przyswojone wiadomości
	Umiejętności	C.Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych Umiejętność praktycznego posługiwania się wiadomościami według podanych mu uprzednio wzorów
		D.Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych Opanowanie przez wychowanka umiejętności formułowania problemów, dokonywania analizy i syntezy nowych dla niego zjawisk, formułowania planu działania, tworzenia oryginalnych przedmiotów, wartościowania przedmiotów według pewnych kryteriów.

Taksonomia celów dziedziny poznawczej, inaczej taksonomia celów nauczania. (tab.1)

2. Dziedziny emocjonalnej - wyróżnia się 5 kategorii, określających stopień wymaganego od uczniów zaangażowania albo napięcia emocjonalnego:

• odbieranie bodźców,

• reagowanie,

• wartościowanie,

• systematyzacja wartości,

• uwewnętrznienie systemu wartości.

3. Dziedziny psychomotorycznej - wyróżnia się 6 kategorii, uszeregowanych od prostych odruchów aż do złożonych czynności przekazywania innym swoich myśli i emocji:

• odruchy,

• ruchy podstawowe,

• zdolności percepcyjne,

• zdolności fizyczne,

• ruchy wyćwiczeniowe,

• ruchowe środki wyrazu.

Ad.IV

Zadania dydaktyczne - wzbogacają głównie intelekt wychowanka, który nabywa wiedzę o świecie, pracy, jej znaczeniu, zmianach rynku pracy itp.

Do głównych zadań dydaktyki zalicza się:

• naukową analizę i formułowanie celów kształcenia (cele mogą być ogólne i szczegółowe);

• dobór treści kształcenia, zasad i metod kształcenia (czyli to, czego się uczymy, w jaki sposób);

• badanie procesu dydaktycznego dla ukazania jego prawidłowości;

• formułowanie metodyk, czyli form organizacyjnych i środków dydaktycznych występujących w

przebiegu procesu nauczania-uczenia się (formułowaniem zasad kształcenia).

Ponadto dydaktyka ogólna zajmuje się analizą i opisem systemów dydaktycznych charakterystycznych dla szkolnictwa różnych krajów, jak również osiągnięciami szkolnymi, a także teorią szkoły z charakterystyką uczestników procesu dydaktycznego.

Oprócz powyższych zadań teoretycznych dydaktyka spełnia zadania praktyczne. Polegają one na wykrywaniu prawidłowości rządzących procesem kształcenia oraz ustalaniu norm postępowania dydaktycznego w oparciu o wcześniej wykryte prawidłowości i na wskazywaniu czynności, które wykonywane przez nauczyciela w określonych warunkach i za pomocą dostępnych mu środków, mogą prowadzić do przewidywanych i zarazem pożądanych wyników nauczania.

Ad.V

Podsumowanie

Zarówno cele jak i zadania dydaktyczne są niezbędnymi czynnikami, które wspomagają w rozwoju człowieka (dzieci, uczniów, młodzieży).

Ad.VI

Bibliografia

1. „Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej”, W.Okoń, 1998 r.

2. „Podstawy dydaktyki ogólnej”, Cz.Kupisiewicz, Warszawa 1977 r.

3. „Sztuka nauczania”, roz. „Czynności nauczyciela”, K.Kruszewski, Warszawa 1991 r.

Źródła

1. Internet

2. Encyklopedia multimedialna PWN, Warszawa-Wrocław 2000 r.

4

---