16.TYPOWE BŁĘDY WYCHOWANIA I MOŻLIWOŚĆI ICH ZWALCZANIA
BŁĘDY W WYCHOWANIU- są to takie zaburzające przebieg interakcji wychowawczej zachowania wychowawcy, które maja niekorzystny wpływ na doraźne funkcjonowanie i rozwój wychowanka bądź też mimo pozornie nie zaburzonej interakcji mają niekorzystny wpływ na dalszy rozwój dziecka.
Antonia Gurycka wyznaczyła 8 błędów wychowawczych. Jest jeszcze dziewiąty związany z współwystępowaniem kilku błędów naraz-niekonsekwencją.
Najistotniejsze błędy z tych 8 to: Błędy zimne-rygoryzm, agresja, hamowanie aktywności, obojętność.
Błędy ciepłe- idealizacja dziecka i zastępowanie go w wielu czynnościach. Tak jak błędy ciepłe i zimne można wyróżnić błędy nadmiernej koncentracji na dziecko- idealizacja, rygoryzm, agresja oraz błędy nadmiernej koncentracji na sobie- hamowanie aktywności dziecka, obojętność, eksponowanie siebie, uleganie. Występują też błędy przeceniania i niedoceniania zadań dziecka. Wśród pierwszych znajdują się :zastępowanie, idealizacja, rygoryzm i agresja, wśród drugich- hamowanie aktywności, obojętność, eksponowanie siebie oraz uleganie.
Dziewiątym błędem jest niekonsekwencja. Charakteryzuje się występowaniem w jednym lub kolejnych zachowaniach wychowawcy, lecz nie sąsiadujących ze sobą w kole błędów- niepokrewnych wobec siebie. Np. elementy agresji połączone z uleganiem czy obojętność współwystępująca z rygoryzmem i idealizacją .
Zachowania błędne:
1. Rygoryzm- bezwzględne egzekwowanie wykonywania poleceń, stawienie wymagań bardzo dokładnie określonych nie pozostawiających swobody
2. Agresja- atak słowny, fizyczny lub symboliczny zagrażający lub poniżający w stosunku do dziecka
3. Hamowanie aktywności- przerywanie w mówieniu, zakazywanie aktywności własnej dziecka poprzez fizyczne lub symboliczne zachowania własne
4. Obojętność- obserwowany dystans do spraw dziecka i do niego osobiście, okazywanie braku zainteresowania dla aktywności
5. Eksponowanie siebie_ koncentrowanie uwagi dziecka na walorach wychowawcy , Chęć imponowania
6. Uleganie - spełnianie zachcianek dziecka, rezygnowanie z wymagań stawianych dziecku, demonstrowanie własnej bezradności wobec dziecka
7. Zastępowanie (wyręczanie)- bez oczekiwania na wyniki pracy dziecka, zastępowanie go w działaniu, przyjmowanie jego zadań, ciągłe zajmowanie się dzieckiem i jego sprawami
8. Niekonsekwencja- przemienność zachowań błędnych zaliczanych do różnych kategorii błędów
Zachowania właściwe:
1. Stawianie realnych wymagań
2. Rozwiązywanie konfliktu przez dążenie do racjonalizacji
3.Tworzenie warunków dla rozwijania przez dziecko własnej aktywności
4. Tworzenie warunków dla wdrażania się samodzielności dziecka i jego akceptacja
5. Demonstrowanie własnych zachowań zgodnych z wymaganiami stawianymi bez nacisku na naśladownictwo
6. Uzgadnianie
7. Pomoc, współdziałanie- zachowanie aktywności dziecka
8. Adekwatność zachowań wychowawcy do zachowań i własności sytuacji z utrzymywaniem pewne linii postępowania
Błędne i „właściwe” zachowania nauczycieli:
Zachowania nauczycieli „błądzących”:
- zachowania agresywne
- zachowania neurotyczne- obarczanie uczniów winą za własne niepowodzenia, nieadekwatne zachowania, niekonsekwencja
- zachowania pozorowane- wszystkie te zachowania, których rzeczywista treść jest zafałszowana przez udawaną reakcję wychowawcy

Zachowania nauczycieli „nie błądzących” :
- zachowania wspierające
- zachowania nawiązujące i podtrzymujące kontakt emocjonalny
Literatura: Antonia Gurycka Błąd w wychowaniu Warszawa 1990.

---