Opozycja moralna hierarchii i duchowieństwa. Kościół odrzucał ateizm oraz zniesienie własności prywatnej .Czół się zobowiązany protestować przeciwko rewolucyjnym metodom rządzenia. Komuniści unikali otwartej walki z Kościołem.

Represje wobec kościoła w okresie stalinowskim Od 1949r. Ograniczano działalność zakonów. Zorganizowano Komisję Księży przy Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, której działalność była skierowana przeciw biskupom. Niestety zakończyła się fiaskiem. Państwo przejmowało szpitale kościelne i zakonne. Na mocy ustawy o dobrach martwej ręki za własność państwa uznawany był cały majątek kościoła na ziemiach odzyskanych, łącznie z budynkami sakralnymi. Ostatecznie przywrócono prawa własności w latach 70.

Obrona praw kościoła przez abp Stefana Wyszyńskiego polegała na podpisaniu porozumienia z państwem w 1950 r. Władzew zobowiązały się: • zezwolenie na naukę Religi w szkołach • prasa katolicka • zezwolenie na pielgrzymki i swobotę kultu. Niestety niebyło to przestrzegane. W 1951r. rząd usuną polskich administratorów diecezji z ziem zachodnich. W 1959 władze narzuciły dekret ingerujący obsadę urzędów biskupich. Kościół odpowiedział ostrym protestem. Biskupi napisali „Rzeczy Bożych na ołtarzach Cezara składać nam nie wolno”. Na to władze uwięziły prymasa.

Rola Stefana Wyszyńskiego W latach 1946- 1948 był biskupem lubelskim. Był więziony w latach 1953-56. Stawał w obronie chrześcijańskiej tożsamości narodu. Sformułował program odnowy duchowej - Wielkiej Nowenny. W połowie lat 60. Doszło do ostrego konfliktu prymasa Wyszyńskiego z władzami w związku z orędziem biskupów polskich do niemieckich w który m użyto stwierdzenia „Udzielamy przebaczenia i prosimy o przebaczenie”.

Historyczna rola kościoła Jako jedyna instytucja przetrwał wszystkie trudności II wojny światowej. W okresie rusyfikacji i Kuturkampfu był oazą polskości.

---