• ROZWÓJ SPOŁECZNY

• OBIEKT SPOŁECZNY- NIESPOŁECZNY

• Zaspokojenie potrzeb fizjologicznych

• Źródło bodźców poznawczych (głównie kontaktu dotykowego)

• Aktywne źródło sprzężeń zwrotnych

• Wrodzone zdolności

• RÓŻNICOWANIE BODŹCÓW SPOŁECZNYCH

• Osoby obce i znane

  • ogólna reakcja

  • dystans

• Wiek

• Płeć

• Indywidualne właściwości jednostki

• ASPEKTY ROZWOJU SPOŁECZNEGO

• Doskonalenie percepcji społecznej

  • Głębokość opisu

  • Integracja spostrzeżeń

  • Obiektywizacja

• Zmiany w formach kontaktu społecznego

• Proces socjalizacji

• DOSKONALENIE PERCEPCJI SPOŁECZNEJ

• GŁEBOKOŚĆ OPISU

  • powierzchowny opis

  • przyczyny zachowania:

    • zewnętrzne

    • wewnętrzne

      • sytuacyjne

      • dyspozycyjne

    • geneza przyczyn

• INTEGRACJA SPOSTRZEŻEŃ

  • pojedyncze cechy

  • cała osoba

  • wiedza społeczna

  • OBIEKTYWIZACJA

  • spostrzeganie osoby tylko w stosunku do siebie

  • człowiek widziany nie tylko w interakcji ze mną

• FORMY KONTAKTU SPOŁECZNEGO

• Odbieranie i przekazywanie informacji

• Dostosowanie własnych czynności do czynności innych

  • zestrojenie

  • naśladowanie

• Współdziałanie

  • na zmianę

  • jakościowe różnicowanie działań

• Organizowanie działania innych i kierowanie nim

• Działania na rzecz innych ludzi

• UNIEZALEŻNIENIE SIĘ OD ZEWNĘTRZNYCH CZYNNIKOW MOTYWACYJNYCH

• Zanikanie roli dorosłego

  • przestaje być inicjatorem działań

  • nie jest autorytetem w zakresie ocen innych osób

• Zmniejszanie się roli czynników sytuacyjnych

  • trwalsze kontakty

  • walka o pozycję w grupie

• SOCJALIZACJA

• PRZYSTOSOWANIE DO NAKAZÓW I ZAKAZÓW

  • zwiększa się odroczenie czasowe

  • pojawia się zdolność do respektowania poleceń kierowanych do grupy

  • wzrasta zdolność do generalizowania poleceń

• PRZESTRZEGANIE NORM SPOŁECZNYCH (ROZWÓJ MORALNY)

• ROZWÓJ MORALNY

1. ANOMIA MORALNA (wiek niemowlęcy i znaczna część poniemowlęcego)

2. HETERONOMIA MORALNA (do 9 r.ż.)

   • faza egocentryzmu (do 5 r.ż.)

   • faza konformizmu (5 – 9 r.ż.)

3. SOCJONOMIA MORALNA (9 – 13r.ż)

4. AUTONOMIA MORALNA (od 13r.ż.)

   • pryncypializm moralny (13 – 15r.ż.)

   • relatywizm moralny

• PROCES KOMUNIKACJI, ZASADY PRAWIDŁOWEGO POROZUMIEWANIA SIĘ

• KOMUNIKOWANIE INTERPERSONALNE– wymiana informacji pomiędzy osobami, jest to niezbędna umiejętność we wszystkich sytuacjach współpracy (także nauczyciel– uczeń )

• Porozumienie może nastąpić pod dwoma warunkami:

  • gdy przekaz od nadawcy dokładnie odzwierciedla jego intencje,

  • gdy odbiorca interpretuje przekaz w ten sam sposób jak nadawca.

• PROCES KOMUNIKACJI

• NADAWCA PRZEKAZ ODBIORCA

kodowanie szum dekodowanie

przesyłanie inf wewnetrzna odp.

KODOWANIE – ujęcie treści za pomocą języka

DEKODOWANIE - odczytanie znaczenia odebranego komunikatu

SZUM – wszystkie czynniki, które zakłócają proces komunikacji, może wystąpić we wszystkich momentach komunikacji (np. używanie specjalistycznego języka)

• NAJCZĘSTSZE ŹRÓDŁA NIEPOROZUMIEŃ W KOMUNIKOWANIU SIĘ

• OD STRONY NADAWCY KOMUNIKATU:

  • niekomunikowanie tego, co naprawdę się myśli lub pragnie,

  • wypowiedzi niejasne, tak skonstruowane, by móc się
    z nich wycofać,

  • jednoczesne nadawanie sprzecznych lub rozbieżnych komunikatów

• OD STRONY ODBIORCY KOMUNIKATU:

  • niedostateczne skupienie uwagi na tym, co ktoś inny mówi,

  • słuchanie tylko po to, by jak najszybciej samemu zabrać głos,

  • przedwczesne formułowanie przypuszczeń dotyczących tego, co rozmówca powie za chwilę,

  • słuchanie rozmówcy głównie po to, by go ocenić.

• PODSTAWOWE WARUNKI SKUTECZNOŚCI KOMUNIKOWANIA SIĘ:

  • wiarygodność nadawcy

  • wysyłanie zrozumiałych przekazów,

  • zapewnienie dopływu informacji zwrotnych.

  • Ważne jest dopasowanie sposobów komunikacji, które polega na maksymalnym zbliżeniu systemów reprezentacji

• STYLE KOMUNIKOWANIA SIĘ

• PARTNERSKI:

  • Uznaje się potrzeby i oczekiwania własne oraz partnera komunikacji

  • Nie narzuca się własnego punktu widzenia, nie formułuje nakazów
    i zakazów

  • Porozumienie, uważne słuchanie, dbałość o jakoś swoich wypowiedzi

• NIEPARTNERSKI

  • Koncentracja na własnych celach lub całkowita rezygnacja
    z własnych dążeń

  • Nie udzielanie informacji zwrotnych, komunikacja nie wprost,
    nie dba się o jasność wypowiedzi

  • Pozwala zachować dystans lub czerpać satysfakcję z poczucia władzy

  • Ułatwia wykorzystywanie innych ludzi do swoich celów

• KOMUNIKACJA

• WERBALNA/SŁOWNA

• NIEWERBALNA/BEZSŁOWNA:

  • PARAWERBALNA/PARALINGWISTYCZNA

  • NIEWERBALNA:

    • INDYWIDUALNA:

      • Wygląd

      • Mimika

      • Gestykulacja

      • Postawa ciała

      • Zmiana wielkości źrenic

    • INTERAKCYJNA

      • Kontakt wzrokowy

      • Przestrzeń personalna

• KOMUNIKACJA WERBALNA

PARAFRAZOWANIE

• parafrazowanie treści – oddanie sensu, głównej myśli wypowiedzi rozmówcy za pomocą swoich słów, pełni funkcję klaryfikacji, czyli wydobywa
  i precyzuje wypowiedzi,

• parafrazowanie uczuć – opisanie własnymi słowami emocji, o których mówił lub które przejawiał rozmówca

• Parafraza służy trzem celom:

  • przekonanie rozmówcy, że staramy się dokładnie zrozumieć, co chciał nam przekazać

  • precyzowanie treści wypowiedzi

  • sprawdzenie trafności rozumienia

• KOMUNIKACJA WERBALNA

UMIEJĘTNE ZADAWANIE PYTAŃ

• Przed zadaniem pytania powinniśmy :

  • Zdawać sobie sprawę z tego, że zadajemy pytanie.

  • Zastanowić się, jakie pytania chcemy zadać i czy naprawdę wszystkie są niezbędne.

  • Pomyśleć, w jaki sposób można formułować pytania i jakich rodzajów sformułowań używać najczęściej.

  • Zastanowić się nad innymi możliwościami niż zadawanie pytań.

  • Zdać sobie sprawę, że nasz rozmówca też może mieć pytania.

  • Rodzaje pytań:

    • Zamknięte i otwarte stanowią zachętę do wypowiedzi

    • Bezpośrednie i niebezpośrednie są użyteczne przy nawiązywaniu kontaktu

BŁĘDY przy zadawaniu pytań:

• Grad pytań – rozmówca reaguje na ostatnie

• Rozbudowane pytania podwójne – rozmówca jest zdezorientowany

• Pytania : „Dlaczego...?” - niesie ryzyko negatywnej konfrontacji

• KOMUNIKACJA WERBALNA

UMIEJĘTNE DAWANIE ODPOWIEDZI

• Typy odpowiedzi:

  • badanie (zadawanie pytań)

  • rozumienie (parafrazowanie) – w początkowej fazie

  • wsparcie – uspokojenie rozmówcy, zmniejszenie negatywnych emocji

  • ocena – powinna wskazywać na to, że nauczyciel osadził, jak poważny jest problem przedstawiony przez ucznia, czy słusznie się czymś martwi lub niepokoi, czy postąpił właściwie w danej sytuacji, użyta właściwie pozwala spojrzeć na problem z innej perspektywy i właściwie ocenić jego rozmiary

  • interpretacja – ułatwia zrozumienie, pozwala spojrzeć na problem całościowo, dostrzec aspekty, które wcześniej umykały uwadze, najlepiej pomóc w zrozumieniu problemu poprzez zadanie pytań i parafrazowanie niż dostarczać gotowych interpretacji

• KOMUNIKACJA PARAWERBALNA

• Artykulacja

• Rytm wypowiedzi

• Akcentacja

• Wtrącenia

• Natężenie głosu

• Tembr głosu

• Melodyka

• Wady wymowy

• Język

• Zasób słownictwa

• NIEWERBALNE KOMUNIKATY INDYWIDUALNE

• Wygląd zewnętrzny

• Mimika

• Gestykulacja

• Postawa ciała

• Zmiana wielkości źrenic

• NIEWERBALNE KOMUNIKATY INTERAKCYJNE

• Kontakt wzrokowy

• Przestrzeń personalna:

  • intymna

  • indywidualna

  • społeczna

  • publiczna

• RELACJE NAUCZYCIEL – UCZEŃ

• UMIEJĘTNOŚCI INTERPERSONALNE NAUCZYCIELA

• UMIEJĘTNOŚĆ – sprawność w posługiwaniu się odpowiednimi wiadomościami przy wykonaniu określonych zadań

• W przypadku UMIEJĘTNOŚCI INTERPERSONALNYCH sprawność ta dotyczy współżycia z innymi ludźmi

• Umiejętności interpersonalne to umiejętności psychologiczne, które odgrywają istotną rolę we współżyciu z innymi ludźmi:

  • komunikowanie się

  • rozwiązywanie konfliktów

  • pomaganie

  • efektywna współpraca

  • dostrzeganie i spełnianie potrzeb drugiego człowieka

  • zachowanie odmienności wobec drugiego człowieka

• Umiejętności interpersonalne pozostają w ścisłym związku z efektywną pracą nauczyciela.

• Można wyznaczyć kilka umiejętności szczególnie dotyczących sytuacji edukacyjnych:

  • Umiejętność spostrzegania i rozumienia innych (empatia)

  • Umiejętność skutecznego komunikowania się

  • Umiejętność motywowania uczniów

  • Umiejętność budowania zgranych zespołów

  • Umiejętność asertywnego zachowania

  • Umiejętność kontrolowania własnego poziomu stresu oraz złości

• UMIEJĘTNOŚĆ SPOSTRZEGANIA
  I ROZUMIENIA INNYCH (EMPATIA)

• Dostrzeganie tego, co dzieje się w ludziach i między nimi

• Dostrzeganie swojego zachowania i sposobu reagowania w konkretnych sytuacjach

• Nauczyciel daje wyraz zrozumieniu, kiedy próbuje zobaczyć sytuację i problemy tak, jak je widzą uczniowie (bez moralizowania, krytykowania czy bagatelizowania)

• UMIEJĘTNOŚĆ SPOSTRZEGANIA
  I ROZUMIENIA INNYCH (EMPATIA)

• Próbując poradzić sobie ze złym zachowanie uczniów należy poszukać przyczyn takiego zachowania.

• Często ani my ani uczeń nie zdajemy sobie sprawy dlaczego tak a nie inaczej postąpił i odbieramy zachowanie jako przejaw złej woli i niedostosowania społecznego ucznia. Jest to jednak błędne rozumowanie.

• CEL JAKI CHCE OSIĄGNĄC UCZEŃ

  • Zwrócenie na siebie uwagi

  • Zdobycie władzy

  • Zemsta i porachunki

  • Lęk przed ujawnieniem własnych niedostatków

  • ZWRÓCENIE NA SIEBIE UWAGI

• najczęstszą błędną reakcją nauczyciela jest publiczne karcenie ucznia, okazanie irytacji i skupienie się na uzewnętrznionych przejawach niewłaściwego zachowania

• warto spróbować i zignorować złe zachowanie, a okazać zainteresowanie przejawami zachowania pożądanego

• ZDOBYCIE WŁADZY

• dzieci uważają, że jest się akceptowanym wtedy tylko, kiedy jest się „szefem”, nie wolno więc słuchać nauczyciela,

• błędem byłoby w takiej sytuacji ujawnianie lęku lub bezradności i próba udobruchania ucznia, poddanie się jego żądaniom czy też nie robienie niczego

• korzyści nie odniesiemy także reagując gniewem

• nauczyciel w takiej sytuacji nie powinien wykazywać żadnych oznak napięcia, i to nawet wtedy, kiedy napotyka ze strony uczniów opór lub wrogość, lepiej utrzymać spokojną atmosferę i nie zagęszczać jej nierozsądnie

• musimy trochę poudawać, że jesteśmy spokojni i opanować swoje emocje

• nauczyciel powinien wiedzieć z góry, co zrobić w tego rodzaju sytuacji, będzie wtedy mniej podatny na zdenerwowanie

• UMIEJĘTNOŚĆ SKUTECZNEGO KOMUNIKOWANIA SIĘ

• BLOKADY KOMUNIKACJI MIĘDZY NAUCZYCIELEM A UCZNIEM (JĘZYK NIEAKCEPTACJI):

  • Nakazywanie, komenderowanie, polecanie

  • Ostrzeganie, groźba

  • Moralizowanie, głoszenie kazań „Powinieneś…”

  • Doradzanie, sugerowanie, proponowanie rozwiązań

  • Pouczanie, robienie wykładu

  • Osądzanie, krytykowanie, dezaprobata, potępienie

  • Obrzucanie wyzwiskami, wyśmiewanie, ośmieszanie

  • Interpretowanie, analizowanie, diagnozowanie

  • Chwalenie, aprobowanie, wydawanie zbyt pozytywnych ocen

  • Uspokajanie, okazywanie współczucia, pocieszanie, podnoszenie na duchu

  • Wypytywanie, indagowanie, krzyżowy ogień pytań

  • Odwracanie uwagi, sarkazm, dowcipkowanie, zabawianie

  • UMIEJĘTNOŚĆ MOTYWOWANIA UCZNIÓW

• Do najważniejszych czynników motywujących można zaliczyć:

  • różne metody nauczania

  • pozwolenie na swobodne wyrażanie swoich opinii

  • uczenie samodzielnego myślenia

  • umiejętność kontrolowania własnego poziomu stresu

  • nauka elastyczności w zachowaniu

  • tolerancja

  • radość z najdrobniejszych osiągnięć

  • UMIEJĘTNOŚĆ BUDOWANIA ZGRANYCH ZESPOŁÓW

• GRUPA SPOŁECZNA- w psychologii społecznej i socjologii zaliczany do zbiorowości społecznej zbiór co najmniej trzech osób (w niektórych ujęciach dwóch), którego członkowie współdziałają ze sobą na zasadzie odrębności od innych, w celu zaspokajania własnych potrzeb, charakteryzujący się trwałą strukturą względnie jednolitym systemem norm i wartości.

• KLASA SZKOLNA- formalnie zorganizowana grupa społeczna, złożona z uczniów reprezentujących podobny poziom umysłowy i stopień rozwoju fizycznego, jak również przejawiających podobne potrzeby i zainteresowania.

• Właściwości małej grupy społecznej:

  • role grupowe

  • normy

  • reguły

  • cele

  • stopień spójności

  • struktury

  • interakcje

  • UMIEJĘTNOŚĆ BUDOWANIA ZGRANYCH ZESPOŁÓW

• Najważniejsze elementy wpływające na spójność grupy:

  • przyjazne interakcje

  • kooperacja

  • status klasy

  • zewnętrzne zagrożenie

  • styl kierowania

• FAZY ROZWOJU GRUPY:

1. Faza formowania.

2. Faza konfliktu i buntu.

3. Faza spójności i współpracy w grupie.

4. Faza dojrzałości.

5. Faza końcowa.

• UMIEJĘTNOŚĆ ASERTYWNEGO ZACHOWANIA

Asertywność to umiejętność pełnego wyrażania siebie w kontekście innych. Zachowanie asertywne oznacza bezpośrednie i uczciwe wyrażanie swoich uczuć, postaw, opinii oraz pragnień w sposób respektujący uczucia i prawa drugiej osoby.

• Odpowiedz na pytanie
  TAK lub NIE

1. Czy ja zawsze lub prawie zawsze myślę, że jestem w porządku wobec innych?

2. Czy ja zawsze lub prawie zawsze myślę, że inni są w porządku wobec mnie?

• RODZAJE POZYCJI ŻYCIOWYCH
  I TENDENCJI ZACHOWANIA

• ZŁOŚĆ JAKO SYGNAŁ

• Złość jest naturalną reakcją organizmu

• Złość jest sygnałem, a nie rozwiązaniem

• Złość tylko informuje o wystąpieniu problemu

Ty i tylko Ty jesteś całkowicie odpowiedzialny za swoją złość; nikt i nic poza Tobą, Twoim sposobem myślenia i działania nie ma wpływu na powstanie złości, jej przebieg i skutki

• DLACZEGO WARTO
  KONTROLOWAĆ ZŁOŚĆ?

• Kontrola złości daje szansę na wybór najodpowiedniejszego, świadomego zachowania

• Kontrola złości pozwala załatwić sprawę, wybrać optymalną reakcję

• Samokontrola nie oznacza zgody na bycie popychadłem

• Większa samokontrola oznacza większą siłę wewnętrzną; jesteś silny, gdy nie dajesz się sprowokować, kontrolujesz swoje reakcje

• Zachowując się agresywnie w złości pozwalasz innymi kontrolować siebie, tracisz autonomię

• Złość i gniew prowadzą do kłopotów z innymi (rodziną, kolegami, przełożonymi)

• TRENING KONTROLI ZŁOŚCI

WYZWALACZE

• zewnętrzne

• wewnętrzne

+

SYGNAŁY

+

REDUKTORY

• liczenie wstecz

• głębokie oddychanie

• przyjemne wyobrażenia

+

MONITY

• uspokój się

• dasz sobie radę itp.

+

SAMOOCENA

• naprawdę zachowałeś spokój itp.

↓

UŻYCIE ODPOWIEDNIEJ

UMIEJĘTNOŚCI PROSPOŁECZNEJ