Nerw podoczodołowy
Koń: - nerw w otworze podoczodołowym
(linia między wcięciem nosowo-siekaczowym i przednią krawędzią grzebienia twarzowego, na dwa palce nad połową tej linii)- obszar znieczulenia
Jama nosowa
Pokrywa kostna
Skóra nosa
Zatoka szczękowa
Zęby sieczne
Przedtrzonowce i trzonowce do M2 wraz z dziąsłami i wargą górną
Bydło: - nerw w otworze podoczodołowym (przecięcie linii wyprowadzonej z bocznego kąta oka równoległej do grzbietu nosa z linią pionową biegnącą po przedniej krawędzi 3-ego przedtrzonowca)
- igła lekko do góry i głęboko na 3 cm
- przy operacjach na:
Śluzawicy
Wardze górnej
Szczęce
Nosie
Pies, Kot: - nerw w otworze podoczodołowym (ponad 1 przedtrzonowcem/1 trzonowcem na linii łączącej górną krawędź łuku jarzmowego z krawędzią zębodołu kła)
- igła w kierunku na kanał podoczodołowy
Nerw czołowy
Koń- w otworze nadoczodołowym ( wyczuwalny dotykiem na łuku nadoczodołowym)
- igła na głębokość 2 cm
- obszar znieczulenia:
Górna powieka
Skóra czoła
Nerw oczny:
Koń - igłę wkłuć w zewnętrzny kąt powiek i kierować na przeciwległy staw skroniowy
- miejsce wkłucia nad tylną krawędzią łuku nadoczodołowego na wysokości otworu nadoczodołowego (igła dobrzusznie i przyśrodkowo)
- znieczulenie obejmuje:
Obie powieki
Worek spojówkowy
Gałkę oczną
Skórę połowy czoła
Nerwy mm. gałki ocznej
Pies, Kot
- igłę wprowadzić w zewnętrzny kąt powiek i kierować na przeciwległy staw skroniowo-żuchwowy
- obszar znieczulenia
Gałka oczna
Powieki
Oczodół
Nerw bródkowy-
Koń nerw w otworze bródkowym (ogiery -> połowa linii łączącej kieł z pierwszym przedtrzonowcem i na palec poniżej krawędzi żuchwy; klacz -> na 2 palce poniżej i palec za kątem żuchwy)
- obszar znieczulenia
zęby sieczne
ząb przedtrzonowy P3
dziąsła
warga górna
Bydło- nerw w otworze bródkowym ( na bocznej stronie żuchwy na szerokość palca do tyłu od okrajków zewnętrznych)
- obszar znieczulenia
warga dolna
siekacze
Pies, Kot- u psów są 2 otwory bródkowe
- pierwszy jest większy - chwytamy wargę dolną i odciągamy do tyłu i na wysokość 1 lub 2 przedtrzonowca wyczuwa się palcami zagłębienie (igła pod kątem 45 stopni)
Nerw małżowinowo-powiekowy
zapobiega zamykaniu szpary powiekowej
Koń- iniekcja na wysokości najwyższego uwypuklenia łuku jarzmowego-igłę wbija się do momentu oparcia o kość i następnie nieco do góry na głębokość 2-3 cmBydło- igłę wbijamy na tylnym końcu łuku jarzmowego tuż przy podstawie ucha prowadząc prostopadle do płaszczyzny Pies, Kot- kłucie w połowie 1/3 tylnej łuku jarzmowego
Nerw możdżeniowy
Bydło- igłę wbijamy na 1-2,5 cm na bocznej krawędzi kości czołowej w połowie długości między zewnętrznym kątem powiek a postawą rogu
- obszar znieczulenia
wyrostek rogowy
skóra wokół wyrostka
Nerw pośrodkowy
pies – pośrodkowy, łokciowy i mięśniowo-skórny
Koń- na szerokość dłoni nad kasztanem w rynience między prostownikiem a zginaczem łokciowym nadgarstka
- igłę kierować aż na przednią krawędź kości promieniowej
Pies- znieczula się w miejscu przejściu 1/3 środkowej w 1/3 dolną kości ramiennej na tylnej krawędzi mięśnia dwugłowego ramienia na 2-3 palce poniżej
- igłę wkłuwać ukośnie, dośrodkowo, w kierunku na kość ramienną.
Nerw łokciowy
Koń- miejsce wkłucia na szerokość dłoni nad stawem nadgarstkowym między zginaczem a prostownikiem łokciowym nadgarstka na głębokość 1-2 cm
Nerw mięśniowo – skórny
Koń- na szerokość dłoni nad kasztanem na przednio-przyśrodkowej powierzchni przedramienia między żyłą odpromieniową a mięśniem prostownikiem promieniowym nadgarstka
Nerwy dłoniowe i podeszwowe
Koń- Znieczulenie bliższe -> punkt położony na szerokość palca poniżej stawu nadgarstkowego lub skokowego obok krawędzi zginaczy
- znieczulenie dalsze -> tuż nad stawem pęcinowym bezpośrednio przed ścięgnem zginacza nad trzeszczkami
Splot barkowy
Pies- - igłę wkłuć na wysokości stawu barkowego między mostkiem a stawem barkowym i skierować ją lekko przyśrodkowo na chrzęstno-kostne połączenie I żebra
- obszar znieczulenia: kończyna przednia (wystarcza do repozycji złamań, zwichnięć)
Nerw promieniowy
Pies w zgięciu łokciowym po wkłuciu igły na przedniej krawędzi stawu łokciowego pod skórę
Nerwy palcowe
Pies Wkłucia w fałdy międzypalcowe (obok każdego palca)
Znieczulenie kończyn w odcinkach dystalnych wg. Schabrowa
Bydło- wkłucia na krawędziach zginaczy i prostowników tuż powyżej stawu nadgarstkowego/ skokowego
Znieczulenie międzypalcowe (wg. Czermaka)
Bydło- miejsce wkłucia wyznaczają krzyżujące się linie między racicami i raciczkami
- igłę wkłuwa się od powierzchni doogonowej do momentu wyczucia przez skórę jej końca po dogłowowej stronie, następnie wycofuje się, deponując środek znieczulający
Nerw strzałkowy
Koń- igła ukośnie ku górze w ok. główki kości strzałkowej aż do twardego podłoża
Pies dostępny poniżej bocznego kłykcia kości piszczelowej na szerokość palca od niego
- igłę wbijamy do rozścięgna m. dwugłowego
Nerw piszczelowy
Koń- na szerokość dłoni nad guzem piętowym po stronie przyśrodkowej między ścięgnem Achillesa a prostownikiem długim palca pierwszego
Pies po stronie przyśrodkowej podudzia na 2-3 palce powyżej guza piętowego, gdzie nerw leży bezpośrednio pod ścięgnem Achillesa
- igłę wkłuć równolegle do k. piszczelowej
Nerw dostępowy
Koń W miejscu wyjścia żyła odpiszczelowej z kanału udowego na jego dalszym końcu
Pies- wkłucie w punkt znajdujący się w 1/3 bliższej podudzia przednio i pionowo od tętnicy udowej
Cele premedykacji:1.zniesienie niepokoju,leku2.ograniczenie lub zniesienie bolu3.ograniczenie motoryki4.ulatwienie wprowadzenia do znieczulenia ogolnego i obniżenie dawek Sr anestetycznych5.uzupelniajace dzielanie Sr anast6.zapobiewganie niekorzystnym działaniom ubocznym lekow uzywanych do znieczulen
Neuroleptyki:(spadek aktywności ruchowej,osłabienie aktywności poznawczej,osłabienie reakcji emocjonalnych,zanik leku i niepokoju,zanik agresywności,osl odruchow warunkowych)
1.Pochodne fenotiazyny:UN-hamuja aktywność wspolczulna,depresja tworu siatkowatego,blokowanie rec dopaminowych.CUN-reguluja poziom CAMP,nie ma dzialanie przeciwbolowego !!! UK-sadek cisnienia tetniczego w wyniku depresji osr tetniczo-ruchowego oraz antagonizowania dzialania ADR i NOR. UO-depresyjnie. UP-dzilanie przeciw wymiotne. UM-znosza napiecie mięśniowe. TER-obnizenie temp wew. w związku z depresja olsr termoregulacyjnego.(nie klasc na zimnym po operacji.). Ponadto: maleje wydzielanie sliny,poteguje dzialanie Sr przeciwbolowych. Uboczne:podudzenie,niepokój,drzenia miesni,najczęściej konie. A)Acepromazyna-UP- przeciwymoitne,hipotermia UK-spadek cisnienia ,bradykardia, UO-nie wielki wpływ depresyjny,hamuje niepokoj.Dzialanie: i.v.-sedacja 5` i.m. 10` s.c. 30` Dawkowanie: per.os. 1-3 mg/kg m c (konie 0,1-0,4 mg/kg m c ) pobudzająco u koni i.v. i.m. B)Chloropromazyna UP silnie przeciwwymiotnie,rozluźnienie mięśniówki gładkiej lelit,przelyku,macicy (kamica,zadlawienia) UK-spadek cisnienia krwi Dzialanie: i.v.-po 5` i.m. 15-30` per.os. 1 h. Dziala 1-2 h na psy pobudzająco,transport,rozluznienie miesni,porod.Dawkowanie:pies i.m 1,1-6,6 ,kot 2,2-6,6 ,i.v. psy,konie,owce ,bydlo 0,55-4,4. C)Propionylopromazyna :spadek cienieni,depresja UP,nie po wypadkach. 2.Benzodiazepiny: mech. Dzialania: dzilaja na rec gaba-ergiczne,w centralnym ukl. Nerwowym wiaza się ze swoistym bialkiem modulującym czynność aktywacji rec. Rec gaba odp za wzrost przepuszczalności bl kom dla jonow co nasila procesy hamowania w CUN. Dzialanie:uspokajające,zmniejszaja napiecie nerwowe i poczucie leku,silnie miorelakksacyjnie i przeciw drgawkowe,powoduja senność.Klinicznie maja wpływ na UK,UO:-brak nudności,wymiotow, dzialania przeciwbolowego,nie powoduje spadku cisnienia,niewielka depresja odd,tetno bez zmian lub niewielki spadek. A)Diazepam: nasial dzialanie innych lekow ,redukuje dzial uboczne(drgawki po ketaminie).Jest metabolizowany do subst farmakologicznie czynnych.Cza t1/2 24-57 h,a dla metabolitow 2-4 dni.Ponowny wzrost Diazepamu może wystąpić 6-8 h po podaniu gdyz jest wydalany z żółcią ponownie się wchlania.Dzial. niepożądane:sedacja pooperacyjna,zły stan ogolny,i.m. sa bolesne,silnie pobudza łaknienie.Dawkowanie:psy koty i.v. 0,1-0,5 i.m. 0,3-0,5 koty 0,3-1.Czesto podaje się z ketamina,ksylazyna i atropina. B)Midazolam: 3x silniejszy nic w/w ale krótsze dzialanie,bardzo szybko metabolizowany,wydalany z moczem,nie dziala na UK i UO,nie powoduje bolu w miejscu podania.Dawka 0,1-0,2 mg. C)Klimazolam:silnie uspokaja i zwiotcza miesnie,z fenantylem stosowany w neuroleptanalgezji u psow. D)Klonazepam:podstawowy przy leczeniu padaczki,latwo wchlanialny.Dzialania niepożądane: uczucie zmeczenia,zawroty glowy,senność. E)Flumazenil:antagonistyczne dzialanie dla lekow uspokajających,nasennych,działających na CUN.Zastosowanie: przy przedawkowaniu,dla pacjentow jednego dnia.Dzialanie niepożądane:nudności,wymioty,tachycardia.Dawkowanie:psy,koty 1ml i.v. Czas dzialania 60`. Wady stosowania poch fenotiazyny:brak dzial p/bolowego,spadek cisnienia,depresja UO,hipotermia i pobudzenie. Wady benzodiazepin:brak dzial p/bolowego,dlugi czas dzialania,utrudnione wchłanianie,dzialanie,bolesnosc po podaniu i.m. 3.Alfa 2 agonisci :
A)Ksylazyna:Dzialanie: uspokajające,przeciwbolowe,stosujemy u koni w bolach morzyskowych.Dzialanie niepożądane:zaburznie termoregulacji,tetno spada,a potem rosnie,bradykardia,arytmia,spadek liczby odd,wymioty u psow i kotow,poronienia u bydla ze wzg na skurcz macicy,wzrost wydzielania sliny.Metabolizm:Bardzo szybkie wchłanianie,dziala po 5`,można u all zw., dzial uspokajające utrzymuje się 1-3 h ,a przeciwbolowe 10-30`.Dawkowanie:konie 0,3-1 mg/kg m c i.v.,bydlo 0,1-0,2 i.m.,psy 1 i.v.,psy koty 1-3 i.m.,ptaki 5-10 i.m. B)Medetomidyna:p/bolowy,uspokajający,u 20% psow wymioty,spadek perystaltyki jelit.Dawkowanie:psy 30 ug/kg m c C)Detomidyna:Dzaialanie:uspokajające,p/bolowe,znosi reakcje bolu pow i trzewnego,po podaniu i.m. dziala 10-15 x silniej.Najczesciej stos u bydla,owiec ,koni w dawce 10-30 ug/.kg m c . D)Atipemazol:antagonista,selektywnie blokuje rec alfa dwa, powoduje wydzielanie nor w CUN i nerwach obwodowych.Cel:skrocenie sedacji,odwożenie niekorzystnego dzial Sr na U sercowo naczyniowy.Dawkowanie:kot 0,4 ,pies 0,2mg E)Atropina:parasympatykolityk.Przeciwdziala ubocznym skutkom Sr anestetycznych, zmniejsza sekrecje sliny sluzu,zmniejsza nap mm gładkich,przyspiesza prace serca,rozszerza naczynia krwionośne,rozszerza zrenice.Dawkowanie 0,05 mg. 4.Srodki analgetyczne: Blokada rec L2 adrenergicznych Dzialanie:przeciwbolowe,depresje UK,zwężenie źrenic,sedacja,mogą być haluny,zab perystaltyki jelit. A)Petydyna:spazmolicznie dziala,zmniejsza wydzielanie sliny,zastosowanie w cesarskim cieciu,laparotomi.Dawkowanie:psy 3-5 mg i.m.,s.c.,koty 5-10,duze 1-2. B)Fentanyl:premedykacja przez znieczuleniem barbituranami,depresja odd,koty i konie może być toksyczny.Dawkowanie:psy 0,01-0,05,po i.v. dziala po 1` i utrzymuje 15`. C)Dextromaramid:Zastosowanie:NLA,operacje kostne,dzial przeciwbolowe, sedatywne,bradykardia,spadek cis tetniczego,zab wymiany gazowej,pobudza perystaltyke jelit. D)Butorfanol: dziala silniej od morfiny,może powodowac spadek cis,zab rytmu serca,depresje odd.Stosowany przy urazach nowotworach do nastawienia zlaman,morzyska,zap żołądka i jelit.Dawkowanie:psy 0,1-0,4 mg i.m. ,kot 2x,Kon 0,025 i.v. E)Nalokson:czysty antagonista,pozbawia dzialania przeciwbolowego i depresyjnego na UO,dzialka 2` po podaniu,czas dzialania 1-4 h,zwyczajnie opioidy działają dłużej i po tym czasie odlot.Dawkowanie:0,04-0,1 mg psy.
PROKAINA (NOVOKAINA POLOKAINA) - najczęściej stosowany środek znieczulający stosowany do wszystkich rodzajów znieczulenia miejscowego. Ze względu na słabe wchłanianie z powierzchni błon śluzowych nie stosowana do znieczulenia powierzchniowego. Do znieczulenia stosowana jest w roztworach 0,5- 5% (dawka do 20mg/kg mc.) Do znieczuleń nasiękowych u małych zwierząt stosuje się roztwory 0,5-1% u dużych 2%, do znieczuleń okołonerwowych u małych zwierząt stosuje się 2-3% roztwory u zwierząt dużych 5-6%. Bezbolesność pojawia się po 2-15 minutach i utrzymuje w zależności od ukrwienia tkanek przez 30-60 minut Prokaina rozszerza naczynia krwionośne, co wymaga podawania jej łącznie z adrenaliną zwłaszcza w znieczuleniach nasiękowych. Hydrolizowana jest w wątrobie I osoczu. Nie należy stosować jej z sulfonamidami, ponieważ hamuje ich leczniczy wpływ.
LIDOKAINA (LIGNOKAINA, XYLOKAINA) środek działający 2-3 razy.silniej i dłużej niż prokaina. Posiada zdolność szybkiego przenikania w tkankach, dzięki czemu jej dziabnie występuje szybko po podaniu. Wchłania się z powierzchni błon śluzowych, co pozwala na stosowanie jej w znieczuleniu powierzchniowym. W zależności od stężenia może być wykorzystywana do różnego rodzaju znieczuleń:
0,25%-0,5% - znieczulenia nasiękowe
1-2 % - znieczulenia okołonerwowe
2-4 % - znieczulenia powierzchniowe (roztwory, maści, żele i areozole)
Lidokaina rozkładana jest w wątrobie, słabo rozszerza naczynia. Dodatek adrenaliny wydatnie przedłuża okres znieczulenia. Stosuje się ją również w znieczuleniu nadoponowym gdzie 2% roztwór daje stan bezbolesności na ok. 1 godzinę.
Lidokaina znalazła zastosowanie w niemiarowości komorowej serca u małych zwierząt dawka 0,5-1,0 mg/kg mc
MARKAIA (BUPIWAKAINA, MARKAINA) w odniesieniu do lidokainy środek 3-4 razy silniejszy i dłużej działający. Stosowana we wszystkich typach znieczulenia miejscowego. Posiada szczególne powinowactwo do tkanki nerwowej. Znieczulenie zewnątrzoponowe utrzymuje się przez ok. 4 godziny. Markaina stosowana jest do zewnątrzoponowego znoszenia bólu pooperacyjnego lub bóli porodowych. Nie powoduje rozszerzania naczyń krwionośnych, a roztwory poniżej 0.25 wręcz je obkurczają. Powszechnie stosowane roztwory tego środka to 0,25%- 0,5%. {0,25% -0,5% blokada nerwów obwodowych; 0,125% znieczulenie zewnątrzoponowe; 0,5% blokada nerwów czuciowych} Bupivakaina działa kardiotoksycznie i nie nadaje się do dożylnych znieczuleń miejscowych
PROXYMETAKAINA (ALKAINA) po wkropleniu 1-2 kropli 0,5% roztworu do worka spojówkowego po kilkunastu sekundach następuje znieczulenie spojówek i rogówki, a trwa ok. 15 min.
OXYBUPROKAINA( NOVESIN)stosowana w okulistyce, działanie ustępuje po ok. 1 godz. W zależności od formy stosowany do znieczulenia spojówki i rogówki (0,4%), błony śluzowej nosa i gardła (1%). Nie wpływa na źrenice i ciśnienie śródgałkowe