Każdy nerw czaszkowy bierze swój początek w jądrze ( skupisku neuronów), które odbierają informacje zmysłowe
Funkcje kory przedczołowej:
- zakres uwagi
- wytrwałość
-ocena sytuacji
- kontrolowanie impulsów
- organizacja
- samokontrola
- rozwiązywanie problemów
- krytyczne myślenie
-myslenie o przyszłości
- uczenie się na podstawie doświadczenia
- zdolnośc do odczuwania i wyrażania emocji
- interackje z układem limbicznym
- empatia
Rodzaje udaru mózgu:
Udar niedokrwienny – udar mózgu spowodowany zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu
- zawał mózgu, niedokrwienie: najczęstszą przyczyną jest zwężenie lub zamknięcie światła naczynia doprowadzającego krew do określonego obszaru mózgu
Czynniki:
- otyłość
- brak aktywności fiz.
- dieta bogata w tłuszcze
- alkohol, nikotyna
- zmiany miażdżycowe
-zakrzep- niedrożność
- zaburzenia rytmu serca ( migotanie przedsionków)
- zaburzenia krzepnięcia
Udar krwiotoczny – udar mózgu wywołany wylewem krwi do mózgu z pękniętego naczynia
- najczęstszą przyczyną jest nadciśnienie tętnicze
Gruczoły dokrewne- to narządy produkujące hormony, substancja czynna wydzielana do płynu zewn. Komórkowego krwi do chłonki
Substancje, które wydzielane są bezpośrednio do krwi chłonki lub mózgowo-rdzenie
Gruczoły dokrewne: thryoidea glandula: przysadka, szyszynka, tarczyca, gruczoły przytarczyczne
Ciałka przyzwojowe;.grascica, nadnercza,
Ścisły związek z OUN
Odbywa się na zasadzie sprzężenia zwrotnego
PODWZGÓRZE – pełni nadrzędną funkcję koordynacją. Funkcja: wydziela hormony, które hamują lub pobudzają uwalnianie hormonów tropowych przedniego płata przysadki:
Liberyny
Statyny
Kolejnym poziomem regulacji hormonalnej jest przedni płat przysadki – produkujący hormony tropowe.
Hormon pobudzający ( uwalniający): tyreotropina ( THR), genadotropina, hormon wzrostu
Hormon hamujący: hormon wzrostu
Przysadka : lokalizacja na podstawie mózgu, ku tyłowi od skrzyżowania wzrokowego, w siodle tureckim
- płat przedni ( gruczołowy): część guzowa, część pośrednia, i obwodowa
- płat tylni ( nerwowy)
Gruczoł tarczowy- tarczyca: płat ( lewi i prawy) i wązina
Wydziela – trójodotyromina i tyroksyna (niezbędne do rozwoju noworodków)
Lokalizacja: przednio-dolna część szyi
Funkcje: ppbudzają przemianę materii, zwiększają zapotrzebowanie na tlen, stymulują wydzielanie hormonu wzrostu, stymulują wydzielanie białek, stymulują resorpcję węglowodanów
Stymulują syntezę i rozpad cholesterolu, regulują gospodarkę wodno – elektrolitową
Kalcytonina-> produkowana w skupiskach komórek . Regulacja gospodarki wapniowo- fosforowej ustroju, obniża stężenie wapnia w surowicy krwi i nasila jego odkładanie w kościach
Unaczynianie: x2 t. tarczowe górne i t. tarczowych dolnych
Gruczoły przytarczyczne: na pow. Tylnych płatów bocznych tarczycy
Wydzielają hormon: parathormon: regulacja gospodarki wapniowo-fosoforowej, zwiększa uwalnianie wapnia z kośca, zwiększa stężenie wapnia w surowicy krwi
Zwiększa wchłanianie z jelit i resorpcję zwrotną w kanalikach nerwowychm zmniejsza wchłanianie zwrotne fosforanów w pętlach
Ciałka przyzwojowe
Struktury ukł. Autonomicznego: współczulne( sympatyczne) x2 kłębek aortowy wydziela adrenalinę i noradrenalinę, przywspółczulne ( parasympatyczne) chemoreceptory-> kłębek szyjny i ciałko przełykowe
Funkcje: reagują na wahania prężności tlenu we krwi i na PH surowicy, wpływ na ośrodek oddechowy
Grasicz- płat lewy i prawy , występuje w okresie noworodkowym, zanika w okresie pokwitania. Lokalizacja:dolna część szyi i śródpiersia górne i przednie.
Wydziela: hormon tymozyna
Funkcje: regulacja wzrostu i dojrzewania komórek układu odpornościowego
Stanowi pierwotny narząd chłonny – powstają z niej limfocyty i hormony białkowe
Unaczynienie
Unerwienie: unerwiona przez układ autonomiczny
Trzustka: regulacja gospodarki węglowodanowej ustroju
- cukrzyca
- glukoza i jej nadmiar jest wydzielany przez nerki z moczem
Gruczoł nadnerczy, powyżej górnego bieguna nerki
Powierzchnia: przednia i tylna, nerkowa
Budowa; kora- kłębkowata, pasmowata i siatkowata
Rdzeń
Wytwarza hormony: aldosteron, kortyzol, androgeny-> wpływ na metabolizm białek, warunkują niektóre II rzędowe męskie cechy płciowe, czynność kory nadnerczy jest regulowana przez ACTH, wydziela aminy katecholowe, adrenalinę, noradren, dopaminę
Unaczynienie: przysadka, tarczyca, przytarczyca, rdzeń nadnerczy, ciałka przyzwojowe
Jajnik – oravium x2 lokalizacja: miednica mniejsza, Funkcja: rozrodcza-> produkcja komórek jajowych, gruczoł dokrewny. Wydziela hormony: żeńskie: estrogeny, progesteron, relaksyna
Męskie: androgeny
Co tworzy pień mózgu? Śródmózgowie, most, rdzeń przedłużony
Głowne skupisko istoty białej, włókien spoidłowych : ciało modzelowate, kora otaczająca bruzdę ostrogową- ośrodek wzroku
Kora zakrętu przedśrodkowego- kora ruchowa pierwotna
Kora ruchowa wtórna – ruchy automatyczne, niezależne od nas, mimowolne
Kora czuciowa- zakręt zaśrodkowy
Zakręt przedśrodkowy- pokrywa go pierwotna kora ruchowa, zawiaduje ruchami.
Układ limbiczny- skład zakręt obręczy: pole przedspidłowe nawleczka szara, zakręt przyhipokampowy, tasiemeczkowaty.
Kora oczodołowa: czołowa, jądro przyśrodkowe grzbietowe, wzgórza, jądro przednie wzgórza
Splot naczyniówkowy - - odpwoiedzialny za powstawanie płynu mózgowo-rdzeniowego
Torebka wewnętrzna: ograniczona: od przodu – jądro ogoniaste, boznie: j, soczewkowate, środkowo- wzgórze
Przedmórze a kora wyspy – torebka ostatnia
Skorupa a przedmurze – torebka zew.
Włókna promienistości wzgórza
Podwzgórze – skrzyżowanie wzrokowe, pasma wzrokowe, guz popielaty, lejek, przysadka mózgowia, ciała suteczkowate
Jądra nadwzrokowe – wydzielają wazopresynę i oksytocynę
Bruzda ostrogowa – zniszczenie kory w tej okolicy powoduje ślepotę korową
Obręcz- skupisko istoty białej
Zespól Korsakowa – uszkodzenie ciała suteczkowatego i jądra przyśrodkowego grzbietowego wzgórza.
J. środkowe – położone przyśrodkowo od blaszki rdzennej wen.
Reprezentacja korowa: kora bieguna przedniego płata czołowego
Włokna promienistości wzgórza:
Konar górny-> włokna czucia powierzchniowego i głębokiego
k. tylny-> włókna promienistości wzrokowej
k. dolny-> w. p. słuchowej
Agustia – zaburzenia smaku w wyniku uszkodzenia kory smakowej. Najrzadziej występujący objaw ze wzlęd. Na obustronność
Pola wyższej czynności nerwowej kory-> zaopatrywanie najczęściej przez tt. Mózgu
Ciało modzelowate – nie obejmuje włókien biegnących z I rzędowej kory ruchowej i czuciowej
Obręcz- skupisko istoty białej, regulacja napięcia wykonywanych ruchów
Zespół Korsakowa – uszkodzenie ciała uteczkowatego i jądra przyśrodkowego grzbietowego wzgórza
Jądra wzgórza:
Jądro brzuszne -> przednie (ważne dla ukł. Pozapiramidowego), tylno-boczne ( dochodzą do niego wszystkie drogi czucia powierzchniowego i głębokiego)
Jądro przyśrodkowe – dla nerwów czaszkowych
Wstęga przyśrodkowa- tworzą ją włókna odchodzące od j. smukłego i j. klikowatego
w. przedśrodkowa- biegnie od j, przedsionkowych
w. trójdzielna – tworzą ją wypustki jąder czuciowych, włókna trójdzielnego
w. boczna
w. rdzeniowa
j, ciała kolankowatego bocznego
j. blaszkowe – regulują napięcie mięśniowe
chrypka – uszkodzenie nerwu skroniowego- wstecznego, ukl. Przywspółczulny, odpowiedzialny za skurcze w ukł. Pokarmowym
Neuromery – oddają włókna korzeniowe do jednoimiennych nerwów rdzeniowych
Ogon koński – zgrupowanie neuromenów poniżej stożka
Dermatom – pole skóry unerwione przez włókna czuciowe pochodzące z 1 neuromenu
Korzeń przedni – w. ruchowe i antonomiczne ( przedzwojowe współczulne)
Korzeń tylny – w.czuciowe
Pień-> k. przedni +k. tylny= w. czuciowe+ w. ruchowe+ autonomiczne
Nerwy rdzeniowe- g. grzebietową -> unerwia skórę mięsnie głębokie grzbiety
G, brzuszna ( przednia) -> m. kończyn, m. brzucha, m. klatki piersiowej
Gałęzie tylnie – nie tworzą splotów
Gałęzie przednie – tworzą sploty poza odcinkiem piersiowym)
Splot szyjny – jest utworzony przez gałęzie brzuszne 4 pierwszych nerwów szyjnych
Trąbka słuchowa – wyrównanie ciśnienia w uchu śr. Wyprowadzenie wydzielin z ucha
Kanały półkoliste – boczny, przedni i tylny
Zwój spiralny – wypustka obwodowa i dośrodkowa narząd Cortiego - ślimak
Narząd przedsionkowo-ślimakowaty
- przewody półkoliste – struktura błoniasta
Kora smakowa- jako jedyna nie jest położona bezpośrednio w zakręcie przedśrodkowym
Szunur boczny – droga rdzeniowo-wzgórzowa boczna
Sznur tylny – drogi czucia
Pęczek smukły, klinowaty
Komora trzecia – ściana górna trzony sklepienia
Ściana tylna
Ściana przednia – blaszka krańcowa (kresomózgowie)
Płat haczykowaty – p. skroniowy + p. czołowy
Obręcz – włókna nerwowe łączą ze sobą wszystkie płaty
Włokna torebkowe ( rzutkowe) – łączą różne pęcherzyki biegną ku dołowi w obrębie torebek
w. torebkowe -> torebka wenętrzna jest ograniczona od przodu przez głowę jądra ogoniastego
włokna z kory przedśrodkowej – tworzą torebkę wewnętrzną
jądro ogoniaste – modeluje wygląd torebki wentrznej
włókna torebki zwe. I ostatniej-> przedmurze a kora wyspy
torebka zew. Między przedmurzem a skorupą, te torebki biegbą włókna zarządzające ruchami mimowolnymi
- włokna promienistości wzgórza
Podkorowy ośrodek czuciowy – wzgórze
- konar górny – włokna czucia powierzchniowego i głębokiego
- konar tylny – tworzą włókna promienistości wzrokowej
- k. dolny – w. biegnące do kory czuciowej
- k. przedni – najmniej poznana
Otwór międzykomorowy – łączy komorę lewą i przednią z komora trzecią.
- głowa jądra ogoniastego – w całości towarzyszy komorze bocznej.
Splot naczyniówkowy odpowiada za powstawanie płybu mózgowo-rdzeniowego
Róg tylny – jest to wyniosłość – ostroga ptasia na wysokości bruzdy ostrogowej
Splot naczyniówkowy – powstaje splot naczyniówkowy trzeci
- stopa hipokampa
Włokna z hipokampa dochodzą do ciał suteczkowatych, pozwala łączyć układ limibiczny z podwzgórzem.
W rogu tylnim/ przednim stopa hipokampa
Subszarncja szara:
- kora
-jądro podkorowe
- jądro prążkowane
- jądro ogoniaste
- jądro soczewkowate
Przedmurze
Ciało migałowate
Substancja biała
- włókna spoidłowe
- w. kojarzeniowe
- w. rzutowe
- w obrębie pomiędzy pęcherzykami
Włókna kojarzeniowe: długie i krótkie
Długie ( łączą ze sobą różne płaty)np. pęczek podłużny dolny
Krótkie ( łączą korę sąsiadujących zakrętów)np. pęczek podłużny górny
Powierzchnia grzbietowa ciała modzelowatego – jedyna struktura widzenia bez preparowania
Rozwój: mózgowie fałduje się, powstają:
Bruzdy pierwotne
Bruzda boczna, środkowa, ciemieniowo-potyliczna
Bruzdy wtórne
Płat czołowy - od dołu ograniczony bruzdą boczną od przodu bruzdą środkową
- bruzda przedśrodkowa
Zakręt przedśrodkowy – pokrywa go pierwotna kora ruchowa-> zawiaduje ruchami
- kora ruchowa( wtórna) – ruchy niezależne od nas
Płat ciemieniowy: bruzda zaśrodkowa – koniec włókien czucia powierzchniowego i zakręt zaśrodkowy, kora zakrętu potylicznego ( bruza śródpotyliczna)
Płat skroniowy- zakręty skroniowe poprzeczne – odpowiedzialne za słuch
- płat potyliczny
Powierzchnia dolna mózgowia – skroniowy, czołowy, potyliczny
-zakręt przyhipokampowy
- z, oczodołowy
- z. prosty
-bruzda węchowa
WYSPA – piąty płat
Podstawa wyspy łączy się z strukturami głębokimi mózgowia, zakręty długie i krótkie, otoczona rąbkiem
Kora zakrętu przedśrodkowego 0 kora ruchowa pierwotna, kora ruchowa wtórna – ruchy automatyczne,
Kora czuciowa – zakręt zaśrodkowy
Kora słuchowa – zakręty skroniowe poprzeczne
0 kora wzrokowa – położona obok bruzdy ostrogowej
Ośrodek lokalizacji w korze ruchowej ( 6,4)
- pęczek łukowaty ( podłużny, górny)
Pole czuciowe mowy Broki ( 44,45)
- zakręt kątowy ( 29)
- kojarzeniowa kora wzrokowa ( 18,19)
Pole czucuiowe mowy Wenickiego ( 22)
- kora wzrokowa ( 17)
-
Pień mózgu – najstarsza część mózgu
Neuroanatomia
Podział mózgowia, kresomózgowie i międzymózgowie
Budowa komórki nerwowej (neuronu):
-ciało neuronu
- włokna komórki nerwowe – istota biała
Czucie głębokie – jedna część ciaął w stosunku do drugiej
Czucie powierzchniowe – dotyk, ucisk, ból, temperatura
Czucie specyficzne – należące do oka, ucha, smaku
- czucie trzewne
2 ektodermy – powstaje układ nerwowy
3 pierwotne pęcherzyki mózgoweL
- przodomózgowie
- śródmózgowie
- tyłomózgowie
Kresmózgowie:
Środkowe i 2 półkuje mózgu
Środkowe: spajające prawa i lewą półkulę, spidło wielkie, spoidło przednie, blaszka krańcowa, pole przedwzorkowe
Wodogłowie – sytuacja, gdy przepływ płynu ulega zablokowabiu i zaczyna się on gromadzić w komorach lub w przestrzeni ponadpajęczyniówkowej, co zwiększa ciśnienie wywierane na tkankę nerwową. U małych dzieci, kości czaszki, rozchodzą się, zwiększając objętość głowy
Kora mozgowa
Funkcje: złożona analiza informacji zmysłowych
Kontakt kom. Nerwowych między półkulami zapewnia spoidło wielkie i spoidło przednie
Kora mózgowa zawiera do 6 warstw ciał kom. Nerwowych, ułożonych równolegle do powierzchni kory i oddzielonych od siebie parami włokien nerwowych
I warsta drobinowa – dominują dendryty i długie aksony
II warstwa piramidowa zew. – małe komórki piramidowe
III warstwa ziarnista zew- komórki piramidowe
IV warstwa zairnista zew - niewielkie komórki, główny punkt docelowy przychodzącej informacji czucuiowej
V warstwa piramidowa wew. – wielkie komórki piramidowe, główne źródło sygnałów ruchowych
Kora jest zorganizowana w kolumny ułożone prostopadle do warstw
Neurony w danej kolumnie mają podobne właściwości
Nerw pośredni – włókna dośrodkowe tego nerwu mają swoje ciało kom. W zwoju kolanka, posiadają takie same rzekmojednobiegunowe komórki
Pewna część komórek z włókien dośrodkowych pochodzi z brodawek smakowych ale w obrębie 2/3 cz,. Języka
Dzięki temu, że do języka dochodzą 3 nerwy czaszkowe, nie spotyka się całkowitego braku zmysłu smaku
Jądra pasma samotnego są miejscem przełączenia dla włókien smakowych nerwu pośredniego
Impulsy smakowe podążają do wzgórza po stronie przeciwnej ( włókna skrzyżowane)
Zespół Sudela – zaburzenie wydzielania łez i śliny
Zespół Hunta – niedosłyszenie
Porażenie zwoju kolanka jako następstwo
Objawy: opryszczka uszna, szum w uszach, niedoszłysszenie,zaburzenia smakowe, wydzialania śliny i łez
Jądra podstawy – położone bocznie w stosunku do wzgórza
3 elementy składowe: jądro ogoniaste, skorupa, gałka blada
Część postawowa przodomózgowia:
Jądro podstawne- otrzymuje impulsy nerwowe z podwzgórza i jąder podstawy
Funkcja= pośrednizenie pomiędzy pobudzeniem emocjonalnym regulowanym przez podwzgórze a przetwarzaniem informacji przez korę mózgową
Hipokamp
Zapamiętywanie pewnych, ale nie wszystkich rodzajów informacji
Wzgórze – stanowi główne źródło dla komory mózgowej
Komory mózgu
- kanał środkowy rdzenia kręgowego
- 4 komory ( 2 w prawej, w 2 w lewej komorzem komory boczne, komora trzecia, komora czwarta)
Płyb mózgowo-rdzeniowy znajduje się w tzw. Przestrzeni podpajęczynówkowej
Funkcje: chroni mózgowie przez urazami mechanicznymi podczas ruchów głowy
- dzięki niemu powstaje tzw. Siła oporu
( powoduje zmniejszenie neatywnego pływu ciężaru samej tkanki nerwowej)
Nakrywka – zawiera jądra i elementy tworu siatkowatego fragm.. szlaków nerowwych
Istota czarna – początek drogi nerwowej wydzielającej dopaminę ( w chorobie Parkinsona ulega ona zaniku)
Przodomózgowie
- pokryte korą mózgową
Układ limbiczny – grupa struktur tworzących rodzaj obrzeża wokół pnia mózgu
- opuszka węchowa
- podwzgórze
- hipokamp
- ciało migdałowate
- zakręt obręczy
Struktury podkorowe
Wzgórze – tu bezpośrednio dociera większość informacji z narządów zmysłowych i przekazuje do kory mózgowej
Wyjątek – narząd węchu, receptor węchu -> opuszki węchowe-> kora mózgowa
Szlaki nerwowe pomiędzy wzgórzem a korą mózgową
- jądra grzbietowo- przyśrodkowe
- j. bruszne boczn
- j. brzuszne tylne
- poduszka
- ciało kolankowate boczne
Podwzgórze – ma wpłuw na wydzialnie hormonów przez przysadkę
3_ przysadka mózgowa - gruczoł dokrewny wytwarzający hormony, łączy podwzógrze za pomocą szypułki ( lejka) która skalda się zkomórek nerwowych naczyń krwionośnych i tkanki łącznej
Mózgowie:
- tyłomózgowie: rdzeń przedłużony, mostek i móżdżek
- śródmózgowie: pokrywka, nakrywka, wzgórki dolne i górne, istota czarna
- przodomózgowie: międzymózgowie ( wzgórze i podwzgórze) i kresomózgowie ( hipokamp, jądro podstawy-> pełnią rolę w niektórych aspektach aktywności ruchowej
Tyłomózgowie:
Pień mózgu- śródmózgowie+most+rdzeń przedłużony
Rdzeń przedłużony -> kontrola wielu istotnych dla życia odruchów: oddychanie, kaszel, tęstno, wymioty, ślinienie, kichanie
Twór siatkowaty-> w rdzeniu przedłużonym i moście i grupa jąder
Rola móżdżku: sterowanie ruchem, utrzymanie równowagi, przekierowanie uwagi pomiędzy bodźcami słuchowymi i wzrokowymi, prawidłowa percepcja czasu
Śródmózgowie: części składowe: pokrywa, wzgórek górny i dolny
Nakrywka: pośrednia część śródmózgowia
Anatomia układu nerwowego:
Metody badawcze
TSM- przezczaszkowa stymulacja magnetyczna
PET- emisyjna tomografia pozytonowa
FMRI – funkcjonalne obrazowanie magnetyczno- rezonansowe
Jednym ze sposobów badania związków mózg- zachowanie jest analiza skutków uszkodzeń mózgu
2) stymulacja obszaru mózgu, 3) rejestracja aktywności mózgu
Strukturalne: ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy
Funkcjonalne: somatyczny ( steruje mięśniami zależnymi od woli i przekazuje informacje czuciowe do ośrodkowego układu nerwowego
Autonomiczny: kontroluje aktywność mięśni niezależnych od woli: współczulny ( ośrodki w części piersiowej i lędźwiowej, rdzenia kręgowego) funkcja: sieć neuronów której rolą jest przygotowanie narządów wewnętrznych do wydatkowania energii , przywspółczulny ( czaszkowo-krzyżowy), gromadzenie energii
Mózg- dwie półkule połączone ciałem modzelowatym (spoidłem wielkim)
Drogi nerwowe wiązki włókien nerwowych, o wspólnym początku, kierunku, i tym samym przebiegu
Frenologia – pogląd, wg. Którego kształt czaszki ma związek ze zdolnościami umysłowymi
Relacja umysł- mózg
Biopsychogia – dziedzina nauki, badająca fizjologiczne , ewolucyjne i rozwojowe mechanizmy zachowań i przeżyć psychicznych
Biopsychologia-> jej głównym przedmiotem badań jest mózg ( aktywność mózgu), 2 typy komórek: neurony i komórki glejowe-> które tworzą tkankę nerwową
Biologiczne wyjaśnienie zachowania można podzielić na kilka kategorii;
- fizjologiczne – wiążą z zachowane z aktywnością mózgu oraz innych narządów
- ontogenetyczne – przedmiotem wyjaśnień jest rozwój jakieś struktury lub zachowania
- ewolucyjne - odwołanie do perspektywy ewolucyjnej
- funkcjonalne – tłumaczy dlaczego dana część ciała lub zachowanie w toku ewolucji przyjęły taką a nie inną postać-> opisuje dlaczego coś było korzystne i utrwaliło się w toku ewolucji
Układ limbiczny – część mózgowia, do której zalicza się struktury podkorowe ( podwzgórze, ciało migdałowate, hipokamp) i niektóre części kory. Funkcja: uczestniczy on w regulacji poziomu aktywacji oraz w procesach emocjonalnych, motywacyjnych i pamięciowych.
Składa się z
- opuszka węchowa-> przewodzi impulsy nerwowe związane z zapachami z jamy nosowej do innych części mózgu
- ciało ( jądro) migdałowate-> odpowiada za emocje negatywne
- hipokamp – w nim nastepuje przenoszenie wspomnień z pamięci krótkotrwałej do pamięci długotrwałej
- sklepienie – połączenie nerwowe, przekazujące impulsy nerwowe w obrębie całego ukła. Limbicznego
- spoidło wielkie (ciało modzelowate)
- szyszynka – wytwarza hormon: melatoninę, odpowiada za kontrolę dobowego rytmu
- podwzgórze – pełni decydującą rolę w zachowaniu wew. Równowagi, poprzez regulację temperatury, pragnienia, głodu. Kontroluje wydzielanie hormonów przez przysadkę mózgową
- wzgórze – przekazuje impulsy nerwowe przychodzące z narządów zmysłowych do odpowiednich obszarów mózgu, gdzie są dalej przetwarzane
Glej – nie przesyła info. Na większe odległości ( tak jak neurony) pomagają neuronom w pełnieniu ich funkcji
Rodzaje: astrocyt- oszczyszanie uikładu nerwowego z pozostałości po obumarłych neuronach, umożliwiają neuronom zsynchronizowanie ich działania i umożliwiają przewodzenie informacji falami
Glej promienisty: kieruje migracją neuronów oraz ich aksonów i dendrytów w czasie rozwoju zarodkowego
Oligodendrocyt – tworzą osłonkę mielinową ( warstwę izolującą)
Mikroglej – usuwanie materiału odpadowego, wirusy i grzyby oraz inne mikroorganizmy – działają jako element ukł. Odpornościowego, usuwają z mózgu subs. Toksyczne, namnaża się w rejonach mózgu dotkniętych uszkodzeniem ( f. regeneracyjna)
Bariera krew- mózg
Mechanizm, który powoduje, że większość substancji chemicznych nie może przedostać się do mózgu
Jest ona niezbędna aby zapobiec utarcie komórek nerwowych ( nie jest łatwo tworzyć nowe neurony; nie ma dla nich miejsca)
Bariera: krew- mózg jest przepuszczalna dla:
- tlen, dwutlenek węgla ( substancje nieposiadające ładunku elektryczneg)
- cząsteczki mogące się rozpuszczać w tłuszczach: heroina, morfina, nikotyna,
Bariera ta nie przepuszcza wielu potrzebnych związków chemicznych czy substancji odżywczych, dlatego muszą być one dostarczane do mózgu poprzez transport aktywny ) np. glukoza, aminokwasy, witaminy, hormony)
Glukoza- substancja odżywcza dla neuronów
Akson wewnętrzny – interneuron, komórka wewnętrzna, gdzie dendryty i aksony danej komórki nerwowej zawierają się wewnątrz jednej struktury
Mózg ciągle zmienia się -> plastyczność mózgu, a co za tym idzie kształt neuronów jest zmienny tzn. z upływem czasu jedne odgałęzienia dendrytów rosną a inne maleją lub zanikają
Rodzaje neuronów:
Ze wzgl. Na budowę
Liczbę osłonek
Przewodzenie impulsów
Jednobiegunowy – brak dendrytów np. w podwzgórzu
Rzekomojednobiegunowy – akson i dendryt odchodzą np. w mózgu i rdzeniu kręgowym
Dwubiegunowy 0 jeden akson i jeden dendryt np. siatkówka oka
Wielobiegunowy – jeden akson, wiele dendrytów, np. OUN
Bezrdzenne ( nagie bezosłonkowe) np. węchowy i jednoosłonkowe pokryte osłon komórkową
Rdzenne (jednoosłonkowe) osł. Mielinowa np. n. wzrokowy i dwuosłonk. Osł. Mielinowa
Czuciowe -> sensoryczne
Interneurony -> pośredniczące ( kojarzeniowe)
Ruchowe ( motoryczne)
Budowa neuronu – posiada jądro, błonę komórkową, mitochondrium, rybosomy…
- ma charakter. Kształt, częśći:
- soma ( ciało neuronu), dendryty, akson (neuryt), zakończenie presynaptyczne
Dendryty – ich powierzchnia pokryta jest wyspecjalizowanymi receptorami synaptycznymi, odbierającymi informacje z innych neuronów
Im większa powiedzchnia dendrytu, tym więcej informacji może on przyjąć
Dendryty mogą posiadać tzw. Kolce dendrytyczne – wyrostki, które dodatkowo zwiększają pole powierzchni dostępnej dla synaps
Soma- ciało neuronu – zawiera jądro, rybosomy, tu zachodzi większość procesów metabolicznych, może być pokryte synapsami
Akson – aksony kręgowców są pokryte warstwą izolacyjną tzw osłonkę mielinową, a aksony bezkręgowców nie posiadają osłonki mielinowej
Zakończenie presynaptyczne tzw. Kolbka końcowa – jest to miejsce z którego uwalniane są związki chemiczne przechodzące przez szczelinę oddzielającą jeden neuron od drugiego
Akson: aferentny ( przewodzi informacje do struktury) i eferntny – przewodzi info od danej struktury
Solipsyzm – stanowisko filozoficzne zgodnie z którymi istnieje wyłącznie ja sam lub tylko ja. Jeden jestem świadomy ( inni ludzie nie mają świadomości
Problem psychofizyczny – problem relacji pomiędzy umysłem a ciałem
Dualizm – umysł istnieje niezależnie od ciała ( odrzucony bo jest sprzeczny z fiz. Prawami zachowania energii i masy)
Monizm – cały wszechświat składa się wyłącznie z jednego typu substancji
Rodzaje: materializm (wszystko można wyjaśnić w kategoriach fizycznych)
Mentalizm – istniją tylko umysły
Teoria identyczności ( umysł i mózg są tym samym)
Komórki nerwowe i przewodnictwo nerwowe
Komórki układu nerwowego- ukł. Nerwowy składa się z dwóch rodzajów komórek: neuronów oraz kom. Glejowych
Neurony – komórki zdolne do otrzymywania informacji oraz przekazywania jej innym neuronom, mięśniom lub gruczołom
Komórki glejowe – funkcja podporowa, odżywcza, regeneracyjna, dla neuronów
Neurony są oddzielnymi konmórkami:
Budowa komórki zwierzęcej:
- brak ściany kom.
- wiele małych wodniczek
- centriole
- lizosomy zwierzęce
- obecne mitochondrium
- mikrokosmki
- obecne rybosomy
- jądro kom.
Kora ( kortex):
Kora jednorodna ( 6 warstw)
Kora nowa – 6 warstw
Kora niejednorodna – 3 warstwy
Kora stała- hipokamp i zakręt zębaty. Kora dawna – kora węchowa
Warstwy kory nowej:
1)drobinowa
2) ziarnista zew
3) piramidowa zew
4) ziarnista wew
5) piramidowa wew
6) komórek wielokształtnych
Kora nowa domunuje u człowieka
Pola czuciowe kory mózgu
Układ hormonalny
Podwzgórze ( jądro nadwzrokowe – wydzielają oksydocynę i wazopresynę, przykomorowe – zbudowane z kom. Nerwowych wysyłają aksony do płata przysadki )
- skrzyżowanie wzrokowe
- guz popielaty
- ciało suteczkowate
W obrębie lejka biegną dwie drogi
- nadwzrokowo-przysadkowa
-przykomorowo-przysadkowa
Pola ruchowe kory mózgu
Objawy uszkodzenia neuronu ośrodkowego po stronie przeciwnej
- odruch Babliskiego - nie występuje u noworodków
Im więcej osłonek mielinowych tym bardziej odruch ten słabnie
Pola wyższej czynności nerwowej kory mózgu
Najczęściej tętnica przednia mózgu zaopatruje ten obszar
Ciało modzelowate – nie obejmuje włokien biegnących z I-rządkowej kory ruchowej i czuciowej
Ośrodki i połączenia ukł. Limbicznego:
Kora oczodołowo-czołowa
Jądro przyśrodkowe grzbietowe wzgórza
Jądro przednie wzgórza
Pole przegrodowe
Płat limbiczny
Obręcz- skupisko istoty białej, regulacja napięcia i wykonywanych ruchów
Wzgórze- istota biała i szara
Jądro przyśrodkowe wzgórze
* jądra środkowe położone przyśrodkowo od blaszki rdzennej wew
Jądro boczno-grzbietowe
Jądra poduszki – aktywność ich jest hamowana, rzez włókna wychodzące ze wszystkich innych jąder wzgórza
Jądra brzuszne
Przednie – ważne dla układu pozapiramidowego
Tylno-boczne – ważne, dochodzą do niego wszystkie neurony dróg czucia powierzchownego i czucia głębokiego
Jądro smukłe
Jądro klinowate- włókna wychodzące stąd tworzą wstęgę przyśroskową
Jąrdro brzuszno – tylno przyśrodkowe
Wstęga trójdzielna, wstęga boczna, wstęga rdzeniowa
Jądro ciała kolankowatego boczna tworzy je 6 różnych grup komórek
Jądra blaszkowe – regulują napięcie mięśniowe
„bramkowanie impulsów nerwowych” by powstrzymać ciągłość przepływu impulsów nerwowych
Z czego powstaje pień mózgu? Śródmózgowie, most, rdzeń przedłużony
Pień mózgu:
- powierzchnia grzbietowa
- pow. Brzuszna
Wodociąg mózgu
- istota czarna
- nakrywka+ odnoga mózgu= konar mózgu
- pokrywa śródmózgowia
- jądro czerwienne
- istota szara środkowa
Obręb istoty szarej środkowej – jądra nerwu wzrokowego
Jądro przywspółczulne
Jądra ślimakowe – odbierają wrażenia
Most – od boku do tyłu
Piramidy->sznur boczny-> pęczek klinowaty-> pęczek smukły
Płyn mózgowo-rdzeniowy
- żyły
- tętnice
- chłonki
OUN otoczony przez opony ( miękka, ltwarda)
Miękka, pajęczna, twarda- prkatycznie nieunaczyniowne
Zapalenie opon zazwyczaj ogranicza się do tych dwóch ppon, między którymi znajduje się płyn mózgowo-rdzeniowy
Opona twarda - z tk. Łącznej włóknistej
- blaszka oponowa
- blaszka okostnowa
Przekrój przez rdzeń kręgowy:
Beleczki pajęczyniówki: lączą oponę miękką z pajęczą. Stablizują rdzeń kręgowy, utrzymują w odpowiedniej pozycji
Na pow. Bocznych łączą się, powstaje z nich struktura: węzadło ząbkowane ( przestrzeń podpajęczynówka rdzenia kręgowego)<- występowanie
Przestrzeń potencjalna
Przestrzeń nadtwardówka- między blaszką oponową a okostną
Biegną sploty żylne
P. podpajęczynówkowa – położona poniżej stożka