Zagadnienia z przedmiotów podstawowych

1. Koncepcja rozwoju zrównoważonego - Marlena Kurzyńska

Idea zrównoważonego rozwoju uwzględnia w swojej konstrukcji:

- potrzebę trwałego rozwoju,

- potrzebę rozwiązywania problemów bieżących,

-uwzględnienie potrzeb przyszłościowych,

- kojarzenie potrzeb bieżących z przyszłościowymi,

- wzajemne uwarunkowania problemów ochrony środowiska, wzrostu ekonomicznego i rozwoju

społecznego

Rozwój zrównoważony to rozwój społeczny i gospodarczy, który zapewnia zaspokojenie potrzeb

współczesnego społeczeństwa bez naruszania możliwości przyszłych pokoleń do zaspokojenia

ich potrzeb.

Cele gospodarki zrównoważonego rozwoju:

1. Ekonomiczne:

- stabilność gospodarki narodowej,

- zaspokojenie podstawowych potrzeb przez zrównoważone produkty i stosowne ceny,

- stabilność cen oraz przeciwdziałanie koncentracji siły ekonomicznej,

- pozagospodarcza równowaga i współpraca na rzecz rozwoju przy jak najmniejszym imporcie

surowców,

- ukształtowany budżet państwowy przy wystarczających standardach zaopatrzenia

społeczeństwa w dobra oraz właściwy podział dochodów.

2. Społeczno-kulturowe:

- demokracja uczestnicząca i praworządność we wszystkich dziedzinach życia,

- wyeliminowanie ubóstwa, bezpieczeństwo społeczne, opanowanie problemów

demograficznych,

- równość szans i integracja,

- bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne,

- rozwiązywanie problemów bez przemocy,

- ochrona zdrowia i jakości życia człowieka.

3. Ekologiczne:

- ochrona atmosfery ziemskiej,

- nie szkodzenie przyrodzie,

- zrównoważone zachowanie różnorodności gatunkowej, wykorzystywanie zasobów

odnawialnych i nieodnawialnych,

- zdrowe warunki życia (eliminowanie szkodliwych substancji, promieniowania i hałasu)

Źrodło: wykłady dr hab. Piotr Bartkowiak, Koncepcje zarządzania

2. Pojęcie i cechy kapitału intelektualnego oraz wymień jego cechy - Marlena Kurzyńska

Kapitał intelektualny jest sumą zasobów ukrytych, czyli takich które są trudne do uchwycenia. Składa się on obol kapitału finansowego na cały kapitał przedsiębiorstwa. Kapitał intelektualny utożsamiany jest z zasobami materialnymi organizacji i definiowany jako kombinacja aktywów niematerialnych, które umożliwiają organizacji funkcjonowanie. Obejmuje on zasoby i przepływy wiedzy dostępnej dla organizacji.

Koncepcja tego kapitału wskazuje, że podczas gdy poszczególne osoby (kapitał ludzki) tworzą, zachowują i wykorzystują wiedzę, wiedza ta jest pomnażana poprze interakcje między nimi (kapitał społeczny), by w rezultacie generować zinstytucjonalizowaną wiedzę, która jest własnością organizacji (kapitał organizacyjny).

Kapitał intelektualny rozwija się i zmienia wraz z upływem czasu. Ważną rolę odgrywają w tych procesach wspólnie działający ludzie. Kapitał organizacyjny (wiedza) pozostaje w przedsiębiorstwie nawet po odejściu pracownika z firmy; kapitał ludzki to ta część aktywów intelektualnych, które pracownik zabiera ze sobą codziennie do domu.

Na kapitał ludzki składa się: know-how, edukacja, kwalifikacja zawodowa, wiedza, predyspozycje zawodowe, predyspozycje psychometryczne, kompetencje, przedsiębiorczość, innowacyjność.

Na kapitał społeczny składa się: marka, klienci, lojalność klientów, nazwa firmy, kanały dystrybucji, współpraca biznesowa, zawarte umowy, krzystne kontrakty, umowy franczyzowe.

Na kapitał organizacyjny składa się: własność intelektualna (patenty, prawa autorskie, prawa wzornicze, tajemnice handlowe, znak firmowy, specyficzne usługi) i aktywa infrastrukturalne (filozofia zarządzania, kultura organizacyjna, procesy zarządzania, systemy informatyczne, systemy sieciowe, powiązania finansowe)

Kapitał ludzki jest trudny do oszacowania.

Źródło: Wykłady dr hab. Piotr Bartkowiak, Koncepcje zarządzania

3. Koncepcja organizacji tradycyjnej, a koncepcja organizacji uczącej się - Emilia Czapniewska

Cechy organizacji
Organizacja tradycyjna	Organizacja ucząca się
Karanie za popełnione błędy	Uczenie się na błędach
Wysyłanie pracowników na kursy szkoleniowe	Ciągły trening personelu oraz planowe szkolenia
Działanie na podstawie stałych procedur pracy	Dostosowanie procedur pracy do sytuacji
Kierownik rozdziela zadania, monitoruje i kontroluje personel	Kierownictwo prowadzi trening i rozwój personelu, tworzy warunki pełnego wykorzystania kompetencji pracowników
Wydawanie poleceń i kontrola ich wykonania	Delegowanie uprawnień, pełna decentralizacja zarządzania
Nie podejmowanie ryzyka, postępowanie ostrożne na podstawie formalnych instrukcji	Podejmowanie ryzyka
Odradzanie eksperymentowania	Zachęcanie do eksperymentowania
Prowadzenie rewizji struktur i procesów dopiero po wystąpieniu „katastrofy” lub radykalnych zmian w otoczeniu	Rutynowe rewizje procedur działania
Zniechęcenie do kwestionowania skuteczności pracy	Zachęcanie do kwestionowania skuteczności pracy
Zniechęcenie personelu do sugerowania rozwiązań	Zachęcanie personelu do sugerowania rozwiązań
Podejmowanie decyzji w oparciu o intuicję i/lub ustalone procedury	Podejmowanie decyzji w oparciu o dane empiryczne
Utrudnienia w prowadzeniu ścisłej współpracy i realizacja zadań rozłącznie od innych wydziałów	Ścisła współpraca, realizacja zadań łącznie z innymi wydziałami

W Przedsiębiorstwie tradycyjnym ludzie wykorzystują miedzy innymi takie modele jak:

W przedsiębiorstwie uczącym się wartością jest myślenie następujące:

Idziemy drogą, która została obrana przez kogoś„z góry”; • Nie wiemy dokładnie, dokąd idziemy i po co; • Nie wiemy dokładnie jaki sens ma to co robimy, ale wykonujemy to ponieważ„nie jesteśmy tu od myślenia”; • Nie mamy pewności, że dojdziemy tam, dokąd idziemy; • Nie jesteśmy specjalnie przywiązani i zmotywowani do podążania w wyznaczonym kierunku; • Jeśli każąiśćgdzieśindziej niechętnie, ale pewnie to zrobimy. Mamy swoja pracę i nic więcej nas nie interesuje, robimy to, co nam każą; • Nie musimy sięniczego uczyć, bo przecie żdokładnie wiemy jak wykonywaćswoją pracę; • Niczego nie będziemy zmieniać, bo skoro cośdziało sięw przeszłości i sięsprawdzi ło to znaczy, jest dobre i nie ma sensu szukaćczegośinnego; • Jeśli droga będzie zbyt trudna, to si ęzatrzymamy, zawrócimy albo pójdziemy inną.

To czy dojdziemy zależy od wielu sprzyjaj ących warunków zewnętrznych; • Idziemy razem drogą, którąkażdy z nas, wybrałjako swojąi w pełni sięz niąuto żsamia; • Wiemy dokładnie dokąd idziemy i po co; • Rozumiemy sens tego, co robimy ponieważmotywuje nas wspólny cel; • Jesteśmy pewni i wierzymy, że ojdziemy tam, dokąd idziemy; • Cały czas sięuczymy i rozwijamy, cieszy nas osiąganie mistrzostwa; • Wiemy, że jedynąrzecząna tym świecie jest zmiana; • Wykonujemy swojąpracęz myśląo całości, wiemy jak praca każdego z nas jest ważna i jak wpływa na osiągnięcie końcowego sukcesu; • Wiemy, że osiągnięcie celu zależy od wspólnego wysiłku i zaangażowania nas wszystkich; • Jesteśmy zdeterminowani w dążeniu do swego celu; • Jesteśmy świadomi faktu, że to my kreujemy drogę, którąidziemy, i że osi ągnięcie obranego celu w 100% zależy od nas

4. Ewolucja poglądów dotyczących wpływu pieniądza na sferę realną - Malwina dziękuję:) <Agata>

Współcześnie powszechnie uznawana jest hipoteza braku neutralności pieniądza (czyli pieniądz wpływa na sferę realną) i polityki pieniężnej w krótkim okresie, gdyż wzrost podaży pieniądza powoduje spadek jego ceny – stopy procentowej, co przekłada się na wzrost możliwości produkcyjnych gospodarki i konsumpcyjnych społeczeństwa. Neutralność pieniądza oznacza, że polityka monetarna może być wykorzystywana do stabilizacji wahań makroekonomicznych.

Zagadnienie neutralności pieniądza ma ważne miejsce zarówno w teorii ekonomii jak i polityce, ponieważ z jednej strony stanowi zasadniczy przedmiot podstawowego sporu, jaki toczy się we współczesnej ekonomii między teorią inspirowaną nauką Keynesa i koncepcjami wyrastającymi z ekonomii neoklasycznej, a z drugiej strony ma bezpośrednie przełożenie na płaszczyźnie polityki gospodarczej, gdyż neutralność pieniądza oznacza, że stymulowanie koniunktury gospodarczej za pomocą powiększania ilości pieniądza w obiegu jest całkowicie nieskuteczne i prowadzi wyłącznie do wzrostu tempa inflacji, nie zaś do zwiększenia produkcji.

Ekonomia neoklasyczna – w swoim głównym nurcie oparta była na założeniach neutralności pieniądza (czyli uważano że pieniądz nie ma wpływu na sferę realną). Kanon wiedzy ekonomicznej tamtych czasów stanowiła tzw, dychotomia sfery realnej i pieniężnej, czyli niezależność kształtowania się wielkości realnych w gospodarce od zmian w obiegu pieniądza. Zdaniem neoklasyków krzywa podaży globalnej przyjmowała kształt linii pionowej. Zaznaczyć należy, że neoklasycy (J. Fisher, A.C> Pigou spośród najwybitniejszych) zakładali jedynie długookresową neutralność pieniądza, co oznaczało, ze impulsy monetarne mogły wytrącać gospodarkę z równowagi w krótkim okresie, ale na dłuższą metę nie miały trwalszego wpływu na wielkość produkcji i zatrudnienia. Wysoce sprawne działanie mechanizmu rynkowego, a konkretnie elastyczność cen, zapewniały sprowadzenie gospodarki do stanu równowagi przy pełnym zatrudnieniu.

Wielka depresja z lat trzydziestych przyczyniła się do spopoluryzowania ekonomii keynesowskiej. Postulowanie aktywnej polityki gospodarczej (polityki stymulowanej przez państwo popytu globalnego w okresie kryzysu gospodarczego) wiąże się z odrzuceniem założenia o neutralności pieniądza, zarówno w krótkim, jak i długim okresie. Sformułowana w końcu lat pięćdziesiątych koncepcja krzywej Philipsa, według której możliwy jest optymalny wybór kombinacji stopy inflacji i bezrobocia była ukoronowaniem procesu budowania teoretycznych podstaw aktywnej polityki ekonomicznej. Neutralność pieniądza wrzucono do lamusa historii myśli ekonomicznej. Były to lata ’60, okres prosperity większości krajów wysoko rozwiniętych, okres największego tryumfu inspirowanej keynesizmem polityki sterowania popytem globalnym. W latach ’70 okazało się, ze sybstytucyjnosć między inflacją i bezrobociem nie ma charakteru trwałego. Próby ograniczania bezrobocia za pomocą ekspansywnej polityki pieniężnej prowadziły przede wszystkim do nasilenia tendencji inflacyjnych, zaś zmiana orientacji polityki w kierunku stabilizacji poziomu cen owocowała przyspieszonym wzrostem bezrobocia. Znów pierwsze miejsce zajęła ekonomia neoklasyczna w swej nowej monetarystycznej wersji.

W koncepcji Fridmana zamiast jednej krzywej, mamy wiele krótkookresowych krzywych Philipsa, z których każda odpowiada innej oczekiwanej stopie inflacji oraz jedną długookresową przecinającą oś odciętych w punkcie oznaczającym neutralną stopę bezrobocia. Innymi słowy wg monetarystów próby stymulowania zatrudnienia i produkcji poprzez ekspansywną politykę makroekonomiczną są w dłuższym okresie skazane na niepowodzenie.

Inne podejście przedstawił Robert Lucas w 1972 roku z pozycji teorii racjonalnych oczekiwań. W modelu racjonalnych oczekiwań zakłada się, ze ludzie wykorzystują wszelkie dostępne informacje w celu oceny prowadzonej przez rząd polityki ekonomicznej oraz „ sa w stanie dokonać wyboru modelu teoretycznego najlepiej tłumaczącego dane zjawisko, np. inflacje”. Jeśli więc zmiany tempa wzrostu cen zależą, jak twierdzą monetaryści, od wcześniejszych zmian tempa wzrostu podaży pieniądza, to ludzie szybko i precyzyjnie nauczą się przewidywać stopę inflacji na podstawie kształtowania są odpowiednich agregatów pieniężnych. Nie popełniają wiec systematycznych błędów.(systematyczne błędy -> brak iluzji pieniądza-> pieniądz neutralny). Z rozważań Lucasa o neutralności pieniądza wynikają dwa wnioski. Po pierwsze, racjonalność podmiotów gospodarczych wyklucza w zasadzie możliwość wpływania na poziom produkcji i zatrudnienia w gospodarce za pomocą ekspansywnej polityki pieniężnej nawet w krótkim okresie. Po drugie ewentualna zdolność władz gospodarczych do jakiegokolwiek przejściowego wpływania na wielkości realne jest tym mniejsza im bardziej niestabilna była sytuacja ekonomiczna w przeszłości.

5. Bezrobocie w ujęciu keynesistów i monetarystów - Karolina Błaszczyk

Szkoła klasyczna

Szkoła klasyczna zakłada, że gospodarka w długim okresie funkcjonowania doprowadzi do równowagi i neutralności pieniądza. Ekonomiści klasyczni za winnych bezrobocia i niedostatecznej produkcji uznają związki zawodowe i przepisy ograniczające spadek stawek płac w reakcji na spadek popytu. Uważają, że aby rynek pracy był w stanie równowagi, bezrobocie też musi utrzymywać się na poziomie równowagi. Chcą obniżyć stopy podatkowe oraz znieść wszelkie prawa, ograniczające elastyczne kształtowanie się cen i płac.

Klasyczni ekonomiści wierzą w neutralność pieniądza: uważają, że zmiany podaży pieniądza wpływają na ogólny poziom cen, ale nie mają wpływu na poziom cen względnych. Rząd państwa nie ingeruje w gospodarkę, jest tylko jej „stróżem nocnym”.

Rozwiązanie bezrobocia: bezrobocie => spadek płac => obniżenie kosztów => większe zatrudnienie => spadek cen => =>większy popyt => równowaga.

Keynesiści

Keynesizm zakłada, że gospodarka ze swej natury ma charakter niestabilny i wymaga stosowania aktywnych, doraźnych posunięć polityki gospodarczej rządu w celu wyeliminowania bezrobocia i inflacji. Główną przyczyną niskiego poziomu produkcji i bezrobocia jest niedostateczna wielkość ogólnych wydatków. Podmioty gospodarujące tzn. konsumenci, przedsiębiorstwa i instytucje rządowe razem wzięte nie zgłaszają wystarczająco dużego popytu na dobra i usługi, by zapewnić pełne zatrudnienie siły roboczej, dlatego bezrobocie przymusowe jest zjawiskiem normalnym. Popierają oni więc zasiłki dla bezrobotnych.

Rozwiązanie bezrobocia przez podniesienie ogólnego poziomu wydatków: bezrobocie => obniżenie podatków (co powoduje wzrost siły nabywczej ludności), => wzrost wydatków rządowych (zwiększają popyt globalny w gospodarce), => obniżenie stóp procentowych (potanienie kredytów).

((( Dodatkowo o inflacji

Dla zwolenników J.M. Keynesa zarówno produkcja jak i ceny odgrywają ważną rolę w równoważeniu gospodarki w krótkim okresie. To, który czynnik będzie odgrywał dominującą rolę zależy od wielkości niewykorzystanych zasobów. Ekonomiści klasyczni składają cały ciężar odzyskania równowagi gospodarczej w krótkim okresie na ceny. Keynesiści również skłaniają się do postrzegania inflacji jako problemu popytu. Uważają, że w gospodarce występują efekty mnożnikowe - odpowiedź na łączny popyt – więc produkcja zależy wyłącznie od popytu.

Rozwiązanie problemu inflacji (działania odwrotne niż dla redukcji bezrobocia):

Inflacja => podwyższenie podatków (redukcja popytu całkowitego) => ograniczenie wydatków => podwyższenie stóp procentowych (redukcja kredytów) => redukcja zakupów

Niestety wg tradycyjnej teorii keynesizmu, posunięcia polityki mające ograniczyć inflację wywołują tendencję do wzrostu bezrobocia i odwrotnie. )))))

Monetaryści

Monetaryści znani są z ilościowej teorii pieniądza, która wartość pieniądza i ogólny poziom cen uzależnia od ilości pieniądza w obiegu. Zakładają, że ceny zmieniają się wprost proporcjonalnie do zmian ilości cyrkulującego pieniądza. Gospodarka ma z natury charakter stabilny i zwykle powraca do swego naturalnego stanu po każdym okresie przejściowej nierównowagi, więc państwo nie powinno interweniować, a jeśli już – to ze strony podaży.

Uważają, że w długim okresie czasu (ceteris paribus = przy innych warunkach nie zmienianych) zmiana ilości pieniądza w gospodarce prowadzi wyłącznie do zmiany cen – bo pieniądz ma w gospodarce znaczenie wyłącznie neutralne – czyli zmiana ilości pieniądza wywołuje tylko zmiany nominalne.

Rozwiązanie monetarystów polega na zredukowaniu wzrostu ilości pieniądza w gospodarce. Zalecają oni „automatyczną” zasadę wzrostu wielkości zasobów pieniądza lub przynajmniej wolniejsze tempo wzrostu zasobów pieniądza.

Monetaryści podkreślają znaczne wahania tempa wzrostu zasobów pieniądza, ale podzielają też wiele poglądów szkoły klasycznej. Również uważają, że część bezrobocia jest wynikiem prawnych ograniczeń takich jak stawki płac minimalnych, które uniemożliwiają spadek płac i uniemożliwiają powstanie równowagi na rynku siły roboczej. Twierdzą jednak, że rynek pracy będzie w równowadze nawet, jeśli istnieją jednostki nie chcące pracować.

(((( Dodatkowo o inflacji i pieniądzu

Monetaryści bardziej dążą do redukcji inflacji niż do zmniejszenia bezrobocia. Formułują wiele wypowiedzi na temat inflacji.

Najbardziej istotne to:

• uznają oni szybkość obiegu pieniądza, lub wielkość popytu na pieniądz za stabilną funkcję niewielu zmiennych

• inflacja występuje wówczas, gdy podaż pieniądza rośnie szybciej od wzrostu podaży produkcji (PKB) w gospodarce narodowej

• monetaryści przyjmują, że podaż pieniądza w obiegu jest dla gospodarki wielkością zewnętrzną, czyli, że znajduje się pod kontrolą państwa. Jest to dla całej koncepcji sprawa kluczowa, choć nie oczywista.

• ilość pieniądza w obiegu zależy nie tylko od banku centralnego, ale także od zachowania się banków komercyjnych i całego społeczeństwa

• państwo jest w stanie kontrolować obieg pieniężny i wywierać przez ten kanał istotny wpływ na przebieg procesów gospodarczych (choć nie precyzyjnie w krótkim czasie).

• Dlatego polityka państwa decyduje o kształtowaniu się wielkości dochodu narodowego wyrażonego w pieniądzu

• monetaryści stwierdzają, że kapitalistyczna gospodarka wolnorynkowa posiada wystarczającą własną dynamikę i może w długim okresie zbliżyć się do stanu pełnego zatrudnienia i pełnego wykorzystania mocy wytwórczych. Jeśli nawet w krótkim okresie mają miejsce wahania cykliczne, to na dłuższą metę tempo wzrostu gospodarczego wyznaczone jest przez tendencje w zakresie wzrostu wydajności pracy.

Monetaryści wskazują na niebezpieczeństwa (skutki inflacyjne) ze strony:

• miękkiej polityki pieniężnej banku centralnego

• łatwego kredytu (polityka BC i BK)

• nadmiernego deficytu budżetowego (nadmiernych wydatków z budżetu państwa w stosunku do wpływów budżetu)

• wzrostu płac realnych przewyższającego wzrost wydajności pracy

Wobec twierdzeń monetarystów da się jednak wysunąć szereg zastrzeżeń:

• Ilość pieniądza w obiegu w krótkim okresie podlega znacznym wahaniom - wbrew intencjom BC, gdyż jest odbiciem zmieniających się preferencji banków i społeczeństwa.

• Możliwość zaoszczędzenia przez społeczeństwo części dochodów pieniężnych i niewydania jej od razu podważa założenie o stabilności szybkości obiegu pieniądza

• Jeśli nawet przyjąć, że dochodowa szybkość obiegu pieniądza jest stała, to wzrost podaży pieniądza nie musi powodować proporcjonalnego wzrostu cen, gdy w gospodarce występuje znaczny margines niewykorzystanych mocy produkcyjnych i bezrobocia. W tej sytuacji przynajmniej w części efektem wzrostu masy pieniężnej będzie wzrost poziomu produkcji)))))))

Dziś szkoły ekonomiczne zgodne są w dwóch stwierdzeniach: Obniżenie podatków pobudza inflację. Ograniczanie cen i płac źle wpływa przy walce z inflacją.

Kwestia bezrobocia pozostaje dyskusyjna.

6. Odpowiedzialność wspólników i członków zarządu za zobowiązania spółki - Monika Wiśniewska

§ przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej

Zgodnie z kodeksem cywilnym za zobowiązania tego typu przedsiębiorstw właściciel odpowiada całym swoim majątkiem. Wierzyciele mogą żądać egzekucji zarówno z przedmiotów, które nabył w ramach prowadzonej działalności, jak i ze składników prywatnego majątku tego przedsiębiorcy, których nabycie nie pozostaje w związku z prowadzoną działalnością. Nie ma znaczenia, czy przedmioty te zostały nabyte przed, w trakcie czy po zakończeniu prowadzenia działalności gospodarczej. Z całego majątku przedsiębiorcy (firmowego oraz prywatnego) mogą egzekwować swe należności zarówno wierzyciele firmy, jak i wierzyciele osobiści (np. bank w związku z kredytem na zakup mieszkania). Wierzyciel nie musi podejmować żadnych dodatkowych czynności prawnych, aby prowadzić egzekucję z całego majątku indywidualnego przedsiębiorcy.

§ spółka cywilna

Wspólnicy spółki cywilnej odpowiadają za jej zobowiązania całym swoim majątkiem osobistym, solidarnie z pozostałymi wspólnikami. Wierzyciel może żądać zaspokojenia swojej wierzytelności zarówno od wszystkich wspólników łącznie, jak i od kilku z nich, czy też od każdego z osobna. Zaspokojenie wierzytelności przez jednego ze wspólników zwalnia z odpowiedzialności pozostałych. Wysokość żądania zwrotu zapłaconej kwoty w przypadku odpowiedzialności solidarnej jest uzależniona od treści stosunku prawnego łączącego wspólników. Z reguły będzie odpowiadała wielkościom udziałów poszczególnych wspólników, jednakże może być uzgodniona inaczej (swobodnie). W przypadku braku stosownych zapisów w umowie spółki, żądanie zwrotu spełnionego świadczenia będzie przysługiwało w części równej od każdego ze wspólników.

Spółki prawa handlowego:

§ spółka partnerska

Wszyscy partnerzy solidarnie odpowiadają za zaciągnięte przez spółkę zobowiązania, które wiążą się z jej zwykłym funkcjonowaniem (np. spłata kredytów, zobowiązania podatkowe). Partnerzy w spółce partnerskiej nie ponoszą odpowiedzialności za szkody, które są spowodowane działaniem innych wspólników, także w wyniku „błędu w sztuce”. W spółce partnerskiej może się pojawić zarząd KSH przewiduje odpowiedzialność członków zarządu za działanie na szkodę spółki. Wierzyciele mają możliwość domagania się od członków zarządu spółki partnerskiej zaspokojenia roszczeń, w przypadku gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna, a zatem członkowie zarządu będą również ponosili zobowiązania, za zobowiązania spółki partnerskiej w przypadku jej niewypłacalności, chyba że członkowie zarządu wykażą, że złożyli we właściwym terminie wniosek o ogłoszenie upadłości, albo, że niezgłoszenie tego wniosku spowodowało szkody dla wierzycieli. W tej sytuacji, kiedy partner jest jednocześnie członkiem zarządu – jako członek zarządu może również korzystać z tych przesłanek, natomiast nie zwalnia go to z odpowiedzialności za zobowiązania jako partnera.

§ spółka jawna

Każdy ze wspólników spółki jawnej odpowiada za jej zobowiązania subsydiarnie całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Każdy wspólnik natomiast odpowiada za powstałe zobowiązania zanim przystąpi do spółki. Odpowiedzialność subsydiarna powstaje w momencie, gdy majątek spółki, z którego prowadzona jest egzekucja, nie wystarcza na zaspokojenie wierzycieli. Wierzyciel spółki uprawniony jest do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

§ spółka komandytowa

W spółce komandytowej odpowiedzialność finansową za zobowiązania spółki ponosi minimum 1 wspólnik bez ograniczeń (komplementariusz), a minimum jeden ma ograniczoną odpowiedzialność wobec wierzycieli (komandytariuszem). Niezależnie od wysokości zobowiązań spółki suma, która określa wielkość odpowiedzialności finansowej komandytariusza to suma komandytowa. Nie jest tożsama z wkładem wniesionym do spółki przez komandytariusza, jest ona określona w dowolnej wysokości w umowie spółki. Nawet jeśli zobowiązania powstały przed tym, kiedy komandytariusz wstąpił do spółki także za nie odpowiada. Komandytariusz ponosi jednak pełną odpowiedzialność (jak komplementariusz) w trzech przypadkach: gdy jego nazwisko (firma) znajdzie się w firmie spółki komandytowej, gdy uzyska status komplementariusza, gdy działając w imieniu spółki przekroczył pełnomocnictwo lub działał bez niego.

§ spółka komandytowo-akcyjna

Spółka komandytowo – akcyjna to taka, w której co najmniej 1 wspólnik spółki całym swoim majątkiem ponosi odpowiedzialność za jej zobowiązania, a minimum jeden ze wspólników to akcjonariusz. Komplementariusz odpowiada osobiście całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi komplementariuszami i spółką. Akcjonariusze, co do zasady, w przeciwieństwie do komplementariuszy, w ogóle nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Wyjątki dotyczą jedynie następujących sytuacji:

- gdy akcjonariusze działali w imieniu spółki po jej zawiązaniu (a więc po podpisaniu statutu), a przed jej wpisem do KRS. W takiej sytuacji odpowiadają za zaciągnięte zobowiązania osobiście, w sposób nieograniczony oraz solidarnie z innymi działającymi,

- gdy nazwisko albo nazwa akcjonariusza została umieszczona w firmie podmiotu,

- gdy akcjonariusz dokonuje czynności prawnych jako pełnomocnik (prokurent), nie ujawniając swojego pełnomocnictwa albo działając bez umocowania bądź z przekroczeniem jego zakresu.

§ spółki kapitałowe:

§ spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka z o.o. odpowiada za długi całym swoim majątkiem, którego jako osoba prawna jest jedynym właścicielem i dysponentem. Wspólnicy zaś odpowiadają do wysokości swoich wkładów. W niektórych sytuacjach obowiązujące przepisy stanowią, że osoby pełniące funkcje w zarządzie odpowiadają za długi spółki. Powstanie takiej odpowiedzialności wiąże się z reguły z niedopełnieniem przez członków zarządu sp. z o.o. pewnych aktów staranności, do których jako osoby profesjonalnie sprawujące swój mandat są zobowiązani. Jest to podanie nieprawdziwych danych w oświadczeniach o pokryciu kapitału zakładowego przy zakładaniu spółki, względnie podwyższeniu jej kapitału zakładowego lub podpisanie takiego oświadczenia przez członków zarządu bezpośrednio niezaangażowanych w proces tworzenia spółki w przeświadczeniu, że osoba z ich grona, nadzorująca ten proces, wszystkiego dopilnowała. Wówczas członkowie zarządu podlegają wspólnej ze spółką odpowiedzialności solidarnej wobec jej wierzycieli, trwającej przez trzy lata od dnia zarejestrowania spółki lub podwyższenia kapitału. Niezgłoszenie upadłości spółki w przepisanym przez prawo terminie powoduje, że członkowie jej zarządu odpowiadają za zobowiązania tej spółki całym swoim majątkiem, jeżeli wierzycielom nie uda się zaspokoić swoich roszczeń z majątku spółki.

§ spółka akcyjna

Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki, mogą jedynie stracić wniesioną przez siebie część kapitału. Członek zarządu natomiast odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną zawinionym działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu spółki na zasadach analogicznych do zarządu spółki z o.o..

7. Zawieranie umów gospodarczych - Anna Hnatów

Zawarcie umowy na gruncie prawa cywilnego wymaga złożenia przez strony zgodnych oświadczeń woli, złożonych w przewidzianej przez prawo formie (np., forma pisemna, akt notarialny). Najczęściej spotykanymi trybami zawierania umów w obrocie gospodarczym są:

-oferta,

-negocjacje,

-aukcja.

Ponadto można wyróżnić również inne sposoby, np. tryb przetargowy, przystąpienie przez adhezję (w przypadku gdy przedsiębiorca ustala obowiązujący strony wzorzec umowy). Poniżej zostały opisane najczęstsze tryby:

Oferta – powinna zawierać wszystkie elementy przedmiotowo istotne, może zawierać też inne)

- uregulowana w art. 66-70 KC,

-dwa podmioty: oferent - podmiot kierujący oświadczenie woli do adresata – oblata (oznaczony indywidualnie lub nieoznaczony).

- zawarcie umowy poprzez konsensus pomiędzy oferentem a oblatem,

-związanie ofertą (gdy oznaczony termin, wiąże do upływu terminu, gdy termin nieoznaczony: 1) w przypadku złożenia w obecności drugiej strony przestaje wiązać gdy nieprzyjęta niezwłocznie, 2) w inny sposób złożona przestaje wiązać gdy nie została przyjęta w zwykłym czasie potrzebnym do przyjęcia),

- brak uznania za wiążące dla zawarcia umowy milczenia oblata, za dwoma wyjątkami, z których najistotniejszy dla relacji B2B oraz C2B jest zawarty w artykule art. 68² kc., zgodnie z którym , jeżeli przedsiębiorca jako profesjonalista otrzyma ofertę zawarcia umowy w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa od podmiotu pozostającego z nim w stałych stosunkach umownych, to wówczas milczenie adresata oferty( czyli przedsiębiorcy) uważa się za akceptację i prowadzi do zawarcia umowy (np. ubezpieczenia obowiązkowe)

-oferty nie można składać pod warunkiem !!! à jeśli w umowie zawarty jest warunek, to takie oświadczenie woli traktuje się jako nową ofertę.

Negocjacje

-nie polegają na wymianie ofert !!! – proces płynny i progresywny

-nie występuje związanie negocjujących stron oświadczeniami woli składanymi w trakcie negocjacji,

-zawarcie umowy – gdy strony osiągną konsensus co do wszystkich objętymi negocjacjami,

-powinny być prowadzone w sposób zgodny z dobrymi obyczajami, a nie dla pozoru,

Aukcja

- zorganizowana forma sprzedaży, będąca formą przetargu prowadzonego na żywo (niemniej jest to odrębna od przetargu forma zawarcia umowy),

-w odróżnieniu od przetargu – ustność i bezpośredniość składania ofert

- wielu potencjalnych nabywców,

-najczęściej cena minimalna punktem wyjścia – zgłaszanie przez potencjalnych nabywców coraz wyższych cen – umowa zawarta zostaje z podmiotem oferującym najwyższą ceną

-konieczność wpłacenia wadium.

8. Formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej - Agnieszka Stachowiak

Kodeks cywilny reguluje działalność następujących form prowadzenia działalności gospodarczej:

§ spółka cywilna – nie posiada osobowości prawnej, jest regulowana przez Kodeks cywilny. Nie stanowi samodzielnego podmiotu prawa, podmiotami prawa pozostają wspólnicy spółki cywilnej. Wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, szczególnie przez wniesienie wkładów. Umowa spółki nie wymaga formy pisemnej. Każdy ze wspólników ma prawo i obowiązek prowadzić sprawy spółki i reprezentować ją. Każdy ma równy udział w zysku, chyba, że umowa spółki stanowi inaczej.

§ przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej – najprostsza organizacyjnie forma prowadzenia przez osoby fizyczne działalności gospodarczej w Polsce. Przedsiębiorstwo jednoosobowe jest prowadzone i reprezentowane przez właściciela, tj. przedsiębiorcę, odpowiadającego w sposób wyłączny i bez ograniczeń za wszelkie zobowiązania swojej firmy zarówno majątkiem przedsiębiorstwa, jak majątkiem osobistym. Przedsiębiorca ma kompetencje decyzyjne, które mogą być delegowane (np. w formie pełnomocnictwa). Podstawę prawną tworzenia i funkcjonowania przedsiębiorstw jednoosobowych w Polsce stanowi Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej oraz przepisy Kodeksu cywilnego

Spółki prawa handlowego uregulowane w kodeksie spółek handlowych obejmują:

§ spółki osobowe – cechy: brak osobowości prawnej, wspólnicy reprezentują spółkę i wnoszą wkłady, nieograniczona i solidarna odpowiedzialność osobistym majątkiem wspólników za zobowiązania spółki, wspólnicy pracują na rzecz spółki, uproszczona księgowość.

§ spółka jawna – osobowa spółka prowadząca przedsiębiorstwo pod własną firmą i niebędąca inną spółką handlową. Podstawą istnienia jest umowa pisemna pod rygorem nieważności. Spółka posiada swój majątek, który stanowią wkłady wniesione do spółki oraz mienie nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia.

§ spółka partnerska – tworzą ją wspólnicy (partnerzy) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Umowa pisemna pod rygorem nieważności. Wspólnikami w spółce partnerskiej – zwanymi partnerami – mogą być tylko osoby fizyczne. Za zobowiązania, wynikające z wykonywania wolnych zawodów odpowiadają tylko ci partnerzy, którzy konkretne czynności w ramach wolnego zawodu wykonywali.

§ spółka komandytowa – spółka osobowa, ma na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której za zobowiązania spółki odpowiada w sposób nieograniczony co najmniej jeden wspólnik (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika jest ograniczona do wysokości z góry określonej w umowie tzw. sumy komandytowej (komandytariusz). Umowa tej spółki (i kolejnych) wymaga formy aktu notarialnego. Komplementariusz jest wspólnikiem aktywnym, który co do zasady prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją na zewnątrz.

§ spółka komandytowo-akcyjna – spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której za zobowiązania spółki wobec wierzycieli co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki. Komplementariuszem może być osoba fizyczna lub prawna. Minimalna wysokość kapitału zakładowego wynosi 50 000 zł.

§ spółki kapitałowe – mają osobowość prawną, wspólnicy nie odpowiadają za długi spółki

§ spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – może założyć jedna lub więcej osób fizycznych lub prawnych bądź jednostek organizacyjnych bez osobowości prawnej (np. spółka jawna), z tym zastrzeżeniem tylko, że założycielem jednoosobowej spółki z o.o. nie może być inna jednoosobowa spółka z o.o. Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Odpowiada spółka swoim majątkiem utworzonym z wkładów wspólników. Wymagany kapitał zakładowy to minimum 5000 zł. Organy: zgromadzenie wspólników, zarząd, nieobowiązkowo rada nadzorcza lub komisja rewizyjna

§ spółka akcyjna – kapitał zakładowy spółki akcyjnej podzielony jest na akcje o równej wartości. Akcje te mogą być notowane na giełdzie. Władze: zarząd, rada nadzorcza, WZA. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki, ryzyko ponoszą jedynie do wysokości wniesionego kapitału oraz czerpią zyski. Minimalny kapitał akcyjny wynosi 100 000 zł, a minimalna wartość nominalna akcji to 1 grosz. Zysk dzielony jest proporcjonalnie do wysokości posiadanych udziałów.

9. Ewolucja podejścia do definiowania systemu celów przedsiębiorstwa- Władysław Jagiełło

10. Etapy procesu podejmowania decyzji menedżerskich - Justyna Fercz

Sześć etapów podejmowania decyzji

1podjąć decyzję? • Co spowodowało konieczność podjęcia decyzji? • Jaka jest diagnoza otocze. Zdefiniowanie problemu Na czym polega problem stojący przed menedżerem? • Kto powinien nia? (co? kto? gdzie? kiedy? ile?)

2. Określenie celu Właściwe określenie celu umożliwia weryfikację słuszności podjętej decyzji. • Alternatywne postacie decyzji optymalizacyjnych:– maksimum efektu przy danym nakładzie, – dany efekt przy minimalnym nakładzie. – oba powyższe jednocześnie. • Uwzględnienie czynnika czasu (nakład dziś, efekt…). • Cel powinien być kwantyfikowalny, ambitny ale i osiągalny.

3. Zbadanie wariantów wyboru- Jakie są alternatywne kierunki działania? • Jakie zmienne pozostają pod kontrolą podejmującego decyzje i co ogranicza wybór wariantów? • Wybierając liczbę wariantów należy kierować się porównaniem korzyści i kosztów (kwantyfikowalnych i niekwantyfikowanych). • Analizowane warianty prowadzą do kolejnych problemów decyzyjnych. Cześć wariantów jest wzajemnie uwarunkowana.

4. Przewidzenie konsekwencji Jakie są konsekwencje realizacji każdego z wariantów? • Które z wyników nie są pewne i jakie są prawdopodobieństwa ich wystąpienia • Czy dla zbadania wariantów wyboru konieczne jest zbudowanie modelu sytuacji decyzyjnej * Model ekonomiczny to uproszczony obraz procesu, związku lub zjawiska, który celowo skupia się na kilku wybranych, najważniejszych aspektach problemu, aby dokładnie zbadać jego istotę. Model pomija inne, mniej ważne cechy zjawiska, które mogą niepotrzebnie skomplikować obraz badanych związków. W prognozowaniu znajdują zastosowanie zarówno modele deterministyczne, jak i probabilistyczne. * Model deterministyczny – wynik jest pewny lub bliski pewności (np. prognoza demograficzna) • Model probabilistyczny – opisuje zbiór wyników przypisując im określone prawdopodobieństwo wystąpienia (np. prognoza udziału w rynku).

5. Wybór preferowanego wariantu Który z wariantów w największym stopniu zapewnia realizację celu? • Spośród wszystkich wariantów wybieramy ten, który przynosi najkorzystniejszy rezultat.• Gdy wariantów jest bardzo wiele i nie można zbadać wszystkich, stosujemy modele optymalizacyjne, które wskazują rozwiązanie najlepsze bez wnikania w istotę poszczególnych wariantów (są przydatne szczególnie gdy występuje bardzo duża ilość możliwych wariantów). • Modele optymalizacyjne mogą mieć postać: analizy marginalnej, programowania liniowego, drzew decyzyjnych oraz analizy kosztów i korzyści

6. Analiza wrażliwości Jak zmieniłaby się optymalna decyzja, gdyby uległy zmianie istotne czynniki wyboru? • Jakie cechy sytuacji decyzyjnej mają największy wpływ na osiągnięcie celu? • Jakie są skutki zmiany wartości każdej z tych cech na mniej korzystne (analiza jedynej różnicy)? • Jakie są graniczne wartości istotnych czynników, przy których decyzja przestaje być najlepszym wyborem? • Jakie są skutki skojarzonego wpływu negatywnej zmiany kilku czynników (analiza scenariuszy)?

11. Rola i znaczenie miasta w rozwoju ekonomicznym regionu i kraju- Anna Potrzebna

Zgodnie z założeniami teorii bazy ekonomicznej (zob. Dziewoński 1971, Jerczyński 1971, Jerczyński 1973, Sokołowski 2008) miasto jest systemem składającym się z dwóch wzajemnie na siebie oddziałujących elementów. Najbardziej stosowne określenia dla tego podziału to: działalność egzogeniczna – to grupa działalności miejskiej; i endogeniczna – to działalność zaspokajająca potrzeby miasta. Koncepcja podziału ludności miasta na te dwie grupy jest inaczej nazywana teorią bazy ekonomicznej miast. Oba te typy działalności są równie ważne dla rozwoje miast. Działalność egzogeniczna jest bowiem warunkiem powstania miasta, z kolei endogeniczna ma kluczowe znaczenie dla jego funkcjonowania. Działalność endogeniczna decyduje o poziomie życia ludności miejskiej, a wiec ma wpływ na funkcje egzogeniczna, gdyż niedorozwój tej pierwszej może prowadzić do zmniejszania się ludności miasta, a co za tym idzie do osłabienia wydajności wykonywania tej drugiej. Obie wiec musza być rozwinięte proporcjonalnie, a im większy rozwój społeczno-ekonomiczny, tym większe znaczenie ma działalność skierowana do wewnątrz. Zachwianie proporcji miedzy tymi typami działalności prowadzi do zakłóceń działalności egzogenicznej lub do napiec społecznych w mieście, które występują, gdy działalność egzogeniczna znacznie przewyższa endogeniczna. Funkcja endogeniczna musi być proporcjonalna do tej drugiej, a także do wielkości miasta i zasięgu jego działalności zewnętrznej. Uważa się, że o powstaniu i wzroście gospodarczym miasta decyduje przede wszystkim sektor egzogeniczny (oparty o popyt zewnętrzny), stąd czasami nazywany jest on podstawowym lub miastotwórczym. Impulsy, które generuje rozwój sektora egzogenicznego wpływają z kolei na wzrost sektora endogenicznego poprzez tzw. efekty mnożnikowe, tj. w wyniku wzrostu lokalnego zapotrzebowania na produkty i usługi. Miasto o dobrze rozwiniętych funkcjach egzogenicznych może "zasysać" potencjał ekonomiczny regionu. Wytwarza się strefa wpływu wokół tego miasta, następuje polaryzacja funkcji (nie ma potrzeby, by miejscowości wokół miasta wykształcały takie funkcje, jak miasto o silnej strefie wpływu (tworzenie się aglomeracji). W myśl założeń teorii bazy ekonomicznej, sukces odnoszą przede wszystkim te miasta, które są zdolne do stworzenia silnej bazy ekonomicznej o wysokich lokalnych efektach mnożnikowych. Do rozwoju regionu przyczyniła się też samodzielność planistyczna i osobowość prawna gmin nadana po 1989 roku. Teraz urząd gminy (miasta) ma dużą autonomię decyzyjną. To władze lokalne decydują, jak będzie zagospodarowany teren w mieście/gminie. Powstają plany zagospodarowania dla kraju i województwa, ale nie są one dla gminy wiążące- gmina może, ale nie musi ich respektować.

Warto też wspomnieć o pojęciach:

-aglomeracja- z łaciny agglomero – gromadzę), skupienie na określonym obszarze dużej liczby osób i budynków (aglomeracja miejska) lub zakładów produkcyjnych (aglomeracja przemysłowa). Aglomeracja odnosi się do urbanistyki (tj. planowania przestrzennego) i uprzemysłowienia.

-urbanizacja- zespół przemian społeczno-ekonomicznych, kulturowych i przestrzennych prowadzących do rozwoju miast, wzrostu ich liczby, powiększania się odsetka ludności miejskiej w ogólnej liczbie ludności państwa, rozszerzania się obszarów miejskich. Urbanizacja przebiega w płaszczyźnie: demograficznej (przemieszczenie się ludności wiejskiej do miast, co prowadzi do wzrostu liczby i odsetka ludności miejskiej), przestrzennej (powiększanie się powierzchni miast, powstawanie nowych miast i tworzenie się rozległych obszarów zurbanizowanych), ekonomicznej (wzrost liczby ludności pracującej w zawodach pozarolniczych, przemyśle i usługach) i społecznej (przenikanie miejskich wzorów życia, miejskiego stylu życia również na obszary wiejskie).

-renta gruntowa- forma dochodu uzyskiwanego przez właściciela ziemi wykorzystywanej do celów produkcyjnych. Wartość gruntów w mieście jest najwyższa w jego centrum. Wartość gruntów poza miastem jest niższa niż w mieście

12. Klastry i ich wpływ na konkurencyjność przedsiębiorstw - Justyna Kolińska

Klastry - geograficzne skupiska wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek świadczących usługi, firm działających w pokrewnych sektorach i związanych z nimi instytucji w poszczególnych dziedzinach, konkurujących między sobą, ale także współpracujących [wg Portera]

Atrybuty klastrów

• bliskość geograficzna – firmy-uczestnicy klastra muszą znajdować się odpowiednio blisko siebie, aby mogły wystąpić pozytywne efekty przenikania i korzystanie z tych samych zasobów

• powiązania – aktywność firm musi być nakierowana na wspólny cel, aby móc czerpać z geograficznej bliskości oraz interakcji

• interakcje – sama bliskość geograficzna i zorientowanie na wspólny cel nie wystarcza, konieczne są interakcje między przedsiębiorstwami

• liczba podmiotów – interakcje muszą zachodzić pomiędzy odpowiednio dużą liczbą uczestników – firm oraz instytucji (tzw. masa krytyczna)

• współzależność branż - branże tworzące klaster są ze sobą powiązane (relacje między kupującym a dostawcą) – powiązania mają charakter konkurencyjny i partnerski

• orientacja eksportowa – liczna grupa przedsiębiorstw z klastra sprzedaje produkty i usługi innym firmom spoza regionu/kraju

• koncentracja – zatrudnienie wykazuje wysoki stopień koncentracji w regionie, gdzie funkcjonuje klaster, stopień tej koncentracji przewyższa poziom średni dla danego kraju

• szybki wzrost – nowo tworzące się regionalne skupiska firm określane mianem klastrów charakteryzuje gwałtowny wzrost

Korzyści twarde generowane przez klastry:

ZASÓB	KORZYŚĆ
Lokalny łańcuch podażowy	Zwiększenie efektywności – szybszy dostęp, niższy koszt transportu
Wyspecjalizowana siła robocza	Wyższa produktywność
Specjalistyczne usługi	Szybszy i łatwiejszy dostęp
Możliwość wyboru dostawcy	Niższy koszt, wyższa jakość
Duża liczba firm	Możliwość wspólnych przedsięwzięć, pracy w sieciach

Źródło: Zbińkowska D. „Klastry – idea, definicja, praktyka”

Korzyści miękkie generowane przez klastry:

ZASÓB	KORZYŚĆ
Stowarzyszenia	Wspólna wizja, planowanie
Zaufanie	Współpraca między firmami, sieci
Uczenia się	Transfer wiedzy, technologii, know-how
Nieformalny rynek pracy	Efektywność, możliwości kariery, poczucie bezpieczeństwa

Źródło: Zbińkowska D. „Klastry – idea, definicja, praktyka”

Inne korzyści:

• Zwiększenie siły rynkowej

• Obniżenie kosztów inwestycji w niezbędne wyposażenie i infrastrukturę

• Szybsze rozprzestrzenianie się wiedzy

• Poprawa wydajności produkcji

• Ułatwienie wprowadzania innowacji

• Tworzenie/przyciąganie nowych przedsiębiorstw

• Łatwiejsze pozyskiwanie licencji/certyfikatów/wyników badań

Źródło: wykłady dr M. Matusiak – Ekonomia Przestrzenna

Funkcjonowanie w ramach klastra jest połączeniem współpracy i rywalizacji, co wpływa pozytywnie na konkurencyjność przedsiębiorstwa. Wśród argumentów przemawiających za tym, że klastry pełnia role stymulatora konkurencyjności wymienia się [Szymoniuk, 2003, s.232-233]:

• obecność licznych rywali, która zmusza firmy do wyróżniania się w sposób twórczy, co z kolei podtrzymuje nieustanne procesy innowacyjne,

• bliskie relacje, sprzyjające utrzymaniu w środowisku specyficznej, proinnowacyjnej „atmosfery przemysłowej”, wytwarza się ona na skutek akumulacji umiejętności, nowych pomysłów i wiedzy wynikającej z doświadczenia; przepływ informacji związanych np. z kreowaniem nowych produktów, usług, strategii promocyjnych czy ulepszeń organizacyjnych jest bardzo sprawny: informacje przekazywane są zarówno formalnie, jak i nieformalnie, tzn. na zasadzie kontaktów międzyludzkich wewnątrz klastrów, w rodzinach pracowników lub poprzez lokalne organizacje branżowe, handlowe, związkowe czy społeczne,

• bliskość partnerów rynkowych, która sprzyja wzajemnemu uzupełnianiu się przy wprowadzaniu wszelkich innowacji wewnątrz klastra, a także przy lansowaniu innowacji rynkowych,

• firmy w klastrze funkcjonują blisko innych uczestników rynku, dzięki czemu maja możliwość ciągłego i bezpośredniego obserwowania sytuacji rynkowej i pojawiających się potrzeb nabywców,

• obecność na miejscu wyspecjalizowanych, doświadczonych pracowników oraz możliwość wpływania lokalnych firm na programy nauczania w wyższych uczelniach, szkołach zawodowych, kursach specjalistycznych, które pozwalają na wypełnienie luk kadrowych, pojawiających się przy wdrażaniu innowacji technologicznych.

Źródło: „Koncepcja klastra a współdziałanie i konkurencyjność przedsiębiorstw” Mariola Grzebyk 2009:

13. Metody oceny efektywności przedsięwzięć gospodarczych - Hania Sipka

Systematyka metod Oceny Inwestycji

- metody proste

- metody dyskontowe

Metody proste:	Metody dyskontowe
Cech metod prostych: ¨ oparte na analizie jednego roku lub kilku lat (do trzech lat) ¨ nie uwzględniają zmienności efektów i nakładów ¨ nie uwzględniają wartości rezydualnej (wartości pozostałej) ¨ nie uwzględniają zmiany wartości pieniądza w czasie ¨ nie są skomplikowane i nie są kosztowne	Cech metod dyskontowych: ¨ oparte są na analizie całego okresu realizacji i eksploatacji inwestycji (długi okres) ¨ uwzględniają zmienność osiągniętych efektów i poniesionych nakładów ¨ uwzględniają wartość rezydualną (wartość pozostałą) ¨ uwzględniają zmianę wartości pieniądza w czasie ¨ wymagają bardziej złożonych obliczeń
Rodzaje metod prostych: ¨ prosty okres zwrotu nakładów ¨ prosta stopa zwrotu ¨ analiza porównawcza zysków ¨ analiza progu rentowności	Rodzaje metod dyskontowych ¨ wartość zaktualizowana netto (NPV) ¨ wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) ¨ zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu (MIRR)

Metody proste

Metody proste powinny być stosowane

- jedynie we wstępnych fazach procesu przygotowania przedsięwzięć inwestycyjnych, gdy nie ma jeszcze szczegółowej i rozbudowanej informacji dotyczącej danego przedsięwzięcia

- w wypadku przedsięwzięć inwestycyjnych o stosunkowo krótkim ekonomicznym cyklu życia, gdy różne rozłożenie w czasie nakładów i efektów nie wpływa w sposób decydujący na ocenę opłacalności przedsięwzięcia

- w wypadku przedsięwzięć inwestycyjnych o niewielkiej skali, gdy efekty i nakłady są niewielkie i nie naruszają pozycji rynkowej oraz sytuacji ekonomiczno – finansowej przedsiębiorstwa realizującego dane przedsięwzięcie.

1. Okres zwrotu nakładów – ile lat będziemy eksploatować inwestycje, aby odzyskać poniesione nakłady inwestycyjne. Metoda ta w rzeczywistości nie odpowiada jednak w pełni na to pytanie, ponieważ inwestycje są wieloletnie.

OZN=	PNI		lub		OZN=	PNI
	ZR +A+O					ZR

gdzie:

OZN – okres zwrotu nakładów

P_NI – początkowe nakłady inwestycyjne

Z_R – zysk roczny

A – amortyzacja

O – odsetki (nadwyżka finansowa, jaką spodziewamy się uzyskać z inwestycji)

Przy analizie okresu zwrotu nakładów wybieramy ten wariant inwestycji, który charakteryzuje się krótszym okresem zwrotu poniesionych nakładów.

2. Proste stopy zwrotu – są relatywną miarą bezwzględnej opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych i wyrażają relację korzyści netto z danego przedsięwzięcia inwestycyjnego do wielkości zaangażowanego w nie kapitału. Prosta stopa zwrotu jest stosunkiem zysku netto (Z_N) do całkowitych początkowych nakładów inwestycyjnych (I) lub też jako stosunek zysku netto do kapitału zakładowego lub akcyjnego (K_A). Ogólna postać prostych stóp zwrotu wyrażają formuły:

ROI=	ZN		lub		ROE	ZN		a		Jkc =	å(Q x Jkz) + CKS
	I					KA					Q

gdzie:

ROI/ROE – prosta stopa zwrotu

I – nakład inwestycyjny

Z_N – zysk netto

K_A – kapitał akcyjny lub zakładowy

J_kc – jednostkowy koszt całkowity

J_kz – jednostkowy koszt zmienny

C_KS – koszt stały

Q – liczba wytworzonych wyrobów

Okres zwrotu nakładów i prosta stopa zwrotu to metody, które pozwalają w większym stopniu na porównanie efektywności co najmniej dwóch projektów inwestycyjnych. Jeśli mamy tylko jedną inwestycję, metody te zawodzą.

3. Analiza porównawcza zysków – ma zastosowanie dla wyborów alternatywnych warunków inwestycji, w efekcie których powstanie możliwość produkcji i sprzedaży produktów o podobnych warunkach użytkowych i rynkowych zapewniających możliwość zastosowania różnych cen sprzedaży.

Jako bardziej efektywny wariant wybiera się ten, który zapewni wyższe zyski, przy założeniu, że próg rentowności i sprzedaży w danym wariancie leży poniżej przewidywanego zapotrzebowania rynku.

4. Analiza progu rentowności

Wstępna analiza obejmuje:

4.1. analizę progu rentowności

4.2. analizę wrażliwości

Analiza progu rentowności – pozwala na określenie tzw. punktu wyrównania, odpowiadającego takiej wielkości produkcji (sprzedaży), przy której przychody ze sprzedaży zrównoważą koszty produkcji. Jest to punkt graniczny, powyżej którego badane przedsięwzięcie zaczyna przynosić zyski.

Metody dyskontowe

Warunkiem stosowania metod dyskontowych jest posiadanie stosunkowo wiarygodnych informacji dotyczących kosztów (ceny) kapitału tj. wysokości stopy dyskontowej oraz rozkładu strumieni przepływów pieniężnych związanych z danym projektem inwestycyjnym.

Stopa dyskontowa jest definiowana, jako suma trzech elementów:

Ø stopy wolnej od ryzyka;

Ø premia za ryzyko przedsięwzięcia;

Ø spodziewana stopa inflacji.

Stopa dyskontowa – to minimalna stopa zwrotu z inwestycji wymagana przez inwestora.

1. Wartość zaktualizowana netto (NPV) – zaktualizowana wartość przedsięwzięcia to suma zaktualizowanych na dany moment, oddzielnie dla każdego roku eksploatacji lub likwidacji inwestycji, strumienia nadwyżek lub wydatków nad wpływami.

NPV to wartość uzyskana przez dyskontowanie, przy stałej stopie i oddzielnie dla każdego okresu, różnic między wpływami i wydatkami pieniężnymi generowanymi w całym okresie projektu.

Różnica ta, czyli saldo gotówkowe jest dyskontowana na moment, w którym przewidziane jest rozpoczęcie inwestycji (przedsięwzięcia inwestycyjnego).

NPV – wartość zaktualizowana netto

NCF_t – saldo przepływów pieniężnych w roku „t”

INF_t – wpływy pieniężne

OUF_t – wydatki pieniężne

k – stopa dyskontowa

n – okres realizacji i eksploatacji inwestycji

NCF_t = INF_t - OUF_t

a_i - czynnik dyskontujący

gdy:

NPV > 0 – przedsięwzięcie inwestycyjne jest opłacalne (można zaakceptować)

NPV = 0 – przedsięwzięcie inwestycyjne jest neutralne (można zaakceptować)

NPV < 0 – przedsięwzięcie inwestycyjne jest nieopłacalne (należy odrzucić)

W przypadku dwóch alternatywnych projektów o dodatnich wartościach NPV należy wybrać ten, którego wartość NPV jest wyższa (najwyższa).

2. Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR)

Odpowiada na pytania:

- czy rozpatrywany wariant inwestycji jest opłacalny

- który z wariantów ma najwyższą opłacalność

- jak wrażliwe jest przedsięwzięcie inwestycyjne na zmiany stóp procentowych

IRR projektu inwestycyjnego to taka stopa procentowa (dyskontowa), przy której zaktualizowana wartość inwestycji jest równa zero. Inaczej mówiąc, jaka może być maksymalna stopa procentowa, przy której przedsięwzięcie nie będzie przynosić strat, bądź też zysków.

IRR – to taka stopa dyskontowa, przy której NPV przedsięwzięcia jest równa zero, czyli wartość zaktualizowana wpływów z przedsięwzięcia jest równa wartości zaktualizowanych wydatków.

IRR można obliczyć za pomoca wzoru

k₁ – stopa dyskontowa, dla której NPV jest bliskie zeru ale dodatnie

k₂ – stopa dyskontowa, dla której NPV jest bliskie zeru ale ujemne

PV – NPV przy k₁

NV – NPV przy k₂

3. Zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu (MIRR)

Jest to jedna z dynamicznych metod rachunku inwestycji, polega ona na znalezieniu takiego poziomu stopy dyskontowej, przy której zaktualizowana wartość netto (NPV) jest równa zero biorąc pod uwagę jednocześnie koszty inwestycji oraz procent uzyskany z ponownego zainwestowania środków pieniężnych (r).

æ kryterium oceny inwestycji MIRR jest utożsamiane z takim poziomem stopy dyskontowej, przy którym przyszła wartość dodatnich sald przepływów pieniężnych netto jest taka sama jak wartość bieżąca ujemnych sald przepływów pieniężnych netto;

æ MIRR pozwala szacować wszystkie rodzaje przedsięwzięć inwestycyjnych (tych typowych i nietypowych) oraz uwzględnia proces inwestycji dodatnich przepływów pieniężnych netto.

14. Metody oceny funkcjonowania przedsiębiorstwa - Agata Wojcieszyńska

Metody ogólne opierają się na poprawnym myśleniu, kojarzeniu faktów i skutków oraz na trafnym wnioskowaniu, czyli na zasadach logiki. W analizie finansowej stosowane są trzy podstawowe metody ogólne, a mianowicie:

- indukcji,

- dedukcji,

- redukcji.

W metodzie indukcyjnej analizę rozpoczyna się od zjawisk szczegółowych, elementarnych, przyczynowych i stopniowo przechodzi się do uogólnień, ocen i wniosków, czyli do syntezy. Metoda często jest nazywana metodą scalania, ponieważ charakteryzuje się następującym kierunkiem badań:

- od zjawisk szczegółowych do ogólnych,

- od czynników do wyników,

- od przyczyn do skutków.

Istotą metody indukcyjnej jest zatem formułowanie uogólnień na podstawie wnikliwego rozpoznania zjawisk cząstkowych.

Metoda dedukcji zakłada odwrotny tok badania w stosunku do metody indukcyjnej. Przechodzi ona bowiem od ogólnego sformułowania problemu badawczego w ujęciu syntetycznym do szczegółów pozwalających na wyjaśnienie przyczyn i skutków zmian występujących w zjawiskach ogólnych. Metoda jest nazywana również metodą rozdrabniania, ponieważ charakteryzuje ją następujący kierunek badań:

- od zjawisk ogólnych do szczegółowych,

- od wyników do czynników,

- od skutków do przyczyn.

Tok postępowania w metodzie dedukcyjnej jest zbieżny z właściwym analizie ekonomicznej, która w istocie zakłada podział całości na części w celu poznania tej całości na podstawie jej części składowych.

Trzeci rodzaj metod ogólnych stanowi metoda redukcji, zwana również metodą weryfikacji. Składa się ona z trzech elementów postępowania badawczego:

- sformułowania tez i wniosków,

- analiza wstępna,

- weryfikacji tez i wniosków w analizie wskaźnikowej,

- podsumowania ustaleń dokonanych we wcześniejszej weryfikacji i sformułowania syntezy końcowej.

Najbardziej pracochłonną metodą ogólną analizy finansowej jest metoda indukcji, gdyż wymaga szczegółowego postępowania analitycznego wobec wszystkich zagadnień działalności przedsiębiorstwa oraz każdego zjawiska i czynnika w związku przyczynowo - skutkowym. Pomimo dużej pracochłonności i obszerności opracowania, metoda ta jest najczęściej stosowana w analizie finansowej. Mniej pracochłonna jest metoda dedukcji, ponieważ ogranicza się do analizowania tylko niektórych obszarów działalności przedsiębiorstwa. Najczęściej jest stosowana w analizach rocznych i wieloletnich. Wykorzystując metodę, obejmuje się analizą tylko te zagadnienia, które wymagają dokładniejszego zbadania, natomiast pomija się zagadnienia wcześniej zbadane oraz obszary przedsiębiorstwa dobrze prosperujące, zyskowne. Najmniej pracochłonna, ale najtrudniejsza w zastosowaniu jest metoda redukcji. Weryfikuje ona tylko tezy, oceny i wnioski, które budzą wątpliwości i wymagają dokładniejszego udokumentowania czy wyjaśnienia. Metodę redukcji można stosować we wszystkich rodzajach analizy finansowej. Wymaga ona od analityka dobrej znajomości przedsiębiorstwa oraz doświadczenia w pracach analitycznych.

Metody ogólne wskazują tylko na przyjęty kierunek badań. Specyfika poszczególnych metod badawczych wymaga zastosowania odpowiednio dobranych metod szczegółowych, umożliwiających badanie o charakterze przyczynowym. Metody szczegółowe pozwalają na analizowanie konkretnych zjawisk, obszarów działalności, problemów, czynników i związków przyczynowo-skutkowych. Ze względu na duży wybór metod szczegółowych, analityk może dostosować daną metodę lub zespół metod do konkretnego zagadnienia. W literaturze przedmiotu występują różne kryteria podziału metod szczegółowych analizy finansowej. Najczęściej metody szczegółowe dzieli się na:

- analizy jakościowej,

- analizy ilościowej.

Metody analizy jakościowej, zwane również opisowymi, oparte są na opisie w formie werbalnej związków i zależności między wskaźnikami ekonomicznymi. Nie nadają im liczbowego, mierzalnego wyrazu. Metody te polegają głównie na opisie dynamiki szeregów czasowych, wyrażonych za pomocą wskaźników lub przedstawionych graficznie. Jeżeli analizowane wielkości zmieniają się w podobny sposób w tym samym czasie, to formułuje się wniosek o istnieniu zależności pomiędzy rozpatrywanymi wielkościami, natomiast kiedy wielkości te rozwijają się w zróżnicowany sposób, zazwyczaj stawia się hipotezę o braku zależności pomiędzy tymi zjaw iskami. Metody analizy jakościowej mają określone zalety i wady. Istotna zaleta - duża prostota i łatwość stosowania w praktyce. Podstawowa wada - niemożność dokładnego rozpoznania charakteru zależności występujących między badaną zmienną a czynnikami ją określającymi, a także brak możliwości wskazania siły i kierunku tych zależności.

Metody ilościowe, można je podzielić na dwie grupy, a mianowicie:

- deterministyczne,

- stochastyczne.

Podstawowym celem metod deterministycznych jest ustalenie jaka część odchylenia badanej wielkości ekonomicznej wynika z działania poszczególnych czynników. Z góry są oznaczone zarówno postać zależności, jak też rodzaj i liczba czynników określających tę wielkość.

Do podstawowych metod deterministycznych, wykorzystywanych powszechnie w analizie finansowej, należą:

· metoda podstawień łańcuchowych,

· metoda różnicowania,

· metoda różnic cząstkowych,

· metoda funkcyjna,

· metoda logarytmiczna.

Metody stochastyczne są bardziej precyzyjne niż metody deterministyczne, ponieważ uwzględnia się w nich nie tylko wpływ czynników podstawowych na badane zjawisko, ale także oddziaływanie czynników drugorzędnych i przypadkowych. Liczba czynników i postać zależności nie są z góry ustalone, lecz wynikają z przeprowadzonego rozpoznania w analizie wstępnej. Metody stochastyczne pozwalają, więc na szersze ujęcie związków między zjawiskami gospodarczymi i ściślejsze przypisanie im ilościowego wyrazu.

Do najważniejszych metod stochastycznych należą:

· metody statystyczne,

· metody ekonometryczne,

· metody taksonomiczne,

· metody dyskryminacyjne.

Należy zaznaczyć, że metody stochastyczne nie wykluczają się ze stosowanymi metodami jakościowymi i metodami deterministycznymi, wręcz przeciwnie - mogą się wzajemnie uzupełniać, przyczyniając się do znacznego wzbogacenia wartości poznawczej wyników analizy finansowej. Z reguły metody deterministyczne są bardziej przydatne w badaniach o charakterze retrospektywnym. Dzięki nim można wyjaśnić przyczyny wielu zmian w efektywności działalności przedsiębiorstwa. Metody stochastyczne są wykorzystywane bardziej w prospektywnej analizie finansowej. Uwzględniają one bowiem zarówno czynniki, które miały wpływ na wyniki działalności przedsiębiorstwa w przeszłości, jak i te, które mogą wystąpić w przyszłości.

Bardzo ważnym kryterium podziału szczegółowych metod analizy finansowej jest stopień wnikliwości badań. Zgodnie z tym kryterium wyróżnia się:

- metody porównań,

- metody badania przyczynowego.

W analizie finansowej powszechne zastosowanie znajduje metoda porównań. Polega ona na porównaniu ze sobą przynajmniej dwóch wielkości, z których jedna jest przedmiotem porównań, a druga jest podstawą porównania. Rezultatem porównania jest ustalenie różnic między zjawiskiem badanym, a zjawiskiem będącym podstawą porównania. Różnice nazywamy odchyleniami. Stąd niekiedy metody porównań są nazywane również metodami odchyleń.

W analizie finansowej odchylenia dzielą się na bezwzględne i odchylenia względne. Odchylenie bezwzględne jest różnicą pomiędzy porównywalnymi zjawiskami gospodarczymi w dwóch różnych okresach. Odchylenie to nie bierze pod uwagę powiązań występujących między zjawiskami gospodarczymi, natomiast pozwala na to odchylenie względne. W metodach porównań istotne jest poprawne ustalenie:

- przedmiotu porównań,

- sposobu ujmowania danych objętych zakresem porównań,

- podstawy porównań.

Do porównań należy przyjmować zjawiska wyrażające te same kategorie ekonomiczne, więc jednorodne pod względem ich budowy, zawartości, sposobu pomiaru itp. Niekiedy można zestawiać także zjawiska różnorodne, ale ściśle ze sobą powiązane, np. wynik finansowy netto i przychody ze sprzedaży. W zależności od stopnia pogłębienia badania wskaźników, w metodach szczegółowych wyodrębnia się nie tylko metody porównań, ale również metody analizy przyczynowej. Analiza przyczynowa jest pogłębionym etapem badania wskaźników ekonomicznych, którego celem jest ustalenie wpływu określonych czynników na powstawanie odchyleń ujawnionych w toku analizy porównawczej. Chodzi tu głównie o:

- określenie czynników oddziałujących na wskaźnik ekonomiczny objęty badaniem,

- obliczenie wielkości wpływu poszczególnych czynników na odchylenia ustalone w wyniku wcześniejszych porównań.

W zależności od sposobu obliczania wpływu danych czynników na odchylenie ogólne można wyróżnić wiele szczegółowych metod analizy przyczynowej, z których każda cechuje się różną pracochłonnością, przydatnością w praktyce i poprawnością matematyczną. Reasumując, należy stwierdzić, że istotna jest zwłaszcza umiejętność swobodnego stosowania metod pomiaru i oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Dobór odpowiednich narzędzi badawczych powinien każdorazowo ściśle zależeć od celu analizy i indywidualnych potrzeb informacyjnych. Teoretyczne możliwości wyboru metod oceny są bardzo duże, ponieważ pomimo uznanych już za tradycyjne wprowadza się wciąż nowe, coraz bardziej wyrafinowane.

15. Metody zarządzania zasobami w przedsiębiorstwie Justyna

http://www.dbc.wroc.pl/Content/22431/Wspolczesne_metody_zarzadzania.pdf

Zasób to pewna ilość czegoś, co zostało zebrane, nagromadzone w celu wykorzystania w przyszłości. Jest to swego rodzaju rezerwa, zapas (Stefanowicz, 2004b, s.78). Każda firma może być oceniana jako zbiór zasobów. Zasoby organizacji (ang. resources of organization) tworzyć mogą: środki produkcji, ludzie, informacje i środki finansowe, które organizacja posiada, lub którymi może dysponować. Zasoby przybierają postać dóbr materialnych – pieniędzy, środków technicznych, jak i dóbr niematerialnych – wiedza (ang. know-how), kwalifikacje, zdolności, motywacje, koncesje, informacje, znaki i marki handlowe, reputacja firmy i jej produktów, kultura organizacyjna, lojalność klientów i wiele innych

Ostatnie lata zmieniły sposób myślenia o zasobach przedsiębiorstwa i źródłach przewagi konkurencyjnej. Szczególną uwagę zwrócono na zasoby niematerialne. W epoce społeczeństwa informacyjnego stały się one podstawowymi zasobami dla dynamicznie rozwijających się przedsiębiorstw. [Drucker 1999, s. 149] twierdzi, iż „stopniowo zysk pochodzący z tradycyjnych zasobów – pracy, ziemi i kapitału – staje się coraz mniejszy. Jedynym, a przynajmniej głównym producentem bogactwa są informacje i wiedza”. Jednym z najczęściej proponowanych sposobów klasyfikowania zasobów organizacji jest podział na zasoby materialne i niematerialne. Materialne składniki zasobów to zasoby rzeczowe, ludzkie oraz finansowe [Głuszek, 2001, s. 86]. Niektórzy autorzy [Barney, 1991, s. 99-120] wymieniają także zasoby organizacyjne oraz informacyjne. Zasoby materialne organizacji tworzy większość składników majątkowych odzwierciedlanych w bilansie. Pomimo wielości metod wykorzystywanych do wyceny majątku firmy, ich wartość można precyzyjnie określić. Zasoby niematerialne z kolei są bardzo trudne do obiektywnej wyceny.

Inny podział z wyodrębnieniem zasobów ludzkich:

O zdolności konkurencyjnej podmiotu mogą decydować następujące

elementy [Czerniachowicz, Szczepkowska 2009, s. 33-43]:

· zasoby ludzkie wraz ze swoimi kompetencjami, umiejętnościami, wiedzą, doświadczeniem, zdolnościami itd.

· zasoby materialne, w tym zasoby naturalne i efektywność ich wykorzystania, oraz zasoby kapitałowe i ich efektywność,

· zasoby niematerialne, a przede wszystkim poziom rozwoju, efektywność wykorzystania wiedzy technologicznej (technicznej)

Zasoby organizacji (zwłaszcza niematerialne) stanowią centrum zainteresowania licznych współczesnych teorii opisujących coraz bardziej skomplikowane procesy zachodzące w jej wnętrzu i otoczeniu. Jedną z nich jest teoria, bazująca na podejściu Schumpetera oraz dorobku Penrose, znana w literaturze zachodniej jako Resource-Based View of the Firm (RBV), a w polskiej jako podejście zasobowe. Teoria zasobowa przedstawia przedsiębiorstwo jako unikalną wiązkę materialnych oraz niematerialnych zasobów i umiejętności. To one odróżniają firmę od konkurencyjnych podmiotów i stanowią źródło przewagi konkurencyjnej. Rentowność przedsiębiorstw jest determinowana z jednej strony charakterystykami zasobów, tj. ich typem, rozmiarem i naturą, zaś niedoskonałością rynku czynników, na którym zasoby te są nabywane – z drugiej.

Aby zasoby stanowiły źródło przewagi konkurencyjnej, powinny być wartościowe, rzadkie i kosztowne do imitacji. Zasoby są wartościowe wtedy, gdy są dostosowane do możliwości i zagrożeń występujących w otoczeniu przedsiębiorstwa.

Metody zarządzania zasobami przedsiębiorstwa:

1. ERP (Enterprise Resource Management) – Zintegrowany system informatyczny, który umożliwia integrowanie działania przedsiębiorstwa na wszystkich szczeblach zarządzania, zapewniając optymalne wykorzystanie zasobów oraz uporządkowanie i przejrzystość procesów wewnętrznych, umożliwia symulację różnorodnych działań, analizę ich przebiegu oraz skutków, co pozwala na lepsze planowanie i zarządzanie procesami w przedsiębiorstwie. Systemy ERP są przeznaczone przede wszystkim dla przedsiębiorstw produkcyjnych. Obejmują wszystkie procesy produkcji i dystrybucji, integrują różne obszary działania przedsiębiorstwa, usprawniają przepływ krytycznych dla jego funkcjonowania informacji i zapewniają błyskawiczne reagowanie na zmiany popytu. W aplikacjach ERP pracujących online informacje są uaktualniane w czasie rzeczywistym i dostępne w momencie podejmowania decyzji.

2. Lean Management - jednoczesne i ciągłe obniżane kosztów, podwyższanie jakości, skracanie cykli realizacji produkcji, zdobywanie nowych klientów. Lean Management to koncepcja zarządzania przedsiębiorstwem, wykorzystywana szczególnie w procesie restrukturyzacji. Podczas analizy stanu przedsiębiorstwa warto określić, które cechy produktu tworzą wartość dodaną z punktu widzenia klienta, czyli za co klient jest gotów zapłacić. Po dokonaniu takich analiz można już próbować usprawnić działania występujące w całym łańcuchu tworzenia wartości dodanej przedsiębiorstwa. Należy identyfikować bufory, pochłaniające środki finansowe, które mogłyby być wykorzystane gdzie indziej w przedsiębiorstwie oraz zamazujące wpływ niedoskonałości, rozrzutności i ograniczeń w prowadzeniu procesu. Następuje uproszczenie procesu, także zmniejszenie odchyleń od standardów wytwarzania wartości normatywnych. Ponieważ weryfikowane są wszelkie czynności w procesie, w efekcie usuwane są ograniczenia, zwykle tzw. wąskie gardła, zwiększa się przepustowość procesu.

3. CRM (Customer Relationship Management)

Wiedza – podobnie jak pozostałe zasoby przedsiębiorstwa – musi być właściwie pozyskiwana, gromadzona, przetwarzana i udostępniana we właściwym czasie i formie upoważnionym jej użytkownikom.

Zasady na których opiera się CRM: Customer Relationship Management:

• celem CRM jest współpraca z klientem zmierzająca do zbudowania trwałego związku,

• związek (relacja) z klientem jest procesem,

• odpowiedzialność za związek spoczywa na organizacji,

• organizacja powinna dążyć do oferowania klientowi nowych możliwości,

• organizacja koncentruje się na utrzymaniu najbardziej wartościowych klientów,

• nacisk na interfunkcjonalne podejście do działań marketingowych.

Metoda CRM potencjalnie może przynieść organizacji wiele korzyści, w tym

• zmniejszenie niektórych kosztów (np. kosztów obsługi klienta),

• poprawę wizerunku organizacji,

• zmniejszenie rotacji personelu (np. dzięki zastosowaniu marketingu wewnętrznego),

• zwiększenie zadowolenia i lojalności marketingowej (zwłaszcza kluczowych)

klientów,

• poprawę rentowności działalności dzięki koncentracji na najbardziej wartościowych

klientach.

Generalnie rzecz biorąc, potencjalne korzyści organizacji z wdrożenia koncepcji

CRM mogą mieć charakter :

• marketingowy,

• ekonomiczny,

• społeczny.

4. Total Quality Management (TQM) w polskiej literaturze jest nazywane różnie: kompleksowe zarządzanie jakością, zarządzanie przez jakość, globalne zarządzanie jakością, globalne zarządzanie na rzecz jakości, zarządzanie jakością totalną, zarządzanie jakością globalną.

Filozofia TQM opiera się na 5 zasadach (pięć ścian piramidy TQM):

· zaangażowanie kierownictwa (przywództwo)

· koncentracja na kliencie i pracowniku

· koncentracja na faktach

· ciągłe doskonalenie (KAIZEN)

· powszechne uczestnictwo.

W koncepcji TQM każdy czynnik w przedsiębiorstwie lub w jego otoczeniu ma wpływ na jakość, toteż każdy aspekt działalności należy realizować uwzględniając podejście projakościowe. Istotą TQM jest zintegrowanie celów przedsiębiorstwa z celami jego klientów. Realizacja celów przebiega przy pełnym zaangażowaniu pracowników organizacji i przy wiodącej (kierowanie, przywództwo) roli kadry kierowniczej. Struktura organizacji kierującej się zasadami TQM podporządkowuje się kulturze pracy zespołowej, a kanały komunikacyjne i powiązania wykraczają poza granicę jednostek organizacyjnych.

5. Zarządzanie procesowe

Każda organizacja (przedsiębiorstwo, instytucja) jest zbiorem procesów. Procesy te wzajemnie się przeplatają. Ich identyfikacja pozwala na lepsze zrozumienie tworzenia wartości. Ich usprawnienie i stałe doskonalenie zwiększa efektywność funkcjonowania organizacji i stopień zadowolenia klientów wewnętrznych i zewnętrznych.

Obiektem zainteresowania orientacji procesowej są nie tylko komercyjne przedsiębiorstwa przemysłowe, ale również przedsiębiorstwa użyteczności publicznej i różnego rodzaju organizacje non – profit oraz instytucje ( w tym samorządowe). Dotyczy procesów materialnych (wytwórczych), ale także procesów niematerialnych (informacyjnych). Szczególne znaczenie ma umiejętne zarządzanie procesami logistycznymi w przemyśle, usługach, handlu ale również w administracji. Pozwala na osiągnięcie wielowymiarowych efektów strategicznych , w tym wzrostu sprawności działania i elastyczności.

Ze względu na rangę zadań ( funkcji) wykonywanych w organizacji wyróżnia się:

· Procesy podstawowe, których efektem jest produkt (usługa) na rynek zewnętrzny: z niego firma „żyje” (uzyskuje przychody ze sprzedaży) np. wytworzenie i sprzedaż wyrobu w firmie produkcyjnej albo prowadzenie księgi rachunkowej w biurze rachunkowym,

· Procesy pomocnicze (wspierające, wspomagające procesy główne), których efektem jest produkt (usługa o charakterze materialnym) na rynek wewnętrzny (ale też i na rynek zewnętrzny): dzięki nim procesy podstawowe mogą być sprawnie realizowane, a firma może funkcjonować (np. remonty i konserwacja urządzeń, transport)

· Procesy pomocnicze wg innej klasyfikacji dzieli się też na wspomagające i zarządcze.

6. Zrównoważona karta wyników

Model zrównoważonej karty wyników został opracowany przez R.S. Kaplana i D.P. Nortona. Koncepcja ta opiera się na analizie czterech perspektyw: finansów, klienta, procesów wewnętrznych oraz innowacji i uczenia się. Model ten to kompleksowy system pomiaru i zarządzania w przedsiębiorstwie z uwzględnieniem pomiaru i zarządzania aktywami niematerialnymi. Przedstawia propozycję rozwiązania problemów związanych z niewymiernością aktywów niematerialnych. Zrównoważona karta wyników przedstawia logicznie powiązany system mierników, ułatwiający połączenie aktywów materialnych z niematerialnymi, pozwala również skutecznie zarządzać kapitałem intelektualnym na poziomie strategicznym i operacyjnym, a jednocześnie monitoruje wyniki finansowe.

7. Reinżynieria (Reengineering)

Głównym katalizatorem tematyki procesów pracy jest reinżynieria procesów biznesowych (Business Process Reengineering - BPR), czyli fundamentalne przemyślenie i radykalne przeprojektowanie procesów biznesowych dla uzyskania istotnego usprawnienia wg krytycznych miar wydajności, takich jak koszt, jakość i szybkość.

W skrócie: reinżynieria to gruntowne przemodelowanie lub radykalne przekształcenie procesów podstawowych i pomocniczych oraz procesów zarządzania z wykorzystaniem techniki informatycznej oraz sterowania numerycznego przy pełnym spożytkowaniu intelektualnego potencjału i emocjonalnego zaangażowania załogi.

Zdaniem twórców reinżynierii, jej udane wprowadzenie do praktyki powoduje:

• skrócenie cyklów produkcji,

• redukcję kosztów,

• poprawę jakości wyrobów i zadowolenia klientów,

• podniesienie rentowności,

• rozszerzenie udziału w rynku.

8. Outsourcing

Outsourcing, jako przedsięwzięcie, które polega na wydzieleniu ze struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa macierzystego realizowanych przez nie funkcji i przekazaniu ich do wykonania innym podmiotom gospodarczym.

Outsourcing ma więc różne oblicza - począwszy od prostych projektów, usprawniających procesy biznesowe, powodujących wzrost konkurencyjności firmy, obniżenie kosztów i po prostu ułatwiających życie, a skończywszy na skomplikowanych projektach, które prowadzą niekiedy do powstania "organizacji wirtualnej" czy też mogą przekształcić się w trwałe alianse strategiczne.

Najbardziej popularne obszary oddawane w outsourcing to:

· administracja funkcji kadrowych,

· szkolenia,

· administracja systemów informatycznych,

· finanse i rachunkowość,

· audyt wewnętrzny,

· podatki,

· zarządzanie środkami trwałymi,

· zaopatrzenie,

· zarządzanie wydrukiem i dokumentami,

· obsługa klienta.

Podstawowe korzyści z outsourcingu:

· umożliwia koncentrację na podstawowych celach działalności;

· pozwala utrzymać zdecydowanie niższy poziom zatrudnienia, zapewniając jednocześnie wykwalifikowany personel dla zadań podstawowych;

· zapewnia najwyższą jakość usług w oparciu o doświadczenia oraz specjalizację firm je świadczących;

· zmniejsza nakłady inwestycyjne na utrzymywanie bazy technicznej i organizacyjnej powierzonych działalności;

· odciąża różne działy firmy, np. zaopatrzenie, rekrutację, itd.

9. Controlling

Współcześnie controlling określa się mianem koncepcji zintegrowanego zarządzania przedsiębiorstwem, która wspomaga i ułatwia proces zarządzania.

W praktyce controlling jest nowoczesną metodą kierowania, która polega na realizacji określonych zdań: tworzeniu i aktualizowaniu struktury planowania (budżetowanie), tworzeniu wskaźników do oceny sytuacji przedsiębiorstwa, opracowaniu informacji potrzebnych w podejmowaniu decyzji strategicznych i operacyjnych.

Literatura przedmiotu opisuje zadania controllingu wg modelu DROGA. Mówi się, że controlling to działalność (D) służąca rozwojowi (R) firmy i ożywieniu (O) jej funkcjonowania w długim okresie, zwiększeniu gospodarności (G) przy wykorzystaniu aktywności (A) na rynku.

Jednak głównym zadaniem controllingu w przedsiębiorstwie jest osiąganie celów firmy poprzez wykorzystywanie szans i eliminację zagrożeń zewnętrznych.

Jedną z najistotniejszych zalet systemu controllingu, jest możliwość szybszego i efektywniejszego reagowania na zachodzące w otoczeniu przedsiębiorstwa zmiany. Controlling nie służy jedynie kontrolowaniu, lecz w większym stopniu zapobieganiu i „przewidywaniu” przyszłości. Dzięki takim możliwościom, firma dysponuje pełną informacją na temat wszystkich obszarów swojego funkcjonowania i w ten sposób minimalizować ryzyko.

Np. controlling personalny: Controlling planowania zatrudnienia, Controlling doboru pracowników, Controlling szkolenia i rozwoju zawodowego, Controlling oceniania itp.

16. Podejścia do zarządzania strategicznego - Anna Jechorek

Szkoła	Opis
Koncepcja planistyczna	Oparta na paradygmacie racjonalności strategicznej Podejście normatywne – racjonalne wzorce postępowania W formułowaniu strategii największe znaczenie ma naczelne kierownictwo Formułowanie strategii jest racjonalnym i sformalizowanym procesem decyzyjnym (analiza sytuacyjna i budowa planów strategicznych) Strategia o wysokim stopniu operacjonalizacji Strategia to dokument (plan) powstający w rezultacie procesu planowania, wyrażający kto, co i jak ma wykonywać Podstawową metodą SWOT
Koncepcja ewolucyjna	Oparta na paradygmacie zachowań strategicznych, bardziej behawioralna i socjopolityczna Formułowanie strategii jest rezultatem procesu uczenia się przedsiębiorstwa na podstawie obserwacji otoczenia – metoda przypadków Strategia to ewolucyjne poszukiwanie spójnego wzorca działania na styku przypadku i wielu procesów organizacyjnych; skuteczne strategie powstają ewolucyjnie z całej „masy” decyzji operacyjnych, stopniowo (inkrementalnie), ale jednak w logiczny a nie przypadkowy sposób Budowa strategii to proces niesformalizowany i niedający się zaplanować Krytyka koncepcji ewolucyjnej: - Obserwacje dotyczą zwykle krótkiego czasu, wprowadzane na tej podstawie zmiany nie muszą oznaczać sukcesu strategii - Postrzeganie dotyczy zwykle krótkiego okresu, niemożliwość poznania głębi problemu - Proces uczenia dramatycznie ogranicza brak informacji oraz nieumiejętność wykorzystania istniejących informacji - Uczące się organizacje zwykle nie mają wizji rozwoju
Koncepcja pozycyjna	Sformalizowany charakter procesu budowy strategii Nacisk na analizę otoczenia (jest to punkt wyjścia w określaniu strategii) – model Portera, efekt krzywej doświadczenia, efekt skali działania Ograniczony stopień swobody decyzyjnej menedżerów Istota działań: budowa trwałej przewagi konkurencyjnej Strategia to rezultat pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa na rynku Fundamentalne strategie konkurowania to: - Strategia lidera kosztowego - Różnicowania (dyferencjacji)
Koncepcja zasobowa (kompetencyjna)	Punkt ciężkości strategii opiera się na budowie konfiguracji kluczowych zasobów i umiejętności Sukces przedsiębiorstwa jest rezultatem konfiguracji jego unikatowych zasobów i umiejętności Kompetencje są ważniejszą podstawą decyzji niż sytuacja w otoczeniu; kluczowe kompetencje to te, które pozwalają wykorzystać pojawiające się okazje Zasoby i umiejętności są szczególnie cenne, jeśli są rzadkie, trudne do imitacji, efektywnie zorganizowane Formułowanie strategii jest procesem o znacznym stopniu sformalizowania z dużym udziałem kreatywności i wizjonerstwa Między zasobami a zamierzeniami przedsiębiorstwa musi istnieć dynamiczne napięcie Przewagę konkurencyjną należy tworzyć na poziomie przedsiębiorstwa a nie jego SJG Zarzuty i ograniczenia podejścia: - tautologia – im bardziej wartościowe i rzadkie zasoby tym wyższe prawdopodobieństwo uzyskania przewagi konkurencyjnej) - orientacja na wyjaśnianie przeszłości a nie na kształtowanie przyszłości - kontekstowość – zjawiska są rozpoznawalne, ale warunki, w których zachodzą nie, kontekstowości towarzyszy zachowanie człowieka – modelowanie zachowań jest możliwe przy wykorzystaniu funkcji chaotycznych, w których nie chodzi o dokładne rozpoznanie trajektorii ruchu a osobliwości - brak symetrii – wyjaśnienia naukowe są symetryczne, gdy rozumieniu zjawisk przeszłych towarzyszy zdolność do prognozowania; koncepcja zasobowa nie obejmuje prognozowania.

17. Współczesne rodzaje strategii rozwoju i konkurowania - Magdalena Jasiek

Pojęcie strategii rozwoju – strategia rozwoju przedsiębiorstwa to sposób, w jaki zamierza ono realizować misję i cele strategiczne. Odzwierciedla kierunki i zakres rozwoju przedsiębiorstwa. Zostaje wybrana spośród opcji strategicznych i przedstawia wybór strategiczny na poziomie przedsiębiorstwa. Wtórne w stosunku do strategii rozwoju przedsiębiorstwa, zwanej często ogólną, są strategie strategicznych jednostek gospodarczych, strategie funkcjonale i strategie instrumentalne.

Rodzaje strategii rozwoju i konkurowania

KRYTERIUM	PODZIAŁ
1. Hierarchia organizacyjna i harakter specjalizacji strategii	· Strategie przedsiębiorstwa. · Strategie w zakresie dziedzin działalności (rodzajów biznesów i jednostek strategicznych). · Strategie odnoszące się do poszczególnych geograficznych rynków działania.
2. Sposób zachowania się organizacji jako całości w kontekście jej pozycji w otoczeniu rynkowym	· Strategia agresywna. · Strategia konserwatywna. · Strategia konkurencyjna. · Strategia defensywna. · Strategia izolacji – minimalizacja powiązań z otoczeniem. · Strategia redundancji (nadmiaru) – utrzymanie nadmiaru zasobów, co ułatwia przetrwanie w gwałtownie zmieniającym się otoczeniu poprzez uniezależnienie się od niego. · Strategia adaptacji – przystosowanie się do zmian w otoczeniu.

	Sposobności	Zagrożenia
Siły	Strategia agresywna - wychwytywanie sposobności, wzmacnianie pozycji na rynku, przejmowanie organizacji o tym samym profilu, koncentracja zasobów na konkurencyjnych produktach	Strategia konserwatywna – selekcja produktów, segmentacji rynku, redukcja kosztów, ulepszanie produktów konkurencyjnych, rozwijanie nowych produktów, poszukiwanie nowych produktów
Słabości	Strategia konkurencyjna – powiększanie zasobów finansowych i handlowych, ulepszanie linii produktywności, redukcja kosztów, utrzymanie przewagi konkurencyjnej	Strategia defensywna – stopniowe wycofywanie się, redukcja kosztów, zmniejszanie zdolności produkcyjnej, zatrzymanie procesu inwestowania

3. Kryterium wzrostu i rozwoju przedsiębiorstwa	- kryterium skali rozwinięcia, użycia zasobów:	· Strategia inwestowania (wzrostu lub rozwoju). · Strategia stabilizacji (utrzymania pozycji, selektywnego rozwoju). · Strategia eksploatacji pozycji i/lub ograniczenia działalności
	- strategie wzrostu i rozwoju w przekroju produkt – rynek (H.I. Ansoff):	· Penetracji rynku. · Rozwoju produktu. · Rozwoju rynku. · Dywersyfikacji.
	- ze względu na sposób alokacji zasobów i zasięg procesów realizowanych przez przedsiębiorstwo:	· Dywersyfikacja pozioma : - powiązana (pokrewna) - niepowiązana (konglomeratowa). · Integracja (dywersyfikacja) pionowa: - wstecz - w przód.
4. Źródło przewagi konkurencyjne oraz obszaru konkurowania (model M.E. Portera)	· Strategia przewagi kosztowej. · Strategia różnicowania. · Strategia przewagi kosztowej w segmencie rynku. · Strategia różnicowania w segmencie rynku.
5. Postawa wobec konkurentów	· Strategia walki (różna intensywność: walka totalna, ograniczona walka, zdrowa rywalizacja, porozumienie lub ciche współdziałanie z rywalem). · Strategia imitacji. · Strategia kooperacji (unikanie konfrontacji, nastawienie na współpracę). · Strategia luk rynkowych (unikanie konkurencji). · Strategia wycofywania się z rynku.
6. Dążenie przedsiębiorstwa do zbudowania pożądanej pozycji rynkowej	· Strategia lidera rynkowego (market-leader) – utrzymanie pozycji najsilniejszego gracza. · Strategia pretendenta (marek-challenger) – agresywna walka z liderem i innymi silnymi konkurentami. · Strategia naśladowcy (market follower) – imitowanie posunięć wiodących firm · Strategia niszowa (market richer) – identyfikacja i eksploatacja luk rynkowych.
7. Aspekt atak - obron	- strategie ofensywne:	· Frontalnego ataku (uderzenie w silne strony rywala). · Ataku z flanki (uderzenie w słabości rywala. · Oskrzydlające (uderzenie zarówno w słabości jaki i atuty rywala). · Obejścia (uniku). · Partyzancka (częste utarczki mające na celu osłabienie rywala.
	- strategie defensywne:	· Obrony pozycyjnej. · Obrona flankowej (eliminacji własnych słabości). · Prewencyjnego ataku (atakowania przed uderzeniem). · Kontrofensywa (atak po ataku rywala). · Mobilnej ochrony (oddawanie słabszych obszarów i konsolidacja obrony w najważniejszych obszarach).

Kryterium	Podział
1. Mechanizm adaptacji przedsiębiorstwa do otoczeni.	· Strategie stabilne. · Strategie ochronne. · Strategie progresywne.
2. Aktywność kierownictwa wobec wymagań otoczenia.	· Strategie defensywne (pasywne i obronne). · Strategie Ofensywne ( czynne, aktywne)
3. Zachowanie się przedsiębiorstwa wobec otoczenia.	· Strategie czynne (kreujące zmiany otoczenia). · Strategie antycypacyjne (przystosowanie do otoczenie). · Strategie bierne (nie kreujące zmian w otoczeniu, strategie przetrwania).

Strategie wg M. Portera – trzy podstawowe typy strategii zdobywania przewagi konkurencyjne:

1. Przywództwo w zakresie kosztów – przedsiębiorstwo stara się osiągnąć jak najniższe koszty produkcji i dystrybucji, tak aby móc ustalić niższe ceny niż konkurenci i aby zdobyć duży udział w rynku. Niezbędne jest dobre zaplecze inżynieryjno-techniczne, dobry dział zaopatrzenia i zbytu. Wymagania w dziedzinie marketingu są mniejsze (efekt krzywej doświadczenia).

2. Dyferencjacja (różnicowanie) – przedsiębiorstwo dąży do osiągnięcia znakomitych wyników(wyróżnia się względem konkurentów0 w wybranych dziedzinach, ważnych z punktu widzenia klientów, np. lider w zakresie obsługi i serwisu, jakości, stylu itd. Niemożliwe jest raczej uzyskanie przewagi we wszystkich dziadzinach.

3. Koncentracji – przedsiębiorstwo koncentruje się na jednym lub kilku wąskich segmentach rynku, Firma musi określić jakie są potrzeby tych segmentów, a następnie realizować strategię przywództwa w zakresie kosztów lub dyferencjacji w odnośnym segmencie rynku.

[Źródło: E. Urbanowska-Sojkin, Zarządzanie Strategiczne ]

18. Główne problemy implementacji strategii Kasia Bocheńska

Implementacja strategii jest poszukiwaniem zasobów, których właściwe zastosowanie prowadzi do osiągnięcia strategicznych celów organizacj.i J.M. Lehner

Etapy implementacji strategicznej (wdrażania)

- określenie piramidy celów (operacjonalizacja)

- określenie i pozyskiwanie zasobów niezbędnych

- określenie organizacji wewnętrznej i systemu informacyjnego motywowanie do działania

Problem implementacji strategii to trudność odpowiedzi na pytanie, jak przekształcić strategiczny plan w działanie, a następnie w oczekiwane osiągnięcia.

Poniżej zestawiono bariery utrudniające skuteczną implementację strategii i przełożenie jej na biznesową codzienność:

a) bariera komunikacji- Badania wykazują, że większość pracowników nie rozumie strategii. Przyczyną takiego stanu rzeczy w głównej mierze jest ogólne formułowanie zamierzeń dotyczących przyszłości firmy. Najczęściej cele strategiczne brzmią jak hasła przewodnie, zarysowujące ogólnie kierunki rozwoju firmy, a możliwości ich interpretacji jest, co najmniej kilka.

b) bariera kulturowa - w przedsiębiorstwie może występować niejednolita kultura organizacyjna, prowadząca do tego, że pracownicy wyznają inne wartości, posiadają inne systemy odniesienia, a nawet inny zasób słownictwa.

c) bariera zasobów – bardzo częstym zjawiskiem występującym w organizacjach, nawet tych sprawnie zarządzanych jest alokacja zasobów w działania operacyjne, a nie w programy strategiczne. Zasoby takie jak: personel, wiedza, bardzo często rozmieszczane są krótkoterminowo, na działania bieżące, operacyjne. Długoterminowe potrzeby są wielokrotnie rozpatrywane w kategorii odległej przyszłości, o którą będzie trzeba zadbać w drugiej kolejności. A właśnie te długoterminowe potrzeby są krytycznymi czynnikami powodzenia. Brak zasobów na ich realizowanie powoduje u pracowników frustrację a w konsekwencji rezygnację.

d) bariera czasu

e) bariera nagradzania - znakomita większość firm swój system motywacyjny opiera na wykonywaniu przez pracowników zadań krótkookresowych. Łatwo jest je przeanalizować, ocenić i odzwierciedlić w premii. Niewielu jest managerów ustawiających systemy motywacyjne w ścisłej korelacji zarówno z zadaniami operacyjnymi jak i celami strategicznymi pracowników.

f) bariera powiązań kompetencji pracowników ze strategią jest kolejnym powodem, który ogranicza w sposób znaczący odsetek firm skutecznie wdrażających strategie. Rzadko zdarza się bowiem, by podczas formułowania taktycznych posunięć zmierzających do osiągnięcia zaplanowanej pozycji rynkowej, uwzględniano profil kompetencyjny kluczowych pracowników firmy;

g) bariera systemowa - systemy zarządzania najczęściej budowane są w celu kontroli, a nie formułowania i wdrażania strategii. Jest to kolejny powód, który jednoznacznie sugeruje, iż w zasadzie menedżerowie nie odczuwają konieczności posiadania systemów dostarczających im informacje odnośnie efektywności procesu wdrażania strategii;

h) bariera korelacji budżetu i planowania strategicznego - mimo, iż wiele firm wykorzystuje budżet jako podstawowy system zarządzania przy ustalaniu celów, alokacji środków i ocenie wyników, połowa z nich podaje, że nie ma wyraźnego związku pomiędzy planowaniem strategicznym, a budżetemKonsekwencją takiego podejścia jest nieprawidłowa alokacja zasobów i dezorientacja pracowników

i) bariera konsekwencji - często nie tylko pracowników operacyjnych, zaangażowanych bezpośrednio w realizację strategicznych ustaleń lecz także najwyższego zarządu, który zniechęcony brakiem natychmiastowych rezultatów, stawia inne, czasem nawet konkurencyjne cele, poprawiające w ujęciu krótkookresowym wymiarze wyniki lecz niesprzyjające realizacji długoterminowych założeń;

j) bariera uznania strategii jako procesu ciągłego - dla wielu przedsiębiorców strategia sama w sobie jest celem. Prowadzone analizy, badania, symulacje, scenariusze zakończone opracowaną, sformułowaną i zapisaną w broszurach firmy strategią, to dla wielu managerów ostateczny wynik prac nad przyszłością firmy;

k) bariera formalizacji - w przedsiębiorstwach o kulturze organizacyjnej preferującej elastyczne rozwiązania oraz brak sztywnych norm, trudno jest wprowadzić niezbędne narzędzia i zachęcić pracowników do aktywnego korzystania z nich;

19. Mechanistyczna i organiczna koncepcja zarządzania - Paweł Walczak

Organizacja mechanistyczna:

Najpopularniejszy rodzaj podejścia organizacyjnego dla przedsiębiorstw produkcyjnych, wytwarzających towary na masową skalę. Organizacja skupiona jest na minimalizowaniu kosztów poprzez efekt skali.

Występuje w stabilnym środowisku przejawiającym się przykładowo centralnym ośrodkiem decyzyjnym oraz jak najefektywniejszym wykonywaniu wcześniej obranych procesów, które podlegają w bardzo małym stopniu zmienności.

Proces realizacji zadania przebiega zgodnie z wcześniej obranym schematem i regułami zaś jakakolwiek kreatywność w trakcie wykonywania pracy jest ograniczona do minimum.

Bardzo duży nacisk kładziony jest na jednoznaczne stosunki pracownicze (kierownik – podwładny, komunikacja pionowa) oraz wysoką specjalizację poszczególnych osób wobec wykonywanych przez siebie zadań.

Organizacja organiczna:

Typowa dla małych i nowych przedsiębiorstw (start-up) starających się zaistnieć w niszy rynkowej.

Organizacja funkcjonuje w dynamicznym otoczeniu, które silnie wpływa na firmę. Jednostka musi być elastyczna i na bieżąco dostosowywać się do oczekiwań rynku.

W działalności przedsiębiorstwa nie istnieją idealne reguły, lecz ograniczenia, do których musi się jak najlepiej dostosować.

Wykorzystuje do tego zdywersyfikowane komórki decyzyjne i kreatywność każdego pracownika.

Każde zadanie wykonywane przez organizację jest wyjątkowe i podlega odrębnemu procesowi realizacji. Nacisk stawiany jest na osiąganie celów, a nie zgodność z wytycznymi dotyczącymi pracy.

Innowacyjność ma uprzywilejowaną pozycję względem nakładów.

Pracownicy mogą przyjmować wiele ról (wykonawcza i kierownicza) jednocześnie w bardzo skomplikowanych układach hierarchicznych z przewagą komunikacji poziomej i egalitarnymi relacjami społecznymi.

20. Podejście systemowe i sytuacyjne w zarządzaniu-Marta Żebrowska-Kuleczka

1. PODEJŚCIE SYSTEMOWE

Podstawą rozwoju podejścia systemowego stało się dążenie do znalezienia „wspólnego mianownika” dla różnych dziedzin nauki, które z różnych punków widzenia, często odmiennymi metodami i przy użyciu odmiennej terminologii analizują różne aspekty tych samych zjawisk, procesów czy obiektów.

· Ludwig von Bertalanffy – ogólna teoria systemów - 1937:

Organizacja jako organizm – podobnie jak organizmy, są otwarte na otoczenie, dostosowuje się do warunków panujących w otoczeniu aby przeżyć.

Procesy zachodzące między ludźmi, grupami, organizacjami i populacjami są porównywane do procesów, które zachodzą między komórkami, cząsteczkami i gatunkami.

Granice systemu – oddzielają system od otoczenia i innych organizacji.

Teoria organizacji jako systemu otwartego jest odpowiedzią na ograniczenia podejścia mechanistycznego – skupiającego się na procesach wewnętrznych w organizacji.

Współczesne organizacje działają w zmiennym otoczeniu - muszą ciągle dostosowywać się do nowych czynników i uwarunkowań.

· Society for General Systems Research:

® założycielami organizacji byli: biolog Ludwig von Bertalanffy, ekonomista Kenneth Boulding, Biomatematyk Anatol Rapoport i fizjolog Ralph Gerard,

® 1954 rok, to rok powołania towarzystwa naukowego,

® cel podstawowy – przyśpieszyć rozwój systemów teoretycznych, które można zastosować do więcej niż jednej tradycyjnie wydzielonej dziedziny wiedzy.

® Cele szczegółowe Society for General Systems Research:

1) poszukiwanie izomorfizmów koncepcji praw i modeli w różnych dziedzinach po to, by umożliwić zapożyczenia z jednych dziedzin do innych,

2) zachęcanie do rozwoju adekwatnych modeli w tych dziedzinach, w których ich brakuje,

3) zminimalizowanie dublowania teoretycznych wysiłków

w różnych dziedzinach,

4) dążenie do jedności nauki przez ułatwienie komunikowania się między specjalistami.

· Założenia myślenia systemowego:

1) Synergia – współdziałanie,

2) Niezawodność – z zawodnych elementów można stworzyć wysoce niezawodną całość, ale jeśli te elementy są ze sobą odpowiednio połączone,

3) Powiązania szeregowe i równoległe - oddziaływanie na określony podsystem, może wpłynąć na inny podsystem,

4) Suboptymalizacja nie jest Optymalizacją – usprawnienie funkcjonowania poszczególnych systemów, nie daje wzrostu sprawności funkcjonowania całości. Podsystem kluczowy:

- wąskie gardła – elementy, które utrudniają działanie systemu

- lokomotywy – elementy, które usprawniają działanie systemu

5) Prymat całości – system jako całość wpływa silniej na swoje podsystemy.

Relacje między elementami w systemie:

• Stosunki – istnienie stosunków między elementami jest niemierzalne, np. relacja przełożony – podwładny, pracownik A – pracownik B,

• Sprzężenia – relacje mierzalne, związane z przepływem informacji, materii, wyraża się w jednostkach miary, np. pracownik udziela informacji przełożonemu o stanie konkretnego wydziału.

R.L. Ackoff o organizacji jako o systemie:

„Organizacja jest to system zachowujący się rozmyślnie, zawierający przynajmniej dwa zachowujące się rozmyślnie składniki, mające wspólne zamierzenie, ze względu na które zachodzi w systemie funkcjonalny podział pracy; jego funkcjonalnie oddzielne składniki mogą na wzajemne zachowanie się odpowiadać w formie obserwacji albo łączności i przynajmniej jeden podzestaw pełni funkcję kontrolno-kierowniczą”

2. PODEJŚCIE SYTUACYJNE

Początki – lata siedemdziesiąte XX wieku

Geneza – teza, że nie da się zbudować jednej teorii zarządzania

Pojawienie się podejścia sytuacyjnego było odpowiedzią na zapotrzebowanie ze strony praktyki.

Podejście sytuacyjne jest wynikiem prac kierowników, doradców i badaczy, klasyczne, behawiorystyczne i ilościowe można nazwać podejściami uniwersalnymi, ponieważ próbowały określić najlepszą metodę zarządzania organizacjami.

Podejście sytuacyjne rozwinęło się na tle twierdzenia, że uniwersalne dyrektywy praktycznie nie zawsze są trafne. W wielu sytuacjach zastosowanie ogólnych praw działania nie dawało rezultatów pozytywnychr, próbowali zastosować koncepcje głównych szkół do sytuacji występującej w rzeczywistości. Często stwierdzali, że metody bardzo skuteczne w określonej sytuacji były bezużyteczne w innej.

Przedstawiciele:

- Burna i Stalker (1961)

- Lawrence i Lorsch (1967)

- Joan Woodward (1965)

- Perrow (1972),

- J.J.Morse (1970)

Cechy podejścia sytuacyjnego:

– relatywizm w formułowaniu twierdzeń,

– metoda badawcza: case study (obserwowanie i analiza przypadków, które sprawdziły się w praktyce jako skuteczne),

– postulat budowy wielu teorii zarządzania,

– pragmatyczny charakter, czyli nastawienie na rozwiązywanie praktycznych bieżących problemów,

– interdyscyplinarność, tzn. uwzględnianie różnych złożonych problemów (np. ekonomicznych, społecznych, ekologicznych itp.),

– heurystyczne poszukiwanie najlepszych metod łączenia działania organizacji z sytuacją, w jakiej się ona znalazła.

Podejście sytuacyjne rozwinęło się na skutek braku zaufania do tworzenia uniwersalnych zasad i procedur, których nikt nie rozumiał poza ich twórcami. Główna teza zwolenników tego podejścia głosiła, że nie ma metody działania uniwersalnej i optymalnej, lecz istnieje wiele rozwiązań alternatywnych, których jedno może się okazać odpowiednie w danej konkretnej sytuacji i warunkach.

Opracowana definicja podejścia sytuacyjnego głosi, że jest to podejście do zarządzania sugerujące, że właściwe zachowanie kierownicze zależy od szerokiej gamy elementów. Jak dotychczas, w literaturze przedmiotu znajdujemy jedynie niewielką liczbę badań określających te zależności. Ich baza metodologiczna budzi jednak pewne wątpliwości, stąd też potrzebna jest ostrożność w ocenie ich pragmatycznej przydatności

PRZYKŁADY ZMIENNYCH SYTUACYJNYCH ORGANIZACJI

Charakteryzujące wewnętrzną sytuację organizacji:

» przedmiot działania,

» wielkość,

» lokalizacja,

» forma prawna,

» etap rozwoju,

» struktura własności,

» poziom techniki i technologii.

To wszystko składa się na uwarunkowania wewnętrzne, które mogą sprzyjać realizacji celów albo tez utrudniać osiąganie tych celów.

PRZYKŁADY ZMIENNYCH SYTUACYJNYCH ORGANIZACJI

Charakteryzujące zewnętrzną sytuację organizacji (otoczenie):

» przepisy prawa,

» postęp naukowy i techniczny w branży,

» odbiorcy,

» dostawcy,

» koniunktura w branży,

» partnerzy, konkurenci.

Źródło: Wykłady Bartkowiaka

Zagadnienia z przedmiotów kierunkowych

1. Amortyzacja w prawie bilansowym i prawie podatkowym - Joanna Łączna

Środki trwałe uczestniczące w działalności gospodarczej zużywają się i tracą wartość. Zmniejszenie wartości początkowej środka trwałego – umorzenie, zwiększenie kosztów dla przedsiębiorstwa – amortyzacja. W ramach jednego roku obrotowego amortyzacja = umorzenie.

Koszt amortyzacji wpływa na wynik finansowy, stąd obowiązek jego naliczania. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się w sposób periodyczny (miesięczne raty), sezonowy (gdy śt wykorzystuje się tylko w określonych miesiącach) lub jednorazowy (śt niskocenne <3.500zł).

Prawo bilansowe (UoR), w odróżnieniu od prawa podatkowego pozwala na swobodę wyboru okresu, stawki i metody amortyzacji. Amortyzacja jest generalnie kosztem podatkowym. Jednakże o ile amortyzacja w ujęciu księgowym zakłada, że stawka amortyzacyjna powinna odzwierciedlać planowany okres ekonomicznego użytkowania danego składnika majątku o tyle w ujęciu podatkowym istnieją z góry ustalone w stawki amortyzacji uznawanej podatkowo przez Urzędy Skarbowe. Taka sytuacja powoduje to że koszty amortyzacji w danym okresie w ujęciu księgowym czyli w sprawozdaniu finansowym różnią się niekiedy od amortyzacji wykazywanej jako koszt w deklaracji podatkowej. Różnica między amortyzacją w ujęciu księgowym a tą w ujęciu podatkowym powoduje powstawanie podatku odroczonego w sprawozdaniach finansowych spółek.

Metody amortyzacji

Zgodnie ze znowelizowanymi od 1 stycznia 2007 r. przepisami podatkowymi, wyróżnić następujące metody amortyzacji:

- liniową i degresywną;

- podwyższonych stawek przy użyciu współczynników;

- stawek indywidualnie ustalonych;

- jednorazowego odpisu.

Ponadto, istnieje jeszcze jedna „metoda”, opisana w art. 16f ust. 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o pdoop i art. 22f ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o pdoof, która mówi, iż w przypadku środków trwałych, których wartość początkowa nie przekracza 3.500,00 zł, podatnik może dokonać odpisu jednorazowo w koszty w miesiącu oddania go do używania

Metoda liniowa

Metoda liniowa polega na równomiernym rozłożeniu odpisów amortyzacyjnych obciążających koszty firmy w każdym roku w tej samej wysokości. Odpisy amortyzacyjne są równe – przez cały okres amortyzowania środka trwałego stosowana jest taka sama stawka amortyzacyjna. Amortyzację liczy się od wartości początkowej środka trwałego. .

Do kosztów uzyskania przychodów nie można zaliczyć odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20 000 euro.

Metoda degresywna

Metodę degresywną stosować można wyłącznie dla środków trwałych z grup 3–6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) oraz środków transportu, z wyjątkiem samochodów osobowych.

Jeżeli firma stosuje metodę degresywną, może dla w/w środków trwałych stosować współczynniki podwyższające podstawową stawkę amortyzacyjną (z Wykazu stawek amortyzacyjnych) nie wyższe niż 2,0, a w przypadku ich użytkowania w gminach o szczególnym zagrożeniu wysokim bezrobociem strukturalnym albo w gminie zagrożonej recesją i degradacją społeczną nie wyższych niż 3,0.

Przy stosowaniu metody degresywnej, w pierwszych latach odpisy amortyzacyjne są wyższe (przy amortyzacji liniowej odpisy są równo rozłożone w czasie). Odpisy maleją, aż do zrównania się odpisów obliczanych metodą degresywną z odpisami, które byłyby liczone metodą liniową. Począwszy od roku podatkowego, w którym roczna kwota amortyzacji określona metodą degresywną miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji obliczonej przy zastosowaniu metody liniowej, firma amortyzuje środek trwały według metody liniowej, tj. od wartości początkowej i przy zastosowaniu stawki podstawowej.

Metoda podwyższonych współczynników – przyspieszona

Metoda podwyższonych współczynników polega na tym, że przy amortyzacji liczonej metodą liniową podwyższa się stawkę podstawową. Stawkę tę podwyższyć można:

1. dla budynków i budowli używanych w warunkach:

– pogorszonych (pod ciągłym działaniem wody, pary wodnej, znacznych drgań, nagłych zmian temperatury)– przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,2;

– złych (pod wpływem niszczących środków chemicznych)– przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,4;

2. dla maszyn, urządzeń i środków transportu, z wyjątkiem morskiego taboru pływającego, używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności technicznej, przy zastosowaniu w tym okresie współczynników nie wyższych niż 1,4.

3. dla maszyn i urządzeń poddanych szybkiemu postępowi technicznemu, przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 2,0.

Metoda indywidualnie ustalonych stawek

Prawo podatkowe umożliwia podatnikom stosowanie indywidualnych stawek amortyzacyjnych dla niektórych środków trwałych – tj. dla inwestycji w obcych środkach trwałych oraz do używanych lub ulepszonych środków trwałych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika.

Budynki i budowle uznaje się za:

1. używane – przed nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 60 miesięc (budynki i budowle) lub 6 miesięcy (środki transportu i inne ŚT)

2. ulepszone – jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na ulepszenie stanowiły co najmniej 30 % wartości początkowej (budynki i budowle) lub 20% (środki transportu i inne ŚT)

Amortyzacja jednorazowa de minimis 50.000 eur

Jednorazowa amortyzacja obejmuje środki trwałe – zarówno nowe, jak i używane – zaliczone do grupy 3–8 Klasyfikacji Środków Trwałych, z wyłączeniem samochodów osobowych. Dotyczy on tzw. małych podatników oraz podatników, którzy w danym roku rozpoczną prowadzenie działalności.

Jednorazowe odpisy amortyzacyjne w roku podatkowym nie mogą łącznie przekroczyć równowartości 50.000,00 euro.

Limit przysługuje jednokrotnie, tzn. że w roku kolejnym kontynuacja amortyzacji danych środków trwałych objętych amortyzacją de minimis, a nie zamortyzowanych do końca następuje już na zasadach amortyzacji liniowej lub stawki degresywnej

Metoda naturalna

W metodzie naturalnej okresowy odpis amortyzacyjny szacuje się przez porównanie wykorzystania amortyzowanego składnika majątku (najczęściej jego produkcji lub czasu pracy w przypadku maszyn produkcyjnych lub ilości przejechanych kilometrów dla środków transportu) z określoną przez producenta maksymalną zdolnością produkcyjną w ciągu całego okresu życia. Nie funkcjonuje od 1 września 2007 r.

2. Wpływ opodatkowania na kształtowanie struktury kapitału - Magdalena Jasiek

Struktura kapitału to relacja kapitału własnego i obcego w kapitale powierzonym przedsiębiorstwu przez jego właścicieli i wierzycieli. Dobranie proporcji poszczególnych składników, tak aby w konsekwencji osiągnąć cel, którym najczęściej jest maksymalizacja wartości przedsiębiorstwa, jest zadaniem stojącym przed osobami zarządzającymi finansami jednostki. Wśród korzyści wynikających z wykorzystanie dłużnych form finansowania przede wszystkim wymienia się korzyść podatkową. W sytuacji, gdy możliwym jest pomniejszenie podstawy opodatkowania o koszty finansowe, dług może okazać się tańszym źródłem finansowania aniżeli finansowanie kapitałami własnymi. Odsetkowe korzyści podatkowe zwiększają wartość zadłużonego przedsiębiorstwa i tym samym odgrywają znacząca rolę przy optymalizacji struktury. O tym jak wysokie będą korzyści wynikające z tzw. tarczy podatkowej zależy od stawki opodatkowania.

Według koncepcji F. Modiglianiego i M. Millera, optymalna struktura kapitału jest osiągana wówczas gdy krańcowa wartość aktualna efektu tarczy podatkowej z dodatkowego długu jest równa krańcowej wartości aktualnej kosztu trudności finansowych wynikających z dodatkowego długu.

Model Modiglianiego i Millera opiera się na następujących założeniach:

- nie występują koszty maklerskie.

- nie ma podatków od osób fizycznych.

- inwestorzy mogą pożyczać na tę samą stopę procentową co spółki.

- inwestorzy dysponują taka samą jak zarząd informacją o przyszłych możliwościach inwestycyjnych firmy.

- użycie długu nie ma wpływu na EBIT.

Dług może być tańszym źródłem finansowania niż kapitał własny wszędzie tam gdzie przepisy zezwalają, by koszty finansowe pomniejszały podstawę opodatkowania. Korzyść podatkową wynikająca z finansowania formy długiem można obliczyć na dwa sposoby. Po pierwsze można skalkulować wartość obecną oszczędności podatkowej z tytułu płaconych odsetek i dodać ja do wartości firmy. Po drugie, można skalkulować oszczędność podatkową jako różnicę pomiędzy stopą oprocentowania sługi przed opodatkowaniem i po nim.

Podatki a optymalna struktura finansowania.

Jeśli inne czynniki pozostają bez zmian, korzyść podatkowa rośnie wraz ze wzrostem stopy opodatkowania, W związku z tym można wyróżnić 4 ogólne wnioski dotyczące wskaźników zadłużenia firm:

1. Wskaźnik zadłużenia firmy z wyższą stopą opodatkowania powinien być wyższy niż wskaźnik zadłużenia firm porównywalnych, płacących niższe stawki podatkowe.

2. Firmy mające duże tarcze podatkowe niezwiązane z zadłużeniem (na przykład w postaci wysokiej amortyzacji) powinny korzystać z długu mniej intensywnie niż inne przedsiębiorstwa.

3. Jeśli stopa opodatkowania rośnie wraz z czasem, można oczekiwać, że wskaźnik zadłużenia także wzrośnie, odzwierciedlając wysoką korzyść podatkową z finansowania firmy długiem.

4. Trudno jest porównać wskaźniki zadłużenia firm w różnych krajach, lecz ogólnie można powiedzieć, ze wskaźniki zadłużenia są wysokie w krajach oferujących duże korzyści podatkowe wynikające z zadłużenia.

[Źródło: A. Damodaran, Finanse Korporacyjne.

3. Metody kalkulacji i struktura jednostkowego kosztu wytworzenia - Magda Kwiatkowska

Kalkulacja jest to procedura ustalania kosztu jednostki kalkulacyjnej (jednostkowego kosztu wytworzenia wyrobu gotowego). Pierwszą rzeczą jest ustalenie przedmiotu kalkulacji, czyli obiektu lub grupy obiektów, którego będziemy ustalać koszt wytworzenia, wyrażonych w odpowiedniej jednostce naturalnej lub umownej gdy nie da się określić w racjonalny sposób jednostki miary. Oprócz kalkulacji kosztów jednostkowych dla wyrobów gotowych liczy się także koszt dla półfabrykatów. Sposób prowadzenia kalkulacji oraz analitycznego grupowania kosztów jest uzależniony od rodzaju produkcji oraz jej organizacji, która wywiera wpływ na organizację rachunku kosztów.

Rodzaje kalkulacji:

• Wstępna – koszt planowany jednostki kalkulacyjnej

• Wynikowa – koszt rzeczywisty jednostki kalkulacyjnej

Metody kalkulacji kosztów:

I. Kalkulacja podziałowa:

1. Podziałowa prosta (produkcja masowa jednorodna)

2. Podziałowa ze współczynnikami (produkcja masowa różnorodna)

3. Fazowa /procesowa (produkcja masowa wieloseryjna)

II. Kalkulacja doliczeniowa (zleceniowa)

1. Zleceniowa (produkcja jednostkowa)

2. Asortymentowa (produkcja seryjna)

III. Rachunek kosztów działań ABC

Kalkulacyjna struktura kosztów:

+ Koszty bezpośrednie :

o Materiały bezpośrednie

o Robocizna bezpośrednia

o Pozostałe koszty bezpośrednie (np. obróbka obca)

+ Koszty pośrednie produkcyjne (wydziałowe)

= Techniczny koszt wytworzenia ( koszty pełne produkcyjne)

+ Koszty zarządu (ogólnozakładowe)

= Pełen Koszt Wytworzenia

Robocizna bezpośrednia + Koszty wydziałowe = Koszty przerobu

Materiały bezpośrednie + Koszty przerobu = Techniczny koszt wytworzenia

Techniczny koszt wytworzenia + Koszty zarządu = Pełen Koszt Wytworzenia

I. 1. Kalkulacja podziałowa prosta

Kalkulacja podziałowa jest najprostszą i najstarszą metodą kalkulacji. Jest stosowana w przypadku produkcji prostej, masowej, gdy wyroby są wytwarzane w jednym nieprzerywalnym cyklu produkcyjnym np. produkcja opakowań. Kalkulacja podziałowa charakteryzuje się kilkoma odmianami (w zależności od sposobu kalkulacji kosztu produkcji w toku). Wspólną cechą wszystkich odmian kalkulacji podziałowej jest to, że uzyskuje się zawsze przeciętny koszt wytworzenia przedmiotu kalkulacji w każdym okresie sprawozdawczym.

I.2. Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami

Stosowana w przypadku produkcji masowej kilku asortymentów wyrobów, w podobnym procesie

produkcyjnym i z wykorzystaniem tych samych materiałów podstawowych, w wyniku otrzymuje się produkty różniące się między sobą właściwościami (najczęściej wielkością), np. kosmetyki, produkcja wyrobów szklanych.

Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami polega na tym, że wytworzone produkty na podstawie współczynników przeliczeniowych sprowadza się do wspólnego mianownika, ustalając w ten sposób ilość wytworzonych jednostek umownych.

Współczynnik jest wielkością określającą wzajemną relację kosztów wytworzenia kilku podobnych produktów. Od wyboru współczynnika zależeć będzie ustalenie kosztu jednostkowego. Współczynnik ten można ustalić np. na podstawie wagi wyrobów, ich rozmiarów czy czasu pracy przeznaczonego na wytworzenie danego produktu.

I.3. Kalkulacja podziałowa fazowa/ procesowa,

Ma zastosowanie w produkcji masowej i wieloseryjnej, gdy proces produkcyjny przebiega w kilku następujących po sobie fazach.

W kalkulacji procesowej oddzielnie obejmuje się koszty materiałów i koszty przerobu. Koszty materiałów ujmuje się bezpośrednio na karcie kalkulacyjnej wyrobu, a koszty przerobu gromadzi się według poszczególnych procesów.

• Metoda półfabrykatowa (narastający koszt jednostkowy po każdej fazie)

• Metoda bezpółfabrykatowa (koszt jednostkowy osobno dla każdej fazy, potem sumowanie)

II.1. Kalkulacja doliczeniowa

Kalkulacja doliczeniowa jest stosowana w produkcji złożonej, przechodzącej skomplikowane procesy technologiczne w wielu wydziałach. Podstawową zasadą tej metody jest grupowanie kosztów rodzajowych według możliwości przypisania ich do określonego wyrobu:

• koszty bezpośrednie – dają się przyporządkować poszczególnym przedmiotom kalkulacji,

• koszty pośrednie – rozlicza się metodą pośrednią, zwykle za pomocą tzw. kluczy podziałowych

Do kosztów pośrednich zaliczane są: koszty pośrednie produkcji ( wydziałowe, zarządu) i koszty pośrednie obrotu ( zakupu, sprzedaży).

Jako klucze podziałowe kosztów pośrednich są wykorzystywane wielkości wyrażone ilościowo, np. liczba roboczogodzin lub maszynogodzin, albo wartościowo, np. płace bezpośrednie, materiały bezpośrednie czy też suma bezpośrednich kosztów jednostek kalkulacyjnych.

• Kalkulacja zleceniowa ma zastosowanie głównie w przypadku produkcji jednostkowej i małoseryjnej, niepowtarzalnej w długich odstępach czasowych. Dla każdego zlecenia otwiera się odrębną ewidencję (kartę kalkulacyjną), na której gromadzi się koszty bezpośrednie zlecenia. Następnie do tych kosztów dolicza się koszty pośrednie produkcji.

• Kalkulacja asortymentowa stosowana jest w jednostkach realizujących produkcję średnio seryjną i wieloseryjną. Prowadzona jest ewidencja analityczna dla każdego asortymentu produktów, a nie pojedynczych produktów. Metodyka doliczania kosztów pośrednich jest taka sama, jak w przypadku kalkulacji doliczeniowej zleceniowej.

III. Rachunek kosztów działań ABC

Metoda pomiaru i kalkulacji kosztów która polega na rozliczeniu kosztów pośrednich produkcji na określone obiekty kosztów (klienci, kanały dystrybucji) nie za pomocą kluczy podziałowych jak to ma miejsce w kalkulacji doliczeniowej, ale na podstawie nośników kosztów zasobów i nośników kosztów działań. Wymaga poznania przyczynowo – skutkowych relacji między czynnikami powstawania kosztów a działaniami.

4. Rachunek kosztów pełnych i rachunek kosztów zmiennych - Anna Osajda

Rachunek kosztów pełnych – jest to historycznie najstarszy rachunek, w którym wszystkie koszty dotyczą produkowanych wyrobów. Rachunek ten generuje koszty wg miejsca powstania wyrobów.

Cechy charakterystyczne rachunku kosztów pełnych:

- dzieli koszty na bezpośrednie i koszty pośrednie,

- wycenia wyroby na podstawie technicznego kosztu wytworzenia,

- koszty pośrednie rozliczane są za pomocą klucza podziałowego proporcjonalnie do kosztów bezpośrednich,

- na wysokość ponoszonych kosztów wpływa tylko i wyłącznie jedna zmienna, czyli wielkość produkcji.

Rachunek ten ma w Polsce charakter obowiązkowy zgodnie z Ustawą o rachunkowości. Wadą tego rachunku jest to, że najczęściej zakłada, iż przedsiębiorstwo w całości wykorzystuje swoje zdolności produkcyjne (przyjęte założenie, że wielkość produkcji jest równa wielkości sprzedaży).W warunkach gospodarki rynkowej gdzie firma napotyka na barierę zbytu wówczas rachunek ten zniekształca kalkulację wyrobu, z tym samym uzyskiwanych wyników finansowych.

Zalety rachunku kosztów pełnych:

• w długim okresie wszystkie koszty powinny być zwrócone przez przychody, co ułatwia znajomość kosztów pełnych w długookresowej polityce cen;

• generowanie informacji dla przemysłów stosujących formułę "koszt plus" dla ustalenia ceny wyjściowej;

• łagodzenie wpływu sezonowości na wynik finansowy przy produkcji sezonowej poprzez aktywowanie kosztów stałych w zapasach;

Wady rachunku kosztów pełnych:

· generowanie informacji głównie dla wyceny produktów i wyróżnianie zbiorów kosztów ze względu na ich podział, tj. koszty bezpośrednie, koszty pośrednie, pełny koszt jednostkowy i zysk, bez względu na stopień wykorzystania zdolności wytwórczych;

· grupowanie kosztów w przekroju miejsc ich powstania według kryteriów kalkulacyj­nych, a pomijanie grupowania podmiotowego według ośrodków odpowiedzialności z wyodrębnieniem według stopnia ich zmienności i zakresu możliwości kontroli;

· orientowanie się decydentów na produkcję, a nie na rynek;

· ograniczona przydatność dla podejmowania decyzji w krótkim okresie;

Rachunek kosztów zmiennych – związany jest z nowoczesnym ujęciem kosztów dla celów sprawozdawczości wewnętrznej (rachunek ten nie jest uregulowany żadnymi przepisami prawa). Według tego rachunku na wyrób gotowy przypisuje się rzeczywiście poniesione koszty zmienne. Natomiast koszty stałe traktowane są jako koszty gotowości (koszty okresu), dlatego nie mają one wpływu na działalność operacyjną związaną z kalkulacją wyrobów.

W rachunku tym podstawowym kryterium opłacalności jest marża brutto, która ustalana jest jako różnica między ceną, a kosztem zmiennym wyrobu. Oznacza to, że w krótkim okresie przedsiębiorstwo w warunkach konkurencji by móc utrzymać się na rynku powinno pokryć koszty zmienne. Zaletą tego rachunku jest to, że jest przydamy do podejmowania decyzji krótkoterminowych. Poza tym jedyna zmienna, która wpływa na wysokość kosztów to wielkość sprzedaży, co oznacza, że rachunek ten uwzględnia różnicę jaka może występować między wielkością produkcji, a wielkością sprzedaży.

Zalety rachunku kosztów zmiennych:

· generowanie informacji bardziej użytecznych w procesie podejmowania decyzji;

· eliminowanie wpływu zmiany zapasów na wynik finansowy (zysk zmienia się odpowiednio do zmian sprzedaży w krótkim okresie);

· ułatwienie stosowania analizy progu rentowności poprzez dostarczanie informacji o kosztach zmiennych, kosztach stałych i marży brutto na pokrycie kosztów stałych i zysku;

· ułatwienie oceny osiąganych wyników (zysku czy marży brutto) przez linie produkcyjne i ośrodki odpowiedzialności ze względu na nie zniekształcanie przez umowne grupowanie i rozliczanie kosztów pośrednich;

· ułatwia różnicowanie cen sprzedaży - pozwala zmierzyć wpływ cen na osiąganą marżę brutto, podaje dolną i górną granicę ceny oraz opłacalność produktów i rynków zbytu;

· wcześniejsze sygnalizowanie niż w przypadku rachunku kosztów pełnych ewentualnego spadku popytu przy dotychczasowej cenie i pozwalanie na szybkie różnicowanie cen i

dostosowanie się przedsiębiorstwa do rynku;

Wady rachunku kosztów zmiennych:

• nie spełnianie zasady współmierności przychodów i kosztów, wymaganej w rachunkowości finansowej i sprawozdaniach finansowych;

• umożliwienie występowania trudności w podziale kosztów na zmienne i stałe;

• mała przydatność w procesie podejmowania decyzji długookresowych;

• rosnący udział kosztów stałych;

Rachunek kosztów pełnych	Rachunek kosztów zmiennych
Zestawia koszty pełne z przychodami, co powoduje wnioskowanie na pod­stawie zdeformowanego kosztu jedno­stkowego;	Zestawia przychody z kosztami zmien­nymi, co pozwala na korzystanie z ma­rży na pokrycie w rachunkach optyma­lizacyjnych;
Zachowuje relacje między produkcją i sprzedażą w długim okresie. Jest nieelastyczny w decyzjach krótkoter­minowych;	Jest elastyczny w decyzjach krótkiego okresu;
Jest nastawiony na kontrolę procesów produkcji i dokładność;	Jest prosty i daje sygnały alarmowe o zachowaniu rynku;
Pozwala na wybór zadawalających wyników w długim okresie;	Pozwala na poszukiwanie optymal­nych wyborów;
Jest przydatny w planowaniu długo­okresowym;	Jest przydatny w krótkookresowym planowaniu i kontroli oraz podejmo­waniu decyzji;
Służy sprawozdaniom finansowym ze­wnętrznym;	Służy sprawozdaniom wewnętrznym, kontrolno-wynikowym;
Wynik zależy od wielkości sprzedaży i zapasu produkcji, co może przejawić się w spadku zysku przy wzroście sprzedaży w kolejnych okresach;	Wynik jest funkcją sprzedaży, co oz­nacza, że wzrost sprzedaży przy stałej strukturze kosztów i stałej cenie powo­duje wzrost zysku.

5. Udział agentów i brokerów ubezpieczeniowych w dystrybucji produktu ubezpieczenia – uwarunkowania prawne i organizacyjne - Rafał Boroda

https://www.sendspace.com/file/kab3f1 (nie przeklejają mi się tutaj “obrazki”)

6. Uczestnicy polskiego rynku kapitałowego – rodzaje, podział i działalność na poszczególnych rynkach- Monika Witkowska

KNF: Rynek kapitałowy - to rynek instrumentów finansowych określanych jako średnio i długoterminowe, ponieważ okres do ich wykupu wynosi co najmniej 1 rok albo nie jest z góry określony. Średnio- i długoterminowy charakter tych instrumentów sprawia, że służą one do pozyskiwania środków przeznaczonych przede wszystkim do finansowania inwestycji, rzadziej natomiast potrzeb bieżących. W ramach rynku kapitałowego wyróżnia się rynek papierów wartościowych oraz rynek kredytów długoterminowych.

Źródło: GPW

Komisja Nadzoru Finansowego

· Komisja Nadzoru Finansowego jest organem administracji publicznej sprawującym w Polsce państwowy nadzór nad rynkiem finansowym.

· Celem nadzoru jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku kapitałowego oraz budowanie zaufania i ochrona słusznych interesów jego uczestników, poprzez zapewnienie stabilności, bezpieczeństwa i przejrzystości rynku.

· Podmioty rynku kapitałowego podlegające nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego (m.in.):

1. emitenci dokonujący publicznych emisji papierów wartościowych lub znajdujących się w obrocie regulowanym;

2. firmy inwestycyjne (domy maklerskie, banki prowadzące działalność maklerską, mające oddział w Polsce zagraniczne firmy inwestycyjne);

3. towarzystwa funduszy inwestycyjnych;

4. fundusze inwestycyjne;

5. depozytariusze;

6. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie SA;

7. Towarowa Giełda Energii SA;

8. BondSpot SA;

9. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych SA;

10.Izba Rozliczeniowa Giełd Towarowych SA;

11.maklerzy papierów wartościowych i maklerzy giełd towarowych;

12.doradcy inwestycyjni;

13.agenci firm inwestycyjnych.

· W ramach nadzoru nad rynkiem kapitałowym KNF m.in.:

a. udziela zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej,

b. zatwierdza prospekty emisyjne i memoranda informacyjne,

c. licencjonuje maklerów i doradców inwestycyjnych.

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie

· Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie SA organizuje obrót instrumentami finansowymi na rynku regulowanym i w alternatywnym systemie obrotu.

· Transakcje na rynku kasowym są przeprowadzane przy zapewnieniu koncentracji w -jednym miejscu i czasie ofert kupujących i sprzedających w celu wyznaczenia kursu i realizacji transakcji.

· Na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie działają następujące rynki zorganizowane:

1. Główny Rynek – rynek regulowany, na którym odbywa się obrót:

a. akcjami,

b. prawami do akcji,

c. prawami poboru,

d. certyfikatami inwestycyjnymi,

e. warrantami subskrypcyjnymi,

f. tytułami uczestnictwa ETF,

g. produktami ustrukturyzowanymi,

h. instrumentami pochodnymi.

· W ramach Głównego Rynku funkcjonują dwa rynki.

a. Rynek Podstawowy. Jest to rynek urzędowy, będący rynkiem oficjalnych notowań giełdowych. Do obrotu na rynku podstawowym kwalifikowane są papiery wartościowe spełniające kryteria odpowiedniej wartości i rozproszenia, których emitenci ogłaszali sprawozdania finansowe za ostatnie trzy lata.

b. Rynek Równoległy. Na rynku równoległym notowane są papiery wartościowe najmniejszych spółek i o niższym, niż na Rynku Podstawowym, rozproszeniu akcji.

· Notowania akcji na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie są prowadzone w systemie notowań ciągłych oraz systemie jednolitego kursu (fixing).

· Jako podstawowe kryterium wyboru systemu notowań przyjmuje się płynność obrotów akcjami spółki.

· Dla najmniej płynnych akcji fixing odbywa się jeden raz, a dla bardziej płynnych dwa razy w czasie trwania sesji.

· Akcje spółek notowanych na Rynku Podstawowym kwalifikowane są do następujących segmentów: MINUS 5, 5 PLUS, 50 PLUS i 250 PLUS. Jako kryterium zaliczania spółek do poszczególnych segmentów przyjmuje się wartość kapitalizacji spółki, liczonej jako średnia arytmetyczna kapitalizacji z 3 ostatnich miesięcy.

a. Segment MINUS 5: zalicza się akcje spółek, których kapitalizacja jest niższa niż równowartość 5 mln euro,

b. Segment 5 PLUS: zalicza się akcje spółek, których kapitalizacja stanowi równowartość od 5 do 50 mln euro,

c. segment 50 PLUS: zalicza się akcje spółek, których kapitalizacja stanowi równowartość od 50 do 250 mln euro,

d. segment 250 PLUS: zalicza się akcje spółek, których kapitalizacja jest wyższa niż równowartość 250 mln euro.

2. NewConnect – rynek małych i średnich spółek, funkcjonujący poza rynkiem regulowanym, w formule alternatywnego systemu obrotu.

· Na NewConnect może być prowadzony obrót:

a. akcjami,

b. prawami do akcji,

c. prawami poboru.

· Może być też prowadzony obrót innymi instrumentami finansowymi o charakterze udziałowym.

· Z założenia służy wspomaganiu w pozyskaniu kapitału dla rozwoju dynamicznych spółek, szczególnie z sektora nowoczesnych technologii.

· Notowania papierów wartościowych są prowadzone w systemie notowań ciągłych.

3. Catalyst – Giełda prowadzi segment detaliczny, obejmujący rynek regulowany oraz rynek funkcjonujący w formule alternatywnego systemu obrotu. Na obu tych rynkach w systemie notowań ciągłych prowadzony jest obrót:

a. obligacjami korporacyjnymi,

b. komunalnymi,

c. spółdzielczymi,

d. skarbowymi,

e. listami zastawnymi.

Towarowa Giełda Energii

Spółka Towarowa Giełda Energii SA, jako podmiot należący do Grupy Kapitałowej GPW, prowadzi działalność na rynku poee Rynek Energii GPW. Przedmiotem tej działalności jest obrót energią elektryczną, gazem ziemnym oraz prawami majątkowymi do świadectw

BondSpot

Spółka BondSpot S.A. jest podmiotem należącym do Grupy Kapitałowej GPW. W ramach prowadzonej działalności BondSpot prowadzi następujące rynki obrotu dłużnymi papierami wartościowymi:

1. Regulowany Rynek Pozagiełdowy.

· W ramach tego rynku jest prowadzona platforma hurtowego obrotu dłużnymi papierami wartościowymi na Catalyst.

· Jest to rynek kierowany cenami.

2. Alternatywny system obrotu.

· W ramach tego rynku jest prowadzona platforma hurtowego obrotu dłużnymi papierami wartościowymi na Catalyst. Zasady ustalania kursów są analogiczne, jak na Rynku Głównym Giełdy.

3. Rynek Treasury BondSpot Poland.

· Stanowi integralną część systemu obrotu papierami skarbowymi w Polsce.

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych

· Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych SA, jako podmiot należący do Grupy Kapitałowej GPW, jest centralną instytucją prowadzącą i nadzorującą system depozytowo-rozliczeniowy w zakresie obrotu instrumentami finansowymi w Polsce.

· Depozyt papierów wartościowych, polega na rejestracji oraz przechowywaniu zdematerializowanych papierów wartościowych na kontach depozytowych Uczestników Krajowego Depozytu.

· Rozrachunek oznacza zapis papierów wartościowych dokonywany na kontach ewidencyjnych na podstawie transakcji zawartych na rynku regulowanym, w alternatywnym systemie obrotu oraz poza rynkiem zorganizowanym.

· Inne zadania Krajowego Depozytu:

a. dematerializacja papierów wartościowych,

b. nadawanie kodów instrumentom finansowym ISIN i CFI,

c. obsługa zobowiązań emitentów (dywidendy, odsetki od obligacji),

d. sporządzanie list uprawnionych do uczestnictwa w Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy,

e. operacje na papierach wartościowych (split, scalanie, asymilacja).

Izba rozliczeniowa KDPW_CCP

Spółka KDPW_CCP SA, jako podmiot należący do Grupy Kapitałowej KDPW, prowadzi izbę rozliczeniową KDPW_CCP, realizującą rozliczenia i gwarantowanie rozliczeń transakcji na instrumentach finansowych.

Bank rozliczeniowy

· Funkcję banku rozliczeniowego pełni Narodowy Bank Polski.

· W ramach umowy zawartej z Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych oraz umów z uczestnikami lub płatnikami prowadzi rachunki pieniężne uczestników.

· Narodowy Bank Polski działając na podstawie dyspozycji Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych dokonuje odpowiednich przelewów pomiędzy rachunkami pieniężnymi uczestników.

· Rachunek pieniężny uczestnika Krajowego Depozytu jest:

a. uznawany kwotą stanowiącą nadwyżkę należności pieniężnych nad zobowiązaniami, albo

b. obciążany kwotą stanowiącą nadwyżkę zobowiązań pieniężnych nad należnościami,

podlegającymi wykonaniu w ramach tej samej sesji rozrachunkowej (kompensacja) .

Firmy inwestycyjne

Firmą inwestycyjną jest:

a. dom maklerski,

b. bank prowadzący działalność maklerską (w formie biur maklerskich),

c. zagraniczna firma inwestycyjna prowadząca działalność maklerską na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

d. zagraniczna osoba prawna z siedzibą na terytorium państwa należącego do OECD lub WTO, prowadząca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność maklerską.

· Prowadzenie działalności maklerskiej wymaga zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego, która sprawuje stały nadzór nad licencjonowanymi podmiotami maklerskimi.

· Firma inwestycyjna prowadzi działalność maklerską, która może obejmować m.in.:

a. przyjmowanie i przekazywanie do realizacji zleceń kupna i sprzedaży instrumentów finansowych,

b. zarządzanie portfelami instrumentów finansowych,

c. doradztwo inwestycyjne, oferowanie instrumentów finansowych,

d. pełnienie funkcji subemitenta usługowego lub inwestycyjnego,

e. prowadzenie rachunków papierów wartościowych,

f. sporządzanie analiz,

g. rekomendacji dotyczących instrumentów finansowych;

Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych

· Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych jest podmiotem finansowym w formie spółki akcyjnej, którego przedmiotem działalności jest tworzenie funduszy inwestycyjnych lub funduszy zagranicznych i zarządzanie nimi, w tym pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa.

· Może też zarządzać zbiorczym portfelem papierów wartościowych lub portfelami instrumentów finansowych jak również świadczyć usługi doradztwa inwestycyjnego.

· Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych jest organem zarządzanych funduszy inwestycyjnych oraz reprezentuje je wobec osób trzecich. Zgodę na utworzenie Towarzystwa wydaje Komisja Nadzoru Finansowego, która następnie nadzoruje jego działalność.

Depozytariusze

· Funkcję Depozytariusza może pełnić, za zgodą KNF, bank posiadający wymagane kapitały własne lub zagraniczna instytucja kredytowa.

· Podmiot ten w zakresie swej działalności podlega nadzorowi KNF.

· Podstawowym zadaniem Depozytariusza jest zapewnienie bezpieczeństwa aktywów funduszy inwestycyjnych i otwartych funduszy emerytalnych oraz wykonywanie zgodnych z prawem i statutem funduszu poleceń wydawanych przez fundusz inwestycyjny.

· Depozytariusz odpowiedzialny jest za prawidłowe ustalanie wartości aktywów netto funduszu, a jego obowiązki obejmują:

a. prowadzenie rejestru aktywów funduszu inwestycyjnego;

b. prowadzenie i monitorowanie rachunku, na którym dokonywane są rozliczenia z osobami nabywających jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne funduszy inwestycyjnych;

c. potwierdzanie prawidłowości wyceny aktywów netto funduszy oraz wartości jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych;

d. zapewnienie terminowych rozliczeń funduszu;

e. zapewnienie zgodnego z prawem i statutem wykorzystania dochodów funduszu.

Agenci Transferowi

Agent Transferowy jest podmiotem prowadzącym indywidualne konta uczestników funduszy. Na podstawie zawartej umowy z Towarzystwem Funduszy Inwestycyjnych, Agent Transferowy dokonuje przeliczenia wpłacanych przez uczestników funduszu środków pieniężnych na jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne po aktualnej ich wartości. W przypadku umarzania jednostek uczestnictwa lub wykupywania certyfikatów inwestycyjnych ich wartość jest przeliczana na środki pieniężne, które są przekazywane uczestnikom funduszy.

Fundusze inwestycyjne

· Fundusz inwestycyjny jest podmiotem posiadającym osobowość prawną, którego wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego lub niepublicznego proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych.

· Lokaty funduszu mogą obejmować instrumenty finansowe i inne prawa majątkowe.

· Fundusz inwestycyjny jest tworzony przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, które jest jego organem, zarządza nim i reprezentuje w stosunkach z osobami trzecimi.

· Wyróżnia się: fundusze inwestycyjny otwarte, specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte, fundusze inwestycyjne zamknięte.

· Fundusz nie gwarantuje osiągnięcia celu inwestycyjnego.

Emitenci

· Emitentem jest podmiot dokonujący emisji instrumentów finansowych we własnym imieniu.

· Celem emisji akcji lub obligacji zamiennych na akcje jest pozyskanie środków zwiększających kapitał zakładowy. Poprzez emisję obligacji emitent pozyskuje kapitał dłużny.

· Emisja może mieć charakter niepubliczny lub publiczny.

· Warunkiem przeprowadzenia publicznej emisji jest sporządzenie i uzyskanie zatwierdzenia przez KNF prospektu emisyjnego lub memorandum informacyjnego.

Maklerzy papierów wartościowych

· Maklerem papierów wartościowych jest osoba fizyczna, wpisana na listę maklerów papierów wartościowych prowadzoną przez KNF po spełnieniu określonych ustawowo wymogów, w tym w zakresie wiedzy o rynku kapitałowym.

· Makler jest upoważniony do wykonywania czynności maklerskich prowadzonych przez firmę inwestycyjną w zakresie:

a. przyjmowania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych i ich wykonywania,

b. działalności firmy inwestycyjnej na rachunek własny,

c. pełnienia funkcji oferującego i subemitenta,

d. przechowywania lub rejestrowania instrumentów finansowych, w tym prowadzenia rachunków papierów wartościowych i rachunków zbiorczych

e. rachunków pieniężnych, organizowania alternatywnego systemu obrotu, wykonywania czynności doradztwa inwestycyjnego.

· Członek giełdy jest obowiązany do wyznaczenia maklerów giełdowych upoważnionych w jego imieniu do przekazywania na giełdę, modyfikowania i anulowania zleceń maklerskich.

Doradcy inwestycyjni

· Doradcą inwestycyjnym jest osoba fizyczna, wpisana na listę doradców inwestycyjnych prowadzoną przez KNF

· Doradca inwestycyjny jest uprawniony do wykonywania czynności maklerskich polegających na zarządzaniu portfelami instrumentów finansowych na zlecenie oraz do wykonywania czynności doradztwa inwestycyjnego.

· Jest on również uprawniony do zarządzania aktywami funduszy inwestycyjnych.

Inwestorzy

· Inwestorem jest osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, na rzecz której firma inwestycyjna świadczy usługi maklerskie, m.in. w zakresie przyjmowania i przekazywania do realizacji zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, jak również prowadzenia rachunków papierów wartościowych.

Źródło: GPW + KNF

Klasyfikacja rynku kapitałowego

Kryterium sfery obrotów dzieli rynek na dwa segmenty:

• rynek publiczny,

• rynek niepubliczny.

Rynek publiczny jest to część rynku kapitałowego, gdzie emitent bądź inny podmiot składa ofertę nabycia papierów wartościowych skierowaną co najmniej do 100 osób lub do nieoznaczonego adresata. Zainteresowane podmioty mogą skorzystać z oferty na ogólnie określonych warunkach. Warunki nabywania papierów wartościowych muszą być jednakowe dla każdego zainteresowanego, emitent jest zobowiązany ujawnić swoją sytuację prawną i finansową, tak aby mogli oni podjąć decyzję inwestycyjną przy pełnej wiedzy o nabywanych papierach wartościowych oraz emitencie.

Rynek niepubliczny to rynek, na którym są zawierane transakcje indywidualne pomiędzy emitentem oraz inwestorami lub między inwestorami. Obrót na tym rynku dokonuje sie bez pośrednictwa Giełdy Papierów Wartościowych. Oferta nabycia akcji czy dłużnych papierów wartościowych jest kierowana bezpośrednio do wybranych inwestorów w liczbie nie większej niż 99. Cena, warunki sprzedaży i nabycia instrumentów finansowych moga być ustalane indywidualnie dla każdej transakcji.

Kryterium emisji i rozprzedania dzieli rynek na:

• rynek pierwotny,

• rynek wtórny

Rynek pierwotny jest to część rynku kapitałowego, gdzie nabycie papierów wartościowych proponuje ich emitent. Czynności związane z wprowadzeniem instrumentów finansowych rynek przeprowadzane są za pośrednictwem wybranego przez emitenta biura maklerskiego. Jego zadaniem jest m.in.: opracowanie wymaganego przepisami prawa dokumentu informacyjnego, wybór sposobu przeprowadzenia emisji oraz wyznaczenie ceny emisyjnej.

Oferowanie papierów wartościowych na rynku wtórnym odbywa sie przez podmioty inne niż emitent. Na rynku wtórnym nie występuje zasilenie emitenta w kapitał lecz obrót papierami wśród inwestorów. Na rynku wtórnym podlegają dyskontowaniu wszystkie informacje dostępne dla inwestorów i następuje rynkowa wycena danych walorów.

7. Podejście opcyjne do oceny projektów inwestycyjnych - Sylwester Ogłaza

Przydatność podejścia opcyjnego do oceny efektywności inwestycji rzeczowych wynika
z niedoskonałości klasycznych metod stosowanych do analizy strategicznych projektów
w warunkach narastającego ryzyka.

Rodzaje opcji rzeczywistych (rzeczowych, realnych):

1) Opcja opóźnienia (opcja odłożenia w czasie). Dotyczy przedsięwzięć, których odroczenie realizacji w czasie pozwala na zmniejszenie ryzyka z nimi związanego, lub takich, których uruchomienie wiąże się z pozyskaniem koncesji, patentu itp.. Decyzję o realizacji projektu podejmuje się, gdy wartość korzyści z projektu (wartość instrumentu bazowego) przekroczy określony poziom (ang. treshold), wyższy od samej tylko kwoty nakładu inwestycyjnego (ceny wykonania). Jest tak dlatego, że podejmując projekt inwestor nie tylko ponosi nakład inwestycyjny, ale pozbawia się możliwości podjęcia tego projektu w przyszłości, kiedy sytuacja rynkowa może być bardziej korzystna. Innymi słowy realizując projekt inwestor uzyskuje NPV jednak pozbawia się opcji, która właśnie została wykonana. Powstrzymując się zaś od inwestowania inwestor ponosi wprawdzie koszt utraconych korzyści w związku z brakiem decyzji o realizacji projektu, jednak cały czas ma możliwość uzyskania NPV oraz dodatkowej premii w przyszłości. Owa premia wynika z faktu, że w przyszłości korzyści z projektu mogą wzrosnąć. Premia ta jest więc wartością opcji opóźnienia realizacji projektu. W celu podjęcia decyzji inwestycyjnej maksymalizującej wartość projektu, w każdym okresie spodziewana korzyść z przesunięcia projektu w czasie, porównywana jest z kosztem czekania traktowanego jako koszt utraconych w tym czasie korzyści (nieuzyskanego strumienia gotówki). Decyzja o wykonaniu opcji inwestowania jest podejmowana, gdy wartość wewnętrzna opcji zrówna się z jej wartością całkowitą. Innymi słowy, do realizacji projektu dochodzi wtedy, gdy krańcowe wartości korzyści i kosztu zrównają się. Jako termin wygaśnięcia opcji można przyjąć moment, poza który nie można już odsuwać ewentualnej realizacji projektu.

2) Opcje zmiany skali działalności (rozszerzenia lub zmniejszenia) polegają na tym, że w zależności od sytuacji rynkowej, decydent może rozszerzyć albo zmniejszyć skalę produkcji. Określenie „rozszerzenie skali” można interpretować szeroko. W grę może wchodzić np. zwiększenie produkcji tego samego wyrobu lub rozpoczęcie produkcji nowej odmiany produktu lub też rozpoczęcie produkcji całkiem nowego produktu. Opcja rozszerzenia dotyczy przypadku, gdy działalność gospodarcza jest już prowadzona i chodzi o powiększenie przychodów ze sprzedaży, co wymaga poniesienia określonych nakładów inwestycyjnych. Określenie „opcja rozszerzenia” wywodzi się z analogii zachodzącej między NPV projektu polegającego na rozszerzeniu skali działalności, a finansową, amerykańską opcją kupna. Uzasadnienia dla traktowania opcji rozszerzenia jako opcji amerykańskiej należy upatrywać w tym, że nie jest wyznaczony z góry moment, w którym to rozszerzenie nastąpi. Istota opcji rozszerzenia sprowadza się do tego, że podejmując decyzję w danym momencie czasu, porównuje się korzyści z projektu z uwzględnieniem rozszerzenia po odjęciu nakładu inwestycyjnego na to rozszerzenie, z korzyściami z projektu bez jego rozszerzania. Podobnie, jak w przypadku opcji inwestowania, opcji rozszerzenia nie wykonuje się automatycznie zaraz po tym jak korzyści netto projektu (po odjęciu nakładu inwestycyjnego na rozszerzenie) przekroczą korzyści uzyskiwane bez rozszerzania. Rozszerzenia projektu warto dokonać wtedy, wartość wewnętrzna opcji zrówna się z jej wartością całkowitą, czyli, gdy przyrost korzyści z odsunięcia rozszerzenia skali w czasie zrówna się z krańcowym kosztem czekania (kosztem utraconych korzyści na skutek odsunięcia rozszerzenia skali). Z kolei opcja zmniejszenia skali dotyczy przypadków, gdy ograniczenie do tej pory prowadzonej działalności przynosi korzyść dzięki temu, że korzyści utracone na skutek tego ograniczenia są z nawiązką rekompensowane dzięki alternatywnemu zagospodarowaniu majątku, który do tej pory był wykorzystywany w działalności podlegającej teraz ograniczeniu. Alternatywne zagospodarowanie majątku często polega na jego sprzedaży. Zachodzi analogia między NPV projektu polegającego na zmniejszenia skali działalności a amerykańską opcję sprzedaży. Opcja zmniejszenia skali działalności jest wystawiana na wartość korzyści z projektu. Ceną wykonania jest wartość korzyści przy założeniu alternatywnego zagospodarowania majątku albo też oszczędność na wydatkach inwestycyjnych, gdy w grę wchodzi realizacja projektu w mniejszej skali. Opcję zmniejszenia skali działalności należy wykonać, gdy jej wartość czasowa (różnica między wartością całkowitą i wewnętrzną) wyniesie zero, co oznacza, że przyrost korzyści z odsunięcia zmniejszenia skali zrówna się z krańcowym kosztem czekania (kosztem utraconych korzyści na skutek odsunięcia zmniejszenia skali).

3) Opcja rezygnacji to prawo do rezygnacji z dalszej eksploatacji projektu w sytuacji, kiedy nastąpi wyraźne i długotrwałe pogorszenie sytuacji rynkowej. Inwestor może wówczas przerwać działalność, a majątek związany z projektem sprzedać na rynku wtórnym. Uzasadnienia zastosowania podejścia opcyjnego należy upatrywać w tym, że zachodzi analogia miedzy NPV swoistego projektu polegającego na rezygnacji z dotychczasowej działalności a amerykańską opcją sprzedaży. Rolę instrumentu bazowego pełni wartość korzyści z projektu, a rolę ceny wykonania odgrywa wartość rynkowa składników majątku wykorzystywanych w projekcie. Wykonanie opcji rezygnacji niekoniecznie musi mieć miejsce od razu, jak tylko wartość projektu spadnie poniżej wartości rynkowej składników majątku wykorzystywanych w projekcie. Jeżeli bowiem wartość projektu obniży się do poziomu niewiele niższego od wartości składników majątku, to warto wstrzymać się z wykonaniem opcji rezygnacji licząc na wzrost wartości projektu w przyszłości. Innymi słowy, opcję rezygnacji należy wykonać, gdy jej wartość czasowa (różnica między wartością całkowitą i wewnętrzną) wyniesie zero, co oznacza, że przyrost korzyści z rezygnacji zrówna się z krańcowym kosztem czekania (kosztem utraconych korzyści na skutek odsunięcia decyzji o rezygnacji). Opcja rezygnacji powinna być uwzględniana szczególnie w przypadku projektów wymagających dużych nakładów inwestycyjnych (np. w przemyśle lotniczym, przy budowie autostrad, itp.). Opcja rezygnacji występuje także w przypadku podpisania umowy leasingu operacyjnego. Wykonanie opcji rezygnacji w tym przypadku oznacza zerwanie umowy leasingowej. Skutek zerwania umowy może być taki, że leasingobiorca oddaje właścicielowi przedmiot leasingu i przerywa eksploatację projektu. Model wyceny opcji rezygnacji przedstawili Myers i Majd.

4) Opcja przełączania dotyczy zmiany wykorzystywanych surowców, innych czynników produkcji lub całej technologii. Pojawia się dzięki zastosowaniu takich rozwiązań technicznych, które umożliwiają zmianę wykorzystywanych surowców lub też produkowanych wyrobów w celu dostosowania się do zmieniającej się sytuacji rynkowej. Chodzi o to, że inwestor kosztem zwiększenia nakładu inwestycyjnego uzyskuje możliwość zmiany technologii produkcji. Zmiana technologii będzie zsynchronizowana ze zmianami relacji cen surowców na rynku. Uzasadnienia dla wykorzystania podejścia opcyjnego należy upatrywać w podobieństwie NPV projektu dotyczącego zmiany czynników produkcji, do amerykańskiej opcji sprzedaży. Rolę instrumentu bazowego odgrywa wartość projektu, a rolę ceny wykonania - wartość projektu polegającego na alternatywnym wykorzystaniu surowców, innych czynników produkcji lub też zmianie technologii produkcji. Opcja ta dotyczy branż charakteryzujących się szybkim postępem technicznym, a także sektora energetycznego. W tym ostatnim przypadku, dzięki podejściu opcyjnemu możliwa jest ocena projektów, w których zakłada się możliwość zmiany nośnika energii. Należy dodać, że opcja przełączania jest postrzegana jako uogólnienie innych podstawowych opcji rzeczywistych.

5) Opcja wzrostu związana jest z projektami, realizacja których otwiera przed inwestorem możliwości realizacji następnych projektów związanych z danym. Przykładowo badania naukowe prowadzące do opracowania nowego produktu mogą się przyczynić do uruchomienia produkcji jeszcze jednego nowego produktu. Czasami też decyzję o realizacji projektu charakteryzującego się ujemną wartością NPV, tłumaczy się tym, że realizacja danego projektu stwarza możliwość realizacji następnego projektu. Ten następny projekt postrzegany jest jako opcja inwestowania za cenę poniesienia dodatkowego nakładu, przy czym jego realizacja może (nie musi) nastąpić dopiero po zakończeniu pierwszego projektu. Określenia „opcja wzrostu” używa się jako, że NPV projektu z uwzględnieniem możliwości realizacji następnego projektu podobna jest do europejskiej albo amerykańskiej opcji kupna. Rolę instrumentu bazowego pełni wartość korzyści z dodatkowego projektu, którego realizacja jest możliwa dzięki realizacji projektu pierwotnego. Cenie wykonania odpowiada nakład inwestycyjny niezbędny dla realizacji dodatkowego projektu. Zasady podejmowania decyzji odnoszących się do tego projektu odpowiadają zasadom podejmowania decyzji odnoszących się do opcji kupna.

8. Metody badań stosowane w tzw. finansach empirycznych - Anna Smoczyk

Modele normatywne próbują oceniać zjawiska zachodzące w świecie finansów z punktu widzenia przyjętego (-ych) kryterium (-ów). Zależności formułowane w ramach tych modeli opierają się czasami na nierealistycznych założeniach. Zachodzi zatem potrzeba konfirmacji albo falsyfikacji owych zależności. Może się to dokonać tylko na podstawie masowych danych statystycznych. Rozwój technologii informacyjnych, a także dostęp do elektronicznych baz danych zawierających masowe dane z przedsiębiorstw umożliwiają przeprowadzenie badań prowadzących do ustalenia istotnych statystycznie zależności między wyróżnionymi zmiennymi. Rosnąca liczba publikacji poświęconych empirycznej analizie decyzji inwestycyjnych i finansowych podejmowanych przez firmy świadczy, według B.E.Eckbo [2007] o tym, że takie podejście określane mianem finansów empirycznych zdobywa dominującą pozycję w finansach przedsiębiorstw. Rozwój finansów empirycznych jest efektem konfrontacji dotychczasowego dorobku teoretycznego finansów przedsiębiorstw z masowymi danymi o sytuacji finansowej firm zawartymi w bazach danych utworzonych dla celów analizy tej sytuacji. Finanse empiryczne można określić mianem podejścia opisowego (deskryptywnego). Zadaniem tego podejścia jest szukanie istotnej zależności między wyróżnionymi zmiennymi, a więc odpowiedź na pytanie: jak jest, a nie, jak być powinno. Warto przyjrzeć się wybranym metodom i przykładom podejścia deskryptywnego w finansach przedsiębiorstwa. Jedną z najczęściej stosowanych metod jest metoda analizy zdarzeń (event study metod). Metoda ta pozwala wyizolować zdarzenie i zbadać jego wpływ na sytuację finansową lub decyzje podejmowane przez firmy. Przedmiotem badania,

ze względu na stosunkowo dobrą dostępność danych, są często spółki notowane na giełdzie. Nie istnieje jeden wzorzec procedury analizy zdarzeń do każdego przypadku. Jednakże w metodzie tej wyróżnia się kilka zasadniczych kroków. Mając na uwadze, że metoda analizy zdarzeń bywa często stosowana do badania wpływu określonego zdarzenia na stopy zwrotu z inwestycji, do kroków tych należy zaliczyć

[Gurgul 2006]:

1) definicję zdarzenia oraz określenie okna zdarzenia, czyli stosunkowo niedługiego okresu pokrywającego moment zdarzenia;

2) określenie kryteriów doboru obiektów do badania (np. spółek notowanych na giełdzie);

3) wybór miar określających poziom oczekiwanej (normalnej) i zwyżkowej (nadzwyczajnej stopy zwrotu;

4) oszacowanie parametrów modelu opisującego oczekiwaną stopę zwrotu na podstawie danych pochodzących z okna estymacji, po uprzednim określeniu jego długości;

5) pomiar nadzwyczajnych (zwykłych i skumulowanych) stóp zwrotu w oknie zdarzenia;

6) testowanie istotności różnicy między nadzwyczajnymi oczekiwanymi stopami zwrotu;

7) prezentację wyników badań i ich interpretację.

Ciekawym przykładem badań z wykorzystaniem metody analizy zdarzeń, prowadzonych w Katedrze Finansów Przedsiębiorstw UEP, jest praca J. Lizińskiej poświęcona analizie wpływu sekurytyzacji aktywów na wartość rynkową przedsiębiorstwa [Lizińska 2009]. Źródłem informacji dla tych badań była baza Thomson ONE Banker. Dzięki wykorzystaniu tej bazy uzyskano dostęp do danych o transakcjach sekurytyzacji aktywów poza sektorem finansowym przeprowadzanych w skali globalnej. Badaniu poddano 3311 transakcji o łącznej wartości 1,706 miliardów dolarów sfinalizowanych w okresie od 1.01.1985 do 30.09.2008. Dzięki przeprowadzonym badaniom wykazano, że dokonanie sekurytyzacji aktywów prowadziło do wzrostu wartości rynkowej przedsiębiorstwa inicjatora sekurytyzacji. Przeprowadzone badania upoważniają także do sformułowania wniosku, że określone cechy firmy inicjującej sekurytyzację (między innymi wysoki poziom asymetrii informacji oraz niski poziom wolnych środków pieniężnych) sprzyjają wzrostowi jej wartości.

Często wykorzystywaną metodą badawczą w finansach przedsiębiorstw jest regresja. Metoda regresji wielorakiej została wykorzystana w badaniach nad identyfikacją czynników wpływających na poziom natychmiastowych stóp zwrotu z akcji spółek prywatyzowanych poprzez giełdę [Czapiewski i in. 2012]. Na przykładzie pierwszych ofert publicznych na GPW w Warszawie w latach 1991–2011 dokonany

został pomiar natychmiastowych stóp zwrotu (initial public offerings – IPO), a także została przeprowadzona identyfikacja czynników kształtujących poziom tych stóp, odrębnie dla grupy spółek prywatyzowanych (PIPO) oraz typowych ofert prywatnych (IPO). Badania wykazały istotną różnicę w poziomie natychmiastowych stóp zwrotu w początkowym okresie funkcjonowania Giełdy Papierów

Wartościowych w Warszawie (1991–2000), w porównaniu z okresem późniejszym (2001–2011). Nie zaobserwowano jednakże istotnej różnicy między IPO i PIPO

9. Teoria relacji parytetowych a prognozowanie kursu walutowego - Emilia Czapniewska

Najprostsze podejście do prognozowania kursów w analizie fundamentalnej opiera się na wykorzystaniu teorii parytetu siły nabywczej, według której kursy walut (o płynnym kursie) determinowane są przede wszystkim różnicami w stopach inflacji. Zgodnie z tą teorią, waluta kraju charakteryzującego się wysoką stopą inflacji legnie deprecjacji w stosunku do waluty kraju o niskiej stopie inflacji. Kurs waluty kraju o wyższej inflacji powinien zatem ulec obniżeniu w stosunku do waluty kraju o niższej inflacji. Opisana zależność pozwala na utrzymanie siły nabywczej obu walut na takim poziomie, aby ceny dóbr w rozpatrywanych krajach pozostały takie same. Punktem wyjścia ustalenia prognozy kursu jest tutaj określenie różnicy w przewidywanej stopie inflacji między krajami, których waluty są przedmiotem prognozy. W ogólnej teorii parytetu siły nabywczej (purchasing power parity

– PPP) założono, że poziom kursu walutowego powinien być taki, żeby ceny standardowego koszyka produktów w różnych krajach były takie same, czyli przyjęto, że za jednego dolara USA można kupić taką samą ilość dóbr w USA, Wielkiej Brytanii, Chinach, Hiszpanii czy Polsce.

Tygodnik „The Economist” obliczył wskaźnik o nazwie „Big Mac PPP”,

czyli kursy wymiany, które zrównałyby cenę Big Maców w McDonaldach na

całym świecie, według [3]:

kurs wymiany, czyli wartość jednostki waluty zagranicznej wyrażonej w walucie krajowej=poziom cen krajowych/ poziom cen zagranicznych.

Jednak warunkiem zastosowania PPP jest wolność handlu i pominięcie kosztów

transportu, co nie jest zgodne z rzeczywistością. Według względnej teorii parytetu siły nabywczej, zmiana kursu wymiany odpowiada zmianom w poziomach

cen w kraju i za granicą, czyli stopom inflacji:

wartość jednostki waluty zagranicznej wyrażonej w walucie krajowej na koniec danego okresu /wartość jednostki waluty zagranicznej wyrażonej w walucie krajowej na początek danego okresu=1+ stopa zmiany poziomu kursu walutowego, czyli stopa deprecjacji lub aprecjacji= (1+stopa inflacji w kraju)/(1+stopa inflacji za granicą)

1+stopa inflacji w kraju – nowy poziom cen krajowych,

1+stopa inflacji za granicą – nowy poziom cen zagranicznych

Teoria parytetu siły nabywczej, oparta na prawie jednej ceny, ma znikome zastosowanie przy prognozowaniu kursu walutowego. Międzynarodowe porównania cen koszyków dóbr dostarczają jednak cennych wskazówek o dobrobycie.

W artykule o czynnikach kształtujących kursy wymiany walut wskazałem te czynniki, które wpływają na kurs w krótkim okresie. Kształtowanie się kursu walutowego w długim okresie próbowały wyjaśnić dwie teorie parytetu siły nabywczej (Power Purchasing Parity – PPP): absolutna i względna. Choć obydwie teorie wydają się przekonywujące, żadna z nich nie jest w stanie wychwycić wszystkich wahań kursu walutowego, nawet w ujęciu długookresowym. Problem nie tkwi w samej teorii, lecz w specyfice wymiany międzynarodowej i postępowaniu konsumentów. Cena przede wszystkim Osoby zajmujące się działalnością handlową realizują podstawową zasadę: kupić tanio, sprzedać drogo. To właśnie dlatego przedsiębiorcy poszukują tanich źródeł zaopatrzenia. Znalezienie mniej kosztownych towarów często wymaga zaangażowania sił za granicą. Mechanizm poszukiwania tańszych dóbr prowadzi do bardzo ważnego wniosku: ceny danego dobra (będącego przedmiotem wymiany międzynarodowej) powinny być w dwóch krajach identyczne po przeliczeniu na rynkowy kurs walutowy. Zilustrujmy to przykładem, w którym cena wina we Francji jest po przeliczeniu na złotówki niższa niż w Polsce. Co się stanie? Polacy będą wymieniać złotówki na euro, aby kupować tańsze francuskie wino – złotówka ulegnie deprecjacji, czyli za jeden złoty będzie ostatecznie można kupić mniej trunku w przeliczeniu na euro. Francuskie wino stanie się zatem nieco droższe i jego konkurencyjność cenowa stopniowo spadnie. Ostatecznie ceny w przeliczeniu na daną walutę (złoty lub euro) powinny się wyrównać. Gdyby polskie wino było tańsze (i pożądane przez Francuzów) dostosowanie byłoby dokładnie odwrotne, lecz efekt końcowy – identyczny. Międzynarodowa konkurencja powinna prowadzić do wyrównywania cen i działania tzw. prawa jednej ceny, którego wyrazem są poniżej przedstawione teorie. PPP – ujęcie absolutne Przedstawiony mechanizm skłania nas do stwierdzenia, że kurs walutowy powinien w długim okresie odzwierciedlać relacje cen ogółu towarów i usług w poszczególnych krajach. Kurs rynkowy waluty kraju A powinien być liczony jako stosunek przeciętnego poziomu cen w tym kraju do przeciętnego poziomu cen w kraju B (cały czas kurs definiujemy jako ilość jednostek waluty rodzimej przypadającej na jednostkę waluty obcej). Wzrost cen w kraju A będzie prowadził do wzrostu kursu, czyli deprecjacji waluty krajowej, a wzrost cen w kraju B będzie pociągał za sobą wzmocnienie rodzimej waluty, czyli aprecjację. Trudność w absolutnej koncepcji parytetu siły nabywczej wypływa z charakteru pojęcia przeciętnego poziomu cen. Oczywiście możemy zdefiniować pewien zestaw lub koszyk dóbr, który bierzemy pod uwagę, jednak trudno jest dodawać ceny towarów, które są kompletnie różne (np. samochody i ziemniaki). Problemu nie rozwiązuje nawet nadanie poszczególnym towarom pewnych wag. PPP – ujęcie względne Znacznie prościej badać dynamikę, czyli zmiany cen. Wtedy już nie jest ważne, w jaki sposób zsumujemy ceny nawet odmiennych dóbr, liczyć się będą zmiany w relacji do pewnego poziomu odniesienia, a więc niezależne od sposobu określenia koszyka dóbr. Przy dynamicznym ujęciu problemu możemy dodawać do siebie ceny skrajnie różnych towarów – ważne jest, aby wychwycić ruch cen całego koszyka, a to jesteśmy już w stanie zrobić, bo zmianę taką nazywamy przecież inflacją. Dokonanie powyższych zabiegów pozwala na otrzymanie teorii parytetu siły nabywczej w ujęciu względnym, która mówi jak bardzo zmieni się kurs walutowy w reakcji na różnicę w szybkości zmian cen w dwóch krajach. Formuła jest następująca: zmianę cen w kraju A dzielimy przez zmianę cen w kraju B i otrzymujemy zmianę kursu waluty kraju A. Jeśli ceny w kraju A rosną szybciej (czyli panuje tam wyższa inflacja) to waluta tego kraju będzie się deprecjonować; odwrotnie przy zwiększeniu cen w kraju B. Teoria a rzeczywistość Przedstawiony mechanizm kształtowania kursu walutowego, szczególnie w ujęciu względnym, wydaje się posiadać istotne walory praktyczne. Niestety rzeczywistość negatywnie weryfikuje obydwie teoretyczne koncepcje – żadna nie jest w stanie precyzyjnie określić zmian kursu, nawet w długim okresie. Czy w przedstawionym rozumowaniu tkwi błąd? Raczej nie, jest ono jedynie zbyt uproszczone. Pierwsze zastrzeżenie wynika z faktu, że o zakupie towaru nie decyduje wyłącznie cena. Liczy się również, a czasem przede wszystkim, jakość towaru, jego zaawansowanie techniczne, czy nawet możliwość uzyskania długoletniej gwarancji producenta. Po drugie, warunki konkurencji cenowej są w większości przypadków zniekształcone przez działanie ceł oraz różnego rodzaju działań regulacyjnych państwa. Po trzecie wreszcie, koszyki dóbr i usług używane do obliczania poziomu cen i jego dynamiki (czyli inflacji) obejmują zarówno towary handlowe jak i niehandlowe. Z tego powodu nie wszystkie dobra podlegają konkurencji cenowej w warunkach wymiany międzynarodowej (np. usługi, grunty, nieruchomości), co sprawia, że ogólny poziom cen może mieć znikomy wpływ na kształtowanie kursu walutowego. Z powodu wymienionych wątpliwości teoria parytetu siły nabywczej, oparta na prawie jednej ceny, ma znikome zastosowanie przy prognozowaniu kursu walutowego. Międzynarodowe porównania cen koszyków dóbr dostarczają jednak cennych wskazówek o dobrobycie. Okazuje się, że mierzenie produktu krajowego brutto per capita według parytetu siły nabywczej pozwala bardziej efektywnie porównywać poziom rozwoju i dobrobyt poszczególnych krajów.

10. Strategie zarządzania ryzykiem kursu walutowego w przedsiębiorstwie - Agata Wesołowska

Cele zarządzania ryzykiem walutowym:

• ochrona interesów przedsiębiorstwa – umożliwienie realizacji jego podstawowych celów (w praktyce: stabilizacja wartości przyszłych przepływów pieniężnych nominowanych w walutach obcych na znanym i akceptowalnym przez nas poziomie)

• zapewnienie takich warunków działania na rynku międzynarodowym, w których nie ponosiłoby strat większych niż założone (w praktyce: eliminacja ryzyka walutowego lub jego redukcja do akceptowanego poziomu, poprzez odpowiednie zabezpieczenie przed jego skutkami pozycji poddanych ryzyku).

Proces zarządzania ryzykiem walutowym obejmuje 7 etapów: identyfikację ryzyka walutowego, określenie pozycji walutowej, prognozowanie kursów walut, pomiar ryzyka walutowego, opracowanie strategii zabezpieczającej, kontrolę oraz ocenę zarządzania ryzykiem walutowym.

Wyróżniamy dwa podejścia do zarządzania ryzykiem:

– podejście konserwatywne – wiąże się z pełnym zabezpieczeniem pozycji walutowej w taki sposób, aby zmiany kursu walutowego nie powodowały zmiany wartości przepływów pieniężnych. W ten sposób już dzisiaj niezależnie od wahań kursów walutowych możemy określić wartość w krajowej walucie należności, przyszłych płatności, czy rat kredytu;

– podejście aktywne – zarządzanie ryzykiem walutowym może przybrać formę aktywnego zarządzania pozycją walutową. W tym przypadku świadomie decydujemy się na częściowe lub całkowite pozostawienie ekspozycji walutowej, w oczekiwaniu na korzystne zmiany kursu. Zabezpieczenie pozycji (również pełne) może nastąpić w momencie, gdy uznamy, że poziom kursu walutowego jest dla nas korzystny.

Podstawową korzyścią z zarządzania ryzykiem walutowym jest wyeliminowanie lub ograniczenie wpływu zmian kursów walutowych na uzyskiwane przychody lub ponoszone koszty, co dodatkowo wpływa na zmniejszenie fluktuacji zysku i przepływów pieniężnych, a tym samym daje możliwość planowania rozwoju przedsiębiorstwa.

Wybór strategii zarządzania ryzykiem walutowym w przedsiębiorstwie jest uzależniony od szeregu czynników, m.in. od:

– nastawienia kadry zarządzającej (właścicieli) do ryzyka walutowego,

– specyfiki zagranicznych przepływów handlowych,

– siły wpływu zmiany kursów na wyniki finansowe przedsiębiorstwa,

– wielkości zagranicznych obrotów handlowych w stosunku do obrotów ogółem,

– szybkości zmiany źródła pozyskiwania surowców i/lub rynków zbytu dla produktów,

– możliwości zastosowania instrumentów zabezpieczających.

Kombinacje powyższych czynników mogą się zasadniczo różnić w poszczególnych przedsiębiorstwach, z tego względu strategie muszą być indywidualnie dopasowywane do specyfiki danego przedsiębiorstwa.

Ogólnie można wyróżnić trzy podstawowe podejścia do zarządzania ryzykiem walutowym, a mianowicie: brak zabezpieczeń, zabezpieczanie selektywne oraz zabezpieczanie wszystkich płatności. Strategia braku zabezpieczeń ma swoje ekonomiczne uzasadnienie jedynie przy firmach o niewielkich obrotach handlowych nominowanych w walutach obcych. Zabezpieczanie selektywne skutkuje skonstruowaniem takiej strategii, która umożliwia zabezpieczenie pewnego poziomu przepływów finansowych i jednocześnie pozwoli osiągać korzyści z tytułu dodatnich różnic kursowych przy jednoczesnym minimalizowaniu kosztów zabezpieczeń. Występuje tu oprócz zabezpieczania pozycji walutowych pewien element spekulacji. Biorąc pod uwagę stosunek kosztów do poziomu ryzyka i potencjalnych korzyści, strategia ta wydaje się najkorzystniejsza. Jednak każda strategia musi być dopasowana do specyfiki firmy. Pełne zabezpieczanie polega na zamykaniu każdej pozycji walutowej w firmie. Korzyścią ze stosowania tej strategii jest dokładne określenie wartości przyszłych przepływów pieniężnych, co ułatwia planowanie w firmie, natomiast wadą są wysokie koszty zabezpieczeń (większa liczba transakcji zabezpieczających, wyższa wartości sumy pozycji zabezpieczanych).

11. Rodzaje transakcji na rynku walutowym - Emilia Czapniewska

Rynek walutowy wykorzystywany jest do zawierania transakcji o zróżnicowanym charakterze. Zastosować można różne kryteria podziału operacji walutowych. W przypadku podziału ze względu na motyw przyświecający stronom podczas zawierania transakcji do najistotniejszych zalicza się cztery typy transakcji:

- transakcje inwestycyjne – transakcje zawierane z myślą o długim horyzoncie czasowym. W ich przypadku pozycja walutowa jest związana zazwyczaj z przekonaniem, co do czynników fundamentalnych (np. bilans handlowy, poziom inflacji, poziom stóp procentowych, wzrost gospodarczy, itd.) stojących u podstaw relatywnej gospodarki danego państwa, a co za tym idzie także waluty danego kraju. Do grupy tej zaliczają się także transakcje wykorzystujące operacje walutowe jedynie, jako środek do realizacji kontraktów gospodarczych (np. niemiecki przedsiębiorca wymieniający euro na polskiego złotego, aby otworzyć w Polsce fabrykę czy polski przedsiębiorca zakupujący w Chinach towary, które zamierza sprzedać w swym kraju).

- transakcje spekulacyjne – ta grupa transakcji cechuje się raczej krótszym horyzontem czasowy – w skrajnych przypadkach tego typu operacje trwać mogą kilka minut, a nawet sekund. Ich zawieranie związane jest z krótkoterminowym przekonaniem graczy, co do kształtowania się kursu określonej waluty lub grupy walut. U podstaw procesu decyzyjnego w tego typu transakcjach stoi często tzw. analiza techniczna wykorzystująca zachowanie się cen w przeszłości do prognozowania cen w przyszłości.

- transakcje hedgingowe (zabezpieczające) – mają na celu uchronić stronę inicjującą przed ryzykiem kursu walutowego. Wykorzystywane są one często w praktyce międzynarodowych transakcji gospodarczych przez eksporterów czy importerów, którzy narażeni są na zmienność kursów walut obcych w stosunku do waluty ich własnego kraju. Aby uchronić się przed skutkami ewentualnego spadku kursy walutowego (np. USD), można zdecydować się na zawarcie odpowiedniej wielkości kontraktów na rynku Forex, dzięki którym będzie można zarobić w przypadku umocnienia się (np. złotego w stosunku do dolara). Należy jednak zauważyć, że zysk z kontraktów na rynku Forex nie pozwoli firmie na zaksięgowanie dodatkowego zarobku, jedynie zrekompensuje straty poniesione z tytułu mniejszych wpływów ze sprzedaży wyrażonej w polskich złotych.

- transakcje arbitrażowe – są to pozbawione ryzyka transakcje wykorzystujące czasową nieefektywność rynku do zawarcia kontraktów kupna/sprzedaży określonych instrumentów na różnych, a nawet tym samym rynku w celu osiągnięcia zysku. Zysk księgowy na pojedynczej transakcji arbitrażowej jest pewny, choć w praktyce zazwyczaj niewielki, co powoduje, że – w większości przypadków – są one opłacalne, jeśli przeprowadza się je na dużą skalę. Z tego względu operacjami tego typu zajmują się z reguły inwestorzy instytucjonalni, dysponujący dużymi zasobami finansowymi i możliwościami ciągłego monitorowania sytuacji rynkowej w celu wynajdowania okazji do zastosowania arbitrażu. Klasyczną sytuacją arbitrażową jest taki ukłąd kursów trzech walut, który gwarantuje osiągnięcie zysku inwestorowi decydującemu się na zawarcie kolejnych transakcji kupna/sprzedaży tychże walut

Innym podziałem, który można zastosować do usystematyzowania rodzajów operacji walutowych jest podział uwzględniający termin realizacji transakcji. Wyróżnia się tu dwie zasadnicze grupy operacji:

-transakcje SPOT – transakcje natychmiastowe, które cechują się bezzwłocznym ustaleniem kursu wymiany walut; rozliczeniem operacji i dostarczeniem waluty po dwóch dniach roboczych.

- transakcje terminowe – skupia transakcje cechujące się czasem rozliczenia dłuższym niż dwa dni robocze. Do transakcji terminowych zalicza się szerokie spektrum instrumentów finansowych oferujących inwestorom bardzo bogate możliwości transakcyjne. Najważniejszymi z nich są transakcje forward, walutowe kontrakty futures, opcje walutowe oraz transakcje typu SWAP

Kontrakty Forward to transakcje, które są ustalane na datę późniejszą niż zwykle. Najczęstszym rodzajem transakcji na rynku Forex są transakcje typu "spot market". Transakcje "spot market" to najczęstsza forma transakcji zawieranych na rynku walutowym. Dotyczy kupna lub sprzedaży waluty, a data zamknięcia transakcji jest ustalana na dwa dni później.

Jaka jest różnica między kontraktami Forward a transakcjami terminowymi?

Główna różnica między kontraktami Forward a transakcjami terminowymi polega na sposobie, w jaki są zawierane.

Kontrakty Forward są zawierane przy zamknięciu transakcji. Transakcje terminowe są zawierane na koniec każdego dnia. Nazywa się to bieżącą wyceną rynkową (mark to market). Codzienne zmiany są podsumowywane na koniec każdego dnia, aż do zamknięcia transakcji. Jeżeli miały miejsce zmiany kursu powodujące straty, inwestor jest poproszony o dokonanie wpłaty na ich pokrycie.

Warunki transakcji terminowych na rynku są bardzo rygorystyczne.

Kontrakt future- kontrakt ten jest odmiana kontraktu forward- czyli umowy zawartej w danym momencie, a obejmującej dostawę towaru w określonym terminie w przyszłości po cenie uzgodnionej w chwili zawierania umowy ( Robert W. Kolb 1997, s.33).

Różnicą, jaka występuje między kontraktami future a forward jest to, iż obrót kontraktami future odbywa się na zorganizowanych giełdach. Również warunki kontraktu są dokładnie określone. Największy wolumen obrotu ma miejsce na rynkach finansowych kontraktów future- na akcje i obligacje ( G. Crawford, B. Sen 1998, s.17). Realizacja umowy polega na gotówkowym rozliczeniu zobowiązań, jakie wynikają z jego zmiany.

W przypadku finansowych kontraktów future transakcje konstruowane są na bazie instrumentów finansowych np. instrumenty dłużne lub indeksy finansowe. Jeśli chodzi o walutowe transakcje future, kontrakt obejmuje dostawę określonej ilości waluty obcej w konkretnym momencie w przyszłości w zamian za ustaloną kwotę (R.W. Kolb 1997, s.55).

Finansowe kontrakty future stanowią przedmiot bardzo intensywnego obrotu. Są to kontrakty na waluty, obligacje rządowe i indeksy giełdowe.

Opcja walutowa

To umowa dająca kupującemu prawo, ale nie zobowiązanie do kupna lub sprzedaży instrumentu finanasowego po ustalonej cenie przed lub w określonym terminie w przyszłości. Kupujący płaci sprzedającemu premię za to prawo.

Podmiot A nabywa prawo,

Podmiot B wystawia opcję (przyjmuje zobowiązanie)

Wystawiający opcję przyjmuje na siebie nieograniczone ryzyko straty. Za to ryzyko otrzymuje premię.

Opcja OTC (over the counter) - instrument finansowy to kurs wymiany dwóch walut np. USD/PLN, EUR/PLN

Opcja kupna - (call) daje nabywcy prawo do kupna waluty w postaci kontraktu opcyjnego po z góry ustalonej cenie, wystawca opcji jest zobowiązany sprzedać nabywcy opcji, kontrakt wg. kursu realizacji.

Opcja sprzedaży - (put) daje nabywcy prawo do sprzedaży waluty w postaci kontraktu opcyjnego po z góry ustalonej cenie, wystawca opcji jest zobowiązany kupić od nabywcy opcji, kontrakt wg

. kursu realizacji.

Opcja europejska - realizacja opcji tylko w ściśle określonym terminie w przyszłości.

Opcja amerykańska - realizacja opcji w określonym terminie w przyszłości.

Wartość wewnętrzna opcji to różnica pomiędzy kursem terminowym a realizacji.

Strike / strike price: Cena po której właściciel opcji może kupić lub sprzedać instrument podstawowy.

At-the-money option: Opcja, której strike price jest równa instrumentowi podstawowemu.

In-The-Money: Określa - Opcje call (kupna) kiedy cena instrumentu podstawowego jest powyżej strike price. Opcje put (sprzedaży) kiedy cena instrumentu podstawowego jest poniżej strike price.

Out-of-the-money option: Opcja bez wartości wewnętrznej. Cała jej wartość składa się z time value. Opcja call, której wartość jest poniżej ceny instrumentu podstawowego. Opcja put, której wartość jest powyżej ceny instrumentu podstawowego.

Transakcja swap to umowa między dwoma partnerami, określająca zasady wzajemnych płatności, zależne od określonego parametru rynku (np. stopy procentowej, kursu walutowego). Podstawowym typem tej operacji jest umowa, w której jedna ze stron kompensuje drugiej konsekwencje zmian umówionego parametru. Pokrywa zatem różnicę, która wynika ze wzrostu danego czynnika (np. wpłaca sumę wzrostu odsetek określonego kredytu, która jest wynikiem wzrostu stóp procentowych), natomiast, gdy dojdzie do spadku danego parametru- pobiera odpowiednią kwotę, jaką rynek "zafundował" partnerowi (np. profity kredytobiorcy związane ze spadkiem stopy procentowej). W zależności więc od kierunku i skali zmian parametru, zmianie ulega również kierunek i wielkość transferów między stronami.

12. Metody konsolidacji przedsiębiorstw, etapy nabycia - Natalia Toda

METODY KONSOLIDACJI PRZEDSIĘBIORSTW

Metoda konsolidacji pełnej

Metoda konsolidacji pełnej ma zastosowanie w stosunku do danych jednostek zależnych, z wyjątkiem tych,

które zostały wyłączone z procesu konsolidacji na mocy art. 57 i 58 UoR. Metoda konsolidacji pełnej polega na sumowaniu , w pełnej wartości, poszczególnych pozycji odpowiednich sprawozdań finansowych jednostki dominującej i jednostek zależnych oraz dokonaniu wyłączeń i korekt konsolidacyjnych. Etapy postępowania są następujące:

• wycena aktywów netto jednostki zależnej wg wartości godziwej,

• sumowanie,

• korekty kapitałowe (eliminacja wartości nabytych udziałów, eliminacja kapitałów własnych jednostek zależnych, uwzględnienie wartości firmy lub ujemnej wartości firmy, uwzględnienie wartości kapitału mniejszości),

• wyłączenia efektów wzajemnych transakcji,

• odpis wartości firmy,

• podział wyniku finansowego.

Metoda proporcjonalna

Metodę proporcjonalną stosuję się w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym w odniesieniu do udziałów w jednostkach współzależnych, jeżeli w przyjętych dla grupy kapitałowej zasadach rachunkowości metoda proporcjonalna została przyjęta do ujmowania danych finansowych jednostki współzależnej. Metoda ta polega na sumowaniu poszczególnych pozycji sprawozdań finansowych wspólnika jednostki współzależnej, w pełnej wartości, z częścią wartości poszczególnych pozycji sprawozdań finansowych jednostek współzależnych, proporcjonalną do posiadanych przez jednostki grupy kapitałowej objęte konsolidacją udziałów oraz dokonaniu wyłączeń i korekt.

Metoda praw własności

Metoda praw własności to przyjęta przez jednostkę dominującą, wspólnika jednostki współzależnej lub znaczącego inwestora metoda wyceny udziałów w aktywach netto jednostki podporządkowanej, z uwzględnieniem wartości firmy lub ujemnej wartości firmy, ustalonych na dzień objęcia kontroli, współkontroli lub wywierania znaczącego wpływu. Wartość początkową udziałów aktualizuje się na dzień bilansowy, na który sporządzanie się sprawozdanie finansowe, o zmiany wartości aktywów netto jednostki podporządkowanej, jakie nastąpiły w okresie sprawozdawczym.

Źródło: Remlein, M., 2010, Skonsolidowane sprawozdanie finansowe

ETAPY NABYCIA PRZEDSIĘBIORSTWA

Etap przygotowawczy (przedakwizycyjny)

• Identyfikacja możliwości wzrostu

- samoocena strategiczna potencjalnego nabywcy

- wzrost wewnętrzny versus wzrost zewnętrzny

• Określenie strategicznych przesłanek i celów wzrostu zewnętrznego

- motywy nabycia

- kryteria nabycia

• Poszukiwanie i analiza kandydatów

- kryteria wyboru kandydatów

- analiza kandydatów z punktu widzenia relacji zysk/akcja i cena/zysk

Etap negocjacyjny

W przypadku nabycia wrogiego

• Analiza opłacalności nabycia

- wycena kandydata

- wybór metod opłacania i źródeł Sfinansowania nabycia

- analiza korzyści dla nabywcy

• Złożenie oferty i negocjacje

- określenie celów i ceny nabycia

- negocjowanie ceny i innych warunków nabycia

W przypadku nabycia przyjaznego

• Wstępna analiza opłacalności nabycia

- wstępna wycena kandydata

- wybór preferowanej metody opłacania i źródeł sfinansowania nabycia

- wstępna ocena korzyści dla nabywcy

• Złożenie oferty i negocjacje

- określenie celów i wstępnej ceny nabycia

- przeprowadzenie due dilligence

- weryfikacja wyceny i korzyści dla nabywcy

- negocjowanie ceny, metody opłacenia i innych warunków nabycia

Etap integracyjny (poakwizycjny)

• Integracja podmiotów po nabyciu

- konsolidacja prawna

- standaryzacja sprawozdawczości i kontroli finansowej

- integracja organizacji i zarządzania

- restrukturyzacja aktywów i pasywów nabytego obiektu

• Ocena efektów nabycia oraz kontrola

Źródło: Frąckowiak, W., 2009, Fuzje i przejęcia

13. Metody fuzji i przejęć - Agata Lisiecka

POŁĄCZENIE – z dwóch (lub więcej) niezależnych bytów prawnych powstaje jeden:

· inkorporacja, wcielenie: nabywca zachowuje tożsamość i osobowość prawną: A + B = A

(silniejszy wchłania słabszego)

· fuzja: stworzenia nowego przedsiębiorstwa: A + B = C (jednostki tracą osobowość prawną a z ich połączonych majątków i kapitałów powstaje nowy podmiot prawa) , akcjonariusze obydwu spółek otrzymują w zamian za swoje akcje, akcje nowoutworzonego przedsiębiorstwa, następuje wypis z rejestru łączących się spółek i zarejestrowanie nowego podmiotu (siły są wyrównane)

PRZEJĘCIE – transfer kontroli nad działalnością gospodarczą od jednej grupy inwestorów do innej, oba podmioty zachowują osobowość prawną (często jest to pierwsza faza procesu połączenia).

· nabycie kontrolnego pakietu akcji/udziałów,

· zakup majątku (aktywów)

· nabycie nowych akcji i udziałów (uczestnictwo w podwyższonym kapitale zakładowym)

· wystąpienie wspólnika przez umorzenie części kapitału (objęcie kontroli przez pozostałych właścicieli)

· zakup zobowiązań spółki i ich konwersja na kapitał własny

· uzyskanie pełnomocnictwa (uzyskanie większościowego prawa głosu na walnym zgromadzeniu w imieniu udzielających pełnomocnictwa)

· prywatyzacja – grupa inwestorów skupuje akcje notowane na giełdzie, wycofuje firmę z obrotu publicznego i przejmuje nad nią kontrolę (zwykle przedstawiciele kierownictwa z zewn.inwestorami – jeśli finansowane kredytem bankowym lub pożyczką, to określamy to mianem wykupu lewarowanego LBO)

· dzierżawa z uprawnieniem do wykonywania praw wynikających z posiadania akcji (zwłaszcza praw głosu na WZA)

· wspólne przedsięwzięcie – tworzenie wspólnego przedsiębiorstwa z wydzielonych przez partnerów aktywów (jeden z nich obejmuje pozycję akcjonariusza większościowego co do prawa głosu)

KLASYFIKACJA FUZJI I PRZEJĘĆ

· Poziome –przedsiębiorstwa o podobnym profilu działalności, często konkurenci, połączenie przynosi korzyści skali, grozi monopolizacją

· Pionowe –kolejne ogniwa łańcucha wartości dodanej, w celu objęcia zasięgiem całego procesu technologicznego i uzyskania efektów synergii (przejmujemy dostawcę lub odbiorcę)

· Koncentryczne : (dobra komplementarne, ograniczenie ryzyka branżowego, rozwój zew.)

o produktowe – połączenie firm ze spokrewnionych branż w celu poszerzenia oferty

o geograficzne – połączenie potencjału firm działających na tym samym terenie

o zlepkowe – połączenie firm niepowiązanych

· Konglomeratowa: (nabyte podmioty zachowują znaczną autonomię, motywy finansowe)

o konglomeraty finansowe – podejmują decyzje strategiczne wobec wchłoniętych przedsiębiorstw, kontrolują wypełnianie zadań oraz strumienie pieniężne ( płytsza integracja)

o konglomeraty zarządcze – podejmują także decyzje operacyjne (silniejsza zależność)

· Nabycie agresywne (ofensywne) – gdy dokonujące go przedsiębiorstwa wyraźnie dążą do osiągnięcia celów strategicznych (np. poprawa pozycji rynkowej)

· Nabycie obronne (defensywne) – połączenie się z silniejszym partnerem pozwala utrzymać się na rynku i uniknąć przejęcia przez inną firmę w przypadku przewidywanych trudności, wiąże się jednak z częściową lub całkowitą utratą kontroli

· Nabycie strategiczne – są elementem wcześniej opracowanej długoterminowej strategii rozwoju

· Nabycie okazyjne – nabycie niedoszacowanych aktywów w celu osiągnięcia krótkotrwałej nadwyżki finansowej lub restrukturyzacji nabytego przedsiębiorstwa.

· Nabycie operacyjne – integracja działalności operacyjnej – efekty synergii

· Nabycie finansowe – przedsiębiorstwa funkcjonują oddzielnie, nie oczekuje się oszczędności kosztów operacyjnych

· Nabycie krajowe – w obrębie tego samego kraju

· Nabycie międzynarodowe – międzynarodowe przepływy kapitału (różnice kulturowe, prawne, międzynarodowe)

Źródło: Fuzje i przejęcia, Frąckowiak, rozdział I

14. Dywersyfikacja, rodzaje i miary ryzyka portfela inwestycyjnego- Anna Potrzebna

Dywersyfikacja - ma na celu zmniejszenie poziomu ryzyka przez inwestowanie w różne działalności, których stopy zwrotu są mniej niż absolutnie dodatnio skorelowane. Utworzenie dobrze zdywersyfikowanego portfela projektów inwestycyjnych spowodować może znaczne, a nawet całkowite zredukowanie ryzyka specyficznego. Zasady dywersyfikacji portfela złożonego wyłącznie z akcji przedstawił Sharpe (CAPM – model Sharpe’a). Polegają one na doborze spółek o różnym współczynniku korelacji stóp zwrotu, który odgrywa kluczową rolę w redukcji ryzyka. Nie ważna jest przy tym ilość spółek w portfelu, lecz to jakie są ich współczynniki korelacji stóp zwrotu. Wynika to ze wzoru na ryzyko portfela inwestycyjnego złożonego z równych udziałów spółek (tzw. prosta dywersyfikacja). W miarę zwiększania się ilości spółek, ryzyko całego portfela w coraz mniejszym stopniu zależy od ryzyka pojedynczych akcji, a w coraz większym stopniu od powiązania par akcji. Ocenia się, że liczba spółek w dobrze zdywersyfikowanym portfelu nie powinna przekraczać dwudziestu. Dywersyfikować portfel możemy na 3 główne sposoby, ze względu na: cel i horyzont inwestycyjny, rodzaj aktywów oraz różne rynki świata (dywersyfikacja międzynarodowa).

Rodzaje ryzyka inwestycyjnego

1. Ryzyko zewnętrzne, czyli systematyczne- wynika z samego faktu wejścia w jakakolwiek inwestycje i nie podlega możliwości redukcji poprzez dywersyfikację portfela inwestycyjnego- nie da sie go wyeliminować.

• R. stopy procentowej- związane jest ze zmiana stóp procentowych, która znacznie wpływa na cenę danego instrumentu finansowego; wysokie stopy procentowe wpływają na większe zainteresowanie inwestorów obligacjami

• R. walutowe- zmiana kursu danej waluty wpływa na różnice pomiędzy stopami zwrotu

• R. rynku- r. zmiany kursu giełdowego, ściśle powiązane z dużą trudnością w przewidzeniu wszystkich zmian na rynku

• R. inflacji- ryzyko działające podobnie jak r. stopy procentowej i jest z nim powiązane

• R. wydarzeń- wpływ sytuacji spółki giełdowej na cenę jej akcji.

• R. polityczne- np. zmiany podatkowe, konflikty

2. Ryzyko wewnętrzne, czyli niesystematyczne- powiązane z danym rodzajem inwestycji, można wyeliminować stosując dywersyfikację portfela inwestycyjnego.

• R. płynności- sytuacja, w której inwestor nie będzie mógł w krótkim czasie sprzedać danego instrumentu finansowego po korzystnej dla niego cenie

• R. bankructwa- dotyczy właścicieli akcji, którzy tracą cały zainwestowany w spółkę kapitał, co negatywnie odbija się na stopie zysku.

• R. finansowe- wzrost zadłużenia zaczyna powodować wzrost dźwigni finansowej

• R. biznesu- np. zdolność kredytowa, inwestycje, rozwój, stan majątkowy i zyski

• R. zarządzania związane bezpośrednio ze sposobem zarządzania dana spółką

• R. niedotrzymania warunków- wiąże się z niedotrzymaniem przez emitenta danych wcześniej obietnic np. wypłaty odsetek lub zwrotu powierzonych środków

Po połączeniu ryzyka zewnętrznego oraz wewnętrznego otrzymamy całkowite ryzyko inwestycyjne. Ryzyko całkowite ulega obniżeniu wraz ze wzrostem ilości aktywów znajdujących się w naszym portfelu inwestycyjnym.

Miary ryzyka

• Odchylenie standardowe (wariancja)- mówi o ile przeciętnie stopy zwrotu różnią się od średniej stopy zwrotu. Odchylenie jest obliczane jako pierwiastek wariancji:

σ²- wariancja

σ- odchylenie standardowe

T- liczba prób (przeszłych okresów)

R_i- stopa zwrotu w okresie i

R- średnia stopa zwrotu

• Beta – współczynnik statystyczny, ustalający stopień korelacji pomiędzy zwrotem z inwestycji w akcje danej spółki, a hipotetycznej inwestycji w indeks rynku lub z określonego pakietu akcji różnych spółek.

-zwrot z danej inwestycji

r p -zwrot z całego pakietu akcji -kowariancja obliczona z obu zwrotów

Jeżeli współczynnik beta portfela > 1, to taki portfel nazywamy portfelem agresywnym.

Jeżeli współczynnik beta portfela = 1, to portfel nazywamy portfelem neutralnym. oczekiwana stopa zwrotu portfela jest taka sama, jak stopa oczekiwana zwrotu portfela rynkowego.

Jeżeli współczynnik beta portfela < 1, lecz dodatni, to taki portfel nazywamy portfelem defensywnym. W tym przypadku oczekiwana stopa zwrotu tego portfela jest mniejsza, niż oczekiwana stopa zwrotu portfela rynkowego, lecz większa, niż stopa zwrotu spółki pozbawionego ryzyka.

Jeżeli współczynnik beta portfela = 0, to taki portfel nie reaguje na zmiany rynku (czyli jest wolny od ryzyka rynku).

Jeżeli współczynnik beta portfela < 0, to taki portfel reaguje na zmiany odwrotnie, niż rynek.

• współczynnik zmienności (V)- liczony jako iloraz odchylenia standardowego i średniej stopy zwrotu, informuje nas ile ryzyka przypada na jednostkę zysku. Aby ocenić atrakcyjność inwestycji należy zmierzyć relację ryzyko-zysk.

15. Metody oceny ryzyka kredytowego

· ilościowe (limit kredytu kup., indeks jakości należności ,met.punktowa, ABC, DSO) i jakościowe

· finansowe zabezpieczenia

· finansowa odpowiedzialność za zob. z tyt. dostaw i usług

POLITYKA KREDYTOWA

W ramach polityki kredytowej firma powinna określić:

• Standardy kredytowe do oceny klientów - to kryteria oceny wiarygodności kredytowej klientów. Pozwalają ustalić wzorzec krańcowego klienta, któremu firma jest gotów udzielić kredytu. np. metodę pięciu C kredytu.

• Limity przyznanych kredytów (~kupieckiego: przedst. różnicę między wartością pożądaną nal. a rzeczywistą)

• Warunki kredytu (okres kredytu i ewentualnie stopa dyskonta): termin płatności, dyskonto gotówkowe - jest stosowane głównie przez firmy, które mają kłopoty z płynnością i liczą na przyspieszenie spływu gotówki - zapis 1/7, net 30 oznacza: jeśli zapłacisz do 7 dnia otrzymasz 1% obniżkę ceny, jeżeli nie zapłacisz w krótkim terminie, termin zapłaty w pełnej wysokości przypada po 30 dniach. N warunki wpływ mają: konkurencja, rodzaj dobra, trwałość dobra, sezonowość popytu, cena, typ klienta, rentowność.

• strukturę wiekową należności, procedury ściągania opóźnionych należności, indeks jakości należności (pozwala na określenie ubytku wartości należności w czasie. Istotą indeksu jakości jest porównanie nominalnej wielkości należności ogółem oraz należności zdyskontowanych. Indeks jakości należności jest tym lepszy, im jego wartość jest bliższa jedności. W takim przypadku należności przeterminowanych lub nieściągalnych jest niewiele. Gdy wskaźnik jest równy 1 należności takich nie ma w ogóle.)

Warunki oraz limity kredytu, a także formy jego zabezpieczenia powinny być uzależnione od klasy ryzyka kredytowego odbiorcy. Proponowane rozwiązania w tym zakresie przedstawiono w tabeli nr 4.

METODA 5 C KREDYTU

· Charakter klienta (character) - tzn. jego skłonność do terminowego regulowania zobowiązań, jego skrupulatność w wywiązywaniu się ze swoich zobowiązań (stabilność, rzetelność i uczciwość w biznesie = reputacja ubiegającego się o kredyt. Empiryczne wyniki badań udowodniły, że wiek spółki jest dobrym miernikiem tego standardu.

· Wielkość kapitałów własnych odbiorcy (capital) - ustala się, czy klient ma dostatecznie duże zasoby finansowe, aby sprostać przewidywanym zobowiązaniom z tytułu udzielonego mu kredytu. Weryfikacja zdolności pokrycia zobowiązań, zainwestowany kapitał i efektywność jego wykorzystania, Miernikami tego standardu są wskaźniki zadłużenia oraz wielkość kapitałowego wkładu własnego.

· Zabezpieczenie spłat kredytu (collateral) np.składnikami majątku czy poręczeniem bankowym.

· Zdolność klienta do zapłaty (capacity) - odnosi się do jego możliwości finansowych. Ocena bazuje na dotychczasowych zapisach księgowych dotyczących klienta, wynikach finansowych z przeszłości jak i jego przewidywanych strumieniach wpływów gotówkowych oraz skład zarządu i jego kompetencje. - analiza sprawozdań finansowych kontrahenta ze szczególnym uwzględnieniem wskaźników płynności i wskaźników zadłużenia. Przykładem takiej analizy jest punktowa metoda oceny wiarygodności kredytowej (ryzyka kredytowego) odbiorcy.

· Elastyczność (conditions) - podatność klienta na zmiany koniunktury, czyli na zmiany warunków działalności gospodarczej lub na inne szczególne zdarzenia kryzysowe.

Następnie pracownik instytucji udzielającej kredytu podejmuję decyzję, która pomimo stosowania norm branżowych, jest w dużej mierze subiektywna.

METODA PUNKTOWA w ocenie wiarygodności kontrahentów

wykorzystuje charakterystyki klienta, używana jest w systemach scoringowych. Informacje te mogą być zbliżone do danych z metody eksperckiej, jednakże wyrażone są w postaci czynników ilościowych

i jakościowych oraz przy zastosowaniu odpowiedniej metody analizy, buduje się na ich podstawie model do sumarycznej oceny punktowej

Metoda punktowa opiera się na procedurze obejmującej następujące etapy:

1. Zebranie bilansów i rachunków zysków i strat dla poszczególnych odbiorców

2. Ustalenie przedziałów klasyfikacji punktowej dla poszczególnych wskaźników których granice uwzględniają specyfikę branży, tj. specyfikę kształtowanie się konkretnych wskaźników w danej branży

3. Policzenie wartości ustalonego zestawu wskaźników finansowych dla każdego z analizowanych odbiorców.

4. Przydzielenie odpowiedniej ilości punktów (od 1- niskie ryzyko kredytowe do 5 - wysokie) za każdy wskaźnik

5. Policzenie sumy punktów dla każdego odbiorcy i przyporządkowanie go do odpowiedniej klasy ryzyka (skala od 10 do 50 punktów). Ta operacja zawsze obarczona jest pewną dozą subiektywizmu, który ostatecznie będzie wpływać na przydzielenie poszczególnych przedsiębiorstw do ustalonych klas ryzyka

Przydzielenie odpowiedniej ilości punktów za każdy ze wskaźników musi zostać poprzedzone wyznaczeniem przedziałów klasyfikacji. Na przykład, jeśli wskaźnik płynności bieżącej ma wartość mieszczącą się w przedziale <1,5:2,0) to przedsiębiorstwo otrzymuje 3 punkty. Ustalenie granic tych przedziałów powinno uwzględniać specyfikę kształtowania się wskaźników dla branży, w której działa przedsiębiorstwo.

Tabela nr 1 przedstawia zestaw wskaźników do szacowania ryzyka kredytowego oraz określa pożądane wartości wskazujące na niski poziom ryzyka kredytowania odbiorcy. Przykładowy układ przedziałów kształtowania się wskaźników znajduje się w tabeli 2.

Tabela nr 1. Zestaw wskaźników do szacowania ryzyka kredytowego

Tabela nr 3. Klasy ryzyka kredytowego

Tabela nr 2. Ustalenie ilości punktów w zależności od wartości wskaźnika

Tabela nr 4. Polityka kredytu kupieckiego a klasa ryzyka kredytowego odbiorcy

METODA ABC (kredyt kupiecki)- Odbiorców dzieli się na grupy w zależności od ich wpływu na całkowitą wielkość należności.

Grupa A to odbiorcy, od których należności wykazują najwyższą wartość. Każda zmiana wielkości i struktury portfela należności od nich powoduje istotne zmiany wielkości i struktury należności ogółem. Grupa A obejmuje 60-80% całkowitej wartości należności lub sprzedaży dokonanej na rzecz około 20% odbiorców.

Grupa B to kontrahenci wywierający stosunkowo mały wpływ na wielkość i strukturę należności. Obejmuje 15-25% całkowitej wartości należności lub sprzedaży dokonanej na rzecz około 30-40% klientów.

Grupa C obejmuje odbiorców w sposób znikomy oddziałujących na całkowitą kwotę należności. Stanowi 5-15% wartości należności lub sprzedaży dokonanej na rzecz pozostałych kontrahentów, których udział w łącznej ich liczbie wynosi 40-50%.

Metoda zakłada, że mały udział procentowy w całkowitej liczbie kontrahentów wiąże się zazwyczaj z dużym udziałem procentowym w wartości wszystkich należności.

Kontrola należności powinna być:

· skoncentrowana głównie na grupie A klientów

· grupa B powinna być poddana kontroli wyrywkowej

· grupa C – kontroli sporadycznej.

Model CreditMetrics

pojęcie wartości narażonej na ryzyko - wartość ryzykowna VaR (Value at Risk) czyli wartość zagrożona / strata posiadanych aktywów, która może wystąpić w danym przedziale czasu przy załozonym poziomie ufności (z określonym prawdopodobieństwem) – akcje. Może być pomocna zarówno w wycenie ryzyka rynkowego jak i kredytowego.

VaR = inf{x ∈ R : P(S < x) ≤ α}, α ∈ (0, 1),

gdzie:

S - strata wartości aktywów lub pasywów,

α - poziom ufności.

(W przypadku modelu ciągłego) VaR jest to taka wielkość wartości rynkowej (aktualny kurs giełdowy), że przy ustalonym horyzoncie czasowym

P(S < VaR) = α.

16. Audyt sprawozdań finansowych

Obowiązek badania sprawozdania finansowego przez biegłego rewidenta wynika z ustawy o rachunkowości. Zadaniem biegłego rewidenta jest przeprowadzenie prac umożliwiających wyrażenie przez niego pisemnej opinii o tym, czy sprawozdanie finansowe poddane badaniu zostało sporządzone na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg, jest zgodne z zastosowanymi zasadami (polityką) rachunkowości oraz czy rzetelnie i jasno przedstawia sytuację majątkową i finansową, jak też wynik finansowy zaprezentowany w sprawozdaniu.

Badaniu i ogłaszaniu podlegają roczne sprawozdania finansowe jednostek powiązanych, w tym roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych, a także roczne sprawozdania finansowe - kontynuujących działalność:

1) banków, zakładów ubezpieczeń oraz zakładów reasekuracji,

2) jednostek działających na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych,

2a) jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,

3) spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji,

4) pozostałych jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:

a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,

b) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2.500.000 euro,

c) przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5.000.000 euro.

Wyboru podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych do wykonywania badania

lub przeglądu sprawozdania finansowego dokonuje organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe

jednostki, chyba, że statut, umowa lub inne wiążące jednostkę przepisy prawa stanowią inaczej. Zarząd jednostki nie może dokonać takiego wyboru.

Kierownik jednostki zawiera z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych

umowę o badanie lub przegląd sprawozdania finansowego w terminie umożliwiającym jego udział

w inwentaryzacji znaczących składników majątkowych. Koszty wykonania czynności rewizji finansowej ponosi jednostka.

Przedmiot badania:

- sprawozdanie finansowe,

- księgi rachunkowe,

- dokumenty księgowe,

- dokumentacja powstająca podczas inwentaryzacji,

- przyjęte zasady (polityka) rachunkowości.

Biegły bada sposób działania systemu rachunkowości – poprawność przetwarzania

danych, a zatem badaniu podlegają też:

- system rachunkowości,

- kontrola wewnętrzna,

- inne informacje, jeśli mogą wpłynąć na przyszłą rentowność i wypłacalność (np. zobowiązania warunkowe)

Zakres badania:

1. Sprawdzenie poprawności wypełnienia formularzy składających się na sprawozdanie finansowe,

2. Zbadanie rzetelności i poprawności ksiąg rachunkowych oraz dokumentacji stanowiącej podstawę zapisów w księgach,

3. Upewnienie się o zachowaniu ciągłości przyjętych zasad i liczb,

4. Ustalenia poprawności otwarcia ksiąg i „losów” bilansu zamknięcia z ub. roku,

5. Obserwacja inwentaryzacji,

6. Uzyskanie, w miarę możliwości, potwierdzeń od kontrahentów badanej jednostki,

7. Stwierdzenie poprawnego powiązania wyników inwentaryzacji i uzgodnień z danymi ksiąg,

8. Porównanie wartości bilansowej wartości aktywów z ich wartością rynkową,

9. Czy uwzględniono w księgach i sprawozdaniu wpływ istotnych zdarzeń jakie nastąpiły po dniu

bilansowym,

10. Ocena kontynuacji działalności

11. Czy sprawozdanie z działalności zawiera dostateczne informacje,

12. Ocena procedur kontroli wewnętrznej i skuteczności ich działania w jednostce,

13. Sprawdzenie poprawności tych rozliczeń podatkowych, które wpływają na salda bilansu

oraz wysokość wyniku do podziału

14. Analiza sprawozdania finansowego z punktu widzenia niezależnego użytkownika w celu zapewnienia rzetelnej informacji.

17. Dokumentacja księgowa, a dokumentacja badania sprawozdań finansowych - Anna Kuźmińska

I. Dokumentacja księgowa

1. Podstawą zapisu na koncie jest odpowiedni dokument. Bez dokumentu nie może być dokonany żaden zapis księgowy. Rzetelność dokumentu jest podstawą prawidłowej ewidencji księgowej i

jej mocy dowodowej w sprawach spornych.

Dokumenty dokumentują zajście operacji gospodarczej, jej strony, datę zajścia, rodzaj oraz

wartość.

2. Dokumenty dzielone są na:

· dokumenty podlegające księgowaniu (zwane dowodami księgowymi) tj.

odzwierciedlające rzeczywiście zaistniałą operację gospodarczą,

· dokumenty nie podlegające księgowaniu tzn. nie dokumentujące zajścia operacji

gospodarczej.

3. Rodzaje dowodów księgowych:

· zewnętrzne obce - otrzymane od kontrahentów,

• zewnętrzne własne - przekazywane w oryginale kontrahentom,

• wewnętrzne - dotyczące operacji wewnątrz jednostki.

4. Podstawą zapisów księgowych mogą być również sporządzone przez jednostkę dowody

księgowe:

· zbiorcze – słuzace do dokonania łacznych zapisów zbioru dowodów zródłowych, które

musza byc w dowodzie zbiorczym pojedynczo wymienione np. zestawienia dowodów

ksiegowych

· korygujące – słuzace do korekt dowodów obcych lub własnych zewnetrznych np. noty

ksiegowe,

· zastępcze – wystawione do czasu otrzymania zewnetrznego obcego dowodu zródłowego

(dowody „pro forma”),

· rozliczeniowe – ujmujace dokonane juz zapisy według nowych kryteriów

klasyfikacyjnych (np. polecenie ksiegowania dotyczace wszelkich przeksiegowan).

5. Kazdy dowód ksiegowy powinien zawierac co najmniej:

· okreslenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego,

· okreslenie stron (nazwy, adresy) dokonujacych operacji gospodarczej,

· opis operacji oraz jej wartosc jezeli to mozliwe, okreslona takze w jednostkach

naturalnych,

· date dokonania operacji, a gdy dowód został sporzadzony pod inna data - takze date

sporzadzenia dowodu,

· podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjto składniki

aktywów,

· stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujecia w ksiegach

rachunkowych przez wskazanie miesiaca oraz sposobu ujecia dowodu w ksiegach

rachunkowych (dekretacja), podpis osoby odpowiedzialnej za te wskazania.

Można zaniechać zamieszczania na dowodzie podpisu wystawcy dowodu i

stwierdzenia sprawdzenia i zakwalifikowania go do ujęcia w księgach jezeli wynika to z

odrebnych przepisów lub techniki dokumentowania zapisów ksiegowych np. ustawa o VAT.

Wartość może być w dowodzie pominięta, jezeli w toku przetwarzania w

rachunkowosci danych wyrazonych w jednostkach naturalnych nastepuje ich wycena,

potwierdzona stosownym wydrukiem.

Dowód księgowy opiewający na waluty obce powinien zawierac przeliczenie ich wartosci na walute polska według kursu obowiazujacego w dniu przeprowadzenia operacji

gospodarczej. Wynik przeliczenia zamieszcza sie bezposrednio na dowodzie, chyba ze system

przetwarzania danych zapewnia automatyczne przeliczenie walut obcych na walute polska, a

wykonanie tego przeliczenia potwierdza odpowiedni wydruk.

KONTROLA DOWODÓW KSIĘGOWYCH:

Każdy dowód księgowy przed jego zaksięgowaniem podlega:

· kontroli formalnej – tj. sprawdzenie czy dokument jest zgodny z przepisami oraz czy

została wystawiony na właściwym formularzu) – kontroli tej dokonuje księgowy,

· kontroli merytorycznej – jej głównym celem jest ochrona interesów jednostki a polega

na sprawdzeniu rzetelności danych (dane jakościowe, ilościowe i wartościowe) zawartych w dokumencie ze stanem faktycznym – kontroli tej dokonuje osoba merytorycznie odpowiedzialna za wykonanie określonego zadania np. kierownik zespołu,

· kontroli rachunkowej – tj. sprawdzenie czy dokument nie zawiera błędów

arytmetycznych w obliczeniach – kontroli tej dokonuje księgowy.

DEKRETACJA DOKUMENTU:

Dekretacja dokumentu to nadanie sprawdzonemu dowodowi księgowemu:

1. numeru księgowego (czyli numeru pod jakim ma być zaksięgowany i przechowywany),

2. wskazanie sposobu ujęcia na koncie (czyli wskazanie sposobu zaksięgowania operacji

gospodarczej na odpowiednich kontach syntetycznych i analitycznych)

· wskazanie kont, ich stron i kwoty,

· wskazanie pod jaka datą ma być zaksięgowany dokument.

II. Dokumentacja badania SF

1. Każdy dokument roboczy powinien:

a) być oznaczony nazwą lub symbolem jednostki, której sprawozdanie finansowe jest badane, ze wskazaniem badanego roku,

b) zawierać określenie jego treści,

c) nosić podpis sporządzającego lub przyjmującego dokument do zbioru oraz datę, a jeśli dokumentacja rewizyjna ma postać nośników elektronicznych, filmów lub inną, zapewniającą trwałość zapisu zawartych w dokumentach informacji przez obowiązujący okres ich przechowywania, dokument roboczy powinien zawierać dane identyfikujące sporządzającego lub przyjmującego dokument do zbioru oraz datę.

2. Na dokumentację rewizyjną gromadzoną przez biegłego rewidenta składają się na ogół:

a) wyszczególnienie warunków badania i dodatkowych zadań wynikających z umowy o badanie,

b) korekty zaproponowane w wyniku badania – uwzględnione lub nieuwzględnione przez jednostkę, które mają lub mogły mieć istotny wpływ na jej sprawozdanie finansowe,

c) egzemplarz sprawozdania finansowego i ewentualnie sprawozdania z działalności jednostki, przedłożonego do badania oraz o którym w opinii i raporcie wyrażono zdanie,

d) kopia wyrażonej opinii i raportu z badania,

e) plan i program badania oraz ich modyfikacje wraz z oceną ryzyka nieodłącznego, ryzyka kontroli w badanej jednostce oraz ryzyka przeoczenia i zmian w tym zakresie, wyznaczenie granicy istotności,

f) oświadczenia kierownika badanej jednostki, jak np. o:

– kompletnym i prawidłowym ujęciu w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym wszystkich zdarzeń gospodarczych dotyczących badanego okresu,

– ujawnieniu zobowiązań warunkowych,

– powiadomieniu o istotnych zdarzeniach, jakie nastąpiły po dniu bilansowym,

g) kopia ewentualnego pisma powiadamiającego kierownictwo jednostki lub jej organy nadzorcze o stwierdzonych nadużyciach lub dużym prawdopodobieństwie ich popełnienia bądź naruszeniach prawa,

h) kopia ewentualnego pisma skierowanego do kierownika jednostki na temat stwierdzonych w toku badania niedociągnięć oraz sposobów ich usunięcia,

i) dokumentacja robocza obejmującą w szczególności:

– informacje o branży oraz środowisku prawnym i gospodarczym, w którym działa jednostka,

– informacje o statusie prawnym i organizacji badanej jednostki,

– wyciągi lub kopie ważnych dokumentów prawnych, umów, itp.

– dowody rozpoznania przez biegłego rewidenta systemu rachunkowości, w tym także prowadzonej za pomocą komputera oraz kontroli wewnętrznej badanej jednostki,

– dowody przeprowadzonej przez biegłego rewidenta analizy sprawności działania systemu kontroli wewnętrznej jednostki, zwłaszcza gdy zaufał jej działaniu,

– wyniki analizy wiarygodności operacji i sald oraz znaczących wskaźników i trendów,

– dokumentację informującą o rodzaju, zakresie, terminach i wynikach przeprowadzonych badań, w tym obserwacji spisu z natury,

– wykorzystane ustalenia kontroli zewnętrznej i rewizji wewnętrznej, rzeczoznawców lub biegłych rewidentów działających w imieniu innych podmiotów uprawnionych, którym zlecono zbadanie określonych wycinków działalności badanej jednostki, wraz z dowodami zbadania wiarygodności tych ustaleń,

– kopie pism lub notatki dotyczące zagadnień omawianych z badaną jednostką,

- ustalenia biegłego rewidenta dotyczące istotnych zagadnień badania

Dokumentacja rewizyjna z badania sprawozdania finansowego jednostki powinna zawierać umowę o badanie sprawozdania finansowego.

Zbiory dokumentacji rewizyjnej z badania sprawozdania finansowego określonej jednostki można dzielić na:

- dokumentację o długoletniej przydatności (względnie stałą),

- dokumentację jednorazową (bieżącą).

Zbiór dokumentów o długoletniej przydatności, np. identyfikujących jednostkę, której sprawozdanie finansowe podlega badaniu, jej strukturę właścicielską, powiązania z innymi jednostkami, skład zarządu i organów nadzorczych, opis systemu księgowości i kontroli wewnętrznej może być – po jego ewentualnej aktualizacji – wykorzystywany przez podmiot uprawniony w przypadku badania sprawozdania finansowego jednostki po raz kolejny.

Zbiory dokumentacji rewizyjnej są własnością podmiotu uprawnionego, który zawarł z jednostką umowę o badanie sprawozdania finansowego. Może on przekazywać jednostce, której sprawozdanie finansowe podlega badaniu, kopie fragmentów dokumentacji rewizyjnej lub wyciągi z niej.

Dokumentacja rewizyjna jest poufna i niedostępna dla osób spoza podmiotu uprawnionego, w imieniu którego przeprowadza badanie.

• Dokumentacja archiwizowana przez 5 lat od końca roku, w którym nastąpiło wyrażenie opinii.

• Podmiot uprawniony odpowiada za bezpieczeństwo przechowywanej dokumentacji oraz poufność informacji w niej zawartych.

• W razie zaprzestania działalności podmiot uprawniony ma obowiązek przekazania dokumentacji rewizyjnej do KIBR. KIBR (oddział regionalny KIBR) przechowuje dokumentację przez 5 lat od końca roku, w którym nastąpiło wyrażenie opinii

18. Rodzaje controllingu - Marta Bamberska

19. Zasady i metody budżetowania-Alicja Mizerska (uznałam że chodzi tutaj te zasady i metody w odniesieniu do controllingu, a nie do tworzenia budżetu państwa)

Zasady budzetowania str. 37-43 http://books.google.pl/books?id=0VtSAwAAQBAJ&lpg=PA38…

metody budżetowania http://jmf.wzr.pl/pim/2005_2_14.pdf

20. Naruszenie dyscypliny finansów publicznych - było w zeszłym roku

Dyscyplina finansów publicznych:

• Dyscyplina finansów publicznych (dyscyplina budżetowa) to obowiązek przestrzegania określonych prawem reguł związanych z dysponowaniem środkami publicznymi, a także środkami pochodzącymi z zasobów publicznych, przekazanymi jednostkom spoza sektora finansów publicznych.

• Zachowanie dyscypliny jest obwarowane – przepisami o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Naruszenie dyscypliny finansów publicznych:

Naruszenie dyscypliny finansów publicznych to czyn (działanie lub zaniechanie) umyślny lub nieumyślny osoby o statusie wyznaczonym w ustawie, określony w prawie jako naruszenie dyscypliny finansów publicznych, zawiniony, szkodliwy dla finansów publicznych. Katalog naruszeń ma charakter zamknięty.

Obowiązująca od 1 stycznia 2005 roku ustawa o odpowiedzialności za naruszenie finansów publicznych (to po to by mieć świadomość, że taki akt istnieje;], posługuje się klauzulą szkodliwości naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Czyny stanowiące naruszenie tej dyscypliny są szkodliwe społecznie (katalog zamknięty czynów w ustawie, przykłady takich czynów to: niepobranie lub niedochodzenie należności Skarbu Państwa, JST lub innej jednostki sektora FP albo pobranie lub dochodzenie w wartości niższej; nieprzekazanie do budżetu w należnej wysokości dochodów należnych Skarbowi Państwa, JST wskutek zaniedbania lub niewypełnienia obowiązków; nierozliczenie otrzymanej dotacji lub nieterminowe rozliczenie – pełen katalog dla chętnych art. 5 – 18a ustawy). Stopień szkodliwości czynu dla ładu finansów publicznych jest elementem, który podlega analizie komisji podejmującej decyzje o wymiarze kary. Ocenia się wagę naruszonych obowiązków, sposób i okoliczności ich naruszenia oraz skutki tego naruszenia. Stwierdzenie znikomej szkodliwości czynu dla finansów publicznych powinno skutkować niedochodzeniem odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Podstawowe zasady odpowiedzialności: 1) za czyn określony w ustawie, 2) za czyn zawiniony, 3) prymatu stosowania ustawy nowej.

Osoby, które podmiotowo mogą być odpowiedzialne:

- osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet lub plan finansowy jednostki sektora finansów publicznych albo jednostki niezaliczanej do tego sektora, ale otrzymującej środki publiczne lub zarządzającego mieniem tych jednostek,

- kierownicy jednostek sektora finansów publicznych,

- pracownicy - // - , którym powierzono określone obowiązki w zakresie gospodarki finansowej lub czynności przewidziane w przepisach o zamówieniach publicznych,

- osoby gospodarujące środkami publicznymi przekazanymi jednostkom niezaliczanym do sektora finansów publicznych.

Postępowanie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest szczególnym postępowaniem dyscyplinarnym o odrębnej (od postępowania karnego i administracyjnego) procedurze. Postępowanie wszczyna rzecznik dyscypliny FP – oskarżyciel, na podstawie zawiadomienia o zaistniałych okolicznościach naruszenia DFP (zawiadomienia takie składać muszą m.in.: kierownik jednostki SFP, jednostki gospodarującej środkami FP, organy nadzoru nad JFP, organ JST). Po otrzymaniu zawiadomienia rzecznik upewnia się, czy są podstawy wszczynania postępowania wyjaśniającego. W ciągu 30 dni rzecznik zgłasza właściwej komisji orzekającej wniosek o ukaranie za naruszenie DFP lub wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania. Ewentualne postępowanie jest dwuinstancyjne. Organy rozpatrują zarówno dowody na korzyść jak i niekorzyść obwinionego. Prawomocne orzeczenia wykonuje przewodniczący komisji.

Kary i skutki przypisania odpowiedzialności: (Kary są stopniowalne): 1) upomnienie, 2) nagana, 3) kara pieniężna, 4) zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi.

Uprawnienia obwinionego:

1) Prawo do obrony

a. Do obrońcy – rolę obrońcy może pełnić każda osoba pełnoletnia, niebędąca ubezwłasnowolnioną

b. Do składania wniosków i oświadczeń – nie ma takiego obowiązku, można składać na rozprawie i przed rozprawą

c. Dwuinstancyjności postępowania – na orzeczenia i inne wskazane w ustawie rozstrzygnięcia wydane przez organy postępowania I instancji przysługuje odwołanie się na piśmie za pośrednictwem tego organu w ciągu 14 dni od dostarczenia pisma.

2) Obowiązki organów postępowania wobec obwinionego

a. Zasada prawdy obiektywnej – w postępowaniu dąży się do tego, by podstawą wydania rozstrzygnięcia były prawdziwe i zgodne z rzeczywistością ustalenia.

b. Zasada domniemania niewinności – obwinionego uważa się za niewinnego dopóki odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny FP nie zostanie udowodniona prawomocnym przeczeniem w tej sprawie. (wątpliwość bez rozstrzygnięcia – na korzyść obwinionego).

c. Obowiązek udzielnia informacji – organy prowadzące postępowanie są zobowiązani do poinformowania obwinionego o jego prawach i obowiązkach.