KRYMINOLOGIA - W 18.02.2014

prof. Leszek Wieczorek

pok. 130

Godziny dyżurów: każdy wtorek i czwartek 10.00- 11.30

ćwiczenia- obecność, aktywność (ciekawe reportaże)

Na następne zajęcia: Ustawa o pobieraniu tkanek, organów i narządów

Zaliczenie: doktryny kryminologiczne- przygotować (artykuły, prezentacja), mogą być na podstawie akt sądowych- opisać przyczyny popełnienia przestępstwa opisanego w aktach

badania dotyczące problemów kryminologicznych

"Blue criminology"

prof. Tyszkiewicz – "Pamiętniki recydywistów" Kryminogeneza w ujęciu kryminologii humanistycznej

KRYMINOLOGIA - W 25.02.2014

KRYMINOLOGIA JAKO DYSCYPLINA NAUKI

Ośrodki:

• Instytut nauk prawnych – Krakowskie Przedmieście: Irena Rzeplińska, Paulina Wiktorowska-Fajst, Michał Fajst, Dagmara Woźniakowska, Klaus Witold, Anna Kossowska, Zbigniew Lasocik, Beata Gruszczyńska, Bruno Hołyst, Emil Pływaczewski, Laskowska, Stanisław Bataria, Jerzy Jasiński,

IWS – instytut wymiaru sprawiedliwości – „Atlas przestępczości”

Doktryny kryminologiczne – wyjaśniają dlaczego ludzie popełniają przestępstwa

• Kraków – katedra kryminologii UJ

Andrzej Gaberle – „Patologia społeczna” Janina Błachut, Krzysztof Krajewski, Wojciech Dadak

• Katowice

Leon Tyszkiewicz, Piotr Stępniak – „skuteczność środków plenarnych” „kryminogeneza” „od naturalizmu do humanizmu w kryminologii” „kryminogeneza w ujęciu kryminologii humanistycznej” „pamiętniki recydywistów” „Zjawiska patologii społ przeciwdziałanie im w miescie średniej wielkości. Kryminologiczna monografia terenu” „polityka sądu wobec nieletnich w Polsce w okresie transformacji ustrojowej” Mirosław Szwed – „Dzieciobójswo” od przepisu prawa do indywidualnego przypadku

PRACA ZALICZENIOWA: doktryna kryminologiczna przegląd współczesnych badań kryminologicznych

KRYMINOLOGIA

Termin kryminologia pochodzi od greckich słów crimen (przestępstwo) i logos (nauka).

Kryminologia to nauka społeczna zajmująca się badaniem i gromadzeniem całościowej wiedzy na temat przestępstwa jako pewnej części formy zachowania dewiacyjnego, przestępczości jako pewnej szczególnej formy zachowania dewiacyjnego, przestępczości jako pewnego zjawiska społecznego a także osoby sprawcy jak również ofiary przestępstwa, a także instytucji i mechanizmów kontrolnych, jakie tworzą społeczeństwa w celu zapobiegania i zwalczania przestępczości. (A.Gaberle)

Kryminologia jest nauką o przestępstwie i przestępcy, o objawach i przyczynach przestępczości i innych związanych z nią zjawiskach patologii społecznej oraz ich zapobieganiu, a także o funkcjonowaniu systemu sprawiedliwości karnej (B. Hołyst)

Kryminologia jest nauką która w sposób wszechstronny bada przestępstwo, przestępczość i przestępcę oraz funkcjonowanie środków przeciwdziałania przestępczości (L. Tyszkiewicz)

Kryminologia bada:

• Przestępstwo jako pewną kategorię społeczną (czym jest, czym się wyróżnia od innych zachowań ludzkich, czy ma charakter stały czy też zmienny, czy jest kategorią normatywną czy też ma inne pozanormatywne kryteria?)

• Przestępczość jako zjawisko społeczne ze szczególnym uwzględnieniem opisu tego zjawiska (w aspekcie statycznym i dynamicznym) poprzez określenie rozmiarów, nasilenia, dynamiki i struktury przestępczości.

• Przestępcę (najbardziej tradycyjny przedmiot badań kryminologicznych) zadając pytanie (lombrozjańskie) – dlaczego jedni ludzie popełniają przestępstwa a inni nie?

• Kontrolę społeczną i reakcję na przestępczość

Kryminologia służy walce z przestępczością w czterech płaszczyznach:

• Pomaga w pracach ustawodawczych

• Daje podstawy do podejmowania pewnych generalnych przedsięwzięć dotyczących stosowania prawa karnego

• Służy pomocą w załatwianiu indywidualnych spraw karnych

• Ustala bazę poznawczą dla szeroko pojętej działalności społecznej w zakresie profilaktyki przestępczości

Kryminalistyka – jak zabezpieczyć ślady zbrodni przed zniszczeniem, nauka bardziej techniczna

Ze względu na finalny cel kryminologii którym jest zapobieganie przestępczości jest:

• Symptomatologię kryminologiczną (fenomenologia) – formy objawowe przestępczości. Należą do nich: dynamika i struktura przestępczości, geografia kryminalna, sposoby popełniania przestępstw, elementy organizacji świata przestępczego

• Etiologia kryminalna – koncentruje uwagę na badaniach czynników przyczynowych przestępczości

• Funkcjonowanie systemu sprawiedliwości karnej - w aspekcie teoretycznym i praktycznym

• Profilaktyka kryminologiczna – jako jeden z podstawowych celów kryminologii polegający na opracowaniu środków przeciwdziałania przestępczości. Obejmuje zagadnienia dot: systemu wychowania i oświaty, treści kultury, funkcjonowania śroków upowszechniania informacji, skuteczności polityki karnej, samoobrony obywateli itp.

3 sfery badawcze kryminologii:

1. Kryminologię behawioralną która zajmuje się zachowaniem sprawcy przestępstwa, specyfiką tego zachowania i jego uwarunkowaniami

2. Kryminologię organizacyjną której zadaniem jest analiza funkcjonowania instytucji powołanych do zapobiegania przestępczości

3. Kryminologię wiktymologiczną, która zajmuje się ofiarą przestępstwa

KRYMINOLOGIA - W 04.03.2014

Kryminologia jest nauką multidyscyplinarną ponieważ korzysta z dorobku wielu różnych dziedzin. Korzysta z nich na potrzeby przedmiotu badań którym zajmuje się kryminologia. Odnosi się do doświadczeń które w życiu mają miejsce o charakterze multidyscyplinarnym. Pdnosi się do świada przyrodniczego, biologicznego świata człowieka ale też koncentruje się na sferze społecznej człowieka.

Kryminologia współpracuje z:

• psychologią (czerpie z psychiki człowieka i specyfiki określonych reakcji)

• prawem

• socjologią

• pedagogiką (związek polega na profilaktyce np. przestępczości

• patologią społeczną

• kryminalistyką (kto jest sprawcą tych przestępstw)

• ekonomią

• wiktymologią

• medycyną

• historią

• politologią

• informatyką(przetworzyć informacje)

• statystyką

• administracją

• filozofią

• penologią (nauka o karze, po co stosuje się kary)

• pedagogika społeczna

• pedagogika opiekuńczo-wychowawcza

Jarosław Utrat-Milecki (IPSiR) – „Nauka o karze”

Paradygmat – opis fenomenu okreslanego mianem rewolucji naukowej – dla opisywaia na czym polega skąd się wzięła rewolucja naukowa która pod koniec XIX wieku miała miejsca.

Główne paradygmaty w kryminologii:

• Postulowane zasady postępowania badawczego – 2 skrajne podejścia: metodologia nauk przyrodniczych i humanistycznych

• Poglądy dotyczące uwarunkowań ludzkiego zachowania.

2 podejscia: determinizm i indeterminizm. Determinizm – ludzkie zachowanie jest zdeterminowane pewnymi czynnikami, Indeterminizm – są elementy w środowisku ale to człowiek podejmuje decyzje możliwe że wybierze inne niż wynika z tych determinant

• Zakładana wizja społeczeństwa: konfliktowa lub konsensualna. Konfliktowa – gdy między grupami jest konflikt, zwycięzcy narzucają normy postępowania. Konsensualna – w kontekście porozumienia, umowy, kompromisu

Główne nurty kryminologii:

1. Nurt pozytywistyczny – posługuje się metodologią naturalistyczną, zakładający deterministyczne warunki ludzkiego zachowania (determinizm) oraz konsensualną wizję społeczeństwa

2. Nurt antynaturalistyczny – przeciwieństwo: metodologia nauk humanistycznych – odwoływanie się do indeterministycznej wizji jednostki oraz konfliktową wizję społeczeństwa

3. Nurt klasyczny i neoklasyczny – stosująca albo metodologię nauk przyrodniczych albo humanistycznych, silnie eksponująca potrzebę wartościowania zjawisk społecznych, zakładająca istnienie „wolnej woli” ale i sterowalność jednostki oraz konsensualną wizję społeczeństwa

1. Kryminologia klasyczna (nurt klasyczny):

• Przestępstwo jest zachowaniem stanowiącym akt wolnej woli człowieka a więc jest on za to zachowanie odpowiedzialny

• Kara wymierzana za przestępstwo jest zarówno sprawiedliwą odpłatą za wyrządzone zło jak i sposobem powstrzymania ukaranego oraz innych jednostek przed popełnianiem przestępstw

• Społeczeństwo musi dążyć do ograniczania przestępczości gdyż stanowi ona zagrożenie dla tworzących społeczeństwo jednostek a tym samym dla społeczeństwa jako całości

• Najlepszą metodą zapobiegania przestępczości jest operowanie karą kryminalną która musi czynić zadość społecznemu poczuciu sprawiedliwości oraz odstraszać potencjalnych sprawców przestępstw

1. Kryminologia pozytywistyczna – przestępczość należy wyjaśniać jako zachowanie człowieka pozostające w związku przyczynowym a więc determinowane (zdeterminowane) z jego cechami biologicznymi, społecznymi. Owe cechy człowieka powodują że jest on jednostką odmienną od innych nie popełniających przestępstw. Zachowania przestępne naruszają ogólnie aprobowany w społeczeństwie porządek co zaburza funkcjonowanie społeczeństwa. Można zapobiegać przestępczości eliminując warunki sprzyjające zachowaniom przestępnym a więc korygując te cechy człowieka, które wywołują takie zachowanie lub warunki społeczne w których on żyje.

Nurty: indywidualistyczny – paradygmat rodzajów ludzi, lub socjologiczny – paradygmat rodzajów otoczenia

1. Kryminologia antynaturalistyczna:

• Przestępczość jest wynikiem konfliktów przenikających społeczeństwo a biorących się ze sprzeczności interesów między grupami społecznymi jak też jednostkami

• Normy prawne określające zachowanie uznane za przestępne są ustanawiane w interesie tych warstw społecznych które mają w społeczeństwie pozycję dominującą

• Normy prawne stosowane są jako środek dyscyplinowania jednostek, zwłaszcza znajdujących się u dołu drabiny społecznej, a naznaczonym, etykietowanym przestępca może zostać każdy niezależnie czy naruszył normę prawną czy nie

• Zapobieganie przestępczości polegać może jedynie na: zmianie sposobu stanowienia czyli dekryminalizacji(rezygnacja z nazywania czegoś zbrodnią), depenalizacji(rezygnacji z kar) oraz stosowania norm prawo karnych a więc na łagodzeniu ujemnych skutków prawa karnego, nie zaś na korygowaniu czyli poprawianiu przestępców

KRYMINOLOGIA - W 25.03.2014

Wtorek 01.04.2014 o 12:00 w CINiBie Konferencja z gośćmi członkami organizacji ONZ.

DETERMNANTY LUDZKIEGO ZACHOWANIA

Ze szczególnym uwzględnieniem zachowań przestępczych

Multikazualizm – refleksja polegająca na tym że uwarunkowania przestępczości są złożone i wchodzą w rachubę liczne czynniki

Przyczynowość – jedno zjawisko powoduje drugie lub dwa współistnieją, lecz są spowodowane innymi czynnikami, jedno występuje po drugim lecz jedno nie powoduje drugiego

Czynnik kryminogenny (nie przyczyna) – służy do oznaczania różnych okoliczności, które w mniejszym lub większym stopniu sprzyjają przestępczości czy indywidualnemu przestępstwu.

Model czynników determinujących zachowanie człowieka:

1. Czynniki egzogenne

   1. Czynniki środowiskowe

• Środowisko społeczne: makro, regionalne, mikro, środowisko naturalne

  1. Czynniki sytuacyjne

1. Czynniki endogenne

   1. Czynniki somatyczne

• Organizm, system nerwowy, genotyp

  1. Czynniki psychiczne

• Stan psychiczny, osobowość

Czynniki te wpływają na osobę, „ja” – na decyzję człowieka. Występuje luz decyzyjny – człowiek może podjąć działania przestępne ale nie musi. W wyniku determinantów ma miejsce czyn zabroniony, lub nie ma miejsca.

Czynniki determinujące zachowanie człowieka w ujęciu systematycznym:

1. Czynniki endogenne

   1. Czynniki somatyczne

• Determinacja genetyczna

• Poszczególne czynniki

  • Zdrowie fizyczne

  • System nerwowy (introwertyk, ekstrawertyk)

  • System hormonalny

  • Wygląd zewnętrzny

1. Czynniki egzogenne

   1. Czynniki środowiskowe

• Środowisko naturalne

• Środowisko społeczne:

  • Środowisko makrospołeczne

    • Ustrój polityczny

    • Ustrój społeczno-gospodarczy

    • Warunki ekonomiczne

    • Czynniki kulturowe

    • Konflikty społeczne

  • Środowisko regionalne

    • Warunki życia w mieście i na wsi

    • Dzielnice dużych miast

  • Środowisko mikrospołeczne

    • Środowisko rodzinne

    • Środowisko szkolne

    • Grupy rówieśnicze i towarzyskie

    • Środowisko w zakładzie pracy

    • Inne rodzaje mikrośrodowisk

1. Czynniki sytuacyjne

   1. Prowokujące

   2. Sugerujące

   3. Ułatwiające

2. Czynniki psychiczne

   1. Właściwości psychiczne

   2. Zaburzenia psychiczne

   3. Stan psychiczny

3. Czynniki złożone

   1. Wiek

   2. Płeć

   3. Status społeczno-ekonomiczny

4. Decyzja i jej antecedencje

5. Tryb życia i jego działanie zwrotne

   1. Alkoholizm

   2. Narkomania

   3. Prostytucja

   4. inne

KRYMINOLOGIA - W 01.04.2014

Konferencja CINIBA

KRYMINOLOGIA - W 15.04.2014

METODY BADAŃ KRYMINOLOGICZNYCH

Problem badawczy to pytanie na które szukamy odpowiedzi (wg. Hołysta)

Przedmiot badań to obiekt którego to badanie dotyczy.

Pytania badawcze:

• o liczby interesujących nas zdarzeń lub o natężenie badanych cech czyli wartości zmiennych charakteryzujących badane zjawisko/przedmiot – o fenomenologię.

• Związki między badanymi przedmiotami, zjawiskami czy cechami

• Relacje

Metodologia to szczególny rodzaj umiejętności rozwiązywania problemów badawczych.

Katalog metod:

• Metody statystyczne

• Obserwacje

• Eksperyment

• Wywiady i kwestionariusze

• Wykorzystanie dokumentów

• Badania psychologiczne

• Analiza stanu zdrowia

• Metody badań grupy przestępczej np. sposoby komunikowania się sprawców przestępstw

• Metody ekspertyzy kryminologicznej

W kryminologii stosuje sie badania które dzieli się ze względu na:

1. Zasięg badań

   • Studium indywidualnego przypadku: badanie o charakterze jednostkowym np. pojedynczy człowiek, przestępstwo, kompleksowe badania indywidualnego przypadku (studium przypadku) a także badania losów życiowych z ewentualną katamnezą.

   • Badania kohortowe: Specyficzny dobór badanej grupy np. urodzonych w jednym roku

   • Badania monograficzne mające na celu możliwie wszechstronny opis pewnego zbioru darzenia, przypadku uwzględniając wiele zmiennych i ich relacje – badania przestępczości jako zjawiska masowego. W tym regionalne badania kompleksowe zwane kryminologiczną monografie problemu

2. Problem badań:

   • Symptomatologia kryminalna (fenomenologia)

   • Etiologia kryminalna (przyczyny)

   • Założenia i funkcjonowanie systemu profilaktyki kryminologicznej

3. Cel badań:

   • Badania diagnostyczne (stwierdzenie czy w badanym obiekcie występują lub jak często występują interesujące nas zjawiska)

   • Badania eksplanacyjne (wyjaśniające, polegające na wykryciu zależności pomiędzy interesującymi nas zmiennymi)

   • Badania prognostyczne (przewidywanie zdarzeń w przyszłości lub przewidywanie procesu przekształceń przedmiotu badań)

4. Czas faktów interesujących badacza:

   • Fakty aktualnie istniejące

   • Fakty minione

   • Fakty przyszłe

5. Stosunek czasu badania do czasu przeprowadzenia postępowania karnego

   • Badania przed ujawnieniem przestępstwa

   • Badania w czasie postępowania karnego

   • Badania po wyroku skazującym

KRYMINOLOGIA - W 03.06.2014

METODY STATYSTYCZNE W KRYMINOLOGII

Statystyka opisowa i indukcyjna:

Statystyka opisowa służy do opisania w jak najlepszy sposób otaczającej rzeczywistości, do zbioru informacji i przetworzenia ich tak aby jak najlepiej ją opisać

Statystyka indukcyjna – weryfikowanie stawianych hipotez

• Badania mogą być całościowe i reprezentacyjne:

  1. Całościowe obejmują wszystkie interesujące nas przypadki. Są stosunkowo rzadkie bo rzadko udaje się wszystkich zbadać.

  2. Reprezentacyjne obejmują dużą zbiorowość przypadków lecz możemy zbadać tylko wyłonioną z niej próbę

• Metody doboru próby:

  1. Metoda doboru losowego (na ślepo) – prosty dobór przypadkowych ludzi

  2. Metoda doboru opartego na zastosowaniu tabel, liczb losowych.

  3. Metoda doboru warstwowego (kwotowego) – podzielenie populacji na kategorie i na losowaniu z każdej kategorii osobnej próby

  4. Metoda doboru grupowego – dzieli się populację na podgrupy i losuje do badania jedną z tych podgrup

• Jednostka statystyczna to ten element który badamy i który podlega liczeniu np. ilość przestępców, liczba ofiar, struktura przestępstwa, jakie narzędzie użyto, płeć wiek sprawców). Ważne jest aby napisać co jest jednostką statystyczną i co badamy.

• Zbiorowość statystyczna to zbiór wszystkich przedmiotów objętych bezpośrednim badaniem. Zbiorowość ta to inaczej suma jednostek statystycznych. Przy badaniach reprezentacyjnych operujemy terminem populacja – populacja to zbiorowość badania niebezpośrednio lecz poprzez wyłonioną z niej próbę.

• Szereg rozdzielczy to rozkład zbiorowości statystycznej przeprowadzony ze względu na jakąś cechę zmienną jednostek statystycznych i według jakiejś skali.

Cechy mogą być:

• ilościowe – wiek przestępcy lub

• jakościowe – rodzaj czynu (mierzalne lub niemierzalne).

Skale mogą być:

• nominalna (taka w której poszczególne warianty danej cechy określone są nazwą np. wiek, płeć, kobieta)

• porządkowa (w której poszczególne warianty danej cechy określone są nazwą z jednoczesnym przypisaniem im pewnej hierarchii)

• interwałowa (w której stosuje się mierniki liczbowe pozwalające na precyzyjne ustalenie odstępów pomiędzy poszczególnymi stopniami skali np. wiek, częstotliwość popełnienia przestępstwa)

• Statystyka opisowa (umieszczenie danych w tablicach, wykresy, liczenie odsetek gdy porównujemy struktury różnych zbiorowości – struktura przestępstw, wskaźniki – stosunek dwóch wartości z których jedna stanowi okrągłą liczbę np. ludnościowy współczynnik przestępczości np. gęstość zaludnienia,

• Mierniki tendencji centralnej – to średnia arytmetyczna w postaci zwykłej albo ważonej.

  • Wartość modalna (dominanta) – wartość tendencji centralnej ustalany dla szeregów rozdzielczych który jest ustalany ze względu na cechę niemierzalną

• Mierniki dyspersji (rozproszenia) – odchylenie standardowe

• Korelacja to zależność, zmiana jednego szeregu rozdzielczego w przypadku zmiany innego szeregu rozdzielczego. Oblicza się ją za pomocą współczynnika korelacji. Najczęściej stosowany to współczynnik Pearsona (r) - przybiera wartość od +1 do -1. Jego wartość bezwzględna oznacza siłę korelacji która jest tym wieksza im współczynnik jest bliższy jedności (1) a znak współczynnika wskazuje czy korelacja jest pozytywna przy (+) czy negatywna przy (-). Stosuje się też współczynnik Spearmana.

• Regresja – oblicza się za pomocą równania regresji które pozwala określić przyrost wartości jednej zmiennej w przypadku zmiany wartości drugiej zmiennej o jedność (1)

Statystyka indukcyjna:

Zajmuje się statystyczną stroną weryfikowanej hipotezy za pomocą (χ2). Jego obliczenie pozwala na odczytanie poziomu istotności które jest prawdopodobieństwem hipotezy zerowej. Zwykle zakłada się hipotezę sprawdzaną można jeszcze przyjąć gdy prawdopodobieństwo hipotezy 0 nie jest wyższe niż 5% czyli minimalny poziom istotności p (prawdopodobieństwo hipotezy 0) jest równe bądź mniejsze od 0.05

Interpolacja – jak będą wyglądać statystyczne dane jeśli znamy dwie skrajne wartości

Ekstrapolacja – przewidujemy co będzie w przyszłości