WYKŁAD II 27.04.10
Wybor terenu pod szkółkę
Czynniki organizacyjne:
-polozenie: transport i rynki zbytu
-dostepnosc sily roboczej
-tradycja.
Czynniki przyrodnicze: gleba, klimat
Topografia terenu
Czynniki limitujące produkcje polowa
Warunki organizacyjno-przyrodnicze decydujące o przydatności terenu pod szkolke polowa:
-wlasciwa gleba
-gleba dziewicza
-odpowiednia topografia terenu
-dostepnosc wody
-mozliwosc zachowania izolacji przestrzennej
-brak zagrożeń biotycznych eliminujących material do sprzedazy
-mozliwosci logistyczne (drogi, łącza).
Gleba pod szkolke polowa:
-rodzaj gleby: % udzial czesci frakcji, pojemność sorpcyjna i wodna polowa
-glebokosc gleby: warstwy ornej i gleby
-zawartosc prochnicy w glebie
-poziom wody gruntowej
-odczyn gleby
-czynniki biotyczne i prawne eliminujące glebe spod upraw szkolkarskich.
Gleby przydatne pod szkolke polowa- sklad mechaniczny:
-piaski (luzny, slabogliniasty, gliniasty lekki, gliniasty mocny)- nie nadaja się, maja za mala pojemnosc wodna, sa dobre pod kontenerownie
-piasek gliniasty mocny pylasty- przydatny pod warunkiem nawadniania
-glina lekka, glina lekka pylasta, glina srednia, glina srednia pylasta, pyl zwykly- dobre pod uprawe, dobry wzrost i budowa systemu korzeniowego
-glina ciezka, il, pyl ilasty- nie nadaja się, sa za ciezkie, zimne, trudna praca i za slabo rozrośnięty system korzeniowy.
Ocena zawartość prochnicy w glebie dla szkolek:
| Procentowy udzial | Ocena | Okreslenie gleby |
|---|---|---|
| Poniżej 1% | Niska | Uboga |
| 1,0-1,5% | Niska do sredniej | Zawierajaca prochnice |
| 1,5-2,5% | Srednia | Prochnicza |
| 2,5-4% | Srednia do wysokiej | Bogata w prochnice |
| Powyżej 4% | Wysoka do b wysokiej | Potorfia lub torfowa (15%) |
Poziom wody gruntowej w szkolce:
-minimalny poziom 80cm (nie wyzej)
-gleby zbyt mokre- zimne, nieprzejezdne
-optymalny poziom 80-120cm (podsiakanie kapilarne 40-60cm; korzenienie się 40-60cm)
-za niski lepiej niż za wysoki (możemy nawodnic, trudniej odprowadzic)
-badanie poziomu wody w glebie: odkrywki, odwierty.
Czynniki biotyczne eliminujące glebe pod szkolke:
-dla wszystkich roslin: Globodera sp.- matwik i Synchytrium endobioticum- rak ziemniaka
-dla Prunus, Rubus, Fragaria: Longidorus- długacze, Xiphinema- sztylaki.
Ukształtowanie terenu:
-tereny korzystne: plaskie (ale nie nisko polozone) i lekkie sklony
-tereny niekorzystne:
-silne sklony (erozja, trudna pielegnacja, na poludniowym za wczesny poczatek wegetacji, najlepsze poludniowo-wschodnie)
-tereny zagłębione (nadmiar wody i zastoiska mrozowe)
-wysoczyzny (przemarzanie gdy wiatry, wysychanie latem).
Zalecenia zmianowania w szkolce polowej:
-drzewa pestkowe po ziarnkowych
-po Pr. avium można Pr. mahaleb
-po P. communis można Cydonia
-nie sadzic Sorbus i Amelanchier po ziarnkowych i pestkowych
-po sobie wrażliwe: malus, pyrus, cotoneaster, chaenomeles, krategus, spirea, picea bies, hydrangea, deutzia, syringia, rosa.
Płodozmiany szkolkarskie:
-kukurdza lub okopowe (obornik)
-zboza jare z wysiewka traw
-trawy z koniczyna
-trawa z koniczyna + obornik
-rzepak lub motylkowe na przyoranie
-podkladni
-okulanty
-drzewka dwuletnie
-podkladki
-II rok skzolki
-III rok szkolki- drzewka dwuletnie
-IV rok szkolki lub mieszanki motylkowych
-zboza z wysiewka traw
-trawy
-okopowe lub warzywa (obornik).
Płodozmiany szkolkarskie:
Plodozmian 5-cio letni
-rosliny motylkowe na pasze, nasiona
-podkladki
-okulanty jednoroczne
-owies lub gorczyca
-warzywa na oborniku lub kukurydza.
Plodozmian dla krzewow owocowych:
-motylkowe
-porzeczki sadzone jesienia lub wiosna (sadzonki zdrewniale)
-porzeczki uformowane
-zyto
-rzepak lub warzywa na oborniku.
Matecznik podkładek generatywnych:
Gleby zyzne:
-zboza jare z wysiewka traw
-mieszanka traw lub koniczyny
-motylkowe na oborniku
-podkladki drzew owocowych.
Gleby lekkie:
-okopowe lub motylkowe na oborniku
-zboza ozime
-rzepak lub gorczyca na oborniku
-podkladki drzew owocowych.
Gleby zyzne i cieple:
-okopowe lub warzywa (obornik)
-podkladki drzew owocowych
-warzywa
-okopowe lub jednoroczne na zielony nawoz.
Rozmnazanie roslin zdrewnialych
Generatywne (wysiew nasion):
-bez przygotowania nasion: wysiew bezposredni
-z przygotowaniem nasion do wysiewu: traktowanie woda, niska temperatura, stratyfikacja, skaryfikacja mechaniczna, chemiczna lub termiczna
-rosliny drzewiaste rozmnazanie przez wysiew nasion: acer, aesculus, alnus, betula, carpinus, carya, katalpa, cercis, Corpus, corylus, crataegus, fagus, fraxinus, juglans, magnolia, platanus, malus, llriodendron, prunus, pyrus, quercus, robinia, sorbus, tilia, ulmus, zelkowa
-rosliny krzewiaste rozmnazane z nasion: aktinidia argusa, akebia quinata, amelanchier ovalif, aristolochia macrophylla, berberis, calycanthus, caragana, celeastrus, cercydiphillum, cheanomeles, clematis, colutea, Corpus, cotoneaster, citisus, daphne, euonymus, exochorda, genistia, hamamelis, hibiskus, hippopohae, laburnum, ligustrum, lonicera, mahonia, paeonia suffruticosa, physocarpus, piersi, rododendron, rosa, sambucus, sophora, syryngia, viburnum, wisteria, forthergilla
-cel: nasadzenia krajobrazowe, zalesienia, choinki świąteczne, podkładki generatywne.
WYKŁAD III 11.05.10
Przygotowanie nasion do wysiewu:
-ocena jakości nasion
-spoczynek nasion
-przyczyny: twarde nieprzepuszczalne okrywy, nierozwinięte zarodki, substancje hamujące wzrost zarodka w owocni, okrywach lub nowym zarodku
-twardosc nasion- twarde sa takie nasiona, które po 10 dniowym moczeniu nie maja nasaczonych nasion.
Laboratoryjne wymagania dla kielkowania nasion drzew i krzewow:
-szeroki zakres temperatury (bez swiatla): gopressus sempervirens, gledithia triacanthos, picea abies
-specyficzny zakres temperatury (bez swiatla): katalpa, alianthus, syringa
-szeroki zakres temperatury (w swietle): picea engelmani, omorica, pinus silvestris, nigra, mugho x mughus, ponderosa
-kielkujace w swietle gdy wystawione na 20-30C: betula, ulmus american, larix, rododendron, tuja occidentalis
-wymagajacan3-4tyg przechlodzenia w wilgoci (3C) i potem zmiennej temperatury 20-30C w swietle przez 2-4tyg: bies procera, balsamea, pinus strobus, cedrus, pseudotsuga
-wymagajace 2-4 miesiecy przechlodzenia w wilgoci przed kielkowaniem: wrażliwe na wysoka temp kielkowania (malus, pyrus, prunus, acer, taxus), niewrażliwe na wysoka tmep kielkowania (pinus cambra).
Posprzetne dojrzewanie nasion- warunki:
-wilgotnosc- nasiona wymagające stratyfikacji pobieraja silami imbibicji około 50% wody; wymagaja dostępu wody podczas zabiegu; wysuszenie prowadzi do spoczynku wtornego
-aeracja- ilość tlenu potrzeba jest zalezna od temperatury; wysoka temp uniemozliwia dostep tlenu poprzez: niska temp tlenu w roztworach, pobieranie tlenu przez związki fenolowe w okrywach; przy tem chlodu zapotrzebowanie zarodka na tlen jest niskie i możliwe do spelnienia
-temperatura- najważniejszy czynnik; optymalna zblizona do temp wczesnowiosennych; zwykle w granicach 1-7C najefektywniejsza
-czas- specyficzny dla gatunku (genotypu), zalezny od warunkow wzrostu nasion i zabiegow podczas przygotowania i stratyfikacji nasion.
Rozmnazanie roslin zdrewnialych
Wegetatywne
Na wlasnych korzeniach:
-w kontakcie z roslina mateczna: podzialu- odkłady, odrosty- pionowe, rozlogi- czasowe, pionowe, poziome, poziome z modyfikacjami, pojedyncze, wielokrotne, wierzcholkowe
-po oddzieleniu: sadzonki- korzeniowe, pedowe, pakowe, ulistnione, zdrewniale, liściowe, mikrosadoznki.
Na korzeniach podkładki:
-szczepienie na wierzchołku: stosowanie i stosowanie z nacieciem gdy srednica zraza jest taka sama jak podkładki; sarnia nozka, w szpare, za kore i na przystawke gdy srednica zraza nie jest rowna średnicy podkladki
-uszlachetnianie z boku: oczkiem- okulizacja, zrazem- w szpare boczna, roslina mateczna- ablaktacja, z tarczka- chip bud z podwojna tarczka
-podwojne uszlachetnianie: okulizacja przewodnia, posrednia, wstawka skarlajaca, wstawka na owocowanie.
Rozmnazanie:
-generatywne
-wegetatywne:
-heterowegetatywne: uszlachetnianie
-autowegetatywne:
-bez kotaktu z roslina mateczna- sadzonkowanie
-w kontakcie z roslina mateczna- rozlogi, odrosty korzeniowe, odkłady.
Najczęściej rozmnazane gatunki roslin sadowniczych poprzez kultury In nitro:
-borowka wysoka
-borowka brusznica
-malina
-truskawka- roslina superelitarna
-wisnia- mikrosadzonki, kultury merystemow wierzcholkowych
-sliwa
-podkladki: GiSelA5, PHL A B.
WYKŁAD IV 18.05.10
Uszlachetnianie- rozmnazanie hetero wegetatywne:
-podkladka- roslina rozmnazana wegetatywnie lub generatywnie lub jej czesc sluzaca do namnazania na niej odmiany szlachetnej (uszlachetniania); czesc rosliny rozmnazanej hetero wegetatywnie stanowiaca system korzeniowy i czesc pnia
-zraz- fragment pedu rosliny szlachetnej (najczęściej jednoroczny) sluzacy do szlachetnienia podkladki
-szczepienie- polaczenie zraza i podkładki calym odcinkiem zraza w wyniku którego nastepuje trwale ich zrosniecie
-okulizacja- przeniesienie skrawka zraza z pakiem liściowym na podkładkę, który po zakończeniu procesow zrastania rozpoczyna wzrost lub wchodzi w stan spoczynku do nastepnego sezonu wegetacyjnego.
Powody stosowania podkładek w sadownictwie:
-sposoby rozmnazania odmian szlachetnych (musza być rozmnazane wegetatywnie ze względu na powtarzalność cech)
-wykorzystanie cech podkładki dla uszlachetnienia odmiany szlachetnej (modyfikacji wzrostu, odporności na niekorzystne czynniki, regulacja owocowania i jakości owocow)- dotyczy tylko podkładek wegetatywnych.
Zachowanie genotypu podkładki i odmiany:
-podkladka w polaczeniu z odmiana szlachetna zachowuje swoje odrębne cechy związane z jej genotypem
-odmiana szlachetna zachowuje swoje odrębne cechy związane z jej genotypem
-nowa roslina jest uzalezniona od współdziałania dwoch odrębnych genotypow tworząc nowy fenotyp; nie wystepuje zjawisko mieszania genow podkładki i odmiany szlachetnej.
Etapy powstawania podkładek:
-etap zbieractwa dziko rosnących gatunkow przygodnie znajdowanych w lasach- dziczki
-etap selekcji for uzywanych w roznych szkolkach i utrwalanie cech podkaldek poprzez rozmnazanie wegetatywne
-etap ukierunkowanej hodowli podkładek uwzględniającej rozne lokalne potrzeby (podkładki MM- odporne na erosoma lanigerum; odporność na mroz- podkładki polskie serii P; podkladki odporne na erwinia amylofora- seria G- genewa)
-etap selekcji form rozwojowych przez szkolkarzy
-etap wprowadzania genow GMO
-etap budowania sadow nasiennych dla podkładek rozmnazanych generatywnie.
Podkładki stosowane w szkolkarstwie sadowniczym
Pochodzenie podkładek:
-jablon niska, jabłoń rajska- karlowa, jabłoń slodka- polkarlowa
-selekcja- slodka holsztynska, rajka riwersa, czerwona rajka, zolta z metz
-z 71 roznych typow rajki z 35 zrodel wyselekcjonowal 9 typow oznaczonych cyframi I-IX; potem liczebność wzrosla do 16, potem do 25.
Seria AR- podkładki o roznych rodzicach powstale w east malling w latach 90. ubieglego wieku.
Cele hodowli w east malling dla podkaldek AR:
-odpornosc na phytophtora cactorum
-lepsza wydajność na mateczniku
-lepsze zakotwiczenie w sadzie
-nie wytwarzanie narosli korzeniowych
-polepszanie owocowania i wielkości owocow
-zwiekszona tolerancja na susze.
Wpływ podkładek na zawartość składników pokarmowych w lisciach odmian jabłoni:
-N i P- niezależnie od podkladek
-k i Mg- istotny wplyw
-Ca- wpływ podkładki i sezonu.
Regulacja wzrostu
Prawo równowagi dynamicznej czesci nadziemnej i systemu korzeniowego
Mechanizm dzialaniapodkladki na wzrost drzewa:
-I- spływające ilości auksyn podobne na początku zycia drzewka; M9- silne hamowanie dopływu auksyn do korzeni; A2- slabe hamowanie dopływu auksyn do korzeni
-II- M9- oslabiona reakcja wzrostowa spowodowana mala ilością cytokinin, maly splyw auksyn, mala ilość cytokinin plynaca ze slabo rosnących korzeni
-II- A2- silna reakcja wzrostowa spowodowana duza ilością cytokinin wywolujaca zwiekszony splyw auksyn, zwiekszona produkcja cytokinin w silnie rosnących korzeniach.
WYKŁAD V 25.05.10
Podkładki Karlowe krzewy slabo rosnące (M8, M9, M20, M27, B9, B146, B491, P22, O3, P59, G935, Mark).
Wymagania stawiane podkładkom sadowniczym:
Akceptacja skzolkarska:
-latwosc rozmnazania
-zgodnosc z odmianami uprawnymi
-dostosowanie do warunkow glebowo-klimatycznych
-wysoka przydatność szkolkarska- wydajność w matecznikach i szkolce
-odpornosc na choroby i szkodniki.
Akceptacja sadownika:
-regulacja sily wzrostu
-pozytywny wpływ na owocowanie
-pozytywny wpływ na jakość owocow
-zgodnosc z odmianami uprawnymi
-dostosowanie do warunkow glebowych i klimatycznych
-odpornosc na choroby i szkodniki
-dobre zakotwiczenie w glebie
-odpornosc na mroz.
Wymagania stawiane idealnej podkładce dla roz:
-dluga i gladka szyjka korzeniowa
-bezkolcowe pedy
-silny wzrost do sierpnia (aby utrzymac miazge)
-odpornosc na choroby i szkodniki
-brak odrostow korzeniowych
-latwe rozmnazanie
-dlugotrwale polaczenie z odmianami szlachetnymi roznych grup
-wplyw na intensywność barwy kwiatow
-mala wrażliwość na mroz
-male wymagania glebowe.
Etapy zrastania:
-tworzenie się perydermy przyzranieniowej
-tworzenie kalusa na zrazie (oczku) i podkładce az do wypelnienia przestrzeni wolnych
-tworzenie mostka kambialnego az do polaczenia kambium zraza (oczka) i podkladki
-wytworzenie polaczen waskularnych w drewnie i lyku w wyniku działalności mostka kambialnego i równoległego dzialania kambium podkładki i zraza
-procesy wzrostowe po zakończeniu procesow zrastania.
Odmiany gruszy niezgodne z pigwami:
-faworytka
-bonkreta williamsa
-lipcowka kolorowa
-bera bosca.
Odmiany gruszy zgodne z pigwami (stosowane jako posrednia):
-bera hardy
-iljinka
-old home
-komisowka.
Przyczyny niezgodności gruszy:
-w podkładce pigwy prunazyna (glikozyd cyjanowodorowy)
-w gruszy beta-D glikozydaza- enzym rozkładający pruzynaze
-w zgodnych odmianach gruszy- arbutyna, blokujaca enzym
-w nizgodnych odmianach grusz mala zawartość arbutyny
-w wyniku rozpadu prunazyny pojawiajacy się kwac HCN (kwas pruski) toksyczny dla komorek
-prunazyna związek nie translokowany w systemach przewodzących grusz- niezgodność miejscowa
-posrednia moze skutecznie zapobiegac zjawisku niezgodności.
Przyczyny braku powodzenia:
-zle dopasowanie
-zle warunki zrastania
-choroby
-niezgodnosc.
Niezgodność wystepuje gdy:
-wystepuje zroznicowana fizjologicznie reakcja pomiedzy partnerami
-przenoszenie wirusow
-anatomiczne zniekształcenia tkanek przewodzących w mostku kambialnym.
Zewnętrzne objawy nizgodnosci:
-niski % przyjec
-zolkniecie lub czerwienienie lisci w drugiej Polowie sezonu
-zamieranie przyjetych zrazow
-przedwczesne zamieranie drzew w szkolce lub sadzie
-widoczne roznice we wzroście podkładki i odmiany szlachetnej i czasie faz wzostowych
-narosla pod lub nad miejscem szczepienia
-silne odrosty korzeniowe podkladek
-wylamywanie precyzyjnie w miejscu zrośnięcia.
Rodzaje niezgodności:
-miejscowa (nietranslokowana) (bonkreta williansa na pigwie)
-translokowana (brozskiwnia ‘haley early’ na marobalanB, ‘nonpareil’ migdalowiec na ‘marianna 2624’)
-indukowana czynnikiem chorobotwórczym (pear decline, walnut Blackline, apple union necrosis nag decline, prune brownline)
-niezgodnosc bezposrednia (natychmiastowa)
-opozniona (czeresnie, morele na myrobolan, deby, iglaki)
Zaburzenia translokacji:
-czeresnie- slaby rozwoj floemu
-niezgodnosc moreli/sliwie mechanicznie slaba
-odrzucanie oczek jabłoni- zaburzenia w tworzeniu wiazek.
-
-
-
-
-
-
-
-