METODOLOGIA PRACY Z RODZINĄ

WYKŁAD

Rodzina wg. J. Szczepańskiego – mała grupa pierwotna złożona z osób, które łączy stosunek małżeński i rodzicielski oraz silna więź międzyosobnicza, przy czym stosunek rodzicielski używany jest w szerokim, społeczno-prawnym rozumieniu tego terminu, umacniany z reguły prawem ….

Z. Tyszka analizując różne definicje strukturalne rodziny zauważa, że wyróżniają one zwykle trzy jej aspekty:

1) psychologiczny (układ więzi emocjonalnych)

2) społeczny (układ pozycji społecznych, struktura władzy)

3) kulturowy (wzory regulujące życie rodzinne, normy i wzory wewnątrzrodzinne ról społecznych)

Struktura rodziny wg. Tyszki:

• liczba i jakość członków rodziny

• układ pozycji i ról społecznych

• przestrzenne usytuowanie

• siła więzi instytucjonalnych i psychicznych łączących poszczególnych członków rodziny

• mniejsza lub większa spójność rodziny

• podział czynności

Wg. Tyszki rodzina jest to zbiorowość ludzi powiązanych ze sobą więzią małżeńską, pokrewieństwa, powinowactwa lub adopcji.

Biorąc pod uwagę więzi rodzinne w polskiej literaturze socjalnej wyróżnia się najczęściej 3 typy rodzin:

• małą

• dużą

• zmodyfikowaną dużą (rozszerzoną)

Rodzina mała – składa się z pary małżeńskiej i niepełnoletnich dzieci.

Rodzina duża – jest to grupa, w ramach której kilka pokoleń krewnych żyje ze sobą we wspólnym gospodarstwie. Muszą to być przynajmniej 3 pokolenia i wchodzić w grę mogą także krewni w linii bocznej.

Rodzina duża zmodyfikowana – jest to wielopokoleniowa, bliska sobie …

Biorąc pod uwagę zróżnicowanie więzi społecznej można wyróżnić:

• rodzinę normalną

• rodzinę niepełną

• rodzinę zreorganizowaną

• rodzinę zdezorganizowaną

• rodzinę zdemoralizowaną

• rodzinę stanowiącą środowisko zastępcze

Typologia rodziny niepełnej wg. J. Maciszowskiej można podzielić na:

• rodzinę osieroconą

• rodzinę niepełną biologicznie

• niepełną czasowo

Podział rodzin wg. ich liczebności:

• nieliczna (1-2 dzieci)

• średnio liczna (3-4 dzieci)

• bardzo liczna (ponad 4 dzieci)

Wg. kryterium władzy w rodzinie:

• rodzinę patriarchalną

• rodzinę matriarchalną

• rodzinę egalitarną

Podział rodziny wg. stanu ekonomicznego:

• bardzo biedne

• biedne

• zamożne

• bardzo zamożne

Ze względu na stosunek pracy zawodowej członków rodziny:

• rodzina tradycyjna – gdy pracuje tylko mąż i ojciec, a żona i matka prowadzi gospodarstwo

• rodzina w której pracują oboje małżonkowie

• rodzina, która przy zaangażownaiu korzysta z takiej pomocy

Ze względu na kryterium zawodu wykonywanego przez głowę rodziny:

• robotnicza

• chłopska

• inteligencka

• elitarna

Termin kryzys pochodzi z języka greckiego i oznacza wybór, decydowanie w formie zwrotnej, zaś zmaganie się, walkę, w której konieczne jest działanie pod presją czasu.

W. Kopaliński – wyjaśnia kryzys zgodnie z jego greckim źródłosłowem, jako okres przełomu, przesilenia, decydujących zmian.

Kryzys w ujęciu słownikowym oznacza:

1. punkt zwrotny na lepsze lub gorsze

2. znaczące emocjonalne zdarzenie lub radykalną zmianę statusu w życiu człowieka

3. chwilę, gdy decyduje się czy dana sprawa lub działanie będzie postępować dalej, ulegnie modyfikacji, czy zostanie zakończone

4. stan cierpienia z towarzyszącymi uczuciami zagrożenia i lęku, przeważającymi w związku

Kryzys w naukach społecznych:

1. różnie rozumiane w naukach społecznych

2. w spychologii o kryzysie wewnętrznym człowieka

3. w socjologii w relacji, konfliktach z innymi ludźmi

4. w pedagogice w uczeniu się – nauczaniu

5. w ekonomii gospodarczym, finansowym, związanym z postępem i ich wpływie na człowieka

6. w kulturze o kryzysie zewnętrznym i wewnętrznym (zaburzenia tożsamości)

Stadia kryzysu:

1. występuje sytuacja krytyczna

2. napięcie i dezorganizacja

3. wybrnięcie z sytuacji

4. skierowanie do specjalisty

Kryzys jest stanem konfigurującym położenie człowieka, czyli jego usytuowanie w rodzinie, społeczności lokalnej, jest także wynikiem sytuacji poprzedzających, określonych jako krytyczne, kryzysowe.

Sytuacje mogące wywołać kryzys:

1. sytuacja zagrożenia, np. utrata pracy

2. sytuacja utrudnienia – podjęcie zadań i niemożliwość ich wykonania

3. przeciążenia, np. choroba, niepełnosprawność

Sytuacja kryzysowa – to zespół okoliczności, czynników prowadzących do zaburzenia, znaczącego zakłócenia równowagi funkcjonalnej, czyli kryzysu.

Sytuacje kryzysowe wg. Tomaszewskiego:

1. sytuacje deprywacji – mamy z nimi do czynienia wtedy, gdy człowiek pozbawiony zostaje czegoś, co jest potrzebne, do jego normalnego funkcjonowania, albo nie może zaspokoić swoich podstawowych potrzeb. Mogą to być potrzeby fizjologiczne, psychiczne, społeczne

2. sytuacje konfliktowe – występują, gdy człowiek znajduje się w polu działania sił przeciwstawnych. Jest to normalna i istotna forma życia społecznego

3. sytuacje zagrożenia – powstają wtedy, gdy istnieje możliwość naruszenia wartości szczególnie chronionych przez danego człowieka. Mogą dotyczyć one, np. życia, zdrowia. Zagrożenie może być wynikiem czynników zewnętrznych i wewnętrznych

4. sytuacje utrudnienia – występują wtedy, gdy prawdopodobieństwo wykonania zadania jest mniejsze na skutek pojawienia się w danej sytuacji jakiś czynników zbędnych lub nieobecności jakiś czynników potrzebnych

5. sytuacje przeciążenia – powstają wtedy, gdy trudność zadania do wykonania jest na granicy możliwości danej osoby, czyli na granicy jej sił fizycznych, umysłowych i …