Wprowadzenie do pracy w rodzinie - kończy się egzaminem

Forma pisemna z 2 części ( streszczenie wykładów , syntetycznie ująć własne myśli) II część wychowawcze funkcjonowanie „ rodzin” nietypowych

Normalna = pełna = typowa

Niepełna - rodzina diasporowi , rodzina migracyjna, rodzina rozbita, zrekonstruowana

Wszelkie rodziny patologiczne ( dotknięte przemocą , uzależnione)

• -> Indywidualny przypadek

Zrobienie indywidualnego przypadku 7 stron. 1 strona 2,3 pozycje o typie rodziny . Podzielić 4 strony na jakieś podpunkty pisać na podstawowych obserwacji , ukrytej i wywiadu. ( wywiad normalny od wywiadu narracyjnego) . Rozkodowywanie znaczeń nadanych treści ( jakie elementy trzeba by było dać funkcjom rodziny) 1 stosunek rodziców do natury dziecka -> wszystko należy od natury człowieka ( tabula rasa)

• Czy matka wierzy w uzdolnienia , predyspozycje

• Jakie mają aspiracje edukacyjnej dziecka?

2. Klimat i atmosfera wychowawcza w rozdziale ( klimat tolerancji , więzi , otwartości , napięty , represyjny, Klimat zadaniowy , klimat ścisłej organizacji

3. Charakter stosunków relacji więzi między rodzicami ich dzieci ( relacja małżeństwa)

4. Poszukiwany wskaźnik ( co może wpływać na więzi , brak więzi) Czas spędzony z dzieckiem czy jedzą wspólnie posiłek.

5. Siła więzi między rodzicami a dziećmi bezpośredni kontakt z rodzicami jaka jest

6.Problem metod i środków wychowawczych ( zakres obowiązków , podział tolerancji , symetria między rodzicami a dziećmi , liberalne zaniedbywanie dziecka, dziecko rządzi rodzicem- > wynik frywolnego wychowania.

• Metody, środki

• Styl ( demokratyczny w miarę symetryczny)-Rodzic próbuje negocjować w zależności wieku . Czy to jest dobre czy nie? Na ile wychowawcze?

7. stosunek rodziców do pracy i różnego rodzaju obowiązków

• Czy mają jakiekolwiek obowiązki w domu?

• Jakie obowiązki ze względu na wiek , w stosunku do dzieci

8. Problem spożytkowania czasu wolnego przez rodzinę z dzieckiem głównie przez dzieci

• Zwrócić uwagę kontakt dzieci z mediami i gadżetami ( zaobserwować )

• Spychotechnika

• Stosunek dzieci do używek ( alkohol, narkomania)

9. Stosunek rodziców do szkoły i nauki szkolnej ( od urządzania , biurka do nauki)

• Stosunek do nauki i do odrabiania lekcji

• Czy ma wyznaczoną godzinę

• Jaka natura? ( jeśli rodzicom zależy aby ich dziecko było?)

10. Kontakt ze szkołą rodziców

11. Plany i aspiracje

• Informacje o warunkach bytowych i materialnych

Literatura jeśli jest do danego przypadku!

Rodzina jest środowiskiem życiowym niemal każdego człowieka. Po spędzeniu dzieciństwa w rodzinie i dojściu do wieku dojrzałego zdecydowana większość kobiet i mężczyzn wstępuje w związek małżeński, zakładając własne rodziny tzw. rodziny prokreacyjne.

Definiowanie pojęcie rodzina jest skomplikowane mimo niewielkich rozmiarów. Jedną z przyczyn w definiowaniu rodziny jest to, iż rodzina dawniej i dziś przybiera różne formy.

Najogólniej rodzina to - instytucja ogólnoludzka spotykana we wszystkich epokach i kulturach.

Zadania rodziny wg ( J. Sirjamaki):

• Zaspokojenie popędu seksualnego

• Zaspokojenie elementarnych potrzeb życiowych

• Rodzenie i wychowywanie dzieci

Żadna inna instytucja nie jest w stanie wypełniać tych 4 funkcji jednocześnie. Rodzina stanowi integralną część każdego społeczeństwa; stanowi jego najmniejszą a zarazem podstawową komórkę.

Rodzina jest dla człowieka grupą podstawową ( z grupą , z którą jest bardzo ściśle powiązany). Jest także grupą odniesienia ( z którą identyfikuje się)

Rodzina jest bardzo ważną dla społeczeństwa instytucją ze względu na powołanie do życia oraz ich socjalizację, wychowanie dla pełnienia ról w społeczeństwie Dlatego społeczeństwo i państwo otacza rodzinę opieką. . Rodzina planuje swoją dzietność. Rodzina staje się grupą coraz bardziej intymną. Wzrasta wewnątrzrodzinna tolerancja oraz wzrasta akceptacja wewnątrzrodzinna.

Rozróżniamy następujące formy życia rodzinnego:

• Rodzina mała- ( dwupokoleniowa jest współczesnej Europie i Ameryce Północnej podstawową i preferowaną formą egzystencji rodzinnej

• Rodzina duża- tzw. familia nazywana też niekiedy rodziną dużą jest przeważnie uważana za rodzinę tradycyjną , związaną z przeszłością, jakkolwiek w Polsce utrzymuje się wiele rodzin dużych.

• Zredukowana rodzina duża

• Krąg rozproszonych krewnych

Funkcje rodziny- to wyspecjalizowane oraz permanentne działania i współdziałania członków rodziny, wynikających z bardziej lub mniej uświadamianych sobie przez nich zadań, podejmowanych w ramach wyznaczonych przez obowiązujące normy.

Historyczno-społeczne źródła zainteresowania rodziną. Rodzina od najdawniejszych czasów skupiała na sobie uwagę filozofów i reformatorów życia społecznego. Pierwsze rozważania na temat jej funkcji pochodzą jeszcze sprzed naszej ery. Nie znaczy to , że rodzina dawniej lepiej spełniała swoje funkcje wychowawcze. Spełniła je jednak w szerszym zakresie, przynajmniej z formalnego punktu widzenia: dzieci związane były ściślej z domem i bardziej podporządkowane , rodzina stanowiła grupę bardziej trwałą , stabilną niezależną od panującej w niej atmosfery, stosunków między dorosłymi , sposobu w jaki rodzice traktowali swoje potomstwo. Obecnie zawody i stanowiska mężów nie wyznaczają pozycji społecznej mężów i kobiet. Cały system wychowania nastawiony jest na rozwijanie indywidualnych zainteresowań , pasji, ambicji obojga płci. Przygotowuje on do wykonania różnych zawodów. Wiele kobiet uległo feminizacji.

Rodzina jako grupa pierwotna, grupy wtórne

Cechy rodziny pierwotnej: ( bezpośredni kontakt wszystkich członków rodziny)

- poczucie pewnej skłonności i dążeń do interesów ( rodzina jako indywidualna jaźń)

Grupa wtórna wchodzi w skład wg. Kuleja

• Grupy są większe.

• Rodzina wielopokoleniowa

• Rodziny zapracowane ( rodziny pracoholików)

• Podział ról i zadań między poszczególnymi grupami

• Rodzina bardzo sformalizowana

• Rodzina podlega bieżącej kontroli członków

• Ferdynad Tonies - rodzinę jako wspólnoty bądź jako zrzeszenie . Pojęcie wspólnoty - to NATURALNA WSPÓLNOTA dążeń celów wzajemne uczucia i pozytywne wobec siebie postawy. Rodzina jest wynikiem dążności natury u podstaw powołania do życia na odmienne przyciąganie się płci

• Natura ludzka powołuje do życia w rodzinie potrzeby naturalne ( instrumentalne zachowanie popędy

• Rodzina wymaga integralnych celów i wspomnień, ale podejmowanych w sposób dobrowolny i odpowiedzialny

Rodzina jako wspólnotę musi cechować wzajemne prawa. Chronienie wzajemnie uczuć.

Podstawową funkcją rodziny jest funkcja prokreacyjno- socjalizacyjna. Taka rodzina jako wspólnota musi optymalizować rozwój a przede wszystkim rodzina musi dawać poczucie spełnienia , samorealizacji, bycia w rodzinie. Musi wynikać z realizacji wspólnych celów.

Rodzina opiera się na racjonalnym działaniu interesu. Jest sformalizowana.

• Większy podział ról i obowiązków , gdy rodzina ma charakter egalitarno- polityczny. Rodzina jest też określeniem zrzeszenia rodzin. Zrzeszenie rodzinne charakteryzuje :

- warto założyć rodzinę bo posiada określoną strukturę prawną

- daje określone korzyści

-posiada bardziej zorganizowaną organizację wewnętrzna

Rodzina jako instytucja analizuje się pod względem pełnionych ról i zadań., pod względem przyjętych i realizowanych celów rodziny

W procesie przemian rodziny można zaobserwować wielkość i zawężanie sę funkcji rodziny .

Wg. Niektórych socjologów im bardziej rodzina traciła oddawała instytucjom zrzeszanie społ. Tym bardziej wyodrębniła się jako grupa pierwotna.

KIERUNKI W JAKICH RODZINA EWALUŁUJE

- musi to być jakieś ognisko domowe

-zaspokajanie potrzeb

- odchodzi od traktowania rodziny sformalizowanej

II WYKŁAD

OD RODZINY TRADYCYJNEJ DO RODZINY WSPÓŁCZESNEJ

• Czym jest rodzina tradycyjna

• Czynniki i elementy ewolucji rodziny

Rodzina tradycyjna była swoistym zakładem produkcyjnym. Rodzina produkowała prawie wszystko co było niezmienne do zaspokojenia potrzeb. Rodzina jest samowystarczalna. Rodzina ekonomiczna od nikogo nie zależna. Po drugie wszyscy jej członkowie musi brać udział w produkcji na zasadzie określonego podziału władzy oraz ról. Po trzecie załoga rodzinnego gospodarstwa domowego pracowała w granicach rodzinnego domu i okolicach.

• Rodzina taka powstawała ze względu na kryterium ekologiczne

• Dzieci nie kształciły się gdyż szkoła była rodziną

• Szkoła była w konflikcie z rodziną , szkoła zabierała dzieci wpajała inny system wartości

• Dzieci od najwcześniejszych lat były angażowane do pracy

• Nie występował problem ciężarów w rodzinie

• Naturalna opiekuńczość nas os. starszą wynikała z sumienności i kontroli społecznej. Opiekuńczość rodziny wynikała że wszyscy się opiekowali

• Nie zachodziły potrzeby specjalnych instytucji.

• Integracyjna funkcja ekologiczna była podstawowym czynnikiem trwałości rodziny ( widziano interes)

• Nie było rozwodów ze względów religijnych i społecznych. Rozwody nie były opłacalne nie było zdrad

• Uczucie szczęścia było podporządkowane rodzinnemu gospodarstwu domowemu

• Kariera życiowa i osobista= kariera gospodarstwa

NOWOCZESNA RODZINA MIEJSKOPRZEMYSŁOWA

• Oderwana od struktury samowystarczalnego tradycyjnego gospodarstwa

• Miejska rodzina nie była zdolna produkować

• Pracowało jedno albo oboje w zakładzie przemysłowym. Nie tworzyli spójnych ról.

• Gdy rodzina jest mniejsza wtedy zwraca większą uwagę na siebie .

• Kryterium ewolucyjno- funkcjonalne

• Rozwija się w mieście szereg instytucji o charakterze opiekuńczo- funkcjonalnych

• Jedność rodziny opiera się na osobowym tworzeniu się podejścia

• Funkcja pedagogiczna czy wychowawcza została zmieniona . Dzieci chodziły do szkoły . Rodzice godzili się na nauke dzieci.

• Rodzice próbują ukształtować dzieci

• Szkoła jest rozliczana z tego jak kształtuje dzieci

• Ulega modyfikacji funkcja religii. Kościół przenikał struktury społeczne

• Rodzina pielęgnowała religię

• Religia była dziedziczona i była jednością.

• Jednostronny sposób wychowania - laicki z wyłączeniem religii

• Odchodzenie od religii jest funkcją kształcenia ( coraz krytyczniej patrzą na to co robi kościół

• Zmieniają się aktywności w formie rekreacji

• Funkcja strategiczna

PRZEMIANY RODZINY:

• Rodzina zwiększyła swoje więzi osobowe kosztem interesu ekonomicznego

• Proces przemian funkcji rodziny ma charakter ilościowych. Umacniała funkcje istotnie wychowawcze

• Nastawienie na rozwój dziecka

• Rozwój ekonomiczny jest czynnikiem decydującym przemiany rodziny

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNEJ STRUKTURZE

• Wiąże się ze zmianą stopnia śmiertelności

• Dla tradycyjnych rodzin charakterystyczna jest stopa urodzeń oraz umieralności

• Występuje naturalna równowaga

• Wynikiem tego stanu jest mały przyrost ludzkości. Taki stan od średniowiecza do ok. XVIII w.

• W miarę rozwijania się mamy do czynienia z drugą.

• Zwiększa się stopa urodzeń w XIX w. w sytuacji stopy urodzeń i malejącej stopy umieralności zwiększa się liczba ludności. Występuje eksplozja demograficzna ( przeludnienie wsi)

• III faza następuje dalszy spadek ludności . Rodzi się mniej dzieci. Konsekwencją tego jest dynamiczne zmniejszenie się stopy urodzeń składa się na niewykorzystane warunki po drugie wysokie zarobki utrzymania po trzecie dążenie do wysokiego poziomu standardu.

• Regulowanie poczęcia dzieci i świadomość emancypacyjna kobiet. Wszystko to przyjęto rozwojowi niechętnej dzietności. Obniżyło to tempo rozwoju emocjonalnego zmniejszyła się liczba ludności.

• Faza IV ujemna reprodukcja do lat 20-40 XX wieku. Charakterystyczna dla krajów wysokorozwiniętych ( nie dotyczy Polski - nie ma wtedy jeszcze eksplozji seksualności)

• Faza V wyraźny regresywny lat 60-70 XX w. antydziecięcy stosunek do rodzenia dzieci.

• Skutkiem nadejścia rodziny jeden + jeden

• Przedłużenie ludzkiego życia ( podwojone) 78/79 lat dla kobiet długości życia

• Warunki zdrowo-higieniczne

• Procesy przeobrażeń w wewnętrznej strukturze rodziny

I proces demokratyzacja stosunków wewnątrz rodziny

• Punktem wyjścia jest zmniejszająca się pozycja kobiety. Głównie na skutek konieczności jej aktywizacji zawodowej

• Przejęcie części ciężarów domowych przez inną osobę

• Kobieta wychodząc z gospodarstwa podważa istnienie w tradycyjnej rodzinie . Przestało tworzyć ścisłą rolę matki , żony w rodzinie

• Proces tendencji aktywizacji zawodowej posiada tendencje stałe

Aspekty

1. Zmiany pozycji i role małżonków , pozycja dziecka

2. Proces indywidualizacji

3. Zanik instytucjonalny form małżeństwa

Zmiany pozycji i role małżonków , pozycja dziecka

• Zmiana pozycji kobiety punktem wyjścia . 65% pracujących kobiet.

• Kobieta już nie podlega panowi i władcy

• Zmiana charakteru relacji małżeńskiej dotyczy zjawiska seksualnego

• Metoda stosowania środków antykoncepcyjnych . Antykoncepcja jest podstawowym czynnikiem równowagi małżeństwa. Antykoncepcja doprowadziła do rozwodów i innego życia małżeńskiego

• Przemiany w poczuciu emancypacji kobiety

• Czy zmienia się charakter więzi w małżeństwie? - podpisywanie kontraktów , o uczuciu mogło się zapomnieć . Uczucie było przypadkowe. Doprowadziło to o odwrócenia pozycji kobiety. Tendencja do maksymalizacji kobiety i feminizacji mężczyzny,. Więcej mężczyzn wykonuje zadania i role kobiety. Mężczyzna zwiększa swój autorytet, gdy role w domu są podzielone.

• W rodzinach góralskich i poznańskich , gdzie praktykowanie tradycji , rola mężczyzny jest duża

• Oddzielenie miejsca pracy od domu rodzinnego ( zmniejszył się w obecności życiu rodzinnym mężczyzn wewnętrznymi sprawami w rodzinie zajmuje się żona

• Proces demokratyzacji

• Zmiana pozycji dziecka w rodzinie . Tendencja trwa, odrzucona i przesadna

• Dziecko było elementem robotniczym . Charakter etalityczno- utylitarny

• Dzieci powinny się urodzić dla wydajności gospodarczej

• Dziecko przechodzi z peryferii życia rodzinnego do centrum życia rodzinnego

• Coraz rzadziej patrzy się na dziecko - pomniejszony model życia społecznego

• Coraz dziecko staje się autorytarną wartością . Zmiana pojmowania rodzicielstwa

• Dziecko coraz częściej jest szczęściem i wartością . Dzieci sa chciane i oczekiwane

• Świadomość wychowawcza

• Mniej metod represyjnych .

• Proces kształcenia i uczenia systematycznie się wydłuża

• Pojawia się kultura zaspokajania

• Potrzeby dziecka- świat dziecka

• Dziecko jest w centrum

Proces indywidualizacji

• Proces izolacji rodziny do szerszych społeczności

• Zmniejsza się zakres funkcji rodziny np. relacja między rodziną a szkołą ( dzieci biją nauczycieli)

• Potrzeb rodziny szukającej zacisza w domu ( przed „ wyścigiem szczurów” w codziennym życiu)

• W społeczeństwie coraz bardziej otwartym rodzina coraz bardziej się zamyka

• Autonomizacja członków rodziny

- każdy stara się zabezpieczyć własny byt

- rodzina która nie może zagwarantować pracy i utrzymania stara się przygotować do życia ( zamiast inwestować w gospodarstwa)

-rodzina w miejskiej cywilizacji

-aktywność pozarodzinną

-rodzina przestała być zakładem coraz większa aktywność więzi duchowych

- Rodzina jest typem wspólnoty, która dopuszcza duży stopień autonomizacji , zwiększa więzi rodzinne

-zmiana sposobu myślenia o rodzinie

-demokratyzacja życia rodzinnego ( identyfikować się i aktywizować)

-chodzi o tendencję stosunków małżeńskich

-rodzina przeobraża się w związek partnerski

-nastawienie rodziny na funkcje formowania ludności

Cechy rodziny tradycyjnej	Cechy rodziny demokratycznej , partnerskiej
Autorytaryzm Patriarchalizm Stałość Trwałość ( dozgonność) Labilność ( zmienność) Sakralność Strukturalna konstruktowość ( nierozerwalna konfliktowość) Małżeństwo poprzez kupno i rozsądek Przewaga funkcji prawnych i obyczajowych w rodzinie Tradycyjna postawa wobec obyczajów Utrzymanie spójności w oparciu o tradycje	Demokratyczność Nietrwałość Tendencje odchodzenia od religii Laicowanie Wiejskość , miejsko- industrialny charakter rodziny Konfliktowość dynamiczna ( im częściej się małżeństwa kłócą tym się bardziej kochają) Małżeństwa z miłości Rodzina jako środek samorealizacji Przewaga funkcji osobowych Nastawienie na teraźniejszość i przyszłość Utrzymanie spójności wsparciu o uczucie , samorealizacji

Dalsze przemiany rodziny współczesnej ( Rodzina na przełomie tysiąclecia)

• M. Jarosz, Kawula określają współczesną rodzinę jako swoistą rodzinną mozaikę. Dotyczy funkcji prokreacyjnej . Funkcji emocjonalno ekspresywnych.

• Przemiany obyczajowości idą w kierunku nuklearnym w krajach proreliginych. W dużym stopniu w Polsce. Pojawiają się konkubinaty. Rodziny jednorodzicielskie funkcjonują . Coraz większe przyzwolenie na inne typy rodzin. W krajach katolickich to przyzwolenie jest mniejsze.

• Samotna kobieta z dzieckiem nie jest już marginalizowana

• Kryteria oceny funkcji rodzin wynikają z globalnej oceny zmian społecznych

• Rodzina niepełna bywa lepsza od rodziny pełnej , gdy występuje w rodzinie patologia

• W Szwecji nie ma Domów Dziecka

• W Polsce mamy około 20 ogniw wychowawczych. Natomiast Rodzinne Domy Dziecka w stosunku do Domów Dziecka mają charakter śladowy.

• Pojawiły się dzieci ulicy . Zatrudniani byli wychowawcy uliczni . - W Polsce zlikwidowano ten zawód . Duża liczba dzieci ok. 18 tys. Wychowuje ulica ( rozwój ubogi, chodzą brudne i zaniedbane) często trafiają do Domów Dziecka.

• Dzieci w Polsce narażone są na ryzyko deprecjacji rozwojowej

• Istnienie tak wiele rozwiedzionych rodzin dowodzi , że struktura hronogamiczna nieźle może sobie radzić z prokreacją lecz mniej z opieką.

• W makroskali rodziny monogamicznej rodziny będą dominujące.

Zachodzą określone zmiany kryzysowe w rodzinie monogamicznej

- małżeństwa konfliktowe są surogatem określonych rodzin ( niby rodzin)

Pojawiła się nowa kategoria rodzin. Rodzina diasporowi - rodziny częściowo ukryte.

W rodzinach monogamicznych dostrzega się słabe i dobre strony. Coraz większe przyzwolenie na zdradę.

• Tomasz Biernat „ Poglądy rodziny”

RODZINA DIASPOROWA ( racjonalna)- rodzina żyjąca w rozproszeniu. Związek w takim się ujawniają. Rozproszenie :fizyczne ( gdzie mieszka na na południu czy północy , wolność życia do momentu) i temporalne ( w czasie żyć razem ale osobno , osoby spotykają się raz na dwa trzy dni, czują że jest druga osoba ale nie muszą być obok)

Rodzina diasporowi nazywana są rodzinami ryzyka . Ryzyka ostracyzmu . Jest to stosowanie pedagogiki liberalno wolnościowej.

Każdy istniejący związek ma słabe i silne strony. Nie ma pełnego rozwoju i twórczego bez ryzyka. Wynikiem tego jest albo represja albo nadopiekuńczość.

Rodzina nuklearna ( 2+1 lub 2+2)

• Monogamiczna ( z 1 lub 2 dzieci) mająca funkcjonować jako ekonomiczna. Stała się rodziną nietypową. Różnorodność rodzin i związków rodzinnych wchodzi w naturalny sposób . Zależy od tradycji od religii. Możliwość samorealizacji dziecka z tego punktu widzenia osób. Zjawiska powinny nam się poszerzyć . Wartości muszą mieć charakter humanistyczny.

Czy lepszy jest model monogamiczny czy jakiś inny model alternatywny?

W wielu państwach i społeczeństwach gdzie nie tworzy się związków monogamicznych . Nie ma sieroctwa w rodzinach sformalizowanych, tradycyjnych . W rodzinie nuklearnej jest więcej sieroctwa. Nie spełnia ona funkcji opiekuńczo- wychowawczych. Związki monogamiczne w Polsce są dominującą formą.

Kryterium zależy od wiedzy i świadomości. Poziom tolerancji wobec innych związków wiąże się z etycznym wymiarem .

Rodziny samotnych matek :

• 5-10 lat temu było 10- 15 % takich związków

• 40 % porzuconych przez mężów

• 30 % po rozwodzie

• Co 10 kobieta to panna z dzieckiem

• 10- 15 % przychodzi dzieci nieślubnych

Ryzyka autentyczne:

• Bezrobocie

• Bezdomność

• Bieda

Teorie wyjaśniające funkcjonowanie rodziny

Teorie preferencji- zakłada , że dzięki temu osiągnąć wyższy poziom inteligencji ( „ źle nam osobno”)

• Istnieje konkurencja na rynku matrymonialnym próbują znaleźć wśród siebie najlepszego partnera dla lepszego potomstwa

• Są związki w których idę w stronę internacjonalności

• Dzieje się wśród małżeństw prowadzonych przez elitę pieniądza albo wśród grup elitarnych

Przemiany rodziny idą w kierunku zaniku małżeństw . Powstają pojedyncze związki. Inspiracja ludzi osób do realizowania dróg rozwoju

Ludzie samotni mają mniejsze szanse rozwoju niż ludzie w związku

Pewnym symptomem rozwoju rodziny i związków kochabitacyjncych jest decyzja o założeniu rodziny w coraz późniejszym wieku

W skrajnej biedzie rodzi się więcej dzieci

Niekiedy dotarcie do potencjału dziecka wymaga osłabienia wpływów

• Zjawiska zapępowienia - na początku 21 wieku charakteryzują się tym , że ich funkcje są dzielone i przejmowane przez inne instytucje korzyści z dzielenia się innymi.

• Coraz większe są obszary pedagogizowania ( pedagog czasu wolnego , ulicy itp.)

---