EKONOMIA/ pytania egzaminacyjne
Model ekonomiczny
Model ekonomiczny – jest to uproszczony obraz rzeczywistości ekonomicznej.
Model ekonomiczny stosuje się, aby uzyskać uproszczony, ale przejrzysty obraz rzeczywistości. Próba przedstawienia całej rzeczywistości gospodarczej jest bezcelowa i z góry skazana na niepowodzenie ze względu na nieskończoną ilość szczegółów.
Założenia upraszczające modelu ekonomicznego mogą dotyczyć każdej kwestii:
np. zarobków społeczeństwa (każdy obywatel ma pensję równą średniej krajowej,
polityki zagranicznej państwa (państwo nie utrzymuje żadnych stosunków ekonomicznych z zagranicą)
czy podstawowych kategorii ekonomicznych jak cena: (cena za daną usługę nie zmieni się w przeciągu dwóch lat) lub inflacja (w przeciągu dwóch lat będzie utrzymywać się na stałym poziomie).
Podstawowe cechy gospodarki rynkowej
Liberalizm gospodarczy,
swobodny dostęp do rynku,
Łatwość prowadzenia działalności gospod.,
Brak ingerencji państwa,
Hedonizm – zaspokajanie swoich potrzeb
SKUTEK- bezrobocie, nierentowność częściowa, nadmierny konsumpcjonizm
Prawa Gossena
W miarę wzrostu konsumpcji danego dobra użyteczność krańcowa każdej kolejnej jednostki maleje. Prawo to znane jest także pod nazwą prawa malejącej krańcowej użyteczności.
W celu osiągnięcia największej sumy zadowolenia konsument stara się tak podzielić dostępne mu środki, aby stosunki użyteczności krańcowych poszczególnych dóbr do ich cen były sobie równe. Prawo to znane jest także pod nazwą prawa wyrównywania użyteczności krańcowych.
Czynniki wpływające na ustalanie się ceny towarów na rynku
Bardzo istotna rolę w określaniu polityki cenowej odgrywa czynnik ludzki, a dokładnie psychologia zachowań klienckich, która pozornie jest poza wpływem firmy, ale starając się ją zrozumieć i przewidzieć, łatwiej podjąć prawidłowe decyzje.
Oprócz popytu i podaży na ceny wpływają inne czynniki. Najważniejsze z nich to:
Koszty produkcji poniesione na wyprodukowane dobra; w dłuższym czasie sprzedający musi uzyskać taką cenę, by pokryła koszty jego produkcji, gdyż w przeciwnym razie czeka go bankructwo
Cena zagraniczna takiego samego produktu; cena krajowa nie może być dużo wyższa, gdyż w takim przypadku nie wygra konkurencji z masowym przywozem towarów zagranicznych
Cena substytutów; ceny nowych towarów, wchodzących dopiero na rynek , nie mogą znacznie różnić się od cen towarów już istniejących i zaspokajających takie same potrzeby, czyli substytutów
Preferencje społeczne państwa zachęcające lub do konsumpcji danego dobra; np. państwo, chcąc ograniczyć spożycie wyrobów spirytusowych nakłada na nie wysoki podatek, zwany akcyzowym, a tym samym podnosi cenę.
Biorąc pod uwagę wszystkie te czynniki, w różny sposób dochodzi się do ustalenia ceny sprzedaży.
Dobra elastyczne i nieelastyczne – pojęcie, przykłady.
elastyczny: przy jakiejkolwiek zmianie ceny popyt ma duże wahania, konsumenci mają substytuty do których mogą uciec np. ogórki (nabywcy zamiast nich mogą kupić inne warzywa), ryż (kupią makaron lub ziemniaki) , napoje kolorowe (kupią wodę lub herbatę)
nieelastyczny: przy zmianie ceny popyt ma niewielkie , bo konsumenci nie mają substytutów: benzyna (niewielu przesiądzie się na rower czy pobiegnie przerobić auto na gaz) , alkohol, przetwory mleczne
Znaczenie elastyczności cenowej dla decyzji producenta.
Wydatki konsumentów i przychody przedsiębiorstw mają ścisły związek z współczynnika elastyczności popytu. Jak wiadomo cenowa elastyczność popytu informuje o ile więcej ludzi wyraża chęć zakupu jakiegoś dobra, o ile wzrośnie wielkość popytu
Niesie to znaczące skutki dla przedsiębiorstw produkujących dobro, którego cena się zmienia, gdyż zarówno spadek (wzrost) ceny, jak i wzrost (spadek) wielkości popytu powodują zmianę całkowitych przychodów producenta. Zmiany te mogą spowodować zysk lub stratę w przedsiębiorstwie. Producent może uzyskać większe przychody przy niższej cenie sprzedając większą ilość produktów, niż przy wyższej cenie sprzedając ich mniej. To jaką producent podejmie decyzję będzie zależało od informacji na temat elastyczności cenowej popytu na dane dobro.
Rodzaje rynków
Rynek to ogół warunków ekonomicznych, w których dochodzi do zawierania transakcji wymiennych między sprzedawcami oferującymi towary i usługi a nabywcami reprezentującymi potrzeby poparte określonymi funduszami nabywczymi. Upraszczając: Rynek to miejsce, gdzie spotyka się podaż i popyt i gdzie kształtuje się cena.
Podział:
x. Obrót rynkowy
rynek dóbr
rynek pracy
rynek finansowy
x. Kryterium zasięgu
rynek lokalny
rynek regionalny
rynek krajowy
rynek międzynarodowy
rynek globalny
x. Stopień zróżnicowania
rynek konsumenta
rynek producenta
Alokacja zasobów w gospodarce rynkowej
W gospodarce alokacja zasobów jest procesem polegającym na sporządzeniu opisu lub dokładnego wykazu tego, kto otrzymuje oraz kto produkuje określone zasoby. Możliwości alokacji zależne są od dostępnych technologii oraz zasobów przedsiębiorstwa. Na ostateczną ocenę wartości zasobów wpływa gust konsumentów.
Alokacja zasobów zależna jest w dużej mierze od struktury rynku, w jakiej przyszło działać przedsiębiorstwu.
Rozróżniamy następujące struktury:
rynek konkurencyjny - jest to rodzaj rynku na którym alokacja jest ustalana poprzez mechanizmy rynkowe tj. popyt i podaż. Cena danego dobra jest ustalana przez przecięcie krzywych popytu i podaży, zostaje określony poziom cen i ilości danego dobra, na które jest zapotrzebowanie. Na rynku tym dany zasób jest najlepiej rozdysponowany.
monopol różnicujący ceny - monopolista posiadający dany zasób jest w stanie sprzedać go po różnych cenach, może do tego wykorzystać np. aukcje.
monopol - monopolista określa cenę danego, która maksymalizuje jego zysk. Cena takiego zasobu jest zazwyczaj zdecydowania wyższa niż na rynku konkurencyjnym. Może on sztucznie regulować podaż i ograniczać dostępność danego zasobu co prowadzi do nieefektywności rynku.
rynek regulowany - cena jest odgórnie ustalana przez np. rząd. Zakładamy, że zasób jest ograniczony ilościowo i regulator określa cenę poniżej ceny rynkowej, co powoduje, że na dany zasób jest duży popyt i występuję nadwyżka popytu na podażą. Skutkiem takiej sytuacji jest to, że dostawca zarabia mniej niż gdyby cena ustalana na rynku konkurencyjnym i nie osiąga maksymalnego możliwego zysku. Osoby które chcą nabyć dane dobro, mogą go nie nabyć nawet posiadając wystarczającą ilość środków. A co w konsekwencji prowadzi do sytuacji w której rynek staje się nieefektywny.
Alokacja efektywna występuje w czasie, gdy zachodzi chociaż jedna z poniższych sytuacji:
Niemożliwa jest poprawa sytuacji jednego podmiotu bez pogorszenia sytuacji innego.
Niemożliwym jest poprawienie sytuacji wszystkich podmiotów biorących udział w procesie wymiany.
Wszystkie korzyści, jakie mogłaby przynieść wymiana uległy wyczerpaniu.
Niemożliwe jest obustronne skorzystanie na przeprowadzeniu wymiany.
Według tych kryteriów efektywna alokacja dla Pareta oznacza taki podział zasobów, kiedy niemożliwe jest poprawienie sytuacji obu podmiotów. Z powodu ograniczeń i skrajności kryteriów Pareta, ekonomiści częściej korzystają z kryterium Kaldor-Hicksa.
Zmiany cen a decyzje konsumenta
Reakcja konsumentów lub tez ich brak mówią o znaczeniu cen na kształtowanie się popytu. Popyt jest w dużej mierze determinowany cena, ale jej wszelkie wahania zależą również od zmian zachodzących w popycie.
Cena stanowi jeden z głównych czynników mających znaczący wpływ na charakter podejmowanych przez nabywców decyzji zakupowych. Wśród czynników oddziałujących na percepcje cen przez konsumenta możemy wyróżnić:
Czynniki zmniejszające wrażliwość klienta na cenę:
Unikalność produktu
Brak substytutu
Cena nie stanowi dużego wydatku (jednorazowego)
Sprzedaż ratalna
Powiązanie produktu z wcześniejszymi
Przywiązanie do marki, sprzedajacego
Pilność zaspokojenia potrzeby
Podejrzliwość do jakości (niska cena?)
Czynniki wpływające na politykę cenową:
Koszt produkcji i wytworzenia
Ceny konkurencji
Cel – zysk
Oczekiwani nabywców
Miary koncentracji rynku
Wskaźnik Herfindahla-Hirschmana (HHI) (ang. Herfindahl-Hirschman Index), określany również często jako wskaźnik Herfindahla lub po prostu w skrócie jako HHI, jest miarą koncentracji rynku i określa szacunkowy poziom zagęszczenia w danej branży oraz poziom konkurencji na danym rynku. Jest to koncepcja ekonomiczna szeroko stosowana w prawie antymonopolowym. Nazwa indeksu pochodzi od nazwisk dwóch ekonomistów, którzy go opracowali. Indeks został rozpropagowany w 1950 roku przez Orrisa Herfindahla. Późniejsza analiza wykazała, że przed nim zaproponował go w 1945 roku amerykański ekonomista Albert Otto Hirschman.
W teoretycznej ekonomii HHI jest zdefiniowane jako suma kwadratów udziałów w sprzedaży wszystkich przedsiębiorstw działających na rynku. Wartość tego wskaźnika może znajdować się w zakresie od 1/n (gdzie n to liczba przedsiębiorstw na danym rynku), w przypadku konkurencji doskonałej, do 1 w przypadku monopolu. Spadek indeksu Herfindahla-Hirschmana implikuje spadek siły producentów i wzrost konkurencyjności, a wzrost indeks analogicznie odwrotnie.
Przesłanki monopolizacji produkcji
Głównymi skutkami monopolizacji są: z jednej strony - zwiększenie, usprawnienie i unowocześnienie produkcji, z drugiej zaś - ograniczenie wolnorynkowej konkurencji; przejawiającej się m.in. dyktowaniem cen przez monopolistów; ograniczeniu negatywnych rezultatów koncentracji w gospodarce służą prawa i instytucje antymonopolowe.
Źródłem monopolizacji mogą być ponadto prawne ograniczenia wejścia do branży. Jednym z nich jest patent, dający wynalazcy na pewien okres wyłączne prawo wytwarzania produktu lub stosowania technologii. Producent nowego wyrobu staje się w ten sposób monopolistą.
Patenty wprowadza się po to, aby zabezpieczyć nowości techniczne przed naśladownictwem, co ma pomagać pionierom w walce z nieuczciwą konkurencją, a także zachęcać do inwestowania w rozwój techniczny.
Patent stanowi barierę dla konkurentów i przynosi korzyści wynalazcy, ale jednocześnie pozbawia konsumenta możliwości nabywania nowości na zasadach doskonale konkurencyjnych.
Źródłem monopolizacji jest też udzielanie przez władze państwowe licencji, czyli pozwoleń na prowadzenie określonej działalności.
W skrajnym przypadku licencję przyznaje się wyłącznie jednemu przedsiębiorstwu. Przyczyną takiego działania władz jest chęć usunięcia potencjalnego źródła zakłóceń w zaopatrzeniu, jakie mogłyby wystąpić, gdyby doszło do konfliktu między dostawcami. Ponadto pojedynczą firmę łatwiej jest kontrolować.
Zdarza się, że państwo chce umożliwić przedsiębiorstwu wykorzystanie rosnących korzyści skali i doprowadzić do obniżenia jednostkowego kosztu produkcji. Monopole są też źródłem znacznych wpływów budżetowych (monopol alkoholowy, licencje na prowadzenie kasyn gry).
Rynek wolnokonkurencyjny, monopol – pojęcie, formy.
Rynek wolnokonkurencyjny – to otwarta dla wszystkich, zatomizowana i wolna od ograniczeń struktura, zespalająca wszystkich dobrowolnie sprzedających i kupujących, którzy przez powtarzające się regularnie transakcje kupna i sprzedaży dóbr ekonomicznych kształtują popyt i podaż. Cechy rynku wolnokonkurencyjnego to: wolność, atomizm, otwartość. Rynek wolnokonkurencyjny to rynek, na którym występuje bardzo dużo kupujących i sprzedających. Żaden z nich indywidualnie nie ma jednak wpływu na poziom cen. Ceny kształtuje rynek w wyniku wzajemnego oddziaływania popytu i podaży.
Monopol – rynek, na którym produkuje i sprzedaje produkt tylko jedno przedsiębiorstwo. Posiada ono pozycję monopolistyczną, czyli dla innych przedsiębiorstw istnieją bariery wejściu na ten rynek uniemożliwiające podjęcie konkurencji. Realizuje ono politykę monopolistyczną prowadzącą do zdobycia i utrzymania pozycji monopolistycznej.
Produkt globalny, dochód narodowy.
Wartość globalna, produkt globalny, suma wartości wszystkich (finalnych i pośrednich) dóbr i usług, wytworzonych na obszarze danego kraju w ciągu roku. Wobec wielokrotnego wliczania do niej wartości dóbr i usług pośrednich, wartość globalna nie odzwierciedla rzeczywistych efektów działalności gospodarki - jest w stosunku do nich zawyżona.
Dochód narodowy – suma dochodów uzyskanych w danym roku z wytworzenia produktów końcowych (dóbr konsumpcyjnych i produkcyjnych), które powiększyły „bogactwo narodu” dla danego kraju. Dochód narodowy jest równy produktowi narodowemu netto.
Z przedstawionego wyprowadzenia wynika, że dochód narodowy jest sumą dochodów z czynników produkcji otrzymanych przez obywateli danego kraju w kraju i poza jego granicami.
Czynniki wzrostu gospodarczego
Ekonomiści (zwłaszcza zwolennicy ekonomii neoklasycznej) wymieniają cztery podstawowe czynniki wzrostu gospodarczego (cztery „siły napędowe" wzrostu). Są to:
* praca (w ujęciu ilościowym – podaż pracy, jak i jakościowym – dyscyplina pracy, wykształcenie, kwalifikacje, motywacja),
* zasoby naturalne (ziemia, zasoby mineralne, paliwa, jakość środowiska),
* kapitał – środki wykorzystywane w procesie produkcji,
- kapitał rzeczowy (maszyny, fabryki, drogi),
- kapitał finansowy,
- kapitał ludzki,
* technologia (nauka, technika, zarządzanie, przedsiębiorczość).
Funkcje banku centralnego
Funkcje banku centralnego
W rozwiniętej gospodarce rynkowej bank centralny odgrywa zasadniczą rolę. Pełni on trzy podstawowe funkcje:
banku emisyjnego,
banku banków,
centralnego banku państwa.
Bank emisyjny
NBP ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym w Polsce. Narodowy Bank Polski określa wielkość ich emisji oraz moment wprowadzenia do obiegu, za którego płynność odpowiada. Ponadto, organizuje obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w obiegu.
Bank banków
NBP pełni w stosunku do banków funkcje regulacyjne, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych w bankach oraz stabilności sektora bankowego. Organizuje system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym. Narodowy Bank Polski jest odpowiedzialny za stabilność i bezpieczeństwo całego systemu bankowego, pełni funkcję banku banków, ponadto, nadzoruje systemy płatności w Polsce.
Centralny bank państwa
NBP prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych oraz realizuje ich zlecenia płatnicze.
Funkcja konsumpcji i równowaga na rynku dóbr
Wydatki konsumpcyjne to wydatki gospodarstw domowych na:
dobra trwałego użytku, takie jak pralki, lodówki, samochody, itp.,
dobra nietrwałe, np. żywność, odzież, środki czystości, itp.,
usługi, takiej jak usługi kosmetyczne, czy opieka medyczna
Funkcja konsumpcji jest rosnącą funkcją liniową. Oznacz to bowiem, iż zwiększeniu poziomu rozporządzalnych dochodów, odpowiada wyższy poziom wydatków konsumpcyjnych. Nachylenie prostej jest natomiast równe krańcowej skłonności do konsumpcji. Znajdująca się na wykresie linia 45º informuje natomiast, czy wydatki na konsumpcję są równe, większe czy mniejsze od dochodu. Punkt przecięcia się funkcji z linią pod kątem 45º, jest "punktem zrównania", w którym to wydatki na konsumpcję są dokładnie równe rozporządzalnym dochodom. Oszczędności netto są w tym przypadku zerowe. Jeżeli funkcja leży poniżej linii 45º wydatki gospodarstw domowych są mniejsze od dochodów, gdy powyżej - wyższe.
Równowaga rynkowa – w mikroekonomii sytuacja na konkurencyjnym rynku, gdy krzywa popytu przecina krzywą podaży, wyznaczając cenę w równowadze i wielkość transakcji w równowadze. W takiej sytuacji rynek został oczyszczony, czyli wielkość popytu równa się wielkości podaży. Jeśli cena jest wyższa od równowagowej, P1, to na rynku panuje nadwyżka podaży nad popytem i aby rynek osiągnął równowagę, cena musi się obniżyć. Niższym cenom odpowiada wzrost wielkości popytu i zmniejszenie się wielkości podaży, aż do ich zrównania się.
Funkcje polityki pieniężnej
- zapewnienie gospodarce warunków stabilizacji i rozwoju dzięki kontroli poziomu inflacji, wpływania na wielkość produkcji i zatrudnienia
- celem zasadniczym jest utrzymanie stabilnych cen i niskiego poziomu bezrobocia, co wymaga kontroli podaży pieniądza i wysokości stopy procentowej
- polityka pieniężna jest procesem, na który wpływa rząd, bank centralny i inne władze monetarne, by zapewnić gospodarce warunki stabilizacji i rozwoju
- polityka stopy dyskontowej banku centralnego (stopa procentowa pożyczek udzielanych przez bank centralny bankom komercyjnym)
- polityka otwartego rynku (zakup lub sprzedaż papierów wartościowych na rynku pieniężnym
- oddziaływanie na poziom kredytów (system rezerw obowiązkowych)
18.Funkcje polityki fiskalnej
-redystrybucyjne – korygowanie podziału dochodów ustalonego w wyniku gry rynkowej
-alokacyjne – podział czynników produkcji i dóbr materialnych między sektor prywatny i publiczny
-stabilizacyjne – wykorzystanie instrumentów budżetowych do oddziaływania na procesy gospodarcze w celu zapewnienia stabilnego i wysokiego wzrostu gospodarczego przy stabilności poziomu cen, wysokim stanie zatrudnienia, zachowaniu równowagi bilansu płatniczego kraju
19.Przychód całkowity, przeciętny, przychody krańcowe
1)przychód całkowity jest sumą iloczynów ilości sprzedanych produktów i uzyskanych za nie cen.
2) przychód przeciętny, odnoszący się do jednego, konkretnego produktu, jest relacją przychodu całkowitego uzyskanego ze sprzedaży tego produktu do ilości sprzedanych jednostek. W warunkach stałości ceny w okresie, dla którego oblicza się przychód przeciętny, jest on równy tej cenie, w warunkach zmienności ceny w czasie wyraża średnią cenę uzyskaną ze sprzedaży jednostki produktu w badanym okresie.
3) przychód krańcowy jest to dodatkowy przychód (przyrost przychodu całkowitego) uzyskany ze zwiększenia sprzedaży o jednostkę produktu - inaczej mówiąc, jest to cena, po której sprzedawana jest każda kolejna jednostka produktu.
20.Przyczyny inflacji
niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają wpływy)
przeinwestowanie gospodarki (nadmierne rozwinięcie procesu inwestycyjnego finansowanego przez państwo)
ingerencję państwa w politykę emisyjną banku centralnego, co prowadzi w rezultacie do nadmiernej ilości pieniądza.
wadliwą strukturę gospodarki
wzrost cen podstawowych surowców energetycznych (powoduje to wzrost kosztów produkcji i wzrostu cen)
import inflacji (wraz ze wzrostem cen artykułów importowanych przez dany kraj następuje wzrost kosztów produkcji , a co za tym idzie wzrost cen)
długookresowe dodatnie saldo bilansu handlowego (nadwyżka eksportu nad importem)
recesją gospodarczą (obniżenie wydajności pracy, a tym samym wzrost kosztów produkcji)
monopolizację gospodarki (monopoliści wzrost kosztów produkcji mogą przenosić na cenę)
21.Co oznacza ekspansywna polityka budżetowa?
Rozróżnia się politykę fiskalną ekspansywną (polegającą na zwiększaniu wydatków państwa i/lub zmniejszaniu podatków)
22. Podaj przykład opisujący elastyczność mieszaną popytu.
Oprócz cenowej elastyczności występuje też mieszana (krzyżowa) elastyczność popytu. Obrazuje ona zależność między ceną jednego dobra a wielkością popytu drugiego dobra. Jej wartość informuje o tym, czy dane dobra są dla siebie substytutami czy dobrami komplementarnymi, czy też może są niezależne. Oblicza się ją dzieląc procentową zmianę wielkości popytu na jedno dobro przez procentową zmianę ceny drugiego dobra. Jeżeli wartość elastyczności mieszanej jest ujemna, oznacza to, że analizowane dobra są komplementarne. Jeśli zaś wartość elastyczności mieszanej jest dodatnia, to mamy do czynienia z dobrami substytucyjnymi. Na przykład: jeżeli wzrośnie cena masła, to zmaleje jego sprzedaż (popyt), a wzrośnie sprzedaż (popyt) margaryny.
23.Prawo malejących przychodów.
Prawo malejących przychodów – prawo ekonomiczne, zgodnie z którym zwiększając nakłady jednego czynnika o kolejne jednostki i utrzymując nakłady pozostałych czynników bez zmian, osiągamy punkt, począwszy od którego dalsze zwiększanie ilości tego czynnika powoduje zmniejszanie krańcowych przyrostów całkowitej produkcji.
24.Kiedy konsument znajduje się w stanie równowagi?
Konsument osiąga stan równowagi, gdy w pełni wydatkując swoje dochody uzyskuje jednakową użyteczność krańcową w przeliczeniu na jednostkę pieniądną z kaŜdego zakupowanego dobra.
25.Główne nurty ekonomiczne.
Wśród nurtów współczesnej ekonomii największe znaczenie mają: keynesizm, (w swej odmianie umiarkowanej i skrajnej), nowa szkoła klasyczna i monetaryzm.
26.Formy i metody interwencjonizmu państwowego
Do najczęstszych form interwencjonizmu zalicza się:
INWESTYCJE PAŃSTWOWE - podejmowanie działań gospodarczych w celu pobudzenia koniunktury i zmniejszenia bezrobocia, na przykład przez organizowanie robót publicznych, rozbudowę infrastruktury.
DOTACJE - opierają się na dostarczaniu środków finansowych dla nierentownych przedsiębiorstw czy całych gałęzi przemysłu. Stosowanie dotacji jest jednak sprzeczne z zasadą uczciwej konkurencji i znacząco obciąża budżet państwa.
REGULACJA CEN - stosowana w celu ustalenia cen minimalnych skupu płodów rolnych, co pozwala na utrzymanie konkurencyjności produkcji krajowej i stabilizuje dochody gospodarstw rolnych.
PROTEKCJONIZM - polega na ochronie rynku krajowego przed konkurencją zagraniczną. Opiera się na ograniczeniu importu, a wsparciu eksportu. Podstawowymi narzędziami protekcjonizmu są cła ochronne na określone produkty, ograniczenia ilościowe, a nawet zakaz importu wybranych produktów i usług
POLITYKA PIENIĘŻNA - polega na regulowaniu podaży pieniądza celem dostosowania jej do aktualnych potrzeb gospodarki. Zwiększanie podaży pieniądza powoduje wzrost popytu, spadek bezrobocia ale przyczynia się także do wzrostu cen i wzrostu inflacji. Równie niebezpieczne może okazać się zmniejszenie podaży pieniądza hamując inwestycje i rozwój gospodarczy.
POLITYKA FISKALNA - decyzje rządu dotyczące dochodów i wydatków budżetowych. Szczególny wpływ ma odpowiednia polityka podatkowa - przede wszystkim stabilna i zrównoważona.
27.Funkcjonowanie gospodarki w ujęciu Adama Smitha
Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów (1776)
-Źródłem bogactwa jest praca
-akumulacja kapitału (tempo akumulacji kapitału)
Liberalizm gospodarczy (rola państwa)
-Homo econuemicus
-Źródło wartości towarów
28.Teoria kosztów komparatywnych
Teoria ekonomiczna wyjaśniająca mechanizm obustronnie korzystnej międzynarodowej wymiany handlowej w sytuacji znacząco niższych kosztów produkcji dóbr po stronie jednego z partnerów wymiany. Zgodnie z tą teorią decydujące znaczenie dla korzyści czerpanych przez obydwu partnerów handlowych z wymiany ma względny stosunek kosztów produkcji dóbr, będących przedmiotem wymiany w krajach partnerów, a nie bezwzględny poziom nakładów jakie w poszczególnych krajach należy ponieść na wytworzenie tych dóbr. Wystarczającą przesłanką rozwoju specjalizacji i handlu międzynarodowego jest występowanie względnych różnic kosztów wytwarzania, mierzonych nakładami pracy.
Teoria opiera się na kilku założeniach, które w większości mają za zadanie uproszczenie rozumowania.
Rozpatruje się dwa kraje i dwa towary
Jedynym czynnikiem produkcji jest praca
Doskonała przenośność czynników produkcji z gałęzi do gałęzi
Doskonała konkurencja
Pełne zatrudnienie
Niezmienność warunków produkcji wpływających na różnice w kosztach wytwarzania
Pełna równorzędność krajów
Pełna swoboda decydowania o strukturach wymiany
29.Przepływy inwestycji bezpośrednich w współczesnej gospodarce
inwestycje bezpośrednie można zdefiniować jako podejmowanie od podstaw samodzielnej działalności gospodarczej za granicą lub też przejmowanie kierownictwa nad już istniejącym przedsiębiorstwem.
Inwestorzy zagraniczni zainteresowani są zdobyciem lub rozszerzeniem już posiadanych rynków zbytu, wzmocnieniem pozycji konkurencyjnej swoich towarów, kierują się również motywami kosztowymi w celu maksymalizacji zysku.
Rosnący udział inwestorów zagranicznych w gospodarce poszczególnych regionów staje się jednym z ważniejszych stymulatorów ich rozwoju gospodarczego. Jest czynnikiem dynamizującym produkcję i eksport, poprawiającym jakość wyrobów, obniżającym koszt produkcji, wprowadzającym nowoczesne metody zarządzania i technologii wytwarzania, sprzyjającym podnoszeniu kwalifikacji pracowników, przez co wpływa na poziom konkurencyjności danej organizacji gospodarczej, a generalnie biorąc na koniunkturę danego regionu.
30.Czynniki globalizacji gospodarki
-polityczno-prawne, decydujące o stopniu liberalizacji stosunków polityczno-gospodarczych;
-postępu naukowo-technicznego (rozwój technologii, wzrost znaczenia kapitału intelektualnego);
-ekonomiczne, w szczególności konkurencji międzynarodowej;
-społeczne (ujednolicenie upodobań konsumentów, edukacja)
Pytania od Wojciecha Maciejewskiego
Proszę podać przykład dobra konsumpcyjnego oraz wymień trzy przykłady dóbr komplementarnych i substytucyjnych do tego dobra.
D.K. – bułka
D.K. – masło, ser i boczek
D.S. – chleb, bagietka, tost
Proszę wymienić czynniki wpływające na decyzje konsumenckie oraz określić, od czego może zależeć ich hierarchia.
Hierarchia – zależy od ?
czynniki kulturowe do których zalicza się: kultura, subkultura i społeczność konsumenta,
czynniki społeczne do których należy przyporządkować: mniejsze grupki społeczne, członków rodziny, status i rolę. Zwrócić tu uwagę należy zwłaszcza na rodzinę, która w sytuacji większych wydatków stanowić będzie grupę decyzyjną, a każdy z członków będzie odgrywać co najmniej jedną z ról: inicjatora, doradcy, decydenta, nabywcy i użytkownika,
czynniki osobowe na które składają się charakterystyczne cechy indywidualne konsumenta takie jak: wiek oraz związana z nim faza cyklu życia, wykonywany zawód, sytuacja materialna, sposób życia, hobby a także osobowość,
czynniki psychologiczne, w skład których wchodzą takie elementy jak: motywacja, percepcja, kształcenie się oraz poglądy
Proszę podać najważniejsze czynniki poza cenowe (ceteris paribus) wpływające na popyt.
a) dochody nabywców-jeżeli się większają zwiększa się także ich popyt na większość towarów
b) reklama- konsumenci zwiększją popyt na towary, które są intesywnie reklamowane
c) liczba nabywców- im więcej konsumentów tym większy może być popyt na dane dobro lub usługę, np. liczba kupujących ryby w okresie Świąt Bożego Narodzenia
d) czynniki niewymierne- np. moda,trendy,religia,gusta itp.
e) zmiany cen dóbr i usług komplementarnych- np. wzrost ceny benzyny może spowodować spadek popytu na samochody spalające duże jej ilości
f) zmiany cen dóbr i usług substytucji- np. wzrost ceny masła może spowodować wzrost popytu na margarynę.
Proszę podać najważniejsze czynniki poza cenowe (ceteris paribus) wpływające na podaż.
a) ceny czynników produkcji- materiały surowce
b) technologia produkcji- sposób zorganizowania procesu produkcyjnego jak i najbardziej wykorzystanie jak najwięcej produkcji umożliwia zmniejszenie kosztów produkcji
c) liczba producentów- zwiększenie liczby producentów danego towaru doprowadzi do zwiększenia podaży.
Co jest produktem oraz jakie, rzeczywiste czynniki produkcji z grupy, praca, kapitał, ziemia, wykorzystuje w swojej działalności Wyższa Szkoła Handlowa.
Produkt – nauczenie (kogoś czegoś) / student
Praca – kadra, Pani Sprzątaczka ;), konserwator, babki z dziekanatu
Kapitał – umeblowanie, książki, maszyny ksero i komputery
Ziemia – grunt pod szkołę (parking chyba dzierżawią?)
Proszę podać, z obserwacji europejskiej gospodarki, przykłady rynku konkurencji doskonałej (polipolu).
Polipol (wielu-wielu) Sieć sklepów Lewiatan
Proszę podać, z obserwacji europejskiej gospodarki, przykłady rynku monopolu oferenta.
Kiedyś - Poczta Polska
Lokalnie, np. Energa – prąd, Wodociągi Ostrzeszów –woda
Proszę podać, z obserwacji europejskiej gospodarki, przykłady rynku oligopolu oferenta.
Oligopol - telefonie komórkowe, cukrownie, cementownie
Czym jest stan równowagi rynkowej i dlaczego jest ona najlepsza dla rynku?
Stan równowagi – istnieje wtedy, kiedy ostateczną cenę dobra ustalili wspólnie sprzedający i kupujący. wielkość popytu na określony produkt (lub inny przedmiot wymiany) zrównuje się z wielkością jego podaży.
Najlepsza – ponieważ nie ma nadwyżek ani niedoborów produktu?
Na czym polega oraz jakie są gospodarczo/społeczne konsekwencje nadwyżki rynkowej?
Nadwyżka rynkowa – jest to ilość o jaką wielkość podaży przewyższa wielkość popytu przy określonej cenie. Na rynku jest więcej dóbr i usług niż chętnych do ich kupna.
Skutki:
Na czym polega oraz jakie są gospodarczo/społeczne konsekwencje niedoboru rynkowego?
ilość, o którą wielkość popytu przewyższa wielkość podaży przy określonej cenie. Na rynku zapotrzebowanie na dobra i usługi jest większe aniżeli ilość tych dóbr na rynku.
Skutki:
Jaki warunek powinien zostać spełniony, aby producent w warunkach konkurencji doskonałej osiągał optymalną wielkość produkcji?
Koszt krańcowy – koszt ostatniej sztuk, zmniejszam produkcję, żeby zarabiać.
Gdy cena równa jest kosztowi krańcowemu i koszt krańcowy jest rosnący, np. flamaster: cena 10zł, koszt produkcji 12zł).
Jaki warunek powinien zostać spełniony, aby producent w warunkach monopolu oferenta osiągał optymalną wielkość produkcji?
Przychód = kosztowi krańcowemu i jednocześnie koszt krańcowy rośnie.
Jakiej rady udzielisz producentowi, wiedząc, że elastyczność cenowa popytu wynosi -2?
Elastyczność powyżej 1 -> produkować warto
Elas. 1 – pół na pół
Elas poniżej 1 – nadwyżki produktu
Jakie działania podejmiesz i dlaczego, jeżeli przedsiębiorstwo ponosi stratę, dochody konsumentów rosną, a elastyczność dochodowa popytu wynosi 1,5?
Warto produkować, ale rozsądnie. Po nasyceniu rynku sprawdzić rentowność. Jest jest dobra, produkować dalej i dywersyfikować produkt. Jeśli nadal są straty – odgłosić upadłość.
Jakie pytania ekonomiczne (Co? Jak? Dla kogo?) pojawią się w sytuacji wynalezienia przez naukowców z Politechniki Wrocławskiej baterii ważącą połowę standardowej baterii, a posiadającą 10-cio krotnie większą pojemność w stosunku do baterii standardowej?
Dla kogo produkować?
Ile produkować?
Gdzie produkować?
Jak promować?
Ile dobra się wyprodukuje z X materiału?
Sprzedać komuś innemu czy zostawić w kraju?
Jak instalować baterię?
Jaka ładowarka?
Czy wystarczająco jest rozwinieta infrastruktura do produkcji?
Proszę podać najważniejsze wady i zalety gospodarki centralnie sterowanej?
a dłuższą metę nie działa ;) Przykład kraju – ZSRR, Korea Południowa., Polska za czasów PRL
Wady: monopol, brak wolnej konkurencji rynkowej, duże bariery wejścia na rynek (praktycznie niemożliwe), nieracjonalna alokacja zasobów gospodarczych, kiepski system motywacyjny, permanentny niedobór dóbr
Zalety: jednorodna cena dobra, brak bezrobocia
Proszę podać najważniejsze wady i zalety gospodarki rynkowej?
Wady: patologie – bezrobocie, duża odmiana tego samego produktu (poliferacja produktu)
Zalety: wolna konkurencja, brak ingerencji państwa w ceny, innowacyjność gospodarki, dobre zaopatrzenie sklepów, system motywacyjny wysoki, łatwość wejścia na rynek