Psychologiczne koncepcje człowieka - Koźlecki

• Behawioryzm - wpływ środowiska zewnętrznego na człowieka; manipulowanie, sterowanie człowiekiem. Zachowanie zależy od bodźców zewnętrznych, jest reakcją na bodźce. Rozwój człowieka to proces uczenia się poszczególnych nawyków, skoncentrowany na nagrodach i karach, dostarczanych przez środowisko. wolność jest brakiem negatywnych wzmocnień w środowisku zewnętrznym, a godność jest budowana na podstawie pozytywnych wzmocnień, które staja się bodźcami moralnymi.

• Koncepcja psychodynamiczna (psychoanaliza) - nieuświadomione wewnętrzne siły człowieka, sterujące ludzkim zachowaniem. Siły te pochodzą z trzech źródeł: z popędów, potrzeb oraz dążeń ludzkich. energia z nich uzyskana spożytkowana zostaje na poradzenie sobie z konfliktami. mechanizmy obronne kierujące postępowaniem:

  1. represja- automatyczne, nieświadome, wyparcie nieakceptowanych treści, bodźców, uczuć ze świadomości do podświadomości;

  2. projekcja - przypisywanie sobie cech pozytywnych, których nie posiadamy;

  3. racjonalizacja- pozorne rozumowe rozwiązanie, polega albo na obniżeniu dążeń, albo na obniżeniu wartości pożądanej rzeczy

  4. substytucja- zastąpienie.

Sposobem radzenia sobie z konfliktami i mechanizmami jest psychoterapia.

• Koncepcja poznawcza - człowiek jest twórczym, samodzielnym podmiotem, potrafi decydować o swoim losie i ma na niego wpływ. Działanie jest świadome i intencjonalne, jest reakcją na bodziec, interpretacją informacji z zewnątrz, dzięki wiedzy nabytej w czasie uczenia się i myślenia, zakodowanej w pamięci. Człowiek jest w stanie sam zmieniać swoje zachowanie na drodze wychowania, które jest planowe. Szkoła ma za zadanie formować swoich uczniów, aby byli sprawcami, aby umieli podejmować czynności związane z socjalizacją.

• Koncepcja humanistyczna - holistyczne i personalistyczne ujęcie człowieka, posiadającego predyspozycje wrodzone dla rozwoju i tworzenia własnej osobowości. Wewnętrzna struktura człowieka - cechy dziedziczne i ukryte, potencjalne możliwości. Domaga się ona szacunku i godności. "stawanie się człowiekiem" - wchodzenie w relacje z naturą, innymi ludźmi i samym sobą. Człowiek nieustannie się rozwija, dąży do samorealizacji i aktualizacji ukrytych możliwości poprzez miłość, altruizm, twórcze przeżycia i rozwój własnego "ja".