Prawo międzynarodowe publiczne- wykład 2
Prawo międzynarodowe publiczne to ogół norm występujących w stosunkach międzynarodowych. Normy prawne mają charakter obowiązujący oraz nakładają sankcje.
Wiele norm ma charakter kurtuazyjny, moralny.
Często można się spotkać z deklaracjami, rezolucjami, rekomendacjami- nie mają one charakteru obowiązującego.
Soft law- normy, które nie mają charakteru sankcji, właściwie nie są normami prawnymi
Społeczność międzynarodowa- na arenie międzynarodowej występują różni aktorzy (państwa, politycy, organizacje międzynarodowe, korporacje). Normy nie mogą być utworzone przez wszystkich adresatów. Coraz częściej wydawane normy mają charakter prywatny. Wydający normy ponoszą za nie odpowiedzialność. Normy wydawane są dla ludzi i mają charakter publiczny.
Różnice dotyczące państw:
Demokracje są przywilejem dla państw o niewielkiej powierzchni, niewielkiej liczbie mieszkańców oraz dla zamożnych państw. Nie sprawdzi się w krajach biednych.
Mocarstwa- USA
Państwa o niewielkiej liczbie mieszkańców, mające marginalną pozycję na arenie międzynarodowej, np. Tuvalu
Państwa upadłe- Somalia, Liberia
Chiny- kraj o dużej powierzchni, gdzie jeszcze daleka droga do demokracji, Pekin i okolice zamieszkują 32 mln mieszkańców, powierzchnia miasta jest równa prawie pow. Belgii.
Suwerenowie są sobie równi!
1648r. – WESTFALIA, jedna z zasad mówiła o suwerenności ludności
1815r.- KONGRES WIEDEŃSKI- potwierdził regułę suwerenności ludności, ustalono coś na miarę bezpieczeństwa areny międzynarodowej w postaci Świętego Przymierza
I wojna światowa -> pokój wersalski -> utworzenie Ligi Narodów
II wojna światowa -> w 1945r. podpisano Kartę Narodów Zjednoczonych, ONZ miało być policjantem świata
Karta Narodów Zjednoczonych jest przestarzała, należy ją zmienić (rewizja).
Od Westfalii po Kartę Narodów Zjednoczonych dokumenty były dyktatem zwycięzców.
Ze względów natury formalnej w tej chwili nie można dokonać rewizji tekstów Karty Narodów Zjednoczonych. Ciężko dostosować Kartę do obecnego porządku świata. Tak samo trzeba znaleźć inne rozwiązanie wobec nierówności obecnej w stosunkach międzynarodowych.
Dzisiaj mamy około 700 organizacji międzypaństwowych.
Organizacje międzynarodowe powołane są w oparciu o umowy międzynarodowe.
Przez okres międzywojenny i w latach 40. XX w. toczyły się dyskusje czy takie organizacje międzynarodowe można traktować, jako podmioty stosunków międzynarodowych w znaczeniu węższym.
Zwykła jednostka nie może zawrzeć umowy międzynarodowej, chyba, że jest przedstawicielem danego państwa i w jego imieniu zawiera umowę:
Traktaty- prawo do zawierania traktatów, ius contrahendi, ius tractatuum
Ius legationis- czynne prawo legacji
Tylko tym podmiotom przysługuje powoływanie swoich służb dyplomatycznych.
Czy podmiot posiada bierne i czynne ius standi (zdolność do występowania z roszczeniami)
Po II wojnie światowej powołano dwa trybunały wojenne w Norymberdze i w Tokio. Wtedy nie było jeszcze takiej kategorii prawnej jak ludobójstwo.
RB ONZ powołuje dwa trybunały po wojnie w Rwandzie i na Bałkanach.
Dopiero niedawno powołano Trybunał Karny w Hadze, gdzie sądzi się zbrodniarzy wojennych, którzy naruszą prawo międzynarodowe.
ONZ zawarła traktaty z:
USA o stałej siedzibie organizacji w NY
Ze Szwajcarią o europejskiej siedzibie organizacji w Genewie
nadanie immunitetów
Podmiotami prawa międzynarodowego obecnie są państwa i organizacje międzynarodowe międzyrządowe.
Organizacji międzynarodowych pozarządowych jest obecnie ok. 50tys. Są one oparte o umowy prywatno- prawne. Członkami są osoby fizyczne. Nie mają możliwości postawienia kogoś przed Trybunałem Międzynarodowym.
Międzynarodowe korporacje- organizacje biznesu, skupiają się na osiąganiu określonych celów a nie zysków
Lobby międzynarodowe- grupa wywierająca naciski na przedstawicieli poszczególnych państw.
Takie twory jak Stolica Apostolska zrównywane są z państwami.
Catolicos z gr. Powszechny.
Konkordat jest zawsze umową bilateralną, czasową i wieczystą.
Stolica Apostolska- podmiot szczególnego rodzaju 9sui Genesis), podmiot bez terytorialny. Sprawujący zwierzchnictwo nad Watykanem (dysponuje jego terytorium).
1922r.- Stolica Apostolska zawarła umowę z Włochami o powstaniu państwa o pow. 4km² na terenie Rzymu.
Członkowie areny międzynarodowej w wąskim znaczeniu to poszczególne państwa obecne na arenie międzynarodowej.
Hanna Suchocka- ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej i Zakonie Kawalerów Maltańskich
Nuncjusz Stolicy Apostolskiej przy prezydencie RP reprezentuje interesy Stolicy Apostolskiej i Zakonu Kawalerów Maltańskich.
Prawo międzynarodowe jest ciągle głównie międzypaństwowe.
Społeczność międzynarodowa o charakterze węższym- ogół suwerennych państw, które utrzymują ze sobą stosunki regulowane przez prawo międzynarodowe. Wg prawa społeczność ta opiera się na równości wszystkich państw, niezależnie od wielkości terytorium, liczby ludności czy siły militarnej. Żadne państwo nie może narzucić drugiemu jakichkolwiek zobowiązań.
Prawo międzynarodowe:
moniści- negatorzy prawa międzynarodowego; zakładają, że prawo międzynarodowe i wewnętrzne tworzą jeden system prawny (z prymatem prawa międzynarodowego lub wewnętrznego)
dualiści- zakładają, że prawo międzynarodowe i prawo wewnętrzne to dwa oddzielne systemy (skrajny dualizm zakłada, że brak między nimi jakichkolwiek punktów stycznych; umiarkowany, że na pewnych płaszczyznach te systemy się nakładają)
Źródłami prawa RP są konstytucja, ratyfikowane umowy międzynarodowe, ustawy, rozporządzenia.
W Polsce i innych krajach obowiązuje powszechne prawo zwyczajowe.
Spór miedzy pozytywistami i naturalistami:
pozytywiści- świat, prawa fizyki, prawa człowieka- powinny być przestrzegane wszędzie, zarówno w państwach demokratycznych, jak i niedemokratycznych
naturaliści- pierwsze teorie były podnoszone przez filozofów i teoretyków, Bóg jest istotą pierwszą i najważniejszą