Psychologia kliniczna W1 24.02.2014r.
Na zaliczenie:
Przeczytać książkę "Złodzieje na wolności" - G. Zalewski.
Obecność.
Materiał z wykładów.
Prezentacja Ćw:
Carson ,Psychologia zaburzeń.
Sękowska, Psychologia kliniczna (t. I i II).
Literatura tylko z XXI w.
T: Promocja zdrowia poprzez psychoterapię ryzyka.
1. Wprowadzenie do psychologii ryzyka.
Praca w obszarze życia wewnętrznego klienta odbywa się w określonym otoczeniu zewnętrznym. Ulrich Beck (2006) uważa, że obecnie żyjemy w "świtowym społeczeństwie ryzyka", a globalizacja przyniosła ryzyka, które są globalne. Stan globalnego ryzyka był nieprzewidywalny i zaskoczył nas całkowicie. Współcześni ludzie na to ryzyko z reguły reagują: zaprzeczeniem, apatią lub - rzadziej - transformacją.
Zaleca on transformację zagrożenia poprzez społeczne działania i wpływy; w przeciwnym razie - od kiedy "ryzyko istnieje w permanentnym stanie wirtualnym", to tylko kwestią czasu jest, kiedy stanie się katastrofą.
Praca w obszarze życia wewnętrznego klienta odbywa się z reguły w zamkniętym pomieszczeniu, ale w przypadku odpowiednio zmotywowanych doradców i klientów odbywa się także w relacji z otoczeniem, np. w plenerze. Pierwszą sugestię otrzymujemy od Jana Pawła II: "kto chce naprawdę odnaleźć samego siebie, musi nauczyć się obcowania z przyrodą, bo oczarowanie jej pięknem wprowadza bezpośrednio w ciszę kontemplacji".
Nie musi więc być tak, że depresyjni klienci przychodzą na terapię zdezintegrowani psychicznie i w znaczenie obniżonym nastroju, a doradca próbuje tchnąć w nich odrobinę optymizmu, często - przez dłuższy czas - nieskutecznie. Wystarczy wprowadzenie pewnej behawioralnej modyfikacji. Chodzenie po ścieżce leśnej - podniesienie poziomu endorfin).
Nie musi też być tak, że klienci z ADHD, przed rozpoczęciem psychoedukacji, są rozkojarzeni i nadpobudliwi psychoruchowo. Rozpoczęcie dnia w podobny sposób do opisanego wyżej doprowadzi do pewnej koncentracji i poziomu wewnętrznego napięcia.
W empirycznych badaniach agresogennego charakteru instytucji edukacyjnych, np. problem poniżania nauczycieli jest podejmowany jako ostatni; częściej badane są: wadliwe funkcjonowanie szkoły jako instytucji i nieprawidłowe relacji pomiędzy uczniami. Krystyna Ostrowska i Janusz Surzykiewicz zbadali w 2003 r. agresywne zachowania 1611 uczniów uczęszczających do szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w całej Polsce. Z badań wynika, że:
w gimnazjach uderzyło nauczycieli "tylko" 1.9% badanych uczniów; jest to relatywnie niski wynik w sytuacji 13-15 letniej młodzieży, często negującej wartości dorosłych, szukającej autorytetów wśród rówieśników, chwiejnej emocjonalnie i starającej się zaimponować starszym kolegom oraz koleżankom. W ich przypadku skuteczny może okazać się Trening Zastępowania Agresji - ART. W szkołach zawodowych uderzyło nauczycieli już jednak 9,5% badanych uczniów; jeszcze częściej bite były przez tych uczniów osoby nieznajome "bez powodu" i to tak silnie, aby odniosły obrażenia ciała (29,2%) oraz "całą grupą bity był jeden z uczniów" (20,8%).
Można w tym miejscu dodać, że czują się relatywnie bezkarni co najmniej z dwóch powodów:
są zmuszani do nauki, często wbrew swojej woli (obowiązek nauki do 18. r. ż.).
ich środowisko wychowawcze jest mniej ustrukturalizowane, niż np. w zakładach poprawczych, gdzie wobec agresywnego wychowanka można użyć środków przymusu bezpośredniego i umieścić w izbie izolacyjnej. Nie można przyjąć, że powyżej opisane zachowania są typowe dla młodzieży w wieku 16-18 lat, ponieważ bicie nauczycieli nie miało miejsca w żadnym z badanym liceum ogólnokształcącym.
Ostrowska i Surzykiewicz (2005, s. 88) zapytali także respondentów: "Którzy nauczyciele są najczęściej narażeni na agresję ze strony uczniów?. Zdaniem respondentów byli to nauczyciele: "ośmieszający i poniżający ucznia" (58,3%), "mściwi i złośliwi" (49,1%), "wyróżniający niektórych tylko uczniów (47%).
Proponują:
"dbałość o własny rozwój fizyczny i psychiczny"
empatia, szacunek do innych
troska o dobro wspólne
więź rodzinna, szacunek dla rodziców,
szacunek dla norm moralnych, prawnych, obyczajowych.
Środki zaradcze na poziomie klasy to:
warsztaty psychologiczne zwiększające asertywność i umiejętności rozwiązywania konfliktów oraz wspólnego organizowanego czasu wolnego.
Środku zaradcze na poziomie jednostki wykorzystanie nagrań z monitoringu w celu identyfikacji sprawcy, ale także włączenie sprawcy do pozytywnych działań na rzecz szkoły lub ofiar przemocy.
Wg autorki w przypadku fiz ataku ucznia na nauczyciela:
nauczyciel powstrzymuje agresywnego ucznia i prosi o pomoc inne osoby
przekazuje sprawcę dyrektorowi szkoły lub pedagogowi szkolnemu "po opiekę"
uzyskuje pomoc przedmedyczną, dyrektor ocenia sytuację i sporządzone zostają: notatka służbowa, zabezpieczone dowody przestępcze oraz powiadomieni rodzice ucznia -sprawcy.
zespół do Spraw Bezpieczeństwa lub Rada Pedagogiczna szkoły decyduje o rodzaju konsekwencji podjętych w stosunku do ucznia - sprawcy.
Powyższa procedura budzi wiele wątpliwości. W punkcie:
a) istnieje ryzyko, że sprawca może być fizycznie silniejszy od nauczyciela i nie będzie miał on/ona możliwości poprosić nikogo.
Autorska Koncepcja Psychoterapii Ryzyka:
W ramach powyższej koncepcji można zaproponować transformację ryzyka poprzez:
zwiększenie motywacji doradcy i klienta,
równoległą pracę w obszarze życia wewnętrznego i zewnętrznego klienta
podnoszenie jakości jego życia na 4 etapach:
1) poradnictwa,
2) psychoedukacji krótkoterminowej,
3) psychoterapii długoterminowej
4) autopsychoterapii.
1 i 2 etap psychoedukacji ryzyka:
1a. Aktywność fizyczna do południa - kilka dnia lub tygodni.
1b. Poradnictwo po południu: A. Feedback on personal risk (ustalenie rodzajów ryzyka - subiektywnych i obiektywnych oraz możliwych sposobów przeciwdziałania). B. Emphasis on personal responsability to change. C. Clear advice to change.
2. Pscyhoedukacji krótkoterminowa (kilka- kilkanaście miesięcy). D. Empathy an intervention approach. E. A menu of change options or treatment options, ksztatowanie "twardości psychicznej" i realizacja COPE modelu Anshel'a.
Z realizacją jakości życia wiąże się eudajmonia, czyli stan, w którym pozytywny afekt jest doświadczany przez jednostkę, gdy podejmuje ona działania zmierzające do samorealizacji, rozwoju potencjałów, umiejętności i talentów służących realizacji ważnych celów życiowych.
flow bycie uważnym, zaabsobowanym, efektywnym intelektoalnie, (M. Csikszentmihalyi)
1b. Poradnictwo po południu.
A. Feedback on personal risk
B. Emphasis on personal responsability to change - tu możliwa jest konkretna porada, np. aby skutecznie przeciwdziałać potencjalnym zagrożeniom, należy przygotować się do zastosowania sekwencji poniższych zachowań:
kiedy cię ktoś pociągnie, to go pchaj; kiedy ktoś cię pcha to go ciągnij - twoja skuteczność i jego zdziwienie będą wielkie;
kiedy ktoś usiłuje cię uderzyć albo kopnąć, to zablokuj jego uderzenie, przewróć go na ziemię i przytrzymaj tak długo, aż się uspokoi albo przybędzie policja (ochrona);
C. Clear advice to change - pedagodzy z reguły mówią, że jest to zachowanie mało prawdopodobne w sytuacji, kiedy mamy z wychowankami dobry kontakt i w grupie panuje dobra atmosfera.
2. Psychoedukacja krótkoterminowa
Trwa kilka lub kilkanaście miesięcy.
E! Twardość psychiczna wg Loehra:
szybkie pokonywanie przeciwności i podchodzenie do wyzywających sytuacji z determinacją i ufnością:
poczucie odpowiedzialności za działanie i jego wyniki
podejmowanie znacznego, lecz kontrolowanego, ryzyka, np. walki treningowej lub wyprawy turystycznej,
redukowanie spostrzeganego stresu,
ignorowanie lub pokonywanie krótkotrwałych przeciwności,
optymalne działanie przez cały zaplanowany okres, gdyż jeden wypadek może zniszczyć cały dotychczasowy wysiłek.
Człowiek z ukształtowaną "TP" będzie kierował się motywacją wewnętrzną i realistycznym optymizmem etc.