Cześć ogólna

1. Prawo cywilne

Gałąź prawa regulująca stosunki cywilno-prawne, obrót o charakterze majątkowym i niemajątkowym między osobami fizycznymi i prawnymi na zasadzie równorzędności podmiotów, występuje autonomia stron w kształtowaniu stosunków cywilnoprawnych. Jest częścią prawa prywatnego.

Przedmiotem są osoby fizyczne lub osoby prawne

Podmiotem są a) stosunki o charakterze majątkowy, dobra i usługi

b) niemajątkowe, pochodne dobra własności intelektualnej, wywołujące skutki o charakterze majątkowym

Metoda regulacji: różnorodność podmiotowa, nie ma podrzędności ani nadrzędności, istotna wola stron, tym różni się od innych praw np. prawa handlowego.

Charakteryzuje się autonomią stron i zasadą swobody umów

Składa się na PC katalog orzecznictwa i doktryn.

1. Systematyka prawa cywilnego

Prawo cywilne dzieli się na działy/ księgi:

Księga I: Część ogólna: instytucje i zasady wspólne dla całego prawa cywilnego;

Księga II: Prawo rzeczowe: normy, które wyznaczają bezwzględne prawa podmiotowe (skuteczne wobec wszystkich) odnoszące się do rzeczy co do zasady; formy korzystania z dóbr majątkowych samoistnych; prawo własności i inne prawa rzeczowe

Księga III: Prawo zobowiązań: normy regulujące prawa majątkowe o charakterze względnym, skuteczne wobec indywidualnie oznaczonych podmiotów; regulują stosunki w których powstaje wierzytelność-prawo jednego podmiotu tzn. wierzyciela do żądana od dłużnika świadczenia, czyli pewnego zachowania pozytywnego(działania) lub negatywnego (zaniechania);reguluje wymiane dóbr i świadczenia usług

Księga IV: Prawo spadkowe: reguluje przejście majątku osoby zmarłej na inne podmioty, pochodne kodeksu rodzinnego;

Prawo rodzinne: reguluje stosunki prawne między małżonkami, rodzicami i dziećmi oraz innymi krewnymi oraz powinowatymi a także instytucję opieki i kurateli, uregulowane w odrębnym kodeksie

Prawa na dobrach materialnych: prawa własności intelektualnej, obejmuje prawo autorskie i prawo własności przemysłowej

Prawo handlowe: w odrębnym kodeksie i dotyczy spółek osobowych(partnerska, jawna, komandytowa i komandytowo-akcyjna) i spółek kapitałowych(z ograniczoną odpowiedzialnościa oraz akcyjna)

1. Źródła prawa prywatnego

Prawo prywatne to jedno z dwóch podstawowych gałęzi prawa obok publicznego i reguluje normy o ochronie interesu jednostek i relacji między nimi. Skupia w sobie prawo cywilne, handlowe, pracy i rodzinne. Są to normy bezwzględnie obowiązujące, charakteryzuje je równouprawnienie stron.

Źródła PC:

Źródła stanowione:

• Kodyfikacja prawa cywilnego: kodeks cywilny, rodzinny i opiekuńczy oraz spółek handlowych

• Ustawy odrębne: np. o prawie autorskim czy gospodarce nieruchomościami

• Rozporządzenia: akty wykonawcze do ustawy

• Umowy międzynarodowe: ratyfikowane

Zwyczaje

Zasady współżycia społecznego

Wzorce umowne czyli ogólne warunki umów, wzory i regulaminy

Orzecznictwo sądowe

1. Konstrukcja normy prawa cywilnego. Sankcja w prawie cywilnym

• Hipoteza: wskazuje adresata i okoliczności zastosowania normy

• Dyspozycja: wskazany normatywny skutek prawny np. nakazane/zakazane lub dozwolone zachowanie się adresata normy

• Sankcja: wskazuje zachowanie się organów państwowych w razie niestosowania się adresata do dyspozycji normy. Określa konsekwencje naruszenia dyspozycji w warunkach określonych przez hipotezę. Ma ona na celu doprowadzić do zaspokojenia interesu społecznego podmiotu stosunku cywilnoprawnego, funkcje represyjna i wychowawcza są skutkiem ubocznym. W PC są to np. sankcja obowiązku zapłaty odszkodowania, egzekucji należnego świadczenia, nieważności czynności prawnej

1. Przepisy bezwzględne i względnie stosowane oraz semiimperatywne

Normy bezwzględne- inaczej imperatywne, ius cogens, ich zastosowanie nie może być ograniczone lub wyłączone wolą stron lub odmiennym zwyczajem, np. przeciwne postanowienie umowy jest nieważne, nie można wyłączyć ani ograniczyć. Ich stosowanie nie zależy od woli stron stosunku prawnego.

Normy względne- dyspozytywne, ius dispositivum, mają zastosowanie, gdy strony nie regulowały stosunku w sposób odmienny od dyspozycji zawartej w takiej normie, np. brak odmiennej umowy, jeśli czynność prawna nie określa inaczej. Ich stosowanie jest uzależnione od woli stron stosunku prawnego.

Normy semiimperatywne- wyznaczają minimalny zakres ochrony interesów jednej ze stron, wykluczają możliwość odmiennego ukształtowania treści stosunku ze szkodą dla strony chronionej, dopuszcza zatem swobodne ukształtowanie stosunku odbiegające od normy ustawowej na korzyść strony chronionej.

1. Obowiązywanie i stosowanie norm w czasie i w przestrzeni

W przestrzeni: akty normatywne obowiązują na terytorium RP całym lub obszarach( akty prawa miejscowego)

W czasie: akty wchodzą w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia, chyba że stanowią inaczej. Przestaje obowiązywać zaś z upływem ustanowionego czasu, przeważnie następuje to po wprowadzeniu nowego aktu, można go również w ten sposób uchylić mając na myśli zasadę lex posteriori derogat legi priori. Istnieje także zasada lex retro non agit-prawo nie działa wstecz, ma ono jednak wyjątki.

1. Zasady prawa prywatnego

Zasada jedności prawa cywilnego – całokształt przepisów w jednym dziale

Zasada autonomii woli stron – osoba fizyczna lub prawna może sama kształtować swoje stosunki prawne w granicach prawa, podstawowym instrumentem są czynności prawne, głównie umowy

Zasada ochrony osoby ludzkiej – przyznaje wszystkim jednostkom zdolność prawną i zdolność do czynności prawnej oraz gwarantuje swobodę korzystania z dóbr osobistych i ich ochrony

Zasada równości wszystkich obywateli – równość obywateli wobec prawa

Zasada praw podmiotowych - podstawą korzystania przez obywateli z dóbr jest prawo o ustawowo zagwarantowanej treści

Zasada ochrony dobrej wiary -  zapewnia ochronę osobom, które działają w dobrej wierze ale w błędnym przekonaniu do tego, od kogo nabywają rzeczy lub prawa

Zasada jednakowej ochrony każdej własności - prawo zapewnia ochronę własności każdego obywatela, bez względu na jej rodzaj, czy to prywatnej, komunalnej czy inne

Zasada cywilnej odpowiedzialności za długi i szkodę - za długi dłużnik odpowiada całym swoim majątkiem. Podobnie zobowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządzi

Zasada pełnej ochrony rodziny – przepisy prawa tłumaczone tak, jak wymaga tego dobro dziecka i rodziny

1. Stosunek cywilnoprawny i jego elementy

Stosunek cywilnoprawny to stosunek prawny określony prawem cywilnym, którego źródłem jest zdarzenie czyli czynność prawna. Istnieją tylko pomiędzy podmiotami stosunku. Charakteryzują się równorzędnością stron, autonomią a ich interesy sa chronione przez sąd. Występują dwa typy stosunków cywilnoprawnych:

-Gdy jedna strona jest zobowiązana a druga uprawniona np. umowa darowizny;

-Gdy obie strony są jednocześnie uprawnione i zobowiązane np. umowa sprzedaży.

Elementy:

Podmiot – strony stosunku cywilnoprawnego, są to osoby fizyczne i osoby prawne(jednostki organizacyjne)oraz ułomne osoby prawne(jednostki organizacyjne nie posiadające zdolności prawnej) . Posiadają zdolność prawną czyli możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków w stosunku cywilnoprawnym oraz zdolność do czynności prawnej czyli zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą czynności prawnych(oprócz ułomnej osoby prawnej).

Przedmiot – jest to określone zakazane, nakazane bądź dozwolone zachowanie się stron stosowne do uprawnień i obowiązków wynikających ze stosunku cywilnoprawnego. Zachowanie to dotyczy obiektu wyodrębniony z przyrody.

Treść stosunku cywilnoprawnego - uprawnienia czyli mościwość jakiegoś zachowania i obowiązki czyli powinność nakazanego zachowania.

1. Normatywne postacie i rodzaje uprawnień

Prawa bezpośrednie – władcze, dopuszczalne prawnie zachowania uprawnionego w oderwaniu od odpowiadających temu prawu obowiązku innych podmiotów np. prawa właściciela, czyli prawa rzeczowe głównie

Roszczenia – możliwość rządania od osoby konkretnego zachowania się w danej chwili w przyszłości. Wynika z ustawy(odpowiedzialność deliktowa) lub z umowy (odpowiedzialność kontraktowa). Z jednego prawa podmiotowego mogą wynikać kilka roszczenia

Prawo kształtujące – podmiot przez oświadczenie woli może kształtować stosunek cywilnoprawny i rozstrzygać o własnej sytuacji prawnej oraz innego podmiotu. Prawo to doprowadza do zawarcia umowy przez oświadczenie woli, do zmian i wygaśnięcia gdy dwie osoby sa wobec siebie dłużnikami i potrącają. Są określone terminem.

Zarzuty – uprawniony może odmówić spełnienia świadczenia powołując się na przedawnienie lub niespełnienie świadczenie przemiennego

1. Pojęcie, rodzaje i typy praw podmiotowych

Prawa podmiotowe – rodzaj uprawnienia w stosunku cywilnoprawnym, określa sytuacje prawną strony uprawnionej np. wierzytelność, inne prawa rzeczowe, prawo na dobrach niematerialnych.

Rodzaje i typy:

• Bezwzględne – skuteczne wobec wszystkich, erga omnes, są to prawa rzeczowe i osobiste

• Względne – skuteczne wobec określonych osób, inter partes

• Majątkowe – wyraża i chroni interes ekonomiczny, są to prawo rzeczowe czy wierzytelność

• Niemajątkowe – prawa osobiste i niemajątkowe prawa rodzinne

• Zbywalne – ustawa dopuszcza przeniesienia prawa w drodze czynności prawnej, są to prawo własności, podlegają one co do zasady dziedziczeniu

• Niezbywalne – ustawa nie dopuszcza przeniesienia prawa w drodze czynności prawnej, są to prawa osobiste, prawo użytkowania czy służebności osobiste

• Akcesoryjne – nie są samoistne, powstały w celu zabezpieczenia innych praw podmiotowych, sa to np. hipoteka czy zastaw

• Związane – nie są samodzielne, prawo którego podmiotem może być tylko podmiot innego prawa

1. Nabycie i utrata prawa majątkowego

Nabycie pochodne i pierwotne

• Pochodne: przesłanką jest istnienie takiego samego lub innego prawa u poprzednika, nabywca zyskuje służące poprzednikowi prawo lub nowe prawo będące częścią prawa macierzystego. Obowiązuje tu reguła, że nikt nie może przenieść więcej praw niż sam posiada. Następuje podczas dziedziczenia, przenoszenia praw podmiotowych.

• Pierwotne: nabycie następuje bez względu na istnienie nabywanego prawa u poprzednika, jest to np. zasiedzenie, wywłaszczenie nieruchomości, następuje ex lege, czyli z mocy decyzji administracyjnej lub orzeczenia sądowego.

Nabycie konstytutywne i translatywne

• Konstytutywne: nabycie prawa następuje wraz z jego powstaniem

• Translatywne: oznacza przejście w całości na następcę istniejącego prawa podmiotowego

Nabycie pod tytułem szczególnym i ogólnym

• Szczególne: sukcesja singularna nabycie indywidualnie oznaczonego prawa, następuje tutaj przelew wierzytelności, przeniesienie praw własności

• Ogólne: sukcesja uniwersalna, w przypadkach przewidzianych przez ustawę, nabywca zyskuje ogół praw poprzednika wraz z ewentualnymi długami, np. dziedziczenie

Utrata: następuje w skutek wygaśnięcia (przypadki w ustawie, np. w skutek wykonania zobowiązania wygasa wierzytelność) lub przejścia na inną osobę.

1. Nadużycie prawa podmiotowego

Należy stosować się do zasad współżycia społecznego i użytkować prawo zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Działanie sprzeczne z nimi nie korzysta z ochrony i nie jest wykonywaniem prawa. Art.5 KC

1. Osoby fizyczne

Istota, w antropologicznym znaczeniu człowiek, posiada zdolność prawną od momentu urodzenia aż do momentu śmierci.

Zdolność do czynności prawnej mają osoby od 18 roku życia, ograniczoną zdolność od 13 do 18 roku życia, zaś osoby poniżej 13 roku życia nie posiadają osobowości prawnej. Można również ubezwłasnowolnić osobę we względu na jej stan psychiczny, może to orzec Sąd Okręgowy.

Nasciturus – dziecko poczęte lecz nienarodzone, ma warunkową zdolność prawną pod warunkiem, że urodzi się ono żywe. Do narodzenia się może już nabywać prawa podmiotowe.

Uznanie za zmarłego – następuje po 10 latach (od końca roku w którym osoba żyła) od zaginięcia lub po 6 miesiącach od zaginięcia w wyniku katastrofy . Jeżeli osobie groziło niebezpieczeństwo uznaje się ją za zmarłą po upływie 1 roku.

Ochrona praw osobistych pojawia się w przypadku zagrożenia dobrom, naruszeniu ich lub bezprawności zachowania sprawcy zagrożenia lub naruszenia. Ma to związek z jego działaniem lub zaniechaniem. Domniemuje się bezprawności czynu. Zachowanie jest bezprawne, gdy jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, zasadami porządku prawnego(nie jest bezprawne gdy sprawca zyskał pozwolenie uprawnionego lub działa w zakresie porządku prawnego). Prawa chronione są przez przysługujące roszczenie o zaniechanie i usunięcie skutków naruszenia lub zadośćuczynienie lub zapłata na cel społeczny.

Indywidualizuje ją imię i nazwisko oraz zamieszkani, konkretny lokal

1. Osoby prawne

Jednostki organizacyjne wyodrębniona strukturalnie i majątkowo, posiadająca własne organy. Posiada zdolność prawną od momentu powstania do momentu jej zniesienia, lub od wpisu do rejestru gdy ma on charakter konstytutywny. Posiada więc osobowość prawną. Posiada także zdolność do czynności prawnej.

Powstaje w drodze aktu organu państwa, przez system koncesyjny (powstanie uzależnione od zezwolenia władz) oraz system normatywny(akt określa przesłanki powstania osoby prawnej, jest to wpis do rejestru)

Rodzaje:

-Typ korporacyjny – zespół osób fizycznych dysponujący majątkiem korporacji i rozwijający jej działalność

-Typ fundacyjny – zespół składników majątkowych przeznaczony na cel

- Skarb państwa i państwowe osoby prawne –

- JST -

Indywidualizuje są nazwa oraz siedziba czyli miejscowość, gdzie znajduje się organ zarządzający

1. Ułomne osoby prawne

Jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, mogą jedynie być stroną stosunku cywilnoprawnego więc posiada zdolność prawną. Członkowie takiej jednostki organizacyjnej co do zasady ponoszą za jej zobowiązania odpowiedzialność subsydiarną, tj. powstającą z chwilą jej niewypłacalności. Zalicza się do nich spółkę jawną, partnerską, komandytową, wspólnoty mieszkaniowe, stowarzyszenia.

1. Konsumenci i przedsiębiorcy

Przedsiębiorca - osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna z osobowością prawną, prowadzi w imieniu własnym działalność gospodarczą ( w formie zorganizowanego przedsiębiorstwa) lub zawodową(wykonuje na rachunek własny zawód bez zorganizowanego przedsiębiorstwa np. pracownia, gabinet); działa pod firmą, która go identyfikuje, jest jawna i zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Konsument – osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową, w tego typu stosunkach nie ma dwustronnych umów konsumenckich, zawsze jedną strona jest przedsiębiorstwo. Może odstąpić od umowy w ciągu 14 dni, nie może zrzec się swoich praw

1. Przedstawicielstwo

Instytucja dzięki której dokonywane są czynności prawne w imieniu innego podmiotu (przez przedstawiciela), wywołuje bezpośrednie skutki prawne reprezentowanego. Czynność ta jest w granicach upoważnienia przedstawiciela do działania na rzecz reprezentowanego (umocowanie) działa on więc w imieniu reprezentowanego, składa oświadczenie woli lub je przyjmuje.

Przedstawiciel musi posiadać zdolność reprezentowania, więc musi posiadać zdolność prawną.

Przedstawicielstwo ustawowe: źródłem umocowania jest ustawa lub wydane na jej podstawie orzeczenie i może określać zdarzenie, stosunek prawny z którego wynika przedstawicielstwo ustawowe(np. rodzice są przedstawicielami małoletniego dziecka) bądź upoważnić organ (sąd) do ustanawiania przedstawicielstwa ustawowego ( np. orzeczenie sądu o opiekę nad dzieckiem)

Pełnomocnictwo: jednostronna czynność o charakterze upoważniającym, umocowanie do działania w cudzym imieniu wynika z oświadczenia woli reprezentującego, czyli mocodawcy i określa on zakres umocowania pełnomocnika. Przedstawicielstwo czynne polega na złożeniu przez przedstawiciela oświadczenia woli w imieniu reprezentowanego, zaś przedstawicielstwo bierne polega na przyjęciu, odbiorze w imieniu reprezentowanego oświadczenia składanego przez osobę trzecią.

Jest pełnomocnictwo ogólne(nie ma konkretnych czynności prawnych), rodzajowe(dany rodzaj czynności prawnych, które mogą być dokonywane przez pełnomocnika) i szczególne(indywidualnie oznaczone czynności)

Prokura: odmiana pełnomocnictwa, jednostronna czynność prawna upoważniająca, udzielić prokury mogą wyłącznie przedsiębiorcy z obowiązkiem wpisu do rejestru sądowego, zakres umocowania wynika z ustawy, a jego granice są szersze niż w pełnomocnictwie. Prokurentem może być osoba fizyczna o pełnej zdolności do czynności prawnych, wymagany jej jest wzór podpisu ; wymaga zwykłej formy pisemnej pod rygorem nieważności. Upoważnia do wykonywania czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, sądowych i materialnoprawnych.

Prokurent nie posiada pełnomocnictwa nieograniczonego, nie może on zbyć przedsiębiorstwa lub nieruchomości, oddać go do czasowego użytkowania ani obciążyć (potrzebne sa do tego pełnomocnictwa szczególne). Nie może on przenosić swojej prokury na dalszych prokurentów ani udzielić pełnomocnictwa.

Prokura wygada przez zrzeczenie się lub jej odrzucenie, upływ terminu, upadłość przedsiębiorstwa lub utrata zdolności do czynności prawnych.

1. Rzeczy jako przedmioty stosunku cywilnoprawnego

materialne przedmioty, namacalne (co do zasady) , wyodrębnione z natury, samoistne. Nie sa nimi dobra niematerialne jak energia czy dzieła literackie.

Rzeczy nieruchome: nieruchomości; grunty, budynki i ich części tzn. lokale.

Nieruchomościami gruntowymi są części powierzchni ziemi, które stanowią przedmiot własności ze wszystkim co na niej jest, pod nią i nad nią czyli to co zostało trwale z gruntem związane

Nieruchomość rolna zaś to szczególna forma nieruchomości gruntowej, która może być wykorzystywana do działalności w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej.

Nieruchomości te można dzielić i przenosić własność, wymaga to aktu notarialnego.

Dotyczą ich prawa rzeczowe takie jak hipoteka, służebność, użytkowanie wieczyste.

Rzeczy ruchome: nie zostały w KC opisane, więc są to wszelkie inne rzeczy, których wyłącznie dotyczy prawo rzeczowe zastawu.

Rzeczy oznaczone co do tożsamości: indywidualne cechy przedmiotu właściwe tylko dla jego, np. numer rejestracyjny samochodu osobowego Opel

Rzeczy oznaczone co do gatunku: kryterium ogólniejsze, rodzajowe cechy przedmiotu np. tona węgla, samochód osobowy.

Rzeczy podzielne i niepodzielne: zależą od możliwości spełnienia świadczenia w częściach i sposoby spełnienia świadczenia przy wielości dłużników lub wierzycieli

Przedmioty materialne nie będące rzeczami: nie są zindywidualizowane ani wyodrębnione, są to np. ciecze, gazy(prawo wodne) kopaliny(prawo górnicze) czy zwierzęta w stanie wolnym.

1. Części składowe rzeczy

rzeczy złożone składają się z rzeczy prostych; części które nie mogą być od rzeczy odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości.

Związek fizyczny: część składowa jest trwale związana z rzeczą

Związek funkcjonalny: bez określonej części rzecz nie spełnia swojej funkcji

1. Przynależności rzeczy

rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem, jest samoistna do rzeczy głównej, musi być ruchoma i należeć do tej samej osoby co rzecz główna. Rzecz główna i przynależność są dwoma odrębnymi rzeczami, lecz łączy je związek faktyczny. Jest potrzebna do korzystania z rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem.

1. Pożytki

Pożytki rzeczy: przychody, jakie przynosi rzecz z jej użytkowania ; naturalne: płody rzeczy i inne części składowe np. zboże ; cywilne: dochody, które przynosi rzecz na podstawie stosunku prawnego np. czynsz.

Pożytki prawa: dochody, które przynosi prawo zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Należą do nich np. odsetki kredytu, prawa autorskie.

1. Przedawnienie i terminy zawite

Przedawnienie: przedmiotem są tylko roszczenia majątkowe;  możliwość uchylenia się od zaspokojenia roszczenia po upływie określonego prawem terminu przez ustawodawce. Roszczenie przedawnione nie wygasa nawet, jak zobowiązany podniesie zarzut przedawnienia. Przybiera ono postać roszczenia niezupełnego, gdzie brak skutecznej egzekucji. Termin przedawnienia to 10 lat ogólnie, zaś dla roszczeń związanych z działalnością gospodarczą i o świadczenia okresowe - 3 lata. 20 lat należy do szkody na skutek przestępstwa. Przedawnienie liczy się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Przerwanie biegu przedawnienia następuje przez każdą czynność prawna przed sądem do rozpoznania sprawy.

Terminy zawite: prekluzja, mogą dotyczyć wszelkich odmian prawa podmiotowego. Ustawodawca zastrzega je przepisami bezwzględnie obowiązującymi, jak w przypadku przedawnienia, są jednak bardziej rygorystyczne. Na skutek upływu terminu zawitego uprawnienie wygasa. Upływ terminu określa się z urzędu, nie ma więc postępowania procesowego, zawieszenia ani przerwania biegu. Sąd orzeka zgodnie z prawem materialnym.

1. Zdarzenia cywilnoprawne

Fakt, z którym norma prawna wiąże skutek w postaci powstania, zmiany(podmiotu bądź treści stosunku cywilnoprawnego) lub ustania stosunku cywilnoprawnego, ma charakter zmienny , oddziałują też na sferę podmiotowości prawnej np. narodzenie się dziecka i nabycie przez niego zdolności prawnej; tylko takie fakty (okoliczności), z którymi hipotezy norm wiążą określone w dyspozycjach norm konsekwencje cywilnoprawne.

Czynności konwencjonalne: sens przeznaczony przez porządek prawny np. wydanie wyroku sądu, decyzji

Inne zdarzenia: powstają niezależnie od obowiązującego porządku prawnego np. śmierć

Zdarzenia dzielą się między innymi na działania zależne od woli człowieka i zdarzenia, od nich niezależne. Czynności prawne, orzeczenia sądowe, decyzje administracyjne, czynności zmierzające go powstania stosunku prawnego oraz inne, zgodne z prawem bądź bezprawne.

1. Pojęcie czynności prawnej

Stan faktyczny, w skład którego chodzi co najmniej jedno oświadczenie woli, które jest niezbędne go do każdej czynności prawnej i polegające na wyrażeniu przez podmiot PC zamiaru wywołania określonych skutków prawnych. W jej skład wchodzą także inne czynności np. wydanie rzeczy, dokonanie wpisu w rejestrze(czynności jednostronne). Zaistnienie czynności jest zależne od wystąpienia wszystkich elementów tworzących stan faktyczny. Służą one realizacji zasady autonomii woli stron. Są podstawowym narzędziem kształtowania samodzielnego przez podmiotu stosunków cywilnoprawnych. Czynnościami są umowy.

1. Pojęcie oświadczenia woli

Zachowanie podmiotu prawa cywilnego dostatecznie wyrażające wole wywołania skutku prawnego w postaci nawiązania, zmiany lub zniesienia stosunku cywilnoprawnego. Nie może powstać w warunkach przymusu, musi być dobrowolne i jednoznacznie zrozumiałe.

Konstrukcja: wola wewnętrzna: akt woli, wola zewnętrzna: przejaw woli

1. Składanie oświadczenia woli

Sposób złożenia oświadczenia woli może być dobrowolny, może być wyrażone lub dorozumiane( przemawiają za tym okoliczności). Moment złożenia woli jest kluczowy, określa bowiem skuteczność woli. Nie można go odwołać.

• Oświadczenia wymagające zakomunikowania ogółowi – kierowane do nieoznaczonego kręgu osób, złożone z chwilą upublicznienia

• Oświadczenia wymagające zakomunikowania adresatowi - wiąże osobę dokonywującą czynność, np. wykonanie prawa, wypowiedzenie umowy

• Oświadczenie nie wymagające zakomunikowania – moment złożenia jest chwilą przejawu woli

1. Klasyfikacja czynności prawnych

• Jednostronne – jedno oświadczenie woli np. pełnomocnictwo

• Wielostronne – dwa lub więcej oświadczeń woli, są to umowy(wszystkie strony muszą złożyć oświadczenie woli)

• Konsensualne – do dokonania czynności potrzebne są jedynie oświadczenia woli, jedno lub kilka

• Realne – oprócz oświadczenia woli potrzebna jest czynność, dodatkowy element

• Między żyjącymi – pozostałe czynności wywołujące skutki prawne za życia

• Na wypadek śmierci – czynności następują po śmierci osoby dokonującej tej czynności tj. testament oraz umowa o zrzeczenie się dziedziczenia

• Zobowiązujące – zobowiązanie jednej strony do spełnienia świadczenia za rzecz drugiej, skutkiem jest powiększenie pasywów majątku osoby dokonującej jej (wierzyciel i dłużnik)

• Rozporządzające – przeniesienie, obciążenie, ograniczenie lub zniesienie prawa majątkowego

• O podwójnym skutku – zobowiązująco-rozporządzające, w drodze dokonania czynności zobowiązującej z natury powstaje z mocy samego prawa także skutek rozporządzający

- Przysparzające – dokonanie korzystnej zmiany w majątku drugiej osoby, polega na zwiększeniu aktywów lub zmniejszeniu pasywów tej osoby, stanowią efekt wcześniej omawianych czynności.

Odpłatne: dokonanie przysporzenia następuje w zamian za określoną korzyść majątkową

Nieodpłatne: osoba dokonująca przysporzenia korzyści robi to za darmo, nie otrzymuje korzyści.

• Kauzalne – inaczej przyczynowe, ważność przysporzenia zależy od istnienia kauzy

• Abstrakcyjne – ważność przysporzenia nie zależy od kauzy

Kauzy: w celu obradowania innej osoby(darowizna), w celu zwolnienia ze zobowiązania(zapłata długu), w celu nabycia prawa lub innej korzyści majątkowej(zapłata za przedmiot którego prawo zostało przeniesione na mnie)

-Upoważniające – udzielenie kompetencji innemu podmiotowi do dokonywania czynności konwencjonalnych określonych

1. Zawarcie umowy

Tryb ofertowy: złożenie oferty i jej przyjęcie, składający to oferent zaś adresat to oblat. Oświadczeniem woli jest oferta zawierające istotne postanowienia umowy oraz stanowczą wolę zawarcia umowy. Określa treść przyszłej umowy. Treść jej jest treścią minimalną, następuje w wyniku zaproszenia do zawarcia umowy.

To oblat decyduje czy ofertę przyjmie czy nie i nie ma na to wpływu oferent, który jest związany.

Okres związania jest określny w ofercie

Przetarg: określony czas i miejsce i przedmiot przez organizatora,  jeden ze zwyczajowych sposobów wyboru oferty w celu zawarcia umowy. Oferty wpływają do organizatora w określonym terminie, komisja weryfikuje je, wygrywa najkorzystniejsza oferta spośród wszystkich złożonych jednostronnych oświadczeń woli

Aukcja: rozpoczyna się wywołaniem, otwarcie licytacji i przedstawienie przedmiotu oraz jego ceny i zaproszenie do postąpień, wygrywa najkorzystniejsza oferta czyli ta wywołana jako ostatnia, po trzecim wywołaniu najkorzystniejszej ceny następuje przybicie i aukcja dobiega końca umowa jest zawarta. Przebieg aukcji jest zapisany w protokole.

Negocjacje: inaczej petraktacje, strony rezygnują z początkowych stanowisk w zakresie niezbędnym do uzyskania zgodnych oświadczeń woli, swego rodzaju targ. Charakteryzuje się duża aktywnością. Poprzez negocjacje strony formuują przyszłe postanowienia umowy, najistotniejsze. Umowa zostaje zawarta z chwilą ustalenia ostatniego postanowienia umowy zgodnie z reguła interpretacyjną.

1. Elementy treści czynności prawnych

Elementy przedmiotowo istotne – konstytutywne składniki czynności prawnej, określone przez ustawodawcę, elementy konieczne.

Elementy nieistotne – nie są konstytutywne, raczej dyspozytywne mogą zostać uregulowane odmiennie przez strony. Ustalenie tych elementów jest dopuszczalne, ale nie jest konieczne aby czynność prawna powodowała skutki

Elementy podmiotowo istotne – ich zastrzeżenie jest niezbędną przesłanką wystąpienia skutków między stronami. Mogą mieć charakter niesamodzielny i są regulowane w ramach danego typu czynności(zastrzeżenie), mogą też być samoistne i stanowić element większości czynności(termin, warunek, zadatek)

1. Istota i rodzaje warunku

Warunek – składnik treści czynności, jest podmiotowo istotny, uzależnia powstanie lub skutek czynności od zdarzenia przyszłego i niepewnego

• Warunek zawieszający: strony uzależniają powstanie stosunków prawnych od ziszczenia się określonego stanu rzeczy

• Warunek rozwiązujący: gdy do ziszczenia zdarzenia uzależnione jest ustanie skutków czynności

Skutki objęte warunkiem następują od momentu ziszczenia, działają ex nunc

• Dodatnie i ujemne – czy stan rzeczy ma ulec zmianie czy też nie

• Zależne od woli stron, od przypadku i mieszane

Obie strony popadają w stan zawieszenia, powstrzymują się od podejmowanie jakichkolwiek czynności by nie zakłócić ziszczeniu się warunku. Strona uprawniona ma tymczasowe prawo podmiotowe nazwane ekspektatywą, które go chroni.

Gdy warunek nie spełni się to skutki czynności prawnej nie powstają gdy warunek był zawieszający lub stają się definitywne jeśli był rozwiązujący.

1. Forma czynności prawnych

- Zwykła forma pisemna – wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie o treści oświadczenia woli

- Formy pisemne kwalifikowane – oprócz złożenia podpisu są inne wymogi, są to:

• Formy pisemne z datą pewną

• Forma pisemna z urzędowym poświadczeniem podpisu – notariusz poświadcza własnoręczność podpisu osoby, nazywane inaczej formą z podpisem notarialnie poświadczonym

• Forma aktu notarialnego – spisanie przez notariusza składanych przez strony czynności prawnej oświadczenia woli. Potwierdza przy okazji tożsamość stron, czuwa nad zabezpieczeniem praw i interesów stron

- forma elektroniczna – ewidentna w skutkach z forma pisemną zwykłą, pod warunkiem że podpis jest bezpieczny oraz zweryfikowany przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu

Dla osób które nie mogą dokonać podpisu, odciskują palec obok zapisania imienia i nazwiska osoby lub podpisuje inna osoba , której podpis jest poświadczony przez notariusza lub wójta

1. Formy szczególne ze względu na skutki jej niezachowania

Pod rygorem nieważności – jej niezachowanie powoduje bezwzględną nieważność czynności prawnej. Wszystkie formy pisemne kwalifikowane są pod rygorem nieważności, rzadko kiedy są zwykłe formy podpisu

Dla celów dowodowych – służy stwierdzeniu dokonania czynności prawnej, jej niezachowanie ma skutki procesowe. Jest nią jedynie zwykła forma pisemna

Dla wywołania szczególnych skutków prawnych – wynika z przepisu, niezachowanie formy spowoduje jedynie brak skutków szczegółowych przewidzianych w przepisie

1. Wady oświadczenia woli

Określone przez ustawodawcę nieprawidłowości związane z podejmowaniem i wyrażaniem oświadczenia woli, mają charakter normatywny, są sprecyzowane w PC,

Brak świadomości lub swobody – osoba składająca oświadczenie woli nie rozumie znaczenia i treści podejmowanej przez nią decyzji, jest to powiązane z zaburzonym stanem psychiki, nie jest w stanie swobodnie podjąć decyzji

Pozorność – gdy strona składa drugiej oświadczenie woli bez rzeczywistego zamiaru wywołania skutku prawnego lub z zamiarem wywołania innego skutku niż ten wynikający z treści oświadczenia, nie może to być czynność jednostronna, adresat oświadczenia godzi się na wykonanie czynności dla pozoru. System chroni osoby trzecie nie bieżące udziału w pozorności, np. gdy nie wiedziały

Błąd – mylne wyobrażenie o rzeczywistości osoby dokonującej czynności, jest wadą gdy dotyczy czynności prawnej i jest istotny; pomyłką jest błędne wyobrażenie treści złożonego oświadczenia woli. Błąd ścisły jest gdy osoba myli się co do stanu rzeczy.

Kryteria subiektywne (czy gdyby wiedziała to by złożyła oświadczenie) oraz obiektywne (nie bierze indywidualnych preferencji osoby lecz przypuszcza wybór rozsądnie oceniającej osoby)

Podstęp – naganne zachowanie drugiej strony polegające na świadomym wprowadzeniu w błąd osoby składającej oświadczenie woli

Groźba – ingerencja osoby innej w decyzje składającego oświadczenie woli poprzez przymus psychiczny, nakładania do złożenia oświadczenia woli o określonej treści. Ogranicza to swobodę podjęcia decyzji, stanowi decydującą przyczynę podjęcia decyzji, jest bezprawna gdy zapowiada podjęcie działań sprzecznych z prawem oraz nie jest niezgodna z prawem lecz wywiera nacisk i nakłania do decyzji o oświadczeniu

1. Sankcje wadliwych czynności prawnych

Wadliwa czynność prawna to taka, której dokonanie nastąpiło z naruszeniem wymogów wynikających z prawa.

Nieważność – najostrzejsza, czynność prawna od momentu powstania nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Przyczyną są: brak zdolności do czynności prawnej, brak świadomości lub swobody, pozorność, sprzeczność z zasadami współżycia społecznego i ustawą. Bezskutecznośc nastepuje z mocy prawa, jest skuteczna wobec wszystkich (erga omnes). Nieważność jest definitywna, nie można uzdrowić nieważnej czynności prawnej.

Wzruszalność – nieważność względna, czynność wywołuje skutki lecz są one niepewne, gdyż można je unieważnić. Może nastąpić przez wyzysk, błąd, podstęp. Unicestwienie skutków zależy od uprawnionego do tego podmiotu lub przez sąd. Skutki uchyla się, ex tunc, może być konwalidowana (uzdrowiona)

Bezskuteczność zawieszona – czynność prawna od chwili jej wykonania jest ważna, lecz nie wywołuje skutków prawnych, są one zawieszone do czasu wyrażenia na nie zgody przez osobę trzecią, jest to czynność niezupełna, pomimo że jest bezskuteczna to wiąże strony. Zgoda osoby trzeciej ma charakter jednostronnej czynności i może nastąpić przez, po lub w trakcie dokonania czynności

Bezskuteczność względna – czynność prawna nie wywołuje skutków jedynie do określonych osób, i zarazem jest skuteczna wobec innych. Jej ustalenie wymaga orzeczenia sądu o charakterze konstytutywnym lub następuje to na mocy prawa.

Zobowiązania

1. Pojęcie zobowiązania

Stosunek cywilnoprawny, relacja prawna pomiędzy co najmniej dwoma stronami dłużnikiem i wierzycielem, wierzyciel ma prawo żądać spełnienia świadczenia od dłużnika, ten zaś ma obowiązek je spełnić.

Wierzytelność – uprawnienie wierzyciela do żądania świadczenia od dłużnika, prawo podmiotowe skuteczne inter partes, względnie. Jest prawem zbywalnym.

Dług – obowiązek spełnienia świadczenia przez dłużnika wobec wierzyciela.

Odpowiedzialność – ponoszenie przez podmioty ujemnych konsekwencji związanych z zaistnieniem faktów ocenianych negatywnie przez prawo. Ponosi ją dłużnik za swoje długi odpowiedzialnością nieograniczoną więc za swój dług odpowiada całym swoim majątkiem(wyjątki: prawo spadkowe: spadkobierca odpowiada za długi spadkowe tylko majątkiem spadku oraz spadkobierca przyjmując spadek z dobrodziejstwem inwentarza odpowiada długiem spadkowym majątkiem spadku i swoim ale do pewnej kwoty tzn wartości nabytych aktywów)

Cechą szczególną są sankcji, poszkodowany może przymusowo roszczyć o naprawienie szkody inaczej odpowiedzialnością jest możliwość przymusowego wyegzekwowania świadczenia od dłużnika.

Przesłanki odpowiedzialności: Zdarzeniem będące źródłem odpowiedzialności; Szkoda; Związek przyczynowo-skutkowy.

Odpowiedzialności kontraktowe – za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, jest wtórne, powstaje po czynności

Odpowiedzialność deliktowa – związana z czynem niedozwolonym, działaniem lub zaniechaniem ludzkim, działaniem zwierząt przyrody i szkody górnicze. Świadczenie pierwotne, jest główną treścią stosunku, łączy wcześniej osoby niepołączone żadnym stosunkiem.

1. Świadczenie

Zachowanie się dłużnika zgodne z treścią stosunku zobowiązaniowego.

• Jednorazowe, ciągłe(dłużnik wykonuje je przez pewien czas) i okresowe(szereg świadczeń jednorazowych w odstępach czasu)

• Oznaczone co do gatunku(rodzajowe) i tożsamości(indywidualne)

• Podzielne(jeśli można je spełnić w częściach bez istotnej zmiany przedmiotu) i niepodzielne

Świadczenia pieniężne – dłużnik ma obowiązek zapłaty na rzecz wierzyciela określonej sumy

Świadczenie niepieniężne – innego rodzaju zachowania dłużnika np. wydanie rzeczy, udostępnienie rzeczy, to zachowanie którego wierzyciel może od niego żądać i jest one zgodne z treścią stosunku zobowiązaniowego. Są to – polegające na działaniu dłużnika – aktywne i czynne zachowanie się oraz – zaniechanie dłużnika – bierne, brak aktywności, np. obowiązek zaniechania, powstrzymania się od działania.

1. Szkoda

Konieczny warunek odpowiedzialności, uszczerbek jakiego dostał poszkodowany w swych prawnie chronionych dobrach. Szkoda może być

- majątkowa – rzeczywista strata to ubytek rzeczywisty oraz utracone korzyści brak przyrostu majątku która nastąpiła by gdyby nie zaistniała szkoda. Przysługuje jej odszkodowanie: restytucja naturalne – przywrócenie stanu poprzedniego oraz rekompensata pieniężna – adekwatna do szkody

- niemajątkowa – krzywda, przysługuje jej zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, które można przekazać na cel społeczny. Poszkodowany może żądać zaprzestania działań i złożenia oświadczenia z przeprosinami

Istnieje obowiązek naprawy szkody, który wychodzi z umowy i obejmuje straty poniesione przez poszkodowanego oraz korzyści jakie by osiągnął gdyby nie szkoda. Szkodą jest ubytek w majątku, strata rzeczywista.

- na osobie – naruszanie dobra osobistego

- na mieniu – składniki majątkowe

1. Wielkość dłużników i wierzycieli

Występowanie więcej niż jednego podmiotu po jednej steonie stosunku zobowiązaniowego.

- zobowiązania podzielne – dług bądź wierzytelność jest podzielona na wszystkich dłużników lub wierzycieli pod warunkiem, że świadczenie może być podzielne

- zobowiązania niepodzielne – gdy jest wielość dłużników lub wierzycieli a świadczenie jest niepodzielne wtedy ;

+ 1 wierzyciel i kilku dłużników: działają solidarnie, spłacają dług wszyscy łącznie, kilku z nich bądź jeden

+ 1 dłużnik i kilku wierzycieli: dłużnik świadczy łącznie lub oddaje dług go depozytu sądowego, każdy z wierzycieli zasz może rządać spełnienia świadczenia i może go z niego zwolnić.

- zobowiązania solidarne – źródłem są ustawy lub czynności prawne

+ solidarność dłużników, bierna, kilku dłużników i jeden wierzyciel, może rządać świadczenia od wszystkich łącznie, od kilku lub od jednego, wtedy stosunek zobowiązaniowy wygasa. Gdy tylko kilku lub jeden dłużnik spełni świadczenie pozostaną rozliczenia regresowe z pozostałymi dłużnikami.

Gdy dłużnik jest niewypłacalny to jego część długo rozkłada się na pozostałych dłużników

+ solidarność wierzycieli, czynna kilku wierzycieli jeden dłużnik, spełnia on świadczenie łącznie lub oddaje do depozytu. Może spełnić świadczenie do jednego z wierzycieli i wtedy stosunek wygaśnie. Zwłoka dłużnika jest korzystna dla wierzyciela.

1. Umowy jako źródło zobowiązań

• Zobowiązujące – powstaje obowiązek do określonego zachowania w przyszłości przez zawarcie umowy, prowadzą do powstania pasywów

• Rozporządzające – gdy jedna ze stron pozbywa się określonego prawa majątkowego lub je osłabia, pozbywa się aktywów

• Zobowiązująco-rozporządzające – o podwójnym skutku

• Jednostronnie zobowiązujące – jest to np. darowizna; dłużnik jest wyłącznie zobowiązaby bądź wierzyciel jest wyłącznie uprawniony do świadczenia

• Dwustronnie zobowiązujące – np. sprzedaż; dłużnik świadczy na rzecz wierzyciela i jest uprawniony by żądać świadczenia i analogicznie do drugiej strony

• Wzajemne – ekwiwalentność świadczeń; świadczenie jednej strony jest w zamian za świadczenie drugiej, jedno w zamian za drugie świadczenie.

• Konsensualne – do ich zaistnienia potrzeba jedynie zgodnych oświadczeń woli

• Realne – do ich zaistnienia potrzeba zgodnych oświadczeń woli oraz czynności, elementu dodatkowego np. wręczenie rzeczy

• Nazwane- określone są ustawowo ich elementy przedmiotowo istotne

• Nienazwane – cel można lepiej osiągnąć kształtując stosunek bez odwołania do wzorca, zawierają one różne elementy umów nazwanych bądź elementy znacznie odbiegające od tych prawnie ustalonych.

• Mieszane – zawarcie treści kilku umów nazwanych

-Związane z obrotem gospodarczym – czynności handlowe, konieczność powołania profesjonalistów, jest obowiązek staranności

1. Umowy z udziałem konsumentów

- zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa – strony są fizycznie w jednym miejscu, lecz tym miejscem nie jest lokal przedsiębiorstwa.

- zawierane na odległość – nie ma fizycznej obecności stron, porozumienie odbywa się drogą elektroniczną lub np. telefonicznie bądź przez list

1. Zasada swobody umów

Autonomia woli stron, strony mogą zawierać dowolne stosunki zobowiązaniowe lecz w granicach prawnie określonych, nie mogę wobec tego sprzeciwiać się naturze stosunku, zasadom współżycia społecznego ani ustawie.

Strony posiadają swobodę co do wyboru kontrahenta, w zawieraniu umów, w kształtowaniu jej treści oraz w wyborze formy zawarcia umowy.

1. Zawieranie umów

Culpa in contrahendo – odpowiedzialność za szkodę spowodowaną wina kontrahenta, jego nagannym zachowaniem w okresie negocjacji, inaczej wina w kontraktowaniu. Strona która prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, zwłaszcza gdy nie miała zamiaru zawarcia umowy, jest zobowiązana do naprawienia szkody, jaką druga osoba poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy. Odszkodowanie z tego tytułu nie podlegają utracone korzyści, jedynie jest w granicach negatywnego umownego interesu. Strony bowiem mają obowiązek staranności przy wypełnianiu swoich obowiązków.

Umowa przedwstępna – jest nieobowiązkowa, gdy strony jednak zdecydują się ją zawrzeć oznacza to zobowiązanie się do zawarcia umowy przyrzeczonej w przyszłości. W tej umowie podaje się jedynie kluczowe postanowienia umowy przyrzeczonej i jest to obowiązkowe. Jest zawierana gdy w danym momencie strony nie mogą jeszcze zawszeć umowy przyrzeczonej. Jest ona mocno wiążąca dla stron. Termin umowy przyrzeczonej nie musi być zawarty w umowie przedwstępnej. Skutkami jej niedopełnienia jest niewykonanie, niedojście do umowy przyrzeczonej co skutkuje odszkodowaniem dla strony (skutek lekki) lub doprowadzenie na drodze sądowej do zawarcia umowy lub doprowadzić do jej zawarcia(skutek mocniejszy)

Wzorce umowne – są to regulaminy przygotowane przez jedną ze stron przed zawarciem umowy lub ogólne warunki umów, formularze, których dostarczenie do stron umowy przez podpisaniem umowy jest obowiązkowe. Nie jest jednak wymagane zapoznanie się z nimi.

1. Dodatkowe zastrzeżenia umowne

Zadatek – nie jest zaliczką ani kaucją, mobilizuje strony do zawarcia umowy przyrzeczonej, wzmacnia umowę przedwstępną. Strona może zatrzymać zadatek i odstąpić od umowy lub jak sama zadatek zapłaciła może żądać 2x zadatek. Gdy umowa przyrzeczona dotyczy pieniędzy, kwota ta jest pomniejszona o kwotę zadatku, zaś gdy umowa dotyczyła czegoś innego po jej wykonaniu zadatek się zwraca. W razie rozwiązania umowy zaś, zadatek zostaje zwrócony w całości bez dodatkowych kosztów gdy rozwiązanie to odbyło się za zgodą stron przy niesprzyjających okolicznościach, zaś przy niewykonaniu umowy zadatek nie jest zwracany w przeciwieństwie do zaliczki.

Prawo do odstąpienia od umowy – przysługuje konsumentowi w ciągu 14 dni od momentu wydania rzeczy lub od momentu zawarcia umowy. Warunkami jest sprawność towaru

Odstępne – kwota, jaką trzeba zapłacić, jeżeli chce się odstąpić od umowy w ciągu 7 dni, kwota ta musi być wcześniej ustalona.

Kara umowna – klauzula która strony mogą umieścić w umowie, mówi ona o naprawieniu szkody poprzez niewykonanie lub nienależyte wykonanie świadczenia niemajątkowego i tylko takiego, uwzględniając zapłatę określonej kwoty pieniężnej. Należy się ona wierzycielowi, dłużnik zaś może wnosić o pomniejszenie kary ze względu na częściowe wykonanie zobowiązania lub gdy jest rażąco wysoka. Jest ona swego rodzaju surogatem odszkodowania. Wzmacnia wierzyciela nie musi on wykazywać szkody ani jej wysokości, jednak jak szkoda jest większa niż suma kary nie może sumy podnieść. Kara dyscyplinuje dłużnika.

1. Bezpodstawne wzbogacenie

kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby zobowiązany jest do jej wydania w naturze lub zwrotu jej wartości. Są to zdarzenia przez działanie samego wzbogaconego, zubożonego, osoby trzeciej bądź przez okoliczności.

Przesłanki: I. Wzbogacony uzyskuje korzyść majątkową kosztem zubożonego

II. Wzbogacenie może być też oszczędzeniem wydatku np. kradzież prądu

III. Wzbogacenie jest pozbawione podstawy prawnej.

Zubożony ma roszczenie o wydanie korzyści w naturze przez wzbogaconego lub zwrotu jej wartości.

Rodzaje: - nienależyte świadczenie – ktoś spełnić świadczenie do którego nie był zobowiązany, podstawa świadczenia odpadła lub cel nie został osiągnięty. Nie ma rządania zwrotu świadczenia gdy spełniający świadczenie wiedział ze nie jest zobowiązany, gdy świadczenie było wbrew zasadom współżycia społecznego, było w celu zadośćuczynienia przedawnionego roszczenia lub świadczenie spełniono zanim powstała wierzytelność.

- niegodziwe świadczenie – spełnienie świadczenia w zamian za dokonanie czynu zabronionego, następuje przepadek takich rzeczy na rzecz Skarbu Państwa i ma charakter fakultatywny.

- świadczenie z gier i zakładów – prowadzone na podstawie zezwolenia właściwego organu państwa są należne i z podstawą prawną i podlegają pozwaniu do sądu; gry czysto prywatne, nie posiadające zezwolenia gdyż nie jest wymagane, rzetelne, nie ma dochodzenia na drodze sądowej; gry zakazane lub nierzetelne, należy dochodzić zwrotu tego co dobrowolnie się świadczyło.

1. Czyn niedozwolony

Szkoda z działań ludzkich zawinionych oraz nie mających znamion winy, zdarzenia powiązane z działaniem człowieka, jest nazywany deliktem, tworzy obowiązek odszkodowania na rzecz podmiotu poszkodowanego .

Zasady odpowiedzialności:

Zasada winy: ten kto ponosi winę za wyrządzenie szkody jest zobowiązany do naprawienia szkody

Zasada ryzyka: szkoda związana z siłami przyrody, rodzi obowiązek naprawienia szkody bez konieczności zaistnienia winy po stronie odpowiedzialnej za szkodę

Zasada słuszności: współżycia społecznego.

Wina – zarzut czyniony danej osobie ze przekroczyła normy, bezprawność działania lub zaniechania osoby odpowiedzialnej za szkodę; umyślna – sprawca chce wyrządzić drugiemu szkodę swoim zachowaniem, godzi się świadomie na skutek postepowania i zdaje sobie sprawę z negatywnych konsekwencji.; nieumyślna – niedbalstwo, niedołożenie staranności wymaganej w stosunku, sprawca działa lekkomyślnie i nie chce wyrządzić szkody.

1. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej

Wyrządzenie szkody przez organy jednostce przez np. akty władzy publicznej. Istnieje zasada odpowiedzialności państwa za bezprawne akty władcze. Następuje szkoda i związek przyczynowy między nia a bezprawnym działaniem.

Przedmiotem sa akty władzy publicznej, wydanie tego aktu, orzeczenia lub decyzji ostatecznej.

Podmiotami są Skarb Państwa, Jednostki Samorządu Terytorialnego, osoby prawne

Dowodem jest wykazanie bezprawności organu, a celem usunięcie szkodliwych skutków bezprawnego działania.

Odpowiedzialność za akty normatywne – odwołanie do Trybunały Konstytucyjnego, gdy jets to akt generalny, rządowy zaś do sądu administracyjnego uchwały i akty JST. Można odpowiadać za niewydanie aktu, którego wydanie wynika z prawa.

Odpowiedzialność za orzeczenie prawomocne – o stwierdzenie nieważności od wyroku I i II instancji do NSA. Można wnieść skargę do 2 lat od wydania orzeczenia. Niewydanie go łączy się z przewlekłością postępowania co do terminowości i prawidłowości, stopnia zawisłości lub zachowania się strony.

1. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez wykonawcę powierzonej czynności

Nie zwolni to nas z konsekwencji, gdyż powinnismy wybierać osobe odpowiednią i kompetentną z kwalifikacjami, istnieje tu domniemanie winy w wyborze powierzającemu zadanie do wykonania. Powierzający odpowiada za szkody wyrządzone przy wykorzystaniu powierzonej czynności lecz nie odpowiada za szkody przy realizacji tej czynności. Zwolnienie z winy przy wyborze osoby gdy posiada ona kwalifikacje i wykonuje zawodowo takie czynności.

1. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta

Naprawa obciąża tego, kto je chowa i się nim opiekuje, domniemanie winy w nadzorze. Nie obejmuje zwierząt dzikich.

1. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części

Zajmujący pomieszczenie odpowiada za zaistniałe szkody tj właściciel, najemca, dzierżawca lub użytkownik. Odpowiada na zasadzie ryzyka. Wyłączenie odpowiedzialności następuje przez szkode wykonaną przez siły wyższe, winę poszkodowanego lub osoby III.

Jeśli budowla się zawali nie odpowiada za to najemca, okolicznościami sa bowiem nienależyty stan budowli, wady jej. Odpowiada za te szkody właściciel.

1. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez ruch mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody

Używanie maszyn i urządzeń z wykorzystaniem sił przyrody rodzi odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, odpowiedzialność ponosi osoba fizyczna, prawna, przedsiębiorstwo lub zakład. Jeśli działała osoba III przedsiębiorca jest wykluczony z odpowiedzialności.

Środki komunikacji- zobowiązany do naprawy jest samoistny posiadacz środka komunikacji, odpowiada na zasadzie ryzyka, gdy właściciel użyczył środka transportu, odpowiada użytkownik. Odpowiedzialność ta nie może być ograniczona ani wyłączona.

1. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

Produkt jest niebezpieczny, gdy nie zapewnia bezpieczeństwa, przesłankami jest szkoda wyrządzona przez produkt i związek przyczynowy między zdarzeniem a szkodą. Za produkt odpowiada producent, współtwórcy, zbywca produktu, importer, osoba trzecia. Odpowiadają oni solidarnie.
Producent odpowiada za szkodę na mieniu tylko wówczas, gdy rzecz zniszczona lub uszkodzona należy do rzeczy zwykle przeznaczanych do osobistego użytku i w taki przede wszystkim sposób korzystał z niej poszkodowany. Uprawniony do rządania odszkodowania jest każda osoba fizyczna, która poniosła szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny.

1. Naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym

Naprawa następuje przez roszczenia jednorazowego odszkodowania( w razie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia i jeśli te szkody nie są trwałe, gdy sytuacja życiowa się pogorszyła) lub renty ( w razie całkowitej bądź częściowej utraty zdolności do pracy, w razie gdy zmarł jedyny żywiciel rodziny) zadośćuczynienie pieniężne lub zwrot kosztów leczenia i pogrzebu.

1. Przedawnienie roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym

Przedawnienie roszczeń ogólnych zdarzeń następuje 3 lata po dowiedzeniu się o szkodzie przez poszkodowanego i osobie zobowiązanej do jej naprawienia i 10 lat od dnia popełnienia jej(wprowadzenia produktu do obrotu). Szkoda ze zbrodni lub występku przedawnia się po upływie 20 lat od popełnienia. W razie gdy szkoda dotyczyła osoby niepełnoletniej roszczenie przedawnia się 2 lata od osiągnięcia przez osobę pełnoletności.

1. Wykonanie zobowiązań

Czynność prawna lub faktyczna zgodna z jego treścią i celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadami współżycia społecznego lub innym zwyczajom.

Treścią jest stosunek obligacyjny, uprawnienia wierzyciela i obowiązki dłużnika, treść jest zmienna

Przedmiot – zobowiązane jest wykonane jeśli dłużnik spełnił świadczenie w odpowiedniej jakości, może on spełnić je w częściach ale przy zgodzie wierzyciela.

Dla dłużnika najważniejsza jest treść kształtująca jego obowiązki w chwili wykonywania zobowiązania a nie ta która powstała na początku. Mając kilka zobowiązań do jednego wierzyciela decyduje na poczet którego świadczenia zostało wykonane zobowiązanie.

Miejsce – wynika z treści zobowiązania, strony wskazują w umowie miejsce lub będzie ono wynikać z właściwości zobowiązania. Jeśli zaś nie ma takiego ustalenia i mnie można wskazać miejsce, ustala się, że dłużnik wykonuje świadczenie w miejscu zamieszkania lub siedzibie dłużnika

Czas – bardzo ważny da wierzyciela jest termin, gdyż dzięki niemu można łatwo ustalić dzień wymagalności czyli dzień po terminie, w którym wierzyciel może wykorzystać prawo przymusu realizacji długu. Jest określony w treści stosunku lub wynika z jego właściwości bądź jeśli termin nie jest ustalony to świadczenie winno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Dłużnik ma prawo spełnić świadczenie przed terminem a wierzyciel musi je przyjąć.

Wpływ zmian na zobowiązanie – klauzula rebus sic stantibus(instytucja prawa cywilnego zmieniająca pierwotnie powstały stosunek we względu na nieoczekiwaną zmianę stosunków społecznych towarzyszących powstawaniu zobowiązania) Przesłankami są :

1. Nadzwyczajna zmiana stosunków

2. Nadmierna trudność w spełnieniu świadczenia lub zagrożenie jednej ze stron rażącą stratą

3. Strony nie przewidywały wpływu zmian na zobowiązanie

Spełnienie przesłanek daje możliwość wystąpienia do sądu o dostosowanie treści zobowiązania do zmienionych warunków Sąd mając na uwadze interesy stron oraz zasady współżycia społecznego może wyznaczyć nowy sposób wykonania zobowiązania, zmienić wysokość świadczenia lub to i to. W ostateczności rozwiązuje umowę i ustalić wzajemne rozliczenia stron

1. Odpowiedzialność kontraktowa

Ponoszenie przed podmioty ujemnych konsekwencji związanych z faktami ocenianymi negatywnie przez prawo.

Odpowiedzialność z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania – dłużnk jest zobowiązany spełnić świadczenie, gdy tego nie zrobi wierzyciel ma prawo wyegzekwować świadczenie przez przymus, rządać naprawienia szkody, może też odstąpić od umowy bądź roszczyć o wykonanie zastępcze.

Dłużnik jest zobowiązany do naprawy szkody powstałej w wyniku nienależytego lub niewykonania świadczenia, będącej następstwem okoliczności za które odpowiada.. Może również spełnić świadczenie ale w złym miejscu i czasie, świadczenie złej jakości lub w częściach.

1. Własne działanie lub zaniechanie dłużnika który nie zachował należytej staranności

2. Niedbałe działanie lub zaniechanie przedstawiciela ustawowego lub osób z pomocą których jest spełnianie świadczenie

3. Inne działania dłużnika

Niemożliwość świadczenia – dłużnik nie jest w stanie spełnić świadczenia w wyniku okoliczności albo w chwili powstania zobowiązania lub po jego powstaniu. Zobowiązanie wygaśnie jak niemożność nie jest skutkiem okoliczności obciążających dłużnika, musi on jednak wydać surogaty czyli to co zyskał w zamian za zbycie, utratę lub uszkodzenie rzeczy będącej przedmiotem świadczenia. Gdy zaś niemożność powstała w skutek okoliczności obciążających dłużnika to ponosi on odpowiedzialność za zawinione działanie lub zaniechanie. Jest to niewykonanie zobowiązania i wierzyciel może dochodzić odszkodowania i surogatów. W zobowiązaniach wzajemnych wierzyciel w takim wypadku może nie świadczyć dłużnikowi a to co świadczył może odebrać lub świadczyć będzie, ale otrzyma odszkodowanie.

Gdy świadczenie jest możliwe w części wierzyciel nie może odstąpić od umowy lecz dochodzić do wykonania świadczenia w możliwej części uzupełnionej o odszkodowanie.

Opóźnienie i zwłoka dłużnika – uchybienie przez dłużnika terminowi świadczenia. Dłużnik nie dokonuje zobowiązania w terminie lub bezzwłocznie po wezwaniu wierzyciela, wierzyciel wystąpią z powództwem o zasądzenie – świadczenie wykonane przymusowo wbrew woli dłużnika lub rozszerzenie o odsetki w świadczeniach pieniężnych.

Opóźnienie kwalifikowane – zwłoka, uchybienie terminu za które dłużnik ponosi odpowiedzialność, występuje gdy dłużnikowi można postawić zarzut zawinienia w postaci niedbalstwa i gdy nie dołożył należytej staranności w terminowości. Skutkiem jest naprawienie szkody. Wierzyciel zaś może odmówić przyjęcia świadczenia i dochodzić odszkodowania za niewykonanie zobowiązania

Zwłoka wierzyciela – gdy jest obowiązek współdziałania w wykonaniu zobowiązania. Czynnością wierzyciela jest odbiór. Zwłoka następuje, jak dłużnik świadczenie wykonał a wierzyciel uchyla się od przyjęcia świadczenia, odmawia czynności be której świadczenie nie może być spełnione lub oświadcza, że nie przyjmuje świadczenia. Dłużnik może zadąć naprawienia szkody z tytułu zwłoki i oddaje przedmiot do depozytu sądowego, może to oznaczać wygaśnięcie zobowiązania.

1. Wygaśnięcie zobowiązań

Gdy dłużnik wykona zobowiązanie i ono wygasa, łączy się to z zaspokojeniem wierzyciela.

Świadczenie w miejsce wypełnienia - gdy istnieje kilka alternatywnych sposobów spełnienia świadczenia dłużnik spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie t zobowiązanie wygasa, świadczenia te nie muszą być podobne.

Umowa odnowienie - dłużnik może też spełnić inne świadczenie lub to samo ale na innej podstawie prawnej(dłużnik świadczy to samo ale z innej podstawy np. pozyczka zamiast sprzedaży), umowa ta oznacza automatyczne wygaśnięcie dotychczasowego i pojawienie się nowego. Wierzyciel otrzymuje inną wierzytelność. Nie zmienia się natomiast treść ani miejsce czy c zas. Odnowienie może być zmiana stron stosunku. W konsekwencji odnowienia wszelkie prawa z nim związane gasną, zaś dodatkowe zabezpieczenia trwają dalej za zgodą stron.

Potrącenie – naturalne wygaszenie zobowiązania, gdy są stosunki wzajemne, gdy każda ze stron jest jednocześnie zobowiązana i uprawniona do świadczenia tego samego co do gatunku lub przedmiotem są pieniądze. Żadna ze stron nic nie zyskuje realnie, a świadczenie o wyższej wartości umarza się o niższą wartość. Następuje przez dziedziczenie. Wierzytelność są wymagane(wymagalność strony dokonującej potrącenia aktywnej, zaś druga niewymagalna pasywna wystarczy ze potrącający może jej zadośćuczynić spełniając świadczenie) i możliwe do dochodzenia przed sądem lub innym organem. Potrącić można jedynie własną wierzytelność nieprzedawnioną. Potrącenia może dokonać każda ze stronprzez jednostronne oświadczenie, staje się skuteczne z chwilą doręczenia i ma skutek wsteczny ex tunc.

Złożenie do depozytu sadowego – dłużnik oddaje przedmiot świadczenia do depozytu gdy są okoliczności za które on nie odpowiada, nie wie kto jest wierzycielem lub nie zna adresu lub siedziby, gdy wierzyciel nie ma zdolności do czynności prawnej, gdy jest spór kto jest wierzycielem. Dłużnik winien powiadomić wierzyciela pod rygorem odpowiedzialności ze oddał przdmiot do depozytu i wierzyciel zwraca koszty złożenia przemiotu. Wierzyciel nie może zarzucić dłużnikowi opóźnień z wykonaniem zobowiązania. Złożenie do depozytu skonkretyzuje przedmiot wcześniej określony tylko co do gatunku. Dłużnik może odebrać przedmiot złożony do depozytu.

Zwolnienie z długu – wierzyciel może zwolnić z długu a dłużnik zwolnienie to przyjmie. Umowa ta wywołuje skutek rozporządzający na przyszłość ex nunc, na charakter przyczynowy. Jest to przysporzenie dla dłużnika i następuje nieodpłatnie bądź odpłatnie.

Rozwiązanie stosunku prawnego – obopólna zgoda na zawarcie umowy rozwiązującej, gdy strony to zdecydują, wywołuje skutek ex tunc.

Inne przypadki – na skutek upływu czasu, ziszczenia się warunków umowy, śmierć lub osiągnięcie celów zobowiązania, odstąpienie, wypowiedzenie.

1. Zmiana wierzyciela lub dłużnika

Zmiana wierzyciela – wierzyciel może przelać wierzytelność w całości lub w części bez zgody dłużnika należy go jednak poinformować o zmianie wierzyciela, jets to inaczej cessia, nabywca zyskuje wszystkie prawa związane z przelewaną wierzytelnością, nie przelewa się wierzytelności na okaziciela lub z dokumentem zbywalnym przez indos ani gdy wynika to z ustawy. Celem przelewu jest przeniesienie wierzytelności na nabywcde, jest to czynność o charakterze rozporządzająco-zobowiązującym. Przelew nie ma wpływu na treść zobowiązania i nabywcy przysługują takie same prawa co zbywcy.

Gdy dotychczasowy wierzyciel był również dłużnikiem swego dłużnika to dłużnik z przelanej wierzytelności potrąca wierzytelność przysługujące mu przeciwko zbywcy, aby nabywca nie był potrącony.

Zmiana dłużnika – przejęcie długu i zwolnienie dotychczasowego dłużnika z obowiązku świadczenia. Treść zobowiązania nie zmienia się, przejmujący dług ma te same obowiązki co poprzednim. Przejęcie długu może nastąpić z umowy między dłużnikiem a osobą III za zgodą wierzyciela, lub z umowy między wierzycielem i osobą III za zgodą dłużnika. Umowy muszą być pisemne i pod rygorem nieważności.

1. Przystąpienie do długu

Gdy osoba III przystępuje do długu będzie solidarnie odpowiadała za świadczenie. Następuje to przy zawarciu umowy przez wierzyciela z osobą III za zgodą dłużnika lub między dłużnikiem a osobą III za zgodą wierzyciela. Umowy te są poza regulacją KC. Przystąpienie do długu z mocy ustawy następuje gdy nabywa się przedstawicielstwo, odpowiedzialność jest wtedy ograniczona i wyznaczona do wartości nabytego majątku w chwili nabycia i cen w chwili zaspokojenia wierzyciela.

1. Ochrona wierzyciela w razie nielojalnego dłużnika

Skarga pauliańska: Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika i w razie nielojalnych działań dłużnika( gdy dłużnik specjalnie zmniejsza swój majątek aby był niewypłacalny wiedząc o zobowiązaniach a pomniejsza go poprzez darowiznę, sprzedaż za zaniżoną cenę lub rozdaje rodzinie). Wskutek czynności prawnej dłużnika z pokrzywdzeniem wierzyciela osoba III uzyskała korzyść majątkową wierzycielowi przysługuje prawo do żądania czynności za bezskuteczną w stosunku do niego.

Istotą skargi jest ubezskutecznienie czynności.

Przesłanki: a. dłużnik dokonał czynności prawnej z osobą III i osoba III uzyskała korzyść majątkową

b. w skutek czynności dłużnik stał się niewypłacalny lub powiększył swoją niewypłacalność.

c. dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela

d, osoba III wiedziała , że dłużnik działa nielojalnie na niekorzyść wierzyciela.

Skarga powinna być wytoczona do osoby III do 5 lat od dokonania czynności krzywdzącej przez dłużnika.
Ius ad rem – prawo do rzeczy; instytucja chroniąca osobę III, zabezpiecza roszczenia niepieniężne. Bezskuteczność umowy w stosunku do osoby III i działa ona wobec wszystkich podmiotów stron umowy, wobec czego powództwo o uznanie umowy za bezskuteczną jest składane przeciwko nim wszystkim. Polega na zakwestionowaniu umowy której wykonanie czyni całkowicie lub w części niemożliwym zadośćuczynienie określonemu roszczeniu

1. Umowy nazwane i nienazwane

Umowy nazwane – mają podstawę normatywną, zostały więc uregulowane w jakiś przepisach gdzie są ustalone elementy przedmiotowo istotne, mają swój tytuł i w razie sporu strony mogą się powołać na przepisy danej umowy

Umowy nienazwane – nie odpowiadają żanej umowie nazwanej, są uzgadniane przez strony w ramach swobody umów. Są powszechnie stosowane lecz nigdzie nie są zdefiniowane. W razie konfliktu strony nie odwołają się do aktów normatywnych więc odwołają się do przepisów KC

Umowy mieszane – łączą w sobie elementy różnych umów

1. Sprzedaż

Sprzedawca się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać ją, a kupujący zobowiązuje się ją odebrać i zapłacić za rzecz, dotyczy zbywania i nabywania rzeczy. Przedmiotem mogą być: rzecz energia lub prawa majątkowe. Musi być oznaczony co do gatunku lub tożsamości. Jest to typ umowy rozporządzająco-zobowiązującej i kosensualna. Koszty wydania przedmiotu obciążają sprzedawcę, jest zobowiązany udzielić kupującemu wyjaśnień o stosunkach prawnych dotyczących przedmiotu oraz instrukcje i dokumenty.

Treść – zobowiązanie sprzedawcy do przeniesienia na kupującego własności i wydania rzeczy oraz zobowiązanie się kupującego do zapłaty i odbioru

Sprzedaż na raty – rzecz wydawana przed uiszczeniem zapłaty

Na próbę – warunkiem przeniesienia własności jest potwoerdzenie przez kupującego e rzecz mu odpowiada.

Odstąpić od umowy można podczas zawarcia umowy poza lokalem przedsiębiorstwa bądź umowy na odległość.

Z zastrzeżeniem prawa odkupu i prawa własności

Prawo pierwokupu

Rękojma za wady – kwestie wadliwości przedmiotu; wady fizyczne (zmniejszają jej wartość i użyteczność) oraz wady prawne. Można odstąpić od umowy, żądać obniżenia ceny, usunąć wady w terminie.

1. Przekazanie nieruchomości

Nieodpłatne przeniesienie nieruchomości tylko na gminę lub Skarb Państwa; umowa konsensualna jednostronnie zobowiązująca i kauzalna. Formą jest akt notarialny. Przekazujący powinien zaprosić do zawarcia umowy do gminy w której jest nieruchomość lub jej część i nie ponosi odpowiedzialności za jej wady.

1. Umowa deweloperska

Deweloperem jest przedsiębiorca, który w ramach prowadzanej przez siebie działalności gospodarczej zawiera umowę deweloperską z nabywcą. Deweloper zobowiązuje się do ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego i przeniesienia własności tego lokalu na nabywcę albo do przeniesienia na nabywcę własności nieruchomości zabudowanej domem jednorodzinnym lub użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i własności domu jednorodzinnego na niej posadowionego stanowiącego odrębną nieruchomość, a nabywca zobowiązuje się do spełnienia świadczenia pieniężnego na rzecz dewelopera na poczet ceny nabycia tego prawa. Ustawodawca dla czynności prawnej jaką jest umowa deweloperska formę szczególną – akt notarialny, koszty związane z dochowaniem formy aktu notarialnego umowy obciążają zarówno nabywcę jak i dewelopera – w równych częściach. Deweloper ma obowiązek zapewnienia środków ochrony nabywcy.

Umowa ta jest podstawą do wpisu do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, której umowa dotyczy.

Umowa dochodzi do skutku w chwili przeniesienia na nabywcę praw, które poprzedza odbiór lokalu. Odbiór następuje po zakończeniu budowy, z którego sporządza się protokół o wadach(deweloper ma 14 dni na usunięcie ich, lub nabywca może odstąpić od umowy)

Odstąpić od umowy może nabywca z powodu nie przeniesienia jego prawa przez dewelopera który był do tego zobowiązany lub gdy lokal ma wady istotne. Może też odstąpić od umowy za zapłata oznaczonej sumy bez konsekwencji. Deweloper zaś może odstąpić gdy nabywca nie zapłacił w terminie lub w wysokości określonej w umowie lub gdy nabywca nie stawił się do odebrania lokalu.

1. Najem

Umowa nazwana, zobowiązanie wynajmującego do oddania najemcy rzeczy do użytkowania przez okres oznaczony bądź nieoznaczony oraz zobowiązanie najemcy do uiszczania wynajmującemu czynszu. Wynajmujący musi wydać przedmiot najemcy, to świadczenie ciągłe. Wynajmujący ponosi odpowiedzialność za wady przedmiotu w ramach rękojmi. Po zakończeniu najmu najemca zobowiązany jest zwrócić przedmiot wynajmującemu. Najemca zobowiązuje się wchodząc w taki stosunek do stosowania się do porządku domowego i dbania o wszelkie sprzęty. Umowa wygasa po upłynięciu terminu zawartego w umowie bądź gdy terminu nie określono – w skutek wypowiedzenia. Można umowę wypowiedzieć podając przyczynę wypowiedzenia.

Umowa najmu została szczegółowo określona w przepisach prawa cywilnego.

Lokator – osoba wynajmująca bądź użytkująca lokal na innej podstawie niż prawo własności.

W szczególnych przypadkach może dojść do podnajmu, gdy najemca wynajmuje przedmiot, oddaje ją w dalszy wynajem, nie podlega to zgodzie wynajmującego, chyba że ustanowiono inaczej. Najpóźniej podnajem wygasa z dniem wygaśnięcia najmu.

1. Dzierżawa

Umowa nazwana; uregulowanie korzystania z rzeczy cudzej przynoszącej pożytki. Polega na udostępnieniu osobie prawa do pobierania pożytku lub prawa do rzeczy. Treścią jest zobowiązanie wydzierżawiającego do oddania dzierżawcy rzeczy do używania i pobierania z jej pożytków na czas określony bądź nieokreślony oraz zobowiązanie dzierżawcy do opłaty czynszu( mogą nimi być części pożytków uzyskiwanych z rzeczy lub świadczenie w pieniądzu lub innym rodzaju; mogą być wliczone również podatki ). Umowa konsensualna, odpłatna i wzajemna. Dzierżawca zobowiązuje się użytkować przedmiot w sposób odpowiedni i zgodny z wymaganiami prawidłowej gospodarki, z przeznaczeniem tego przedmiotu określonego przez wydzierżawiającego. Dzierżawca nie może oddać przedmiotu do użytkowania bezpłatnie osobie III ani poddzierżawiać bez zgody wydzierżawiającego. Umowę można wypowiedzieć na 6 miesięcy przed upływem roku dzierżawnego. Po zakończeniu umowy dzierżawca zwraca przedmiot wydzierżawiającemu.

Czas zwłoki może wynieść max 3 miesiące (lub 2 pełne okresy rozliczeniowe)

1. Użyczenie

Umowa nazwana, jedna ze stron(użyczający) zapewnia drugiej stronie(biorącemu) bezpłatne korzystanie z rzeczy przez czas określony bądź nieokreślony. Przedmiotem może być nieruchomość jak i ruchomość. Biorący zobowiązuje się do korzystana z rzeczy według jego przeznaczenia i zgodnie z właściwościami. Ponosi też zwykłe koszty wynikające z użytkowania i jest odpowiedzialny za tą rzecz. Bez zgody użyczającego biorący nie może oddać rzeczy użyczonej osobie III do użyczenia. Po zakończeniu umowy biorący zwraca przedmiot w stanie niepogorszonym. Przedawnienie następuje po roku od dnia kiedy należało oddać przedmiot.

1. Umowa zlecenie

Umowa nazwana; uregulowanie świadczenia usług w postaci wykonania czynności prawnej na rzecz innej osoby. Treścią jest zobowiązanie się przyjmującego zlecenie do dokonania określonej czynności na rzecz dającego zlecenie. W przepisach podstawą tu jest oświadczenie woli, ale także czynności zmierzające do wykonania skutków prawnych. Stosuje się zasady tej umowy do umów o świadczenie usługi.

Zlecenie nie ma szczególnej formy, stosunek jest oparty na zaufaniu stron, jest modelowym źródłem stosunków starannego działania- brak możliwości określenia w trakcie lub na początku umowy skutku bardzo konkretnego.

Stronami sa osoby prawne lub fizyczne, jest zleceniodawca oraz zleceniobiorca. Podstawowym obowiązkiem zleceniobiorcy jest wykonanie czynności osobiście, informuje zleceniodawcę o postępie wykonania czynności oraz sprawozdanie z przebiegu po zakończeniu wykonania czynności. Zleceniodawca zobowiązany jest do zapłaty wynagrodzenia(za staranne działanie a nie za rezultat), zwrotu kosztów poniesionych przy wykonywaniu zlecenia. Wypowiedzenie tej umowy następuje natychmiastowo.

1. Umowa o dzieło

Umowa nazwana regulująca zasady świadczenia usług zaspokajających potrzeby indywidualne uczestników obrotu. Treścią jest tu zobowiązanie przyjmującego zamówienie do wykonania oznaczonego dzieła i zobowiązanie zamawiającego do uiszczenia wynagrodzenia(co do zasady w niektórych przypadkach wraz ze zwrotem kosztów jakie poniósł na wykonanie dzieła). Jest umową zobowiązującą, odpłatną, konsensualną, i wzajemną i prowadzi do powstania zobowiązania rezultatu. Przyjmujący zamówienie odpowiada za wady dzieła(rękojma za wady). Jeśli wady są usuwalne zlecający zamówienie wyznacza termin do którego przyjmujący zamówienie ma je usunąć lub gdy wady są istotne może odstąpić od umowy. Materialny rezultat powinien być określony z góry.

Synonimem dzieła jest utwór (prawo autorskie).

Obowiązkiem przyjmującego zamówienie jest wykonanie dzieła o należytej jakości i może co do zasady powierzyć to zadanie innym osobą. Po wykonaniu dzieła wydaje przedmiot zamawiającemu i umożliwia mu korzystanie z niego(może się z tym łączyć przeniesienie określonych praw i uprawnień). Przyjmujący zamówienie zobowiązuje się wykonać je terminowo i podlega kontroli zamawiającego.

Odstąpienie od umowy może być w każdym czasie.

1. Umowa przewozu

Umowa nazwana, której celem jest uregulowanie świadczenia usług transportowych. Treścią jest zobowiązanie przewoźnika do przewiezienia osób lub rzeczy oraz zobowiązanie drugiej strony do zapłaty za przewóz. Obejmuje przewóz rzeczy i osób. Przewoźnik zobowiązany jest zapewnić podróżnym bezpieczne warunki i higieny oraz wygód niezbędnych przy danym rodzaju transportu. Odpowiada za bagaż i rzeczy które przewozi. Co do rzeczy, wysyłający powinien podać adres odbiorcy oraz swój, miejsce, rodzaj przesyłki, może również po rzeczy przewoźnika wysyłać dając mu list przewozowy z dokładnym opisem przesyłki i adresem odebrania rzeczy. Gdy transport jest uniemożliwiony, przewoźnik natychmiast powinien powiadomić o tym wysyłającego

Przedawnieniu ulega po roku gdy miał się odbyć przewóz.

Odstąpienie od umowy: wysyłający winien zapłacić wtedy częściowe wynagrodzenie za to, co dotąd zrobił

1. Umowa darowizny

Zobowiązanie darczyńcy do darmowego świadczenia na rzecz obradowanego kosztem swego majątku. Jest jednostronnie zobowiązująca i może wywołać skutek rozporządzający. Przedmiotem mogą być różne przysporzenia np. zwolnienie z długu czy przeniesienie własności rzeczy. Wymagane jest zachowanie formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Może być obciążona poleceniem nałożeniem na obdarowanego obowiązku działania lub zaniechania bez czynienia kogokolwiek wierzycielem. Może być też odwołana i powiązana jest wtedy z bezpodstawnym wzbogaceniem, która ulega zwrotowi ( nie podlega temu darowizna związana z zasadami współżycia społecznego ). Może ulec rozwiązaniu na wniosek przedstawiciela sądowego lub sąd gdy darczyńca został ubezwłasnowolniony po potrzymaniu darowizny

1. Umowa pożyczki

Umowa nazwana, regulacja zasad udzielania kredytu w stosunkach obrotu gospodarczego. Treścią jest zobowiązanie dającego pożyczkę do przeniesienia wartości biorącego pożyczkę określonej ilości pieniędzy bądź rzeczy oznaczonej co do gatunku oraz zobowiązanie biorącego pożyczkę do zwrotu tej samej sumy lub tej samej rzeczy. Jest to umowa konsensualna, podwójnie zobowiązująca. Umowa o sumie większej niż 500 zł powinna być w formie pisemnej. O wadach biorący pożyczkę powinien zawiadomić od razu, a dający jest zobowiązany je naprawić.

Odstąpić od umowy może dający pożyczkę, gdy zwrot sumy jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego strony drugiej. Jeśli termin nie jest ustalony to dłużnik zobowiązany jest do oddania w ciągu 6 miesięcy sumy po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę.

1. Umowa dożywocia

Umowa nazwana, jedna ze stron w zamian za przeniesienie na jej rzecz własności nieruchomości zobowiązuje się zapewnić zbywającemu dożywotnie utrzymanie. Umowa dożywocia skutkuje przeniesieniem własności nieruchomości, dlatego musi być zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Przeniesienie własności nieruchomości jednocześnie powoduje obciążenie nieruchomości prawem dożywocia. Jest umową zobowiązującą, wzajemną i odpłatną. Osobę uprawnioną na podstawie umowy o dożywocie nazywa się dożywotnikiem. nabywca powinien przyjąć zbywającego jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, a także zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający miejscowym zwyczajom. Prawo dożywocia może zostać ustanowione na rzecz więcej niż jednej osoby. Sąd może zamienić wszystkie lub niektóre uprawnienia wynikające z prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień.

1. Spółka cywilna

to specyficzna forma prowadzenia działalności gospodarczej służąca maksymalizacji kapitału. Przy jej zakładaniu nie jest konieczna rejestracja w KRS - dotyczą jej odrębne regulacje prawa cywilnego. Spółka cywilna to możliwość prowadzenia firmy przez więcej niż jedną osobę. Nie posiada osobowości prawnej więc nie posiada własnego mienia. Podmiotami prawa pozostają wspólnicy spółki cywilnej. Podmiotem może być osoba fizyczna jak i przedsiębiorstwo. Każdy ze wspólników może wnieść swój wkład - w postaci kapitału, pracy czy unikalnych umiejętności. Domyślnie takie wkłady uznaje się za równowartościowe.

Odpowiada własnym majątkiem, solidarnie wszystkich wspólników. Prawa i zobowiązania znajdują się na rachunku wspólników - i stanowią ich wspólny majątek. W spółce cywilnej to wspólnicy są podmiotami prawa - ona sama jest tylko umową, jaką między sobą zawarli. Każdy z nich jednak może dokonać nagłych czynności ryzykując całą spółką.

Należy ją zawszeć w formie pisemnej, zaś zmiany są dokonywane w formie aneksów.

Należy ją zarejestrować w urzędzie gminy lub miasta.

Rozwiązać spółkę można przy zaistnieniu kilku niniejszych przesłanek: ogłoszona upadłość spółki, wspólnicy zakończą działalność jednogłośna uchwałą, wspólnik wypowie umowę spółki, orzeczenie sądu.

Prawo rzeczowe

1. Pojęcie prawa rzeczowego w znaczeniu podmiotowym i przedmiotowym

Znaczenie przedmiotowe: ogół przepisów PC regulujących powstanie, zmianę i ustanie praw rzeczowych podmiotowych.

Znaczenie podmiotowe: Są to prawa podmiotowe dotyczące rzeczy i są skuteczne bezwzględnie, inaczej prawa majątkowe o charakterze bezwzględnym mających rzecz za przedmiot. Jednoznacznie ustalony jest podmiot uprawniony , zaś pozostałe podmioty są zobowiązane do zachowania biernego, w celu nienaruszania sfery dozwolonego zachowania. Mogą być względne bądź bezwzględne.

Rzecz jest przedmiotem materialnym, mogą nim być też prawa majątkowe.

Prawem obligacyjnym jest np. wierzyciel, jest uprawniony i może żądać określonego zachowania od dłużnika. Zobowiązania realne powstają, gdy zobowiązany jest każdy podmiot który staje się strona takiego stosunku.

1. Numerus clausus praw rzeczowych

W stosunku do praw rzeczowych są pewne ograniczenia swobody prze charakter bezwzględny.

Zasada zamkniętej listy/katalogu praw rzeczowych – pozostawia się ustawodawcy wyłączna kompetencje w zakresie określenia listy praw rzeczowych, ich treści i relacji między podmiotami, tworzy listę ograniczonych praw rzeczowych

1. Rodzaje praw rzeczowych

• -Prawo własności

• -Użytkowanie wieczyste- prawo rzeczy cudzej

• -Ograniczone prawa rzeczowe: a. użytkowanie

b. służebność

c. zastaw

d. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

e. hipoteka

• Samoistne -

• Niesamoistne – akcesoryjne, uzależnione od innych praw, nie mogą istnieć bez innego prawa, np. hipoteka, zastaw

• Wolne – byt niezależny

• Związane – przysługują jedynie podmiotowi innego prawa i z nim wygasają. Np. prawem związanym z użytkowaniem wieczystym jest własność budynku wzniesionego na gruncie oddanym pod to użytkowanie.

• Zbywalne

• Niezbywalne

1. Jawność praw rzeczowych

Jest gwarancją ochrony praw rzeczowych i poszanowania przez osoby III. W przypadku nieruchomości najlepszą formą ujawniania praw jest wpis do księgi wieczystej. Metodą ujawniania praw jest ich posiadanie. Domniemywa się, że kto rzeczą włada jest jej właścicielem. Jest także powszechny system ewidencji gruntów i budynków jak i istnieje ujawnianie zastawu rejestrowego oraz skarbowego.

1. Wykonywanie własności

Przeniesienie podstawowej instytucji dla danego obroty społeczno – ekonomicznego na grunt prawa, inaczej prawna forma korzystania z rzeczy.

Własność prywatna – nie ma legalnej definicji, wszystko co należy do jednostki ludzkiej lub osoby prawnej, i obejmuje środki produkcji i konsumpcje. Podmiotami są osoby fizyczne i spółki, które tworzą wraz z własnością spółdzielczą.

Spółki osobowe: nie posiadają osobowości prawnej, lecz mogą nabywać prawa i zaciągać zobowiązania

a. spółki cywilne

b. spółki jawne

c. spółki komandytowe

d. spółki komandytowo-akcyjne

e. spółki partnerskie

Spółki kapitałowe: a. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

b. spółki akcyjne

Własność publiczna – własność i inne prawa majątkowe przysługujące Skarbowi państwa oraz innym państwowym osobom prawnym. Dotyczą mienia państwowego.

Własność samorządowa - własność komunalna

Treść prawa własności:

Pozytywna to wszelkie uprawnienia właściciela rzeczy tj I. posiadanie, II. używanie pobieranie pożytków(naturalne to płody np. z drzew czy zboże, cywilne to dochody które przynosi rzecz na podstawie stosunku prawnego) , zużycie rzeczy i III. rozporządzanie rzeczą(przeniesienie, obciążenie lub zniesienie prawa)

Negatywna to właściciel może korzystać rzeczą i rozporządzać ją z wyłączeniem innych osób, nawiązuje to do bezwzględnego charakteru prawa własności i oznacza to, że wszelkie inne podmioty mają obowiązek nieingerowania w sferę dozwoloną dla właściciela, oznacza inaczej obowiązek nieczynienia

Prawo własności nie jest prawem nieograniczonym, ma swoje granice na podstawie przepisów prawa, zasad współżycia społecznego i jego społeczno-gospodarcze przeznaczenie.

1. Rozgraniczenie nieruchomości

Granice przestrzenne – granice nieruchomości budynkowych są z reguły wyznaczone przez bryły budynków, a nieruchomość lokalowa przez granice przestrzenne lokalu, jest to każde wszystko to, co jest nad i pod powierzchnią, co wyznaczają kolejno ustawy o prawie lotniczym i o prawie geologicznym dotyczącym kopalin. Co do wód stojących na granicy nieruchomości stanowią własność właściciela gruntu, zaś wody publiczne stanowią własność Skarbu Państwa(morze, wody wewnętrzne, wody płynące.

1. Ograniczenie dopuszczalnych immisji pośrednich

Inaczej oddziaływanie na grunty sąsiedzkie, immisja oznacza działanie na własnym gruncie ze skutkami na gruncie sąsiednim

Bezpośrednie – bezpośrednie skierowanie pewnych substancji na sąsiednią nieruchomość z wykorzystaniem przygotowanych urządzeń np. odprowadzenie wody deszczowej na działkę sąsiednią. Są one zakazane.

Pośrednie – dozwolone w granicach przepisów:

a. materialne – przenikanie na nieruchomość cząstek materii np. pyłów, hałasu

b. niematerialne – oddziaływanie na psychikę właściciela

Immisją nie są działania sił wyższych.

Ochrona właściciela przez działaniem immisji: roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i roszczenie o zaniechanie naruszeń(musi być zawinione i dotyczyć dobra osobistego)

1. Służebność w stosunkach sąsiedzkich

Szczególną rolę pełni służebność drogi koniecznej, gdy nieruchomość nie ma podprowadzonej drogi to właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia potrzebnej służebności drogowej za wynagrodzeniem. Odnosi się to do najważniejszych i niezbędnych spraw takich jak podciągnięcie prądu. Nie dotyczy to spraw które nie są uznane za konieczne i wynikają z chciejstwa właściciela.

1. Nabycie własności

Pierwotne – nabywca nabywa prawo niezależnie od praw poprzednika tj, gdy nabywa się rzecz niczyją oraz gdy rzecz miała właściciela, lecz on nie wywodzi swego prawa od praw owego poprzednika. Uzyskuje się więc rzecz w pełnym wymiarze, bez dodatkowych obciążeń.

Pochodne – prawo przechodzi na następcę w takim samym zakresie w jakim przysługiwało poprzedniemu właścicielowi, ze wszystkimi ograniczeniami i obciążeniami.

1. Przeniesienie własności w wyniku umowy rozporządzająco-zobowiązującej

Dotyczy umowy zobowiązującej do przeniesienia własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości, jest to jedna czynność podwójnym skutku, może wynikać z woli stron bądź być ustawowy i ma charakter konseusualny.

1. Nabycie własności rzeczy od osoby nieuprawnionej do rozporządzania

Rzecz znalazła się w posiadaniu osoby nieuprawnionej za zgodą właściciela – do nabycia od takiej osoby rzeczy wystarczy zawarcie umowy o przeniesienie własności i wydanie rzeczy nabywcy. Umowa taka ma charakter realny. Przesłanka negatywna może być zła wiara nabywcy

Rzecz znalazła się w posiadaniu osoby nieuprawnionej wbrew woli właściciela – została skradziona, zgubiona lub inaczej utracona, osoba nieuprawniona może rozporządzać rzeczą po upływie 3 lat od utracenia rzeczy przez właściciela. Termin ten daje możliwość odnalezienia zguby przez właściciela, a jeśli mu się to nie uda daje to możliwość obrotu rzeczą osobie III działającej w dobrej wierze.

1. Zasady obrotu nieruchomościami

Zakaz zastrzegania warunku i terminu – nie można przenieść własności nieruchomości pod warunkiem lub zastrzeżeniem terminu, nie ma zastrzeżeń co do umowy zobowiązującej do przeniesienia nieruchomości

Wymóg formy aktu notarialnego – niezachowania formy powoduje nieważność umowy

Materialna i formalna kauzalność przeniesienia własności nieruchomości – ważność czynności zależy od ważności zobowiązania(materialna) oraz wymagane jest wymienienie tego zobowiązania w akcie notarialnym (formalna)

Znaczenie wpisu do księgi wieczystej – jest obowiązkowy

1. Zasiedzenie

Służy uzgodnieniu stanu faktycznego posiadania ze stanem prawnym. Prowadzi do nabycia posiadłości przez posiadacza na skutek długotrwałego posiadania przezeń rzeczy czemu towarzyszy utrata uprawnień dotychczasowego właściciela który w przeszłości utracił posiadanie owej rzeczy. Pierwotny sposób nabycia własności, nabywca uzyskuje prawo własności niezależnie od praw poprzednika, ex lege, nie powoduje to jednak wygaśnięcia obciążeń

Przedmiotem są rzeczy ruchome jak i nieruchome.

Może być zasiedzenie prawa użytkowania wieczystego bądź służebności gruntowej.

Przesłanki: posiadanie samoistne( władanie rzeczą jak właściciel) o charakterze ciągłym, nieprzerwanym oraz upływ czasu. ( nieruchomości: 20 lat rzeczy ruchome: 3 lata) Posiadanie powinno być w dobrej wierze, którą się domniemuje.

1. Nabycie własności niczyjej rzeczy ruchomej

Nabywa się rzecz niczyją ruchomą poprzez posiadanie samoistne ciągłe przez 3 lata, i musi działać w dobrej wierze. (patrz Zasiedzenie)

1. Znalezienie rzeczy i jego skutki

Nabycie przez znalezienie następuje w skutek bierności właściciela po zgubie rzeczy wbrew jego woli i niepodjęcia przez niego żadnych działań, właściciela który nie odnalazł rzeczy. Znalezioną rzecz należy od razu starać się oddać osobie uprawnionej do jej odbioru lub zawiadomić o zgubie organ państwowy. Znalazca może zażądać znaleźnego w wysokości 1/10 wartości rzeczy. Pieniądze czy też papiery wartościowe po 2 latach od ich znalezienia stają się własnością Skarbu Państwa, to samo dotyczy skarbu, którego poszukiwanie właściciela jest bezcelowe.

W przypadku znalezienia rzeczy w budynku publicznym lub pomieszczeniu otwartym na publiczność rzecz należy oddać zarządcy budynku.

1. Nabycie własności pożytków naturalnych rzeczy

Uprawniony do pobierania pożytków nabywa ich własność poprzez odłączenie ich od rzeczy. Pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody i inne odłączone rzeczy.

1. Połączenie, pomieszanie, przetworzenie rzeczy

Inaczej nabycie własności na skutek akcesji

Połączenie

– rzeczy nieruchomej z ruchomością oraz samych rzeczy ruchomych; nabycie własności rzeczy ruchomej przez właściciela nieruchomości tak, ze stanie się częścią składową nieruchomości.

- nabycie współwłasności – poprzez połączenie rzeczy ruchomych, gdy przywrócenie stanu poprzedniego nie będzie opłacalne ze względu na trudności bądź koszty, a żadna z nich nie ma większej wartości niż rzeczy ruchome po połączeniu

- nabycie własności przez jednego właściciela – właściciela tej rzeczy która przed połączeniem z rzeczą drugą miała większą wartość niż ta druga, a przywrócenie stanu poprzedniego łączy się z kosztami i trudnościami.

Przetworzenie: utworzenie nowej rzeczy z cudzych materiałów

- nabycie rzeczy przez przetwarzającego – jeśli dokonał przetworzenia w dobrej wierze a wartość nakładów cudzej pracy będzie przewyższać koszty cudzych materiałów użytych do wytworzenia rzeczy

- nabycie rzeczy przez właściciela materiałów przetworzonych – jeśli nie było dobrej woli przetwarzającego i gdy wartość materiałów użytych do wytworzenia rzeczy przewyższa wartość pracy koniecznej do wytworzenia rzeczy

Pomieszanie: tak samo jak w połączeniu.

1. Współwłasność

Własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom, charakteryzuje się jednością przedmiotu (jedna rzecz ruchoma bądź nieruchoma) wielością podmiotów ( z przedmiotu korzysta więcej niż jedna osoba) oraz niepodzielnością wspólnego prawa ( żadnemu współwłaścicielowi nie przysługuje prawo do fizycznie wydzielonej części rzeczy, każdy właściciel ma prawo do całego przedmiotu które jest ograniczone takim samym prawem przez resztę właścicieli)

Współwłasność w częściach ułamkowych – instytucja samoistna, charakter przejściowy(przewidywana możliwość zniesienia ich w każdym czasie), każde z właścicieli ma określony swój udział w ułamku i może swoim udziałem rozporządzać. Powstaje przez czynność prawną, orzeczenie sądu lub ustawę. Wielkość udziałów jest określona w stosunku, a jeśli nie jest domniemuje się, że są równe.

Współwłasność łączna – charakter służebny, jest aby stosunek mógł prawidłowo funkcjonować, wynika np. ze wspólności majątkowej małżonków, jest trwała

Do współwłasności stosuje się przepisy jakie są do własności i stosuje się je bezpośrednio

1. Odrębna własność lokali

Przedmiotem jest samodzielny lokal i stanowi odrębny przedmiot własności i jest się w pełni jej właścicielem bez żadnych ograniczeń i wraz z wszystkimi przysługującymi mu prawami: prawem do gruntu pod budynkiem oraz wszelkich części budynku i urządzeń, które nie służą do wyłącznego użytku poszczególnych właścicieli lokali.

Samodzielnym lokalem mieszkalnym jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Właścicielowi lokalu przysługuje udział w nieruchomości wspólnej jako prawo związane z własnością lokali. Ustanowienie odrębnej własności lokalu możliwe jest w budynku, w którym istnieją co najmniej dwa lokale i powstaje w wyniku: umowy ze współwłaścicielami, jednostronnej czynności właściciela oraz orzeczenia sądu znoszącego współwłasność. Umowa ta powinna być dokonana w postaci aktu notarialnego, zaś do powstania własności konieczny jest wpis do księgi wieczystej.

1. Użytkowanie wieczyste

Specyficzne prawo podmiotowe dotyczące nieruchomości gruntowej, polega na oddaniu w użytkowanie nieruchomości gruntowej będącej własnością skarbu państwa, województwa, powiatu bądź gminy lub związku tych jednostek osobie fizycznej lub prawnej na czas określony 99 lat (wyjątkowo krócej, lecz nie mniej niż 40 lat). Dotyczy głównie gruntów położonych w granicach administracyjnych miast.

Treść: Użytkownik wieczysty ma prawa zbliżone do właściciela. Korzysta z gruntu z wyłączeniem innych osób. Może swobodnie rozporządzać prawem, czyli sprzedać je, obciążać, zapisać w testamencie. Podlega ono egzekucji i dziedziczeniu. Przez cały okres obowiązywania umowy właścicielem gruntu pozostaje Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego lub związek jednostek samorządu terytorialnego. Nabywca jest użytkownikiem wieczystym gruntu, natomiast ma pełne prawo własności do budynków i innych urządzeń wzniesionych na gruncie.

Użytkownik wieczysty ponosi opłatę jednorazową stanowiącą równowartość 15 – 25% ceny nieruchomości. Opłaty roczne zaś wynoszą od 0,3 – 3% ceny nieruchomości w zależności od przeznaczenia i należy dokonywać płatności najpóźniej do marca.

Wygaśnięcie prawa: upływ czasu, rozwiązanie umowy, gdy Skarb Państwa nabywa od dotychczasowego właściciela jego prawo użytkowania wieczystego lub gdy użytkownik korzysta z gruntu w sposób sprzeczny z jego przeznaczeniem.

1. Ograniczone prawa rzeczowe

Ograniczają zakres uprawnień właściciela, inaczej obciążenia prawa własności. Przedmiotem są rzeczy ruchome jak i nieruchomości (użytkowanie), tylko ruchome ( zastaw) lub tylko rzeczy nieruchome ( hipoteka, służebność). Przedmiotem mogą też być prawa majątkowe.

1. Użytkowanie

Daje szeroki zakres uprawnionemu, treścią jest bowiem możliwość używania rzeczy i pobierania od niej pożytków, ma charakter alimentacyjny (służby zaspokajaniu potrzeb uprawnionego). Użytkowanie jest przez osoby fizyczne, osoby prawne oraz rolnicze spółdzielnie produkcyjne.

Przedmiotami użytkowania są rzeczy nieruchome oraz ruchome oznaczone co do tożsamości niezużywalne lub co do gatunku np. pieniądze.

Powstaje na drodze umowy stron (właściciel obciążanej nieruchomości i nabywca)w formie aktu notarialnego. Może być odpłatne bądź nieodpłatne, ograniczone terminem bądź bezterminowe.

Jest prawem niezbywalnym ściśle związanym z osobą, na rzecz której je ustanowiono, w związku z tym wygasa ze śmiercią użytkownika, jeśli jest nim osoba fizyczna, oraz z chwilą ustania bytu osoby prawnej. Ponadto użytkowanie wygasa, gdy użytkownik przez okres dziesięciu lat nie wykonuje swojego prawa. 

1. Służebność

 Prawo obciążające nieruchomość służebną w celu ograniczenia uprawnienień jednego właściciela na rzecz drugiego (służebność gruntowa) albo zapewnienie zaspokojenia określonych potrzeb osoby fizycznej (służebność osobista).  Służebność ogranicza możność dysponowania obciążoną nieruchomością przez jej właściciela.

Można je na być na podstawie umowy, orzeczenia sądowego bądź zasiedzenia lub decyzji administracyjnej.

• Służebności czynnej – polega na korzystaniu z obciążonej nieruchomości w oznaczonym zakresie, np. w postaci przejazdu, przechodu, drogi koniecznej, czerpania wody

• Służebności biernej – polega na zakazaniu właścicielowi nieruchomości obciążonej podejmowania określonych zachowań, do których w braku służebności byłby uprawniony w ramach swego prawa własności np. zakaz budowy

• Służebność przesyłu – ustanowiona jedynie na rzecz przedsiębiorcy który zamierza wybudować bądź jest właścicielem urządzeń służących do przesyłu mediów. Przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń, ma prawo dokonywać remonty i usuwać awarie urządzeń.

Służebność wygasa na skutek upływu terminu, zrzeczenia się przez uprawnionego, niewykorzystywania jej 10 lat lub zniesienia służebności przez orzeczenie sądowe.

1. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokali

Przedmiotem mogą być lokale mieszkalne, lokale o innym przeznaczeniu, miejsca postojowe w garażach oraz domy jednorodzinne. Może być ustanowione tylko na rzecz członka spółdzielni, jest więc związane z członkostwem. Warunkiem uzyskania takiego prawa było zgromadzenie wymaganego wkładu budowlanego i wymagało umowy (pod rygorem nieważności w formie pisemnej) ze spółdzielnią.

Nazwane ekspektatywą własnościowego prawa do lokalu, która jest zbywalna, dziedziczna i podlega egzekucji.

Jest to prawo obciążające nieruchomość spółdzielczą , jego treścią sa prawa do używania przydzielonego lokalu.

Prawo to wygasa wraz z likwidacją spółdzielni lub postępowania upadłościowego i przekształca się w odrębna własność lokalu lub przeniesienie prawa własności lokalu przez społdzielnie na rzecz podmiotu, nie wygasa natomiast w razie odejścia od członkowstwa w spółdzielni,

1. Prawo zastawu

Przedmiotem jest rzecz ruchoma oraz prawa zbywalne, powstaje więź łącząca z wierzytelnością, którą zabezpiecza. Stronami stosunku są zastawnik (wierzyciel, którego wierzytelność została zabezpieczona) oraz zastawca (właściciel rzeczy). Jest prawem akcesoryjnym, upada wraz z zaspokojeniem wierzyciela.

Istotą jest możliwość zaspokojenia się z rzeczy oraz pierszeństwo w zaspokojeniu właściciela rzeczy. Osoba która rzecz zastawiła (zastawca) zbywa rzecz po ustanowieniu zastawu, a wierzyciel ma możliwość zaspokojenia się z tej rzeczy. Właściciel więc traci władanie nad rzeczą. Zastaw może być ustanowiony na rzecz ochrony wierzytelności pieniężnej jak i niepieniężnej.

Zastaw umowny – umowa między właścicielem rzeczy a wierzycielem oraz wydanie rzeczy wierzycielowi. Sama umowa nie wystarcza do powstania zastawu. Jako że zastaw jest czynnością realną to konieczne jest wydanie rzeczy wierzycielowi, bądź osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły. Właściciel nie musi być dłużnikiem osobistym wierzyciela. Jest to czynność prawnie realna

Zastaw ustawowy – ex lege

Zastaw ma na celu zabezpieczenie wierzytelności.

Wygaśnięcie: wygaśnięcie wierzytelności, przeniesienie wierzytelności bez przeniesienia zastawu, zwrócenie rzeczy przez zastawnika do zastawcy.

Zastaw rejestrowy-  jest wymagane zawarcie umowy o ustanowienie zastawu (tzw umowa zastawnicza), w formie pisemnej pod rygorem nieważności oraz wpis do rejestru zastawów. Stronami umowy zastawniczej są osoba uprawniona do rozporządzania przedmiotem zastawu oraz wierzyciel. Natomiast rejestr zastawów prowadzą sądy rejonowe, a sądem miejscowo właściwym dla dokonania wpisu jest sąd, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania (siedziba) zastawcy. Przedmiotem tego typu zastawu mogą być rzeczy ruchome jak również prawa. Zastawem rejestrowym można zabezpieczyć jedynie wierzytelność pieniężną wyrażoną w pieniądzu polskim lub walucie obcej. Wygasa: w przypadku zaspokojenia wierzytelności, rozwiązania umowy, wykreślenia zastawu z rejestru zastawów.

1. Hipoteka

Ograniczone prawo na nieruchomościach i innych wybranych prawach służące zabezpieczeniu wierzytelności wynikającej z oznaczonego stosunku prawnego, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości, z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi. zbycie nieruchomości przez dłużnika nie narusza prawa wierzyciela hipotecznego – może on dochodzić zaspokojenia od kogokolwiek, kto stanie się właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości. Wierzyciel rzeczowy może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Uprawniony z tytułu hipoteki to wierzyciel hipoteczny, natomiast właściciela nieruchomości obciążonej określa się mianem dłużnika hipotecznego. Hipoteka zabezpiecza jedną lub więcej wierzytelności. Podstawą wpisu hipoteki do księgi wieczystej jest oświadczenie właściciela nieruchomości obciążanej o ustanowieniu hipoteki złożone w formie aktu notarialnego (pod rygorem nieważności)

Hipoteka może obciążać nieruchomość, użytkowanie wieczyste, spółdzielcze prawo do lokalu, całości lub w części ułamkowej, stanowiącej udział współwłaściciela.

Hipoteka łączna –  obciąża kilka nieruchomości w ten sposób, że wierzyciel może żądać zaspokojenia się z dowolnej nieruchomości spośród obciążonych, wedle własnego wyboru. Celem hipoteki łącznej jest ułatwienie i obniżenie kosztów ustanawiania zabezpieczenia pojedynczej wierzytelności na większej liczbie nieruchomości należących do jednej bądź większej ilości osób.

Odwrócona hipoteka – Transakcja lub umowa zawierana pomiędzy osobą fizyczną a (najczęściej) instytucją finansową umożliwiająca uwolnienie zamrożonego w nieruchomości kapitału. Z tego rozwiązania skorzystać mogą przede wszystkim osoby w podeszłym wieku w celu uzyskania źródła dodatkowego, obok emerytury. Im krótszy spodziewany czas dożycia tym lepsze warunki można uzyskać.

Wygaśnięcie: z chwilą wygaśnięcia zabezpieczonej wierzytelności lub  jeśli właściciel nieruchomości złoży zabezpieczoną kwotę do depozytu sądowego, zrzekając się jednocześnie uprawnienia do odebrania jej z powrotem. W razie wykreślenia hipoteki z księgi wieczystej bez podstawy prawnej hipoteka wygasa po upływie 10 lat.

W przypadku, gdy dłużnik nie wykonał swojego zobowiązania, zaspokojenie wierzyciela hipotecznego następuje w drodze sądowego postępowania egzekucyjnego. Zatem wierzyciel hipoteczny nie może sam sprzedać lub przejąć nieruchomości obciążonej hipoteką. W celu uzyskania swojej należności wierzyciel musi złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji wraz z tytułem wykonawczym do komornika.

1. Posiadanie

stan faktyczny, polegający na władaniu określoną rzeczą przez posiadacza. Stan ten pozostaje pod ochroną prawa, może się wiązać z przysługującym posiadaczowi tytułem prawnym do rzeczy. Oznacza faktyczną władzę osoby nad rzeczą.

Przesłanki: fizyczne władanie rzeczą przez posiadacza oraz manifestowany zamiar władania nad rzeczą dla siebie.

Łączą się z nim skutki prawne: domniemanie związane z posiadaniem, których celem jest usunięcie trudności w ustaleniu stanu faktycznego i prawnego, ochrona posiadania w drodze przymusu państwowego albo pomocy własnej, możliwość nabycia wykonywanego prawa przez zasiedzenie i korzyści, przypadające posiadaczowi w dobrej wierze będące naturalnym następstwem faktycznego władania rzeczą.

Posiadanie samoistne - władanie rzeczą jak właściciel, ale niekoniecznie musi nim być

Posiadanie zależne - włada rzeczą tak jak wykonujący inne prawo niż własność np. prawo dzierżawy. Posiadacz samoistny nie traci posiadania przez to że oddaje rzecz innej osobie w posiadanie zależne.

Istnieje bezwzględny zakaz naruszania posiadania bez względu na to czy jest w dobrej czy złej wierze, samoistne czy zależne, prawne czy bezprawne, wadliwe czy niewadliwe, jest to ochrona siłami samego posiadacza(ochrona konieczna i dozwolona samopomoc) oraz ochrona na drodze sądowej.

Roszczenia co do tego wygasają po upływie roku od chwili naruszenia posiadania.

1. Księgi wieczyste

Rejestr publiczny, który przedstawia stan prawny nieruchomości. Pozwala autorytatywnie ustalić, komu i jakie przysługują prawa do danej nieruchomości. Zadady:

Jawność formalna - każdy może w obecności pracownika sądu zapoznać się z treścią księgi wieczystej

Domniemanie zgodności ze stanem prawnym – domniemywa się, że stan prawny ujawniony w księdze jest zgodny z rzeczywistością

Rękojma wiary publicznej ksiąg wieczystych – w razie niezgodności stanu prawnego z rzeczywistym księga rozstrzyga na korzyść tego, kto według księgi nabył prawo własności bądź inne prawo.

Pierwszeństwo praw wpisanych - ograniczone prawa rzeczowe wpisane do księgi wieczystej mają pierwszeństwo przed takimi prawami niewpisanymi do księgi.

Skład się z 4 działów.

Wpisów do księgi wieczystej dokonuje sąd wieczystoksięgowy w osobie sędziego lub – coraz częściej – referendarza sądowego, na podstawie złożonych wniosków, wyjątkowo tylko z urzędu. Wpis do księgi jest specyficzną formą orzeczenia sądowego i jako taki podlega kontroli instancyjnej. Od każdego wpisu przysługuje apelacja bądź skarga.