Turystyka zagraniczna

 

 

W ostatnich latach bardzo istotnym elementem międzynarodowego obrotu gospodarczego i współczesnej wymiany międzynarodowej stała się turystyka. Obsługa przybyszów, zarówno tych, którzy podróżują w celach wypoczynkowych lub poznawczych, jak i tych, których celem jest załatwianie interesów, stała się poważnym źródłem dochodów dla wielu państw, regionów, a przede wszystkim miast. Rozwojowi ruchu podróżnych sprzyja postępująca globalizacja gospodarki, coraz sprawniejszy transport, szczególnie lotniczy, a także specjalnie organizowane imprezy o zasięgu międzynarodowym (targi, wystawy, festiwale, kongresy). Ludzie, mając więcej wolnego czasu i dysponując wyższymi dochodami, są skłonni aktywnie wypoczywać, czyli uprawiać turystykę. Turystyce sprzyja również rosnący poziom wykształcenia i związana z nim wiedza o świecie, a zarazem ciekawość świata.

Jednocześnie postępująca urbanizacja i związane z nią negatywne zmiany środowiska życia współczesnych ludzi zmuszają ich do podejmowania podróży w poszukiwaniu takich miejsc, gdzie można odpoczywać w ciszy, będąc bardzo blisko nieskażonej natury. Bardzo trudno wyodrębnić z liczby podróżujących po świecie tych ludzi, dla których jedynym motywem przemieszczania się jest uprawianie klasycznej turystyki. Jest to bardzo trudne ponieważ oprócz turystyki wypoczynkowej i poznawczej rozwinęły się także jej formy, które są związane z kultem religijnym, leczeniem, nauką, pracą naukową, uprawianiem sportu się nie tyle o obsłudze ruchu turystycznego, ile o obsłudze podróżnych.
Szacuje się, że co roku ponad 1,5 mld ludzi na świecie podejmuje podróże związane z czasowym opuszczeniem stałego miejsca zamieszkania. Połowę tych przemieszczeń stanowią podróże turystyczne odbywane zarówno w obrębie własnego kraju, jak i poza jego granicami.

Turystyka zagraniczna w skali świata wykazuje stałą tendencję wzrostu, chociaż poszczególne kraje notują niekiedy zmniejszanie się liczby wyjazdów lub przyjazdów turystycznych. Jest to skutkiem trudności gospodarczych lub destabilizacji politycznej. Przykładowo, w okresie wojny nad Zatoką Perską zmalała liczba turystów przybywających do dość odległej od tego regionu w sensie geograficznym, ale powiązanej z nim politycznie i etnicznie Tunezji. Po ustaniu działań wojennych znów zanotowano wzrost liczby turystów przybywających do Tunezji. W okresie intensywnych działań wojennych na Sri Lance, w latach 1983-1988, liczba przybywających do tego kraju turystów znacznie zmalała. W następstwie recesji panującej na początku lat dziewięćdziesiątych XX w. w Stanach Zjednoczonych, skąd pochodzi 40 % turystów przybywających na Karaiby, zdecydowanie zmniejszyła się liczna odwiedzających ten region turystyczny.

Głównym regionem ruchu turystycznego jest Europa, ale jej znaczenie maleje. O ile na początku lat sześćdziesiątych XX w. region europejski skupiał ponad 70% ogólnoświatowych przyjazdów, o tyle obecnie jego udział zmalał do 53 % ze względu na rosnące znaczenie Azji Południowo-Wschodniej i Oceanii. Oczekuje się wprawdzie, że w następstwie postępującej integracji Europy Zachodniej i większego otwarcia Europy Wschodniej region europejski utrzyma swoją dominującą pozycję, ale jego rola będzie niewątpliwie malała.

Na Europę i obie Ameryki przypada ok. 70 % światowych przyjazdów turystycznych. Większość turystów stanowią Europejczycy i Amerykanie, a większość podróży odbywa się w obrębie jednego kontynentu. Wynika to z faktu, że warunkiem uczestnictwa w turystyce międzynarodowej są: odpowiednio wysokie dochody, a te są udziałem obywateli państw dobrze gospodarczo rozwiniętych. Z wyższym poziomem dochodów wiąże się także wyższy poziom wykształcenia, a więc nie tylko możliwość, lecz także świadomość i potrzeba odbywania podróży turystycznych.

W turystyce dominują podróże na małe odległości. W Europie ok. 85 % turystów pochodzi z Europy, a w Ameryce 77 % z Ameryki. Jednocześnie aż 8 % turystów przybywających do Europy stanowią przybysze z Ameryki Północnej, a Europejczycy stanowią 14 % przybywających w celach turystycznych do Ameryki
W międzynarodowym ruchu turystycznym uczestniczą przede wszystkim (ok. 80 %) osoby pochodzące ze: Stanów Zjednoczonych, Niemiec, W. Brytanii, Francji, Kanady, Belgii, Holandii, Włoch, Szwajcarii, Szwecji, Danii i Austrii.

 

Liczba turystów w wybranych krajach
W Europie najważniejszym państwem turystycznym jest Francja. Na drugim miejscu znajduje się Hiszpania. Ważne miejsce na europejskim rynku turystycznym posiadają Niemcy i Austria. Coraz ważniejsza staje się pozycja Europy Środkowej i Wschodniej. Europejczycy i Amerykanie decydują o natężeniu i rozmiarach, a także kierunkach światowego ruchu turystycznego. Jest to zwłaszcza widoczne w trzecim co do wielkości obszarze turystycznym świata, tj. w Azji Południowo-Wschodniej i Oceanii. Udział tego obszaru systematycznie wzrasta i sięga kilkunastu procent, przy czym w Azji mniej więcej co czwarty przybywający pochodzi z Europy, a co dziesiąty z Ameryki.

Rola Afryki w światowym ruchu turystycznym jest znikoma i nie zmienia się. Przyczyną tego jest słabo rozwinięta baza turystyczna i brak stabilizacji politycznej. Do tego regionu przybywa nie więcej niż 4 % podróżujących po świecie, przy czym są to głównie Europejczycy (43 %) i Amerykanie (5 %).

W Afryce głównym celem podróży turystycznych są kraje północne (Maroko, Tunezja, Egipt), skupiające aż 60 % turystów przybywających do Afryki. Ze względów politycznych niewielką rolę odgrywa niezwykle atrakcyjny z uwagi na swoje walory turystyczne region Bliskiego Wschodu (Egipt, Izrael, Liban, Syria), którego udział w przyjmowaniu turystów międzynarodowych wynosi 2-3 % w zależności od poczucia bezpieczeństwa. W regionie Azji Południowo-Wschodniej i Oceanii głównym kierunkiem ruchu turystycznego jest Australia i Nowa Zelandia, do których udaje się 68% przyjezdnych. Mikronezja obsługuje 15% przybyszów, Melanezja  10%, a Polinezja  7%.

Turystyka, dzięki swojemu dynamicznemu rozwojowi, stanowi bardzo ważny segment rynku pracy. Przewiduje się, że w najbliższych latach w branży turystycznej będzie zatrudnionych bezpośrednio i pośrednio ok. 340 mln osób. W najczęściej odwiedzanych przez obcokrajowców krajach świata w turystyce jest dziś zatrudnionych 2-krotnie więcej osób niż w rolnictwie. Wzrost zatrudnienia w turystyce staje się jednym z głównych czynników rozwoju usług. Wpływy z turystyki stanowią ponad 1/4 wartości eksportu usług (świadczenia obcokrajowcom), a w wielu krajach przekraczają nawet 1/3.

Rozwój turystyki niesie ze sobą liczne zagrożenia. Napływ turystów powoduje nasilenie patologii społecznych (prostytucja, przestępczość, narkotyki) i przejmowanie przez ludność miejscową obcych kulturowo wzorców zachowania. Intensywna rozbudowa infrastruktury turystycznej prowadzi do zmian krajobrazowych określanych mianem urbanizacji turystycznej, która prowadzi do niszczenia przyrodniczych walorów turystycznych. Zjawiska takie występują zwłaszcza na wybrzeżach Morza Śródziemnego, na Wyspach Kanaryjskich, w Kenii, Nepalu (Katmandu), Goa, na wyspie Bali, wyspach Morza Karaibskiego i Hawajach.

 

Światowy ruch turystyczny

źródło: www.wiking.edu.pl

 

Masowa i dynamicznie rozwijająca się turystyka, skoncentrowana w najbardziej atrakcyjnych regionach i ośrodkach, grozi również bezpośrednią lub pośrednią degradacją środowiska przyrodniczego. Może ona polegać na wylesieniu, będącym następstwem zbyt intensywnej penetracji gór, czego przykłady mamy w Alpach i Himalajach, lub tropikalnego lasu, co występuje w Dominikanie. Turystyka prowadzi do nadmiernego zużycia wody i stosowania różnorodnych środków chemicznych poprawiających walory turystyczne (m.in. środków owadobójczych, koloryzujących wodę).

Pod naporem turystów dochodzi do niszczenia resztek dzikiej przyrody i tradycyjnych społeczności lokalnych. Oznacza to, że walory turystyczne są degradowane nie tylko przez rolnictwo, przemysł i osadnictwo, lecz także przez turystykę. Polega to na zanieczyszczeniu środowiska przez turystów, co szczególnie dramatycznie daje o sobie znać w peruwiańskim Machu Piechu, Nikaragui, na Karaibach, w Pirenejach, basenie Morza Śródziemnego , w Himalajach i Malezji.

Degradacji ulegają atrakcyjne turystycznie i jedyne w swoim rodzaju elementy środowiska geograficznego, takie jak: Wielka Rafa Koralowa w Australii, Seszele, Wschodnie Wybrzeże Afryki, czy też amerykański park Yellowstone. Niszczenie atrakcyjnych turystycznie, unikalnych siedlisk i ekosystemów występuje na Karaibach, w Hiszpanii, na Wyspach Kanaryjskich, Sycylii, w Grecji i Turcji. Napór turystów niszczy unikatowe walory kulturowe, które przetrwały setki i tysiące lat, aby dziś popaść w ruinę. Dzieje się tak z katedrą Canterbury, kamiennym kręgiem Stonehenge, katedrą Notre Dame, ateńskim Panteonem, Wenecją, egipskimi piramidami czy indyjskim grobowcem Taj Mahal. W związku z tym kraje dysponujące atrakcyjnymi walorami turystycznymi zaczynają prowadzić politykę racjonalnego gospodarowania posiadanymi zasobami, propagując tzw. turystykę umiarkowaną, respektującą środowisko geograficzne (zarówno jego elementy przyrodnicze, jak i stworzone przez człowieka).

Formą realizacji tej idei jest tzw. ekoturystyka, której celem jest bliższy kontakt ze środowiskiem przyrodniczym, jego podziwianie, a zarazem ochrona. Oznacza to konieczność zmiany formy i natężenia turystyki, jej dekoncentrację, poszukiwanie nowych obszarów i hamowanie jej rozwoju ilościowego.

Jako przykład zagrożenia wzmożonym ruchem turystycznym może posłużyć Egipt. Wpływy z turystyki odgrywają ogromną rolę w gospodarce tego kraju. Niestety, mimo tych korzyści gospodarczych dalszy rozwój turystyki w Egipcie w dotychczasowej formie stoi pod znakiem zapytania. Wielomilionowa i skoncentrowana fala turystów degraduje egipskie zabytki. Chcąc zachować te zabytki dla potomnych, trzeba ograniczyć ich turystyczną eksploatację, a nawet wręcz zamknąć dla turystów. Jednocześnie turyści budzą niechęć i agresję islamskich fundamentalistów, dla których nie do przyjęcia są zachowania turystów i upowszechniane przez nich wzorce kulturowe.

Turystyka jest ważnym elementem międzynarodowego obrotu gospodarczego i ruchu osobowego oraz czynnikiem sprzyjającym wzrostowi i rozwojowi gospodarczemu. Jej rozwój świadczy o pozytywnej sytuacji i dobrych perspektywach, a jej załamanie sygnalizują poważne kłopoty gospodarcze oraz niepewność, i to zarówno w krajach, do których turyści nie przyjeżdżają lub przestają przyjeżdżać, jak i w krajach, z których nie wyjeżdżają.