_____________________________________ _____Jana Bąkowská (I wet.stac. 2014 -1a)_____

ANATOMIA wykład 2.



KOŃCZYNA PIERSIOWA____________________________________________________________

funkcje: - narząd hamujący
- kieruje ruchami ciała
- ciągnie tułów

typy kończyny ze względu na funkcję:

a) nośna/podporowa - ungulata (kopytne)
- carnivora (mięsożerne)
- np. u psa domowego

b) pławna - cetacea (walenie)
- np. u orki

c) grzebna - pholidota (łuskowce), np. łuskowiec długoogonowy

d) chwytne - primates, np. orangutan, człowiek

e) hakowata - xenarthra (szczerbaki)
- np. mrówkojad wielki, leniwiec grzywiasty

f) lotna - chiroptera (nietoperze/rękoskrzydłe), np. rudawka wielka


I. OBRĘCZ KOŃCZYNY PIERSIOWEJ (Cingula membri thoracici)______ ________________

1) Łopatka (scapula) - stanowi oparcie dla kości ramiennej
- brzeg dogrzbietowy kończy się krawędzią kostną (u Primates)
lub przechodzi w chrząstkę łopatki (cartilago scapulae)
- chrząstka ta ma znaczenie dla amortyzacji kończyny
piersiowej

2) Kość krucza (os coracoideum) - u ssaków (oprócz stekowców - monotremata)
zredukowana do wyrostka kruczego (processus
coracoideus), zespolonego z łopatką

3) Obojczyk (clavicula) - kość pochodzenia skórnego

- kość krucza i obojczyk służą do połączenia kończyny z tułowiem za pośrednictwem
mostka

- wg obecności obojczyka dzielimy zwierzęta na:

a) obojczykowce (clavicularia):

- zwierzęta o chwytnych kończynach piersiowych (primates)
- o lotnych kończynach piersiowych (chiroptera)
- o grzebnych kończynach piersiowych (np. rodentia)

b) bezobojczykowce (aclavicularia):

- zwierzęta o kończynach typu nośnego (carnivora, ungulata)
- zwierzęta o kończynach typu pławnego (cetocea)

- utrata obojczyka łączy się z redukcją wyrostka kruczego i
rękojeści mostka

- u bezobojczykowców obojczyk występuje pod postacią
łącznotkankowej wstawki obojczykowej (intersectio
clavicularis)




KOŚĆ RAMIENNA (humerus)_______________________________________________________

- os brachii
- stylopodium

1) Extremitas proximalis: - caput humeri
- collum humeri
- tuberculum majus (pars cranialis/caudalis)
- tuberculum minus (pars cranialis/caudalis)
- sulcus intertubercularis
- tuberculum intermedium (tylko u Eq, zamiast sulc. intertub.)

2) Corpus humeri: - crista humeri
- miejsca przyczepu mięśni: - linea musculi tricipitis
- tuberositas deltoidea
- tuberositas teres major/minor
- sulcus musculis brachialis
- facies musculi interspinati

3) Extremitas distalis: - trochlea humeri
- fossa radialis
- fossa olecrani

- condylus medialis/lateralis
- epicondylus medialis/lateralis


KOŚCI PRZEDRAMIENIA____________________________________________________________

1) Kość łokciowa (ulna) - kontakt z kością ramienną
- pełni funkcję osi, dookoła której występują obroty kości
promieniowej podczas ruchów nawrotno-odwrotnych
(supinacja i pronacja)
- u zwierząt, u których nie występują takie ruchy (kończyna
nośna ustalona), kość łokciowa ulega redukcji, podobnie
jak i przestrzeń międzykostna przedramienia

2) Kość promieniowa (radius) - kontakt z nadgarstkiem


- u ssaków kość promieniowa jest skrzyżowana z kością łokciową, jest przesunięta do
przodu i dośrodkowo
- u niższych zwierząt lądowych kości te są ułożone równolegle (k. promieniowa jest z
przodu)





BŁONA MIĘDZYKOSTNA PRZEDRAMIENIA (membrana interossea anterbrachii)________

funkcja: - zapewnia łączność obu kości przedramienia
- przenosi obciążenie z kości promieniowej na łokciową
- stanowi miejsce przyczepu mięśni



















RĘKA (manus)____________________________________________________________________

podział zwierząt ze względu na postawienie kończyny:

a) Stopochody (plantigrada) - człowiek, niedźwiedzie
- ręka pięciopalczasta
- wszystkie człony ręki są usytuowane poziomo

- u psów i kotów objaw tzw. niedźwiedziej łapy
oznacza zerwanie lub naderwanie ścięgna
Achillesa

b) Półstopochody (semiplantigrada) - uniesiony nadgarstek

c) Półpalcochody (semidigitigrada) - uniesiony nadgarstek i śródręcze

d) Palcochody (digitigrada) - mięsożerne
- zwierzęta opierające się na trzecim członie palca

e) Kopytochody (unguligrada) - kopytne
- opierają się o podłoże tylko wolnym końcem
trzeciego członu palcowego


Proces strącania palców

- stopniowe pozbywanie się palców pobocznych (I i V; II i IV) z zachowaniem palca
osiowego (III) (u koniowatych)


NADGARSTEK (carpus)____________________________________________________________

rząd (ordo) I:
k. nadgarstka: promieniowa pośrodkowa łokciowa dodatkowa
os carpi: (radiale) (intermediale) (ulnare) (accesorium)

rząd (ordo) II:
k. nadgarstkowa: pierwsza I druga II trzecia III czwarta IV
os carpale: (primum) (secundum) (tertium) (quatrum)


u Ho i Su: występują wszystkie kości

u Eq: 7 kości (brak os carpale primum)

u Car: 7 kości (os carpi radiale i intermediale zrośnięte)

u Bo: 6 kości (brak os carpale primum; zrośnięte os carpale secundum tertium)
ŚRÓDRĘCZE (metacarpus)_________________________________________________________

- składa się z 5 kości śródręcza (głównie w kończynie chwytnej)
- redukcja kości śródręcza następuje w nawiązaniu do strącania palców
- pomiędzy kośćmi znajdują się przestrzenie międzykostne śródręcza (spatia
interosseum metacarpalia)

- u kopytnych i rękoskrzydłych kości śródręcza są bardzo wydłużone

- u Ca kości III i IV są dłuższe, II i V krótsze, I kość mocno zredukowana
- u Su kości III i IV są długie i mocne, II i V krótkie, zredukowane, I kości brak
- u Ru kości III i IV uległy zespoleniu, kość V mocno zredukowana, brak I i II
- u Eq kość III jest bardzo mocno wydłużona i poszerzona, II i IV zredukowane i wąskie,
V kości brak


PALCE (digiti)_____________________________________________________________________

- każdy palec oprócz kciuka (2 człony) składa się z 3 członów
- mogą się pojawić wyjątki - np. humbak w III palcu ma 8 paliczków

u kopytnych: a) kość koronowa (os coronale)
b) kość pęcinowa (os compedale)
c) kość kopytowa (os ungulare)

trzeszczka kopytowa






















II. OBRĘCZ KOŃCZYNY MIEDNICZNEJ (Cinguli membri pelvini)_______________________

- kończyna miedniczna pełni funkcję napędową

Typy morfologiczne: a) kończyna nośna - u Ungulata i Carnivora
b) pławna - u Pinnipedia (płetwonogie)
c) chwytna - u Chiroptera i Primates
d) skokowa - u Rodentia (gryzonie) i Marsupalia (torbacze)

1) Kość biodrowa (os ilium)
2) Kość łonowa (os pubis)
3) Kość kulszowa (os ischiadicum)

- kości te łączą się w panewce miednicy (acetabulum)

- kości miedniczne zwierząt domowych łączą się jeszcze w spojeniu miedniczym
(symphysis pelvis)

typy miednicy: a) miednica typu łonowo-kulszowego (dwuspojeniowa)

- występuje spojenie kulszowe (symphysis ischiadica) i
spojenie łonowe (symphysis pubica)
- występuje u większości ssaków

b) miednica typu łonowego (jednospojeniowa)

- ma tylko spojenie łonowe
- występuje u Primates i nielicznych Carnivora


Kość panewkowa (os acetabulare) - dobrze rozwinięta u płetwonogich
Kości torbowe (ossa marsupalia) - występuje u stekowców i torbaczy
















JAMA MIEDNICZNA (Cavum pelvis)________________________________________________

- chroni elementy układu moczowo-płciowego i pokarmowego
- posiada sklepienie, dno i dwie ściany

1) Dno miednicy (solum pelvis) - kości kulszowe i łonowe
2) Sklepienie miednicy (fornix pelvis) - powierzchnia miedniczna kości krzyżowej
- kręgosłup ogonowy
3) Ściany boczne (facies laterales) - w części doczaszkowej trzon kości biodrowej
- w części doogonowej więzadło krzyżowo-
guzowe szerokie (lig. sacrotuberale latum) z
wyjątkiem Ca


Wpust miedniczny (apertura pelvina cranialis)

- ograniczony przez linię graniczną (linea terminalis)
- biegnie ona od wzgórka kości krzyżowej (promontorium) przez grzebień kości
biodrowej po grzebień łonowy (pecten ossis pubis)

Wypust miedniczy (apertura pelvina caudalis)

- od kręgów ogonowych po łuk kulszowy
- wpust miedniczy jest węższy niż wypust (u wszystkich z wyjątkiem Ca)



KOŚĆ UDOWA (femur)_____________________________________________________________

1) Extremitas proximalis - koniec bliższy
- zawiera głowę kości udowej (caput ossis femoris)

2) Corpus ossis femoris - trzon kości

3) Extremitas distalis - koniec dalszy
- zawiera boczny i przyśrodkowy kłykieć (condylus lateralis at
medialis)



KOŚCI PODUDZIA (ossa crusis)_____________________________________________________

1) Kość piszczelowa (tibia) - mocna
2) Kość strzałkowa (fibula) - słaba

- pomiędzy kośćmi występuje przestrzeń międzykostna (spatium interosseum)


STĘP (tarsus)______________________________________________________________________

- kości ułożone w trzech rzędach (ordo proximalis, ordo intermedialis i ordo distalis)

ordo I:
kość stępu: piszczelowa/skokowa strzałkowa/piętowa
os tarsi: (tibiale/talus) (fibulare/calcaneus)

ordo II:
kość stępu ośrodkowa
(os tarsi centrale)

ordo III:
kość stępowa: pierwsza I druga II trzecia III czwarta IV
os tarsale: (primum) (secundum) (tertium) (quatrum)



- u Su, Ho i Car - wszystkie 7 kości
- u Eq - 6 kości (os tarsale primum i secundum zrośnięte)
- u Ru - 5 kości (os tarsale secundum i tertium zrośnięte; os tarsi centrale i os tarsale
quatrum zrośnięte = os centro-quartale)