Klasa IV

UZ położone na glebach mineralnych, mułowo – torfowych, torfowych i murszowych o właściwościach fizycznych i chemicznych zbliżonych jak w klasie III, ale położone w gorszych warunkach terenowych, utrudniających dostęp i zagospodarowanie z powodu zakwaszeń i zadrzewień występujących na ich powierzchni oraz kamieni i nierównej powierzchni. Stosunki wodne wysoce niewłaściwe z powodu niedoboru lub nadmiaru wody. Występują na nich zalewy a odpływ wody jest utrudniony co przyczynia się do rozwoju turzyc i roślinności bagiennej oraz przekłada się na kępiastą ruń na ich powierzchni.

W składzie ruń – trawy bardzo dobre i dobre stanowią do 6% a samych turzyc może być do 60%, natomiast reszty stanowią trawy średniej i gorszej wartości. Na górskich UZ ziół może być do 60%. Wśród traw dominują: wonny - Mielec, jadalna, mietlica rozłogowa, trzęślica wodna, kostrzewy – czerwona i trzcinowata, tomka wonna, śmiałek darniowy, kłosówka wełnista, drążka średnia i owsica omszona. Łąki tej klasy są przeważnie jednokośne i dające ok. 7 ton siana średniej lub niskiej jakości. Pastwiska na polskim niżu lub w górach mają produktywność pozwalającą na wyżywienie 1-2 krów przez 130 dni.

Klasa V

UZ położone na glebach słabo próchnicznych, ubogich w składniki pokarmowe, które mogą być zbyt suche lub nazbyt wilgotne w ciągu okresu wegetacyjnego. Powierzchnia tych UZ jest nierówna i kępiasta (drzewa i krzewy) przez co uprawa i eksploatacja są utrudnione. Występują na powierzchni tych UZ pnie i kamienie oraz cechuje je niekorzystne ukształtowanie terenu. Łąki z tej klasy są przeważnie jednokośne o wydajności 1,5 tony siana słabej jakości z 1 ha. Udział w plonie traw bardzo dobrych i dobrych wynosi 5-6%, a średniej i słabej jakości do 20%. Wśród traw dominują: trzęślica wodna śmiałek darniowy, bliźniaczka wyprostowana, drążączka średnia, kłosówka wełnista, owsica omszona, kostrzewa. Pastwiska są trudno dostępne położone w enlawach śródleśnych mają okres wypasu do 100 dni

Klasa VI

UZ położone na glebach torfowych mocno zdegradowanych (zmurszałych, rozpylowych) na której roślinność nie tworzy zwartej darni. Łąki na glebach mineralnych lub torfowych są na ogół stale podtapiane, dlatego koszenie ruń i zbiór siana odbywa się z trudnościami i nie jest corocznie przeprowadzany. W górach łąki tej klasy porośnięte są głównie turzycami i chwastami, występują w pobliżu źródlisk i znane są jako „młaki”. Ruń stanowią rośliny bagienne, czyli wełnianki, turzyce, sitowia, sity i chwasty. Spośród traw występują: śmiałek darniowy, bliźniaczka psia trawka, kłosówka wełnista, owsica omszona, stokłosa miękka. Plon siana na tych UZ wynosi do 1,5 t z ha, lecz jest to siano najgorszej jakości pastewnej. Zbiór siana z tych łąk odbywa się bez użycia trakcji ciągnikowej i jest prowadzony ręcznie. Obecnie na te UZ wkracza roślinność drzewiasta, głównie gatunki wierzb

Wspóczynnik dla okręgów podatkowych

1. Grunty orne

   • I – 1,95

   • II – 1,80

   • III – 1,65

   • IV – 1,45

2. TUZ

   • I – 1,75

   • II – 1,60

   • III – 1,45

   • IV – 1,35

Kompleks przydatności rolniczej gleb

1. Kompleks pszenny bardzo dobry

Grupują najlepsze gleby kraju zaliczane do klas I, II bonitacyjnej, zasobne w składniki pokarmowe o dobrej strukturze i odczynie obojętnym i głębokim poziomie próchnicznym, przepuszczalne i zarazem przewiewne, a przy tym równocześnie magazynujące duże ilości wody. Gleby tego kompleksu położone są na terenach płaskich albo na bardzo łagodnych pochyleniach i nie wymagają regulacji stosunków wodnych. W trakcie zabiegów agrotechnicznych nabywają cechy wysokiej kultury rolnej i uzyskuje się na nich wysokie plony wymagających roślin uprawnych, tak rolniczych jak i sadowniczych i warzywnych.

1. Kompleks pszenny dobry

Skupia nieco mniej urodzajne gleby w porównaniu z kompleksem I, dlatego zaliczane są do klasy IIIa i IIIb. Przeważnie są to gleby zwięźlejsze i cięższe do uprawy. W położeniach, gdzie poziom wód gruntowych podlega wahaniom, mamy do czynienia ze słabszym ich przewietrzaniem lub okresowo ujawniają się niedobory wody. Do tego kompleksu zaliczane są gleby pszenne o nieco lżejszym składzie granulometrycznym w warstwach powierzchniowych. Otrzymywanie wysokich plonów upraw roślin rolniczych zależy od poziomu agrotechniki i przebiegu pogody w sezonie wegetacyjnym

1. Kompleks pszenny wadliwy

Obejmuje gleby pszenne średnio zwięzłe, zaliczane do klas IIIb, IVa, IVb, a które nie są w stanie magazynować wystarczającej ilości wody, stąd w pewnych okresach (lato) wykazują jej niedobór (gleby okresowo za suche). Do tego kompleksu należą dwie grupy gleb, z których pierwsza to gleby zwięzłe, płytkie położone na zbyt przepuszczalnym podłożu. Do tej grupy należą płytkie rędziny. Cała ta grupa gleb cechuje się słabym uwilgotnieniem w górnej warstwie, ponieważ wody opadowe odprowadzane są do warstw głębszych przy jednoczesnej ograniczonej możliwości podłoża do ich podnoszenia kapilarnego ku górze. Drugą grupę stanowią gleby średniozwięzłe oraz zwięzłe całkowite bez podłoża na stokach wzniesień przez co narażone są na erozję powierzchniową, wywołaną spływem powierzchniowym wody z roztopów wiosennych lub z opadów. W następstwie niekorzystnych warunków wodnych, plony wykazują znaczne wahania.

1. Kompleks żytni bardzo dobry

Obejmujący najlepsze gleby lekkie wytworzone z piasków gliniastych mocnych całkowitych lub piasków gliniastych zalegających na zwięzłych podłożach i zaliczamy do tej klasy gleby IIIa, IVa (rzadziej IIIa). W glebach tych dobrze wykształcony jest poziom próchniczny oraz występują właściwe stosunki wodne. Pod wpływem stosowania w długim okresie właściwej uprawy mechanicznej i odpowiedniego nawożenia organiczno-mineralnego gleby te osiągają wysoki poziom kultury pozwalającej na uprawę zbliżonych gatunków co na glebach kompleksów pszennych.

1. Kompleks żytni dobry

Grupujące gleby lżejsze mniej urodzajne w porównaniu do kompleksu 4 zaliczane do klas IVa i IVb. Gleby te zostały wytworzone z piasków gliniastych lekkich zalegających na zwięźlejszym podłożu. Gleby te są głęboko wyługowane i zakwaszone, przez co są wrażliwe na suszę. W przypadku doprowadzenia tych gleb do wysokiej kultury można na nich uprawiać jęczmień (mniej wymagające rośliny pastewne)

1. Kompleks żytni słaby

Obejmuje gleby ubogie w składniki pokarmowe wytworzone z piasków słabo gliniastych głębokich oraz z piasków gliniastych lekkich zaliczanych do klasy IVb i V. Gleby te są nadmiernie przepuszczalne i cechuje je mała zdolność gromadzenia wody stąd są okresowo lub trwale suche. Brak wody ogranicza plon uprawowych roślin – żyta, owsa, ziemniaków, łubinów, seradel, których plony zależą od lepszych opadów (ilość i rozkład)

1. Kompleks żytni bardzo słaby

Grupuje najsłabsze gleby wytworzone z piasków luźnych i piasków słabo gliniastych, płytkich, zalegających na piaskach luźnych lub żwirach. Gleby te są ubogie w składniki pokarmowe oraz trwale suche oraz zaliczane do klasy VI, uprawia się na nich żyto, owies, łubin żółty.

1. Kompleks zbożowo-pastewny mocny

Obejmuje gleby średnio zwięzłe lub ciężkie, przez długi czas w okresie wegetacyjnym nadmierne uwilgotnienie i zaliczane są do klas IVa, IVb i V. Gleby te pod względem cech fizycznych i chemicznych są odpowiednikami kompleksów pszennych i żytniego bardzo dobrego. Ze swojej natury są to gleby zasobne w przyswajalne składniki pokarmowe i potencjalnie żyzne. Nadmiar wody ogranicza dobór roślin, eliminując rośliny ozime, a uprawa się przeważnie rośliny pastewne. W latach suchych na tych glebach plony są wysokie, natomiast w latach mokrych plony, zwłaszcza zbóż mogą być bardzo niskie. Po uregulowaniu stosunków wodnych gleby te przechodzą do kompleksu pszennego dobrego lub żytniego bardzo dobrego.

1. Kompleks zbożowo-pastewny słaby

Zalicza się do niego gleby wytworzone z piasków, zaliczone do klasy V i VI. Pod względem jakości gleby te stanowią odpowiednik kompleksów żytnich – 5,6,7. Nadmierne uwilgotnienie tych gleb powoduje wymakanie żyta i opóźnia siew roślin jarych oraz sadzenie ziemniaków. W okresie pełnej wegetacji (lato) nadmiar wody już nie występuje a często obserwuje się nawet niedobór wody. Regulacja wody poprzez melioracje odwadniające jest trudna z uwagi na płaski teren i wykonanie odwodnienia terenu ma podnieść znacząco wartości właściwej tych gleb < KOMPLEKS NIZINNY.

1. Kompleks Górski – kompleks pszenny górski

Obejmuje te z gleb górskich, na których warunki klimatyczne nie ograniczają uprawy pszenicy, stąd występuje w przedziałach wysokości od 300 do 450 mnpm i dopuszczalnymi odchyleniami. Zaliczenia gleb do tego kompleksu dokonuje się w oparciu o rzeźby terenu, wystawę i lesistość. Dlatego na podgórzach i przedgórzach terenów górskich, kotlinach śródgórskich i dnach dolin rzecznych do 400 mnpm kompleks ten występuje również na skłonach. północnych a w bardziej typowych warunkach górskich, powyżej 400 mnpm. Kompleks górski występuje w korzystnych klimatycznych warunkach występujących na zboczach o wystawie południowej lub południowo-zachodniej, które mają korzystniejszy mikroklimat.

1. Kompleks zbożowy górski

Obejmuje gleby wietrzeniowe powstałe ze skał masywnych a ściślej te z nich, które odznaczają się dobrze wykształconym profilem. W porównaniu z kompleksem pszennym górskim występuje na terenach o gorszych warunkach klimatycznych (zimnej i wilgotnej). Plony pszenicy są zwykle niższe w porównaniu do kompleksu 10. Z roślin zbożowych dobrze udają się zboża jare – jęczmień i owies i ich mieszanki. Kompleks ten w Karpatach Wschodnich występuje na wysokościach 350-500 mnpm a w Karpatach Zachodnich i w Sudetach 400 – 550 mnpm.

1. Kompleks owsiano- ziemniaczany górski

Należą do niego gleby różnej jakości, położone w warunkach klimatycznych uwarunkowujących uprawę zbóż ozimych. Wiodącymi roślinami dla tego kompleksu (ze względu na jakość klimatu i gleb) są: ziemniaki, owies i mieszanki motylkowo-trawiaste (koniczyna czerwona z tymotką łąkową ), a na najlepszych glebach tego kompleksu uprawia się mieszanki owsa i jęczmienia. Czynnikiem ograniczającym dobór roślin i ich plonowania na tym kompleksie jest klimat oraz rzeźba terenu decydująca o lokalnym mikroklimacie. Kompleks ten w Karpatach Wschodnich występuje na wysokości 500-600 mnpm, a w Karpatach Zachodnich i w Sudetach 550-700 mnpm.

1. Kompleks owsiano-pastewny górski.

Obejmuje najwyżej położone gleby górskie, leżące na wysokości 650-900 mnpm, stąd czynnikiem decydującym jest klimat. Średnie roczne temperatury powietrza dla tych wysokości wahają się w granicach 4,6 – 5,2 ⁰C, a sumy opadów wynoszą od 1100 do 1300 mm, natomiast pokrywa śnieżna zalega przez 120-170 dni, a okres wegetacyjny trwa do 190 dni. W tych warunkach nisko choć najstabilniej plonują owies i mieszanki traw z małym udziałem koniczyny. Próbuje się niekiedy uprawiać zboża jare, żyto i jęczmień oraz średnio-wczesne ziemniaki, jednak ich plonowanie jest niskie a dostęp do pól tego kompleksu jest utrudniony, stąd dużo jest trwałych użytków zielonych.

3 kompleksy trwałych użytków zielonych

1z – bardzo dobre i dobre – I – II

2 z – średnich – III – IV

3 z – słabych i bardzo słabych – V – VI

Hierarchie taksony gleb w Polsce : najważniejsze działy, rząd, typ, podtyp

-Dział gleb litogenicznych

-Dział gleb autogenicznych

-Dział gleb semihydrogenicznych

-Dział gleb hydrogenicznych