Odcinek lędźwiowy i krzyżowy kręgosłupa

W typowym kręgu:

• część przednia, masywniejsza przystosowana do dźwigania masy ciała- TRZON KRĘGU

• część tylna o lekkiej budowie - ŁUK KRĘGU

• trzon wraz z lukiem zamykają OTWÓR KRĘGOWY

• z połączenia otworów kręgowych powstaje kanał kręgowy, a tam rdzeń kręgowy z oponami

Składowe kręgu:

Trzon kręgu – owalna, chropowata powierzchnia górna i dolna, zrastają się z krążkiem międzykręgowym.

Łuk kręgu – rozpoczyna się z bocznej strony trzonu dwiema nasadami, w tym miejscu znajdują się też dwa wcięcia (głębsze wcięcie kręgowe dolne, płytsze wcięcie kręgowe górne); wcięcia dwóch sąsiednich kręgów wraz z krążkiem międzykręgowym tworzą otwory międzykręgowe prawy i lewy, przez które przechodzą nerwy rdzeniowe i naczynie krwionośne; od łuku kręgu odchodzi 7 wyrostków.

Wyrostki kolczyste – odchodzą od łuku w tył i nieco w dół; wyczuwalne pod skórą od 7 kręgu szyjnego po kręgi lędźwiowe; służą do przyczepu mięśni i wiązadeł.

Wyrostki poprzeczne – parzyste, odchodzą od łuku i kierują się w bok; służą do przyczepu mięśni i więzadeł;

Wyrostki stawowe – służą do połączeń stawowych kręgów; dwa wyrostki stawowe górne pokryte powierzchniami stawowymi górnymi i dwa wyrostki stawowe dolne pokryte powierzchniami stawowymi dolnymi;

Budowa odcinka lędźwiowego

Każdy kręg lędźwiowy składa się z:

1. Trzonu kręgu – łac. Corpus vertebrae

2. Nasady łuku – łac. Arcus vertebrae

3. Wyrostka stawowego górnego – łac. Processus articularis superior

4. Wyrostka poprzecznego – łac. Processus transversus

5. Blaszki łuku kręgu – łac. Lamina arcus vertebrae

6. Wyrostka kolczystego – łac. Processus spinosus

7. Wyrostka stawowego dolnego – łac. Processus articularis inferior

Kręgi lędźwiowe:

• Duże, płaskie wyrostki kolczyste, ustawione poziomo ku tyłowi, nie utrudniające wyginania się ku tyłowi odcinka lędźwiowego

• Silne wyrostki poprzeczne, wyrastające na granicy trzonu i łuku, powstałe ze zrośnięcia się szczątkowych żeber lędźwiowych z właściwym wyrostkiem poprzecznym

• Brak otworów w wyrostkach poprzecznych

• Brak powierzchni stawowych dla żeber

Więzadła odcinka lędźwiowego:

Więzadło podłużne przednie – biegnie wzdłuż przedniej powierzchni trzonów kręgów, rozciągając się od podstawy czaszki do kości krzyżowej. Włókna kolagenowe mają silne przyczepy do trzonów kręgów, a luźne do krążków międzykręgowych. Więzadło to staje się coraz silniejsze w miarę zstępowania ku dołowi.
Więzadło podłużne tylne – jest cieńsze niż więzadło podłużne przednie. Więzadło to biegnie wzdłuż tylnej powierzchni trzonów kręgów, rozciągając się od stoku do kanału krzyżowego. Więzadło podłużne tylne stanowi przednie ograniczenie kanału kręgowego. Część więzadła, które przyczepia się do górnego i dolnego trzonu kręgu i biegnie wzdłuż trzonów, jest węższa. Natomiast poszerza się ona nad krążkami międzykręgowymi, z którymi bardzo mocno się łączy. 

Obydwa więzadła podłużne biorą udział w utrzymaniu prawidłowej krzywizny kręgosłupa. 
Więzadła żółte – zbudowane są głównie z włókien elastycznych, nadających im żółty kolor. Więzadła te łączą blaszki łuków sąsiednich kręgów. Są one mocne, grube i wzmacniają ścianę kanału kręgowego, leżącą do tyłu u otworów międzykręgowych. Więzadła żółte stabilizują kręgosłup w płaszczyźnie strzałkowej, jednocześnie wspomagając dodatkowo mięśnie kręgosłupa. Napinają się one kiedy kręgosłup jest wyprostowany. Więzadła żółte pomagają utrzymać kręgosłup w zgięciu, stabilizują go i dodatkowo zapobiegają nadmiernemu zgięciu kręgosłupa ku przodowi.
Więzadła międzypoprzeczne – przyczepiają się do końcowego odcinka wyrostków poprzecznych i ograniczają ruchy dwoma sąsiednimi kręgami. Rozpięte są krawędziami wyrostków poprzecznych, występują szczególnie wyraźnie w części lędźwiowej kręgosłupa, w części szyjnej są bardzo słabe a nawet czasem wcale nie występują.
Więzadła międzykolcowe – leżą pomiędzy dwoma sąsiednimi wyrostkami kolczystymi i są najsilniejsze w części lędźwiowej, słabsze w części piersiowej, najsłabsze natomiast w części szyjnej kręgosłupa.

Kość krzyżowa – u człowieka, powstaje przez zrośnięcie pięciu kręgów krzyżowych. Wyróżnia się w niej powierzchnie grzbietową i miedniczną, podstawę oraz wierzchołek.

Jest to trójkątna kość, zbudowana z podstawy, dwóch krawędzi bocznych oraz wierzchołka. Ma dwie powierzchnie: brzuszną i grzbietową.

• na powierzchni brzusznej znajdują się kresy poprzeczne kości krzyżowej, które występują w miejscach zrośnięcia się sąsiednich kręgów krzyżowych.

• na powierzchni grzbietowej znajduje się pięć podłużnych grzbietów.

Podstawa kości krzyżowej jest odzwierciedleniem rzutu górnego kręgu lędźwiowego. Znajduje się tam powierzchnia stawowa trzonu. Do tyłu od tej powierzchni znajduje się wejście kanału kręgowego nazywane kanałem krzyżowym. Znajdują się tam też dwa wyrostki stawowe górne, u podstawy których znajdują się zagłębienia.

Części boczne kości krzyżowej utworzone są ze zrośniętych wyrostków poprzecznych i żebrowych. Na krawędziach bocznych części górnej znajdują się po obu stronach kości dwie powierzchnie uchowate (powierzchnie stawowe kości krzyżowej), które z analogicznymi powierzchniami na kościach biodrowych tworzą staw krzyżowo-biodrowy.

Połączenia kręgów

• Więzozrosty - łączą ze sobą łuki oraz wyrostki poprzeczne i kolczyste kręgów.

• Wzdłuż przedniej powierzchni kręgów biegnie więzadło podłużne przednie od przedniego łuku kręgu szczytowego do powierzchni miednicznej kości krzyżowej. Więzadło to hamuje wyginanie kręgosłupa do tyłu.

• Wzdłuż tylnej powierzchni trzonów kręgów biegnie więzadło podłużne tylne, od drugiego kręgu szyjnego do pierwszego kręgu krzyżowego. Znajduje się ono wewnątrz kanału kręgowego. Więzadło to jest cieńsze i słabsze od poprzedniego. Zapobiega ono nadmiernemu zgięciu kręgosłupa do przodu.

• Łuki sąsiadujących ze sobą kręgów łączą krótkie więzadła żółte zbudowane prawie wyłącznie z włókien sprężystych (dzięki temu mają żółte zabarwienie).

• Między kością potyliczną a wyrostkami kolczystymi kręgów szyjnych rozpięte jest więzadło karkowe, które łatwo wymacać przy zgiętym karku.

• Chrząstkozrosty - łącza trzony kręgów szyjnych (od drugiego), piersiowych i lędźwiowych za pośrednictwem chrząstki włóknistej. Ma ona postać płaskich płytek, wciśniętych między trzony kręgów i zwanych krążkami międzykręgowymi.

Część obwodowa krążka tworzy tzw. pierścień włóknisty, zbudowany z chrząstki włóknistej, zawierający dużo włókien sprężystych. Środkową część krążka międzykręgowego stanowi tzw. jądro miażdżyste - pozostałość zarodkowej struny grzbietowej.