Zaburzenia wodno – elektrolitowe
Płyny ustrojowe SA utrzymywane w przedziałach wodnych – w dynamicznej równowadze. Przywrócenie RKZ jest warunkiem przywrócenia zdrowia w każdej chorobie.
Zaburzenia objętości wody spowodowane przez:
-spadek przyjmowania wody
-zwiększone straty, bo poliuria, pyrexia, wymioty, biegunki, przesunięcie do „trzeciej przestrzeni” – płyn trans komórkowy, będący składową płynu pozakomórkowego jest to PMR (CRF), płyn w jamach ciała, płyn w torebkach stawowych, płyn wydzielany do przewodu pokarmowego z jego sekretami. (pericarditis traumatica)
Utrata płynów z ustroju:
-charakter ostry - wstrząs
-charakter chroniczny – dehydratacja/odwodnienie
Skutki utraty płynów-> nierównowaga elektrolitów, zaburzenia RKZ, wstrząs
Dehydratacja może osiągać 5-15% mc – wtedy nieodczuwalna.
Ocena odwodnienia:
-pomiar PCV – Ht – wskaźnik hematokrytowy
-wzrost ciężaru właściwego moczu (prawidłowo 1,01)
-wzrost ilości substancji stałych w osoczu
Zaburzenie pragnienia
-naruszenie regulacji pragnienia – ośrodek pragnienia w podwzgórzu
-ADH – zaburzenia jego wydzielania
-AGII – pobudza pragnienie, jej wzrost, gdy spada objętość i ciśnienie krwi
Hipodypsja – spadek zdolności odczuwania pragnienia
-zaburzenia CUN – uszkodzenia mózgu, podwzgórza
-stare
-wodogłowie
-krwawienia do okolicy podpajęczynówkowej
Polidypsja – nadmierne pragnienie
Symptomatyczna/prawdziwa – po utracie wody, ustępuje po uzupełnieniu ilości wody.
Pozorna – przy normalnym poziomie wody i normalnej osmolalności – zastoinowa niewydolność serca (spadek filtracji kłębkowej GSF i zatrzymywana jest woda), za dużo AgII, niewydolność nerek
Kompulsywna/przymusowa – charakter psychogenny – przy schizofrenii – nadmiar pitej wody wynika z psychozy. Palacze, zaburzenia psychiatryczne – pobudzenie wydzielania ADH.
Dehydratacja:
Izotoniczna:
-charakter obkurczający – strata sodu i wody doprowadza do izotonicznego deficytu płynów w płynie pozakomórkowym – skurcz przestrzeni międzykomórkowej
-charakter rozszerzający – wzrost normalnej objętości płynu pozakomórkowego w warunkach izotonii –nabycie i sodu i czystej wody
Zaburzenia te nie naruszaja przestrzeni wewnątrzkomórkowej
-zachowanie stosunku sodu do wody
Os molalność – ilość cząsteczek w 1kg
280mOsm – ilość wolnych cząsteczek w roztworze
1osmol glukozy – 180g w 1kg
1osmol NaCL :2 – bo dysocjuje
Elektrolity wewkom – K, Mg, P
Elektrolity pozakom – Na, Cl,
Hipertonia – woda przemieszcza się do przestrzeni pozakomórkowej – przez utratę czystej wody lub nabycie sodu. Wzrost ciśnienia osmotycznego. Skutek to obkurczenie komórek – zmniejszenie jąder komórkowych.
Hipotonia – woda przesuwa się do wnętrza komórki – przestrzeń wodna wewnątrzkomórkowa zwiększa się.
Stężenie elektrolitów
mEq/l
sód 142
potas 4,3
wapń 2,5 1,25 w mmmol/l
magnez 1.1 0,55 w mmol/l
Total 149,9
Chlor 104
Wodorowęglany HCO3- 24,0
Fosforany 2.0
Białczany 14,0
Inne (siarczany) 5,9
Total 149,9
Płyn wydzielany do przewodu pokarmowego – ważna rola w utrzymaniu równowagi wodno – elektrolitowej. Znaczenie przy biegunkach, wymiotach.
Kuc wydziela do pp ok. 37l płynów z sekretami. Żeby zachować równowagę ta sama ilość wody jest przez konia z pp wchłaniana. Patologicznie, jeśli brak wchłaniania – przy biegunkach, wymiotach.
Odwodnienia u zwierząt
Koń traci wodę i sód – przy odwodnieniu warunkiem przywrócenia wody jest przywrócenie elektrolitów
Pies traci wodę – psu podaje się czysta wodę przy odwodnieniu
Koń – 500kg – 60% powinno być wody w m.c.
140mEq/l srednie stężenie elektrolitów u konia.
Dehydratacja izotoniczna – pocenie i biegunki – utrata wody z płynu międzykomórkowego i proporcjonalnie z płynu wewnątrzkomórkowego – odwodnienie ostre.
Psy – zianie – relatywny deficyt wody – dehydratacja hipertoniczna. Utrata czystej wody z układu oddechowego. Organizm traci wode z płynu pozakomórkowego i z płynu wewnątrzkomórkowego – w osoczu wzrośnie stężenie elektrolitów do 155mEq/l – hipertonia. Trzeba podać czystą wode żeby rozcieńczyć elektrolity.
Dehydratacja hipowolemiczna – izotoniczna z hipowolemią, z deficytem sodu przy niewydolności nerek. Utrata większej ilości płynów z przestrzeni międzykomórkowej mimo zachowanego stężenia elektrolitów powoduje deficyt sodu. W płynie pozakomórkowym spadła objętość płynu. Całkowita ilośc sodu spadła
Hiperhydracja – relatywny nadmiar wody – po nadmiernej podaży wody – wzros płynu, spadek stężenia elektrolitów w płynie pozakomórkowym.
Zaburzenia stężenia elektrolitów
Sód
-przeciętnie koń, krowa, pies – ok. 135mEq/l
Hiponatremia
-hiperglikemia cukrzycowa – wzrasta poziom glukozy we krwi i płynie międzykomórkowym wyciąga wodę z komórek – wzrasta objętość osocza – osobnik odczuwa jako hiponatremię, mimo odpowiedniego poziomu sodu
-biegunki, wymioty
-niewydolność nadnerczy
-problemu z trzecia przestrzenią – zapalenia otrzewnej, puchlina brzuszna
-dehydratacja i hipowolemia indukują odpowiedź hormonalną – wzrost pobierania wody – wzrost hiponatremii (ADH)
-hiponatremia hipertoniczna – przy hiperglikemii cukrzycowej
-hiponatremia hipotoniczna – podawanie wody, intensywne pocenie, straty z przewodu pokarmowego
-osłabienie mięśni, kurcze, letarg
-ograniczyc pobieranie wody
-diuretyki petlowe
-NaCl per os, iv
-choroba Addisona-spadek aldosteronu, chroniczne odmiedniczkowe zapalenie nerek
Hipernatremia
-początkowe stadia biegunek
-nefrogenna (poziom ADH w normie, ale brak dla niego receptorów) lub nerwowa moczówka prosta (niedobór ADH)
-zatrucie solą u świń
-bydło – niedobór wody
-czysta utrata wody – zianie, wodnista biegunka, składniki aktywne osmotycznie przez sondę, zaburzenia pragnienia, nadmiar weglanu sodu
-spadek m.c., wzrost Ht, oliguria, pyrexia, suche śluzówki, skóra.
Potas
-zaburzenia mają duże znaczenie kliniczne – hipo i hiperkaliemie – zaburzenia sercowe;
-każda „emia” oznacza zmiany stężenia składnika w osoczu krwi, a nie wewnątrz komórek
Potas zawsze jest w stężeniu konkurencyjnym do stężenia wodoru w osoczu – hipokaliemia – wzrost stężenia H+; hiperkaliemia przesuwanie H+ do komórek.
Hipokaliemia
-psy z cukrzycą – przy podawaniu insuliny – insulina powoduje przesunięcie glukozy do komórek, a ona ciągnie potas do komórek – w osoczu hipokaliemia
-katecholaminy poczatkowow wzrasta potas, beta adrenergiczne – następowa hipokaliemia.
HPP – hipercaliemic periodic paresis – quarter Horses - rasowo predysponowane – hiperkaliemiczne porażenie okresowe – defekt w kanale sodowym – dwukrotnie zwiększony poziom potasu we krwi. Podaje się blok ery Betaadrenergiczne
-adynamia
-hiperefleksja, porażenie mięśni szkieletowych, porażenie jelit- ileus najczęściej po zabiegach z długą narkozą – ona wyłącza aktywność neuronów kontrolujących motorykę jelit
-zmiany w EKG – spłaszczenie T, prolongacja QT,
Hiperkaliemia
-jatrogenna
-świnie, konie, krowy – RBC są hiperkaliemiczne – przy wszystkich chorobach z hemolizą krwinek (piroplazmoza, bakteryjne, toksyczne uszkodzenia np. saponiny) – gatunki narażone na hiperkaliemię przy tych chorobach z hemolizą
-choroba Addisona – spadek aldosteronu – patologia – aldosteronowy niedobór ujawnia się w hipokaliemii – za duże usuwanie potasu
-zmiany w EKG, wydłużenie QRS, arytmie, wysoki T
Wapń
-elektrolitowo marginalne znaczenie – mały udział tez w RKZ
-ważny elektrolit biologicznie
-krzepnięcie krwi
-kości, zęby
-aktywacja ATPazy miozynowej
-skurcz serca: jak w mięśniach szkieletowych – aktywacja troponiny C i elem., kurczliwych; komponenta jonów Ca w mechanizmie wytwarzania potencjałów czynnościowych – wolny prąd wapniowy
-pobudliwość nerwowo-mięśniowa
-sprzężenie pobudzeniowo-skurczowe
-wydzielanie mleka
-wapń w osoczu krwi jako połączony z białkami (albuminy) i cytrynianami, 45% to zjonizowany wapń dyfuzyjny – odpowiada za aktywność enzymów, potencjały błonowe, bo jest bezpośrednio dostępny do aktywności biologicznej
-stosunek wapnia zjonizowanego do niezjonizowanego zależy od pH
-wszystkie zakwaszenia ustroju – mobilizuja wapń z kości (mała równowaga kationowo-anionowa pasz) – zagrożenie niedoborem wapnia u krowy przed porodem – zmiana paszy z zasadowej na obojętna lub kwaśną – 2-3tyg przed porodem
-manipulacje pH krwi – żeby utrzymać Ca na poziomie – krowa się nie odwapni – nie będzie porażenia poporodowego
-psy ras olbrzymich – zaburzenia kostnienia, deformacje kości, dystrofie kostne - silna alkalizacja osocza mobilizacja wapnia do kosći – nie wolno zakwaszać paszy w okresie wzrostu – nie podawać pokarmów wysoko siarkowych! Metabolizm aminokwasów siarkowych – silne zakwaszenie ustroju. Nie ma wtedy problemów z kostnieniem.
Hiperkalcemia
-wzrost oporności błon komórkowych, wzrost potencjału płytki nerowow-mięśniowej
-poliuria polidypsja
hipokalcemia
-rachitis przy przedłużającej się kwasicy (krótkookresowa kwasica u krów potrzebna przed porodem – potem alkaliczna pasza dla dużej produkcji mleka)
-chroniczna kwasica - bo jest to stan mobilizacji wapnia z kości
-tężyczka wapniowa – zaburzenia nerwowo – mięśniowa spadek o połowe zjonizowanego wapnia.
-objaw Trousso – przy hipokalcemii – na przedramię mankiet i podniesienie ciśnienia-odstawienie kciuka.
-uderzenie w kąt żuchwy – objaw Chwostecka – chroniczne skurcze mięśnia żwacza
-objaw Arpsa – prąd galwaniczny drażni mięsień – skurcze toniczno-kloniczne jako niedobór wapnia
-poziom wapnia spada poniżej 8,5mg/dl
leczenie hiperkalcemii:
-zwiększenie wydalania Ca przez nerki
-hamowanie uwalniania wapnia z kości – kalcytonina, difosfoniany,
-glikokortykoidy – hamują konwersje witD do aktywnego 1,25-cholekalciferolu
Magnez
-nie jest ważny przy zaburzeniach wodno-elektrolitowych, ważne biologicznie
Mięsień szkieletowy podlega regulacji skurczowej –ATPaza+ troponina C – początek skurczu mięśnia – ale jest też ATPaza magnezowa konieczna do rozkurczu.
-kofaktor enzymów w metabolizmie węglowodanów
-reguluje pobudliwość mięśniowo-skurczową
-20% roztwór siarczanu magnezu – eutanazja iv, a podany per os – zaparcia u koni. – nadmiar Mg znosi pobudliwość nerowow-mięsniową – bezbolesna śmierć
-niedobór magnezu – zwiększa pobudliwość nerwowo-mięśniową – tężyczka magnezowa u przeżuwaczy
Im więcej potasu w pokarmie tym gorsze wchłanianie magnezu – tężyczka pastwiskowa, bo dużo nawozów potasowych.
Dla bydła głównym źródłem magnezu jest chlorofil.
Im więcej wchłania się wapnia, tym więcej wchłania się magnezu.
Tężyczka magnezowa u bydła
Po silnych opadach deszczu w maju – duzo wody i potasu 2 roślinach.