Zatrucie tlenkiem węgla

Każdego roku z powodu zatrucia tlenkiem węgla ginie kilkadziesiąt osób(jest najczęściej spotykanym zatruciem gazowym). Najczęściej spotykane zatrucie czadem jest podczas pożarów domów, mieszkań, spowodowane niewłaściwą eksploatacją budynku i znajdujących się w nich instalacji grzewczych.

Przyczyny zatrucia tlenkiem węgla:

Pożary budynków, wadliwa wentylacja, stosowanie piecyków gazowych i węglowych w zamkniętych pomieszczeniach, zatrucia przemysłowe, zatrucia samobójcze, spaliny silnikowe.

Działanie na organizm człowieka:

Czad wchłania się drogą oddechową w ilości zależnej od jego stężenia w powietrzu, częstości oddechów (wentylacji płuc) i czasu narażenia. Wydalany jest tą samą drogą, w stanie niezmienionym.

Jego trujące działanie polega na łączeniu się z hemoglobiną i innymi metaloproteinami zawierającymi żelazo (oksydaza cytochromowa). Połączenie hemoglobiny z tlenkiem węgla nazywane karboksyhemoglobiną tworzy się 210 razy łatwiej i charakteryzuje się znacznie większą trwałością niż połączenie z tlenem, co powoduje że transport tlenu z płuc do tkanek jest drastycznie zmniejszony. Dochodzi do niedotlenienia tkanek - hypoksji. Poza tym tlenek węgla zwiększa stabilność połączenia hemoglobiny z tlenem przez co utrudnia oddawanie tlenu tkankom, co jeszcze bardziej pogłębia efekt niedotlenienia.

Na skutek działania czadu w pierwszej kolejności ulegają uszkodzeniu narządy najbardziej wrażliwe na niedotlenienie czyli układ krążenia i ośrodkowy układ nerwowy. W cięższych zatruciach dochodzi do zaburzenia gospodarki węglowodanowej, krwawień w różnych narządach i wystąpienia rozległych obszarów martwiczych.

Niebezpieczeństwo zaczadzenia:

Czad jest gazem niewyczuwalnym zmysłami człowieka. Jest gazem bezbarwnym, bezwonnym i pozbawionym smaku. Wdychanie nawet najmniejszej ilości CO powoduje zatrucie, ból głowy, biegunkę, wymioty, śpiączkę oraz zgon.

Objawy zatrucia tlenkiem węgla:

stężenie objętościowe CO w powietrzu	objawy zatrucia
100-200 ppm (0,01% - 0,02%)	lekki ból głowy przy ekspozycji przez 2-3 godziny
400 ppm (0,04%)	silny ból głowy zaczynający się ok. 1 godzinę po wdychaniu tego stężenia;
800 ppm (0,08%)	zawroty głowy, wymioty i konwulsje po 45 minutach wdychania; po dwóch godzinach trwała śpiączka;
1 600 ppm (0,16%)	silny ból głowy, wymioty, konwulsje po 20 minutach; zgon po dwóch godzinach
3 200 ppm (0,32%)	intensywny ból głowy i wymioty po 5-10 minutach; zgon po 30 minutach;
6 400 ppm (0,64%)	ból głowy i wymioty po 1-2 minutach; zgon w niecałe 20 minut;
12 800 ppm (1.28%)	utrata przytomności po 2-3 wdechach; śmierć po 3 minutach.

Objawy zatrucia tlenkiem węgla w zależności od stężenia karboksyhemoglobiny we krwi:

% karboksyhemoglobiny we krwi	objawy zatrucia
<4	brak objawów
4-8	niższa koncentracja, popełnianie drobnych błędów w testach
8-10	popełnianie ważnych błędów w testach
10-20	uczucie ucisku i lekki ból głowy, rozszerzenie naczyń skórnych
20-30	ból głowy, tętnienie w skroniach
30-40	silny ból głowy, osłabienie, oszołomienie, nudności, możliwość zapaści
40-50	silny ból głowy, osłabienie, oszołomienie, nudności, zaburzenia czynności serca, przyspieszenie tętna, zapaść
50-60	zaburzenia czynności serca, przyspieszenie tętna, śpiączka przerywana drgawkami
60-70	śpiączka przerywana drgawkami, upośledzenie czynności serca i oddychania, możliwość śmierci
70-80	tętno nikłe, oddychanie zwolnione aż do porażenia, zgon

Charakterystyczne dla ostrego zatrucia czadem jest różowe, karminowe zabarwienie skóry.

Objawami zatrucia przewlekłego są:

• osłabienie pamięci

• upośledzenie psychiczne

• utrata łaknienia

• utrata czucia w palcach

• senność w dzień i bezsenność w nocy

• zaburzenia krążenia, zmiany w morfologii krwi

• objawy parkinsonizmu: drżenia mięśni, maskowaty wyraz twarzy

• "chód pingwini" - ostrożne poruszanie się z szeroko rozstawionymi nogami

• szaroziemiste zabarwienie skóry.

Badanie zatrutego:

U osób z podejrzeniem zatrucia tlenkiem węgla wykonuje się badanie krwi na karboksyhemoglobinę, która jest biomarkerem narażenia na CO. Nie ma ścisłej korelacji między wynikiem tego badania i ciężkością stanu klinicznego. Rokowanie bardziej zależy od czasu przebywania danej osoby w trującej atmosferze niż stężenia tlenku węgla w powietrzu oddechowym, mimo to jednak poziom powyżej 70% karboksyhemoglobiny we krwi oznacza nieodwracalne zmiany w mózgu będące wynikiem niedotlenienia, czyli w konsekwencji zgon.

Leczenie:

• przerwanie kontaktu osoby zatrutej z tlenkiem węgla

• Tlenoterapia konwencjonalna i w komorze hiperbarycznej. Określenie optymalnego schematu leczenia jest kontrowersyjne.

• transfuzja krwi

• zapobieganie obrzękowi mózgu

• leczenie kwasicy metabolicznej

• leczenie hipertermii

• ogólne leczenie objawowe (np. zapobieganie zapaleniu płuc, odleżynom itp.)

U zatrutych osób uratowanych przed śmiercią często występują odległe powikłania ze strony ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, obserwuje się obniżenie ilorazu inteligencji, zaburzenia pamięci, zanik mowy, uszkodzenie wzroku i węchu.

Komora hiperbaryczna

Komora hiperbaryczna to jest małe pomieszczenie (w postaci nadmuchiwanego worka lub metalowego tunelu) przystosowane do wdychania tlenu pod określonym ciśnieniem. Komorę hiperbaryczną nazywamy również Workiem Gamowa (od nazwiska wynalazcy komory, Igora Gamowa) albo komorą ciśnieniową.

Wynalazcą komory ciśnieniowej jest Igor Gamow, którego komora początkowo miała służyć do obniżania ciśnienia atmosferycznego w celu treningu wysokościowego. Skutki stosowania tej komory były niekorzystne co spowodowało zmianę pierwotnych założeń.

Komory hiperbaryczne mają bardzo szerokie zastosowanie w medycynie. Leczenie komorą hiperbaryczną wykorzystuje się w przypadku takich schorzeń jak zatorowość gazowa, choroba dekompresyjna, zatrucie tlenkiem węgla, a także poparzenia czy ciężko gojące się rany.

Przed wejściem do komory, pacjentom podaje się maski tlenowe oraz wodę do picia, co pomaga w zniwelowaniu nieprzyjemnego uczucia przy zmianie ciśnienia z niskiego na wysokie przy wejściu (kompresja) i z wysokiego na niskie przy wyjściu (dekompresja).

Przez wdychanie czystego tlenu w większym niż normalnie ciśnieniu, znacznie przyśpiesza się gojenie ran i proces regeneracji organizmu. W niektórych sytuacjach hiperbaria tlenowa może uratować życie.

Komorą hiperbaryczną można się leczyć w: Siemianowicach Śląskich, Warszawie, Gdyni, we Wrocławiu, Katowicach i w Łodzi.