KTO PIERWSZY TEN MĄDRZEJSZY?  (1975)

Pionierzy badań: Robert Zajonc, Gregorym Markusem

Stanowisko teoretyczne:

Autorzy sformułowali teorię, zgodnie z którą dzieci mają większe intelektualne możliwości, jeśli dorastają w środowisku bardziej stymulującym intelektualnie. Stymulacja ma swe źródło w połączonych intelektualnych oddziaływaniach (łączenie strumieni)  rodziców i dzieci. Środowisko intelektualne rodziny można ocenić, uśredniając intelektualny wkład wszystkich jej członków. Średnia zmienia się wraz z rozwojem dzieci i za każdym razem gdy rodzi się nowe dziecko. Zajonc i Markus uważali, że wraz z powiększeniem rodziny średnia jej klimatu intelektualnego się obniża.

Podstawą do ich eksperymentu były badania Balmonta i Marolla przeprowadzone w Holandii pod koniec lat sześćdziesiątych : ponad 350000 mężczyzn, którzy ukończyli 19 lat wypełniało

test inteligencji Ravena. Celem badania było sprawdzenie wpływu niedożywiania na intelektualne możliwości dzieci urodzonych pod koniec drugiej wojny światowej. Wyniki były niższe, im liczniejsza była rodzina, oraz coraz niższe u kolejnych dzieci.

Metoda i wyniki:

  Analizując zmianę klimatu intelektualnego dużej rodziny z dziesięciorgiem dzieci, które przychodziły na świat w dwuletnich odstępach czasowych można zauważyć, że średnia klimatu intelektualnego rodziny równomiernie spada aż do piątego dziecka, a następnie  zaczyna się  powoli podnosić- starsze dzieci przyczyniają się do podniesienia poziomu intelektualnego rodziny, ostatnie dziecko ma wyniki znacznie niższe. Zajonc i Markus stwierdzili, że dane  Belmont i Marolla w większości  wypadków potwierdzają ich teorię. W holenderskich badaniach dostrzegli zaskakujący efekt jedynaka- jedynacy osiągali poziom pierwszego dziecka w rodzinie z czwórką dzieci. Niższe wyniki pierwszego i ostatniego dziecka badacze tłumaczą tym, że nigdy nie staną się one nauczycielami.

  Każde kolejne dziecko w rodzinie wkracza w klimat intelektualny o niższym poziomie, efekt nasila się gdy odstępy między kolejnymi narodzinami są mniejsze. Wyniki badań u bliźniąt czy trojaczków są niższe, ponieważ nie ma odstępu między kolejnymi dziećmi. Badacze twierdzili , że również inne czynniki przyczyniają się do rozwoju intelektualnego, np. cechy genetyczne, wychowanie.

Krytyka:

  Poddanie w wątpliwość założenia, że różnice ilorazu inteligencji pomiędzy dziećmi są wystarczająco duże, aby były istotne. Teoria rozcieńczania zasobów – teoria konkurencyjna, przy powiększaniu rodziny zasoby przypadające na każde dziecko są niższe.