EKONOMIA ŚRODOWISKA

dr Mirosława Witkowska-Dąbrowska

Katedra Ekonomiki Przestrzennej i Środowiskowej

WYKŁAD 1	03.10.2011

Ekonomia jest nauką o tym jak ludzie decydują o wykorzystaniu ograniczonych zasobów w celu wytworzenia różnych dóbr i jak dokonują podziału efektów między sobą oraz między obecne i przyszłe pokolenia.

Środowisko jest to ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnia ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania między tymi elementami.

Funkcje środowiska:

1. Pozagospodarcze:

1. biologiczna (powstanie życia; istnienie i rozwój życia),

2. restytucyjno- ochronna (odnawianie zasobów tlenu; regulowanie stosunków wodnych; przeciwdziałanie erozji),

1. Gospodarcze:

1. produkcyjna (źródło zasobów naturalnych; surowce mineralne; surowce rolne i leśne; woda),

2. absorpcyjna (absorpcja emisji; środowisko odbiornikiem odpadów),

3. rekreacyjna (klimatyczna; krajobrazowa; odnowa sił człowieka),

4. lokalizacyjna (ziemia; woda; powietrze).

Ekonomia środowiska:

• nowa dziedzina wiedzy tworzona przez współczesną generację ekonomistów,

• jej istotą jest uwzględnienie efektów zewnętrznych i dóbr publicznych.

Efekty zewnętrzne występują, gdy decyzje gospodarcze podejmowane przez jeden lub więcej podmiotów wpływają na możliwości produkcyjne lub konsumpcyjne innych podmiotów.

Dobra publiczne oznaczają, to, że nikt nie dysponuje prawnym tytułem własności wykluczającym z użytkowania pozostałych zainteresowanych (większość zasobów przyrody ma niepewne cechy dóbr publicznych).

Zasoby naturalne środowiska geograficznego:

1. WYCZERPALNE:

1. NIEODTWARZALNE

• bogactwa mineralne;

• powierzchnia użytkowa;

• przestrzeń,

1. ODTWARZALNE

• powietrze atmosferyczne;

• wody;

• gleby;

• świat roślin i zwierząt.

1. NIEWYCZERPALNE

• promieniowanie słoneczne;

• energia fal i pływów morskich;

• energia wiatru;

• energia geotermiczna.

Ograniczoność zasobów w teorii ekonomii:

• wielkość i jakość zasobów są funkcją wiedzy i postępu technicznego,

• „zasoby nie są, lecz stają się”; ważny jest fakt nie tyle ich istnienia, ile zaspokojenia potrzeb,

• przyspieszenie wzrostu gospodarczego może zwiększyć ograniczoność zasobów.

Ekologiczne bariery naturalne

Bariery ekologiczne pierwotne (ilościowe)	człowiek spotykał się z nimi na każdym etapie rozwoju gospodarczego, przybierają postać bezwzględnych ograniczeń,
Bariery ekologiczne wtórne (jakościowe)	ujawniają się w sposób naturalny, w wyniku kontynuowania rozwoju przedsiębiorstwa z pominięciem wymogów ekologicznych, najczęściej w dłuższym okresie.

WYKŁAD 2	17.10.2011

Ustawa o podatku rolnym z 1984r.

Ustawa o podatku leśnym z 2002r.

Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z 1995r.

Rozwój zrównoważony

To taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb poszczególnych społeczeństw lub obywateli, zarówno współczesnego, jak i przyszłych pokoleń.

Równowaga trzech elementów:

1. gospodarki,

2. środowiska,

3. społeczeństwa.

Rozwój zrównoważony wymaga:

• oszczędzania podstawowego kapitału naturalnego i ochrony przed nieodwracalnymi zmianami,

• gdzie to możliwe, określenie kosztów i korzyści ekonomicznych stosowania kategorii ekonomicznych,

• Interalizowania kosztów środowiskowych,

• Dla kapitału antropogenicznego (wytwór człowieka) (np. huta stali) należy stosować normalną procedurę analizy kosztów i korzyści. Odnawialny kapitał naturalny (rolnictwo, leśnictwo) należy wykorzystywać w sposób gwarantujący jego zachowanie. Zasoby naturalne należy przekształcać w kapitał antropogeniczny w sposób racjonalny i oszczędny. Stosować substytuty.

Rodzaje korzystania ze środowiska (sposoby):

1. Powszechne – każdy ma prawo do korzystania z zasobów, które są własnością publiczną (tzn. np. własność gminy). Dla zaspokojenia potrzeb osobistych, np. wykąpać się w morzu, jeziorze, wejść do lasu. Nie możemy korzystać, np. z tej wody dla potrzeb działalności gospodarczej.

2. Zwykłe – właściciel ma prawo do korzystania z zasobów, które są integralną częścią nieruchomości dla zaspokojenia potrzeb gospodarstwa domowego i gospodarstwa rolnego, np. ktoś ma na swoim terenie żwir, to może sam z tego korzystać na własne potrzeby i nie może tego sprzedać, oddać sąsiadowi.

3. Szczególne – korzystanie, które wykracza poza powszechne i zwykłe korzystanie. Wymaga pozwolenia administracyjnego i opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska.

Własność środowiska i jego zasobów

Środowisko nie jest dobrem wolnym.

Własność nieruchomości gruntowych:

1. Nieruchomości gruntowe nie są tworem dwuwymiarowym, płaskim, posiadającym tylko długość i szerokość.

2. Prawo do nieruchomości umożliwia korzystanie z podziemia oraz przestrzeni ponad jej powierzchnią.

3. Nieruchomości gruntowe są więc obiektami trójwymiarowymi. Ich granice jako brył – KC określa następująco „w granicach określonych przez społeczno- gospodarcze przeznaczenie gruntów, własność gruntów rozciąga się na przestrzeń nad i pod ich powierzchnią”.

4. Nieruchomości gruntowe są to więc bryły ograniczone płaszczyznami pionowymi, przebiegającymi wg ich granic na powierzchni tylko do pewnej ich głębokości i do pewnej wysokości. Granice te nie są ściśle sprecyzowane, są jednak z natury rzeczy ograniczone.

Własność lasów

1. PUBLICZNE (w Polsce ponad 80% lasów)

1. Gmin,

2. Skarbu Państwa:

• Państwowe Gospodarstwa Leśne L.P.,

• Jednostki ochrony przyrody,

• Jednostki organizacyjne gmin, powiatów, wojewodów, Ministrów,

• Agencja Nieruchomości Rolnej.

1. PRYWATNE

• Osób fizycznych,

• Spółdzielni produkcyjnych,

• Innych osób prawnych.

Własność wód

1. POWIERZCHNIOWE

• Stojące stanowią własność właściciela gruntu,

• Płynące stanowią własność Skarbu Państwa.

1. PODZIEMNE

• Do 30 metrów głębokości stanowią własność właściciela nieruchomości,

• Powyżej 30 metrów stanowią własność Skarbu Państwa.

Własność kopalin

Własność kopalin nie stanowią części składowych nieruchomości gruntowych. Są własnością Skarbu Państwa.

Własność atmosfery (klimatu)

W praktyce własność nie jest określona w żadnym przepisie prawa, jednak przedsiębiorstwa muszą mieć pozwolenie na emisję do atmosfery.

WYKŁAD 3	14.11.2011

Przestrzeń – powierzchnia ziemi lub jej część.

Struktura użytkowania przestrzeni geograficznej w Polsce

Powierzchnia kraju – 312,7 tys. km²

Przestrzeń geodezyjna wynika z pomiarów wielkości kształtu kuli ziemskiej

Podział geodezyjny przestrzeni geograficznej Polski obejmuje:

• Jednostki ewidencyjne,

• Obręby,

• Działki ewidencyjne.

Jednostki powierzchniowe podziału kraju dla celów ewidencji (Rozp. MRR i B w sprawie ewidencji gruntów i budynków)

• Jednostka ewidencyjna – to obszar gruntów położonych w granicach administracyjnych gminy, lub miasta, gdy w skład gminy wchodzi miejscowość o statusie miasta,

• Obręb ewidencyjny – przy projektowaniu obrębów uwzględnia się podział na rejony statystyczne i obwody spisowe. Granice obrębów na obszarach wiejskich powinny być zgodne z granicami wsi i sołectw, a w miastach dzielnic i w miarę możliwości osiedli i zespołów urbanistycznych,

• Działka ewidencyjna – ciągły obszar gruntu, położony w graniach jednego obrębu, jednorodny pod względem prawnym, wydzielony z otoczenia za pomocą linii granicznych.

Oprócz podziału administracyjnego i geodezyjnego wyodrębnia się przestrzeń:

• Rolniczą,

• Leśną,

• Rekreacyjną.

Użytek – to ciągła część powierzchni ziemi użytkowana w sposób jednorodny.

UŻYTKI GRUNTOWE

• Użytki rolne:

1. Grunty orne – R,

2. Sady – S i symbol użytku gruntowego np. S-Ps,

3. Łąki trwałe – Ł,

4. Pastwiska trwałe – Ps,

5. Grunty rolne zabudowane – B i symbol użytku gruntowego np. B-R,

6. Grunty pod stawami – Wsr,

7. Rowy – W.

• Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione:

1. Grunt leśny – Ls,

2. Grunt zadrzewiony i zakrzewiony – Lz i symbol użytku gruntowego np. Lz-R

• Grunty zabudowane i zurbanizowane:

1. Tereny mieszkaniowe – B,

2. Tereny przemysłowe – Ba,

3. Inne tereny zabudowane – Bi,

4. Zurbanizowane tereny niezabudowane – Bp,

5. Tereny rekreacyjno wypoczynkowe – Bz,

6. Użytki kopalne – K,

7. Tereny komunikacyjne:

• Drogi – Dr,

• Tereny kolejowe – Tk,

• Inne tereny komunikacyjne – Ti.

• Grunty pod wodami:

1. Morskimi wewnętrznymi – Wm,

2. Powierzchniowymi płynącymi – Wp,

3. Powierzchniowymi stojącymi – Ws.

• Użytki ekologiczne – E i symbol użytku gruntowego np. E-Lz.

• Nieużytki – N.

• Tereny różne – Tr.

Gruntami rolnymi, w rozumieniu ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, są grunty:

• Określone w ewidencji gruntów jako użytki rolne,

• Pod stawami rybnymi i innymi zbiornikami wodnymi, służącymi wyłącznie dla potrzeb rolnictwa,

• Pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi oraz innymi budynkami i urządzeniami służącymi wyłącznie produkcji rolniczej oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu,

• Pod budynkami i urządzeniami służącymi bezpośrednio do produkcji rolniczej uznanej za dział specjalny, stosownie do przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych,

• Parków wiejskich oraz pod zadrzewieniami i zakrzewieniami śródpolnymi, w tym również pod pasami przeciwwietrznymi i urządzeniami przeciwerozyjnymi,

• Pracowniczych ogrodów działkowych i ogrodów botanicznych,

• Pod urządzeniami: melioracji wodnych, przeciwpowodziowych i przeciwpożarowych, zaopatrzenia rolnictwa w wodę, kanalizacji oraz utylizacji ścieków i odpadów dla potrzeb rolnictwa i mieszkańców wsi.,

• Zrekultywowane dla potrzeb rolnictwa,

• Torfowisk i oczek wodnych,

• Pod drogami dojazdowymi do gruntów rolnych.

Gospodarstwo rolne /wg ustawy o podatku rolnym/ - to obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha fizyczny lub przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki nie posiadającej osobowości prawnej.

Gospodarstwo rolne /wg Kodeksu Cywilnego/ - grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Gleba – jest to powierzchniowa warstwa kuli ziemskiej, które wytworzyła się ze skał przekształconych pod wpływem organizmów żywych, klimatu, wody, rzeźby terenu, skał macierzystych i działalności człowieka.

Klasyfikacja gleb wg ich potencjału produkcyjnego

Klasa bonitacyjna określa jakość gleby, czyli jej zdolność produkcyjną. Klasyfikacja ta uwzględnia przede wszystkim głębokość warstwy próchniczej gleby oraz skład granulometryczny poszczególnych poziomów gleby do 1,5 m.

• W gruntach ornych poszczególne klasy oznaczone są symbolami: I, II, IIIa, IIIb, IVa, IVb, V i VI.

• Trwałych użytkach zielonych: I, II, III, IV, V i VI.

W znaczeniu prawnym – lasem jest grunt:

1. O zwartej powierzchni, co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) – drzewami i krzewami oraz runem leśnym – lub przejściowo jej pozbawiony:

• Przeznaczony do produkcji leśnej lub,

• Stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo,

• Wpisany do rejestru zabytków.

1. Związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystanie dla potrzeb gospodarki leśnej: budynki, budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne.

Wyróżnia się trzy podstawowe funkcje lasów:

1. Ochronne,

2. Gospodarcze,

3. Społeczne.

LASY OCHRONNE – są to lasy szczególnie chronione a mianowicie:

1. Chronią glebę przez zmywaniem, wyjałowieniem, powstrzymują usuwanie się ziemi, obrywanie się skał lub lawin,

2. Chronią zasoby wód powierzchniowych i podziemnych, regulują stosunki hydrologiczne w zlewni oraz na obszarach wododziałów,

3. Ograniczają powstawanie lub rozprzestrzenianie się lotnych piasków,

4. Są trwale uszkodzone na skutek przemysłu,

5. Stanowią drzewostany nasienne lub ostoje zwierząt i schroniska roślin podlegających ochronie gatunkowej,

6. Mają szczególne znaczenie przyrodniczo-naukowe lub dla obronności i bezpieczeństwa państwa,

7. Są położone:

• W granicach administracyjnych miast i w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tysięcy mieszkańców,

• W strefach ochronnych wokół sanatoriów i uzdrowisk.

O lesie ochronnym decyduje Minister ds. Środowiska w formie decyzji na wniosek Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych po opinii Rady Gminy dla Lasów Skarbu Państwa.

Dla pozostałych decyzję podejmuje Starosta po uzgodnieniu z właścicielem lasu.

LASY GOSPODARCZE – główną funkcją tych lasów jest produkcja surowca drzewnego, choć z punktu widzenia ekonomiki leśnictwa tzw. wartość społeczna takich lasów liczona na podstawie uzupełniającej funkcji ochronnej i rekreacyjnej, wielokrotnie przewyższa wartość zasobów drzewnych.

LASY SPOŁECZNE – część lasów jako wiodąca, pełni funkcję rekreacyjną. Najczęściej są to lasy atrakcyjne do celów rekreacji ze względu na:

• ich lokalizację w pobliżu brzegu morskiego, jeziora czy rzeki bądź zbiornika referencyjnego,

• łatwy dostęp komunikacyjny drogami twardymi,

• wysokie walory rekreacyjne drzewostanów,

• przydatny do rekreacji.

WYKŁAD 4	28.112011

Opis taksacyjny lasu

Jest pełną charakterystyką gruntu leśnego i rosnącego na gruncie drzewostanu. Zawiera on w szczególności:

• Przynależność administracyjna konturu lasu,

• Grupę lasów (gospodarcze, ochronne, kategorię ochronności),

• Powierzchnię wydzielenia w hektarach (z dokładnością do 1 ara),

• Opis siedliska,

• Opis drzewostanu,

• Zalecane wskazania gospodarcze na okres najbliższego 10-lecia.

Siedliska zasobów leśnych

Do podstawowych cech charakteryzujących siedlisko leśne zalicza się:

1. Typ siedliskowy lasu,

2. Klasę bonitacji siedliska,

3. Gospodarczy typ drzewostanu.

TYPY SIEDLISKOWE LASU

1. Bory to siedliska ubogie o kwaśnych glebach z tzw. runem borowym obfitującym w charakterystyczne rośliny jak np. borówki. Na nizinach głównym gatunkiem lasotwórczym borów jest sosna.

Wyróżnia się:

• Bór suchy,

• Bór świeży,

• Bór wilgotny,

• Bór bagienny,

• Bór górski,

• Bór wysokogórski.

1. Bory mieszane to siedliska dość ubogie o glebach kwaśnych z runem borowym i gatunkami roślin o nieco większych wymaganiach środowiskowych. Obok sosny występuje to świerk i jodła, a także drzewa liściaste, głównie dąb bezszypułkowy, buk, brzoza.

Wyróżnia się:

• Bór mieszany świeży,

• Bór mieszany wilgotny,

• Bór mieszany bagienny,

• Bór mieszany górski,

• Bór mieszany wyżynny.

1. Lasy mieszane to siedliska średnio żyzne o glebach dość zasobnych i umiarkowanie kwaśnych. W drzewostanach występują sosna, dąb bezszypułkowy, buk, świerk, jodła z domieszką modrzewia, grabu, brzozy. Na siedliskach bagiennych występuje również olsza.

• Las mieszany świeży,

• Las mieszany wilgotny,

• Las mieszany bagienny,

• Las mieszany górski,

• Las mieszany wyżynny.

1. Lasy zajmują siedliska żyzne i bardzo żyzne, o glebach słabo kwaśnych z roślinami o dużych wymaganiach środowiskowych. Drzewostany tworzą dąb szypułkowy, buk, jodła, olsza, jesion, bardzo dużo gatunków domieszkowych.

Wyróżnia się:

• Las świeży,

• Las wilgotny,

• Las łęgowy,

• Ols jesionowy,

• Las wyżynny,

• Las górski.

1. Łęgi występują na zalewowych tarasach w dolinach rzek i strumieniami na glebach madowych, tj. wytworzonych z osadów rzecznych. Dominuje w nich drzewostan olszowo-jesionowy.

Struktura siedliskowa lasów w Polsce:

• Najwięcej – bór mieszany świeży.

Klasę bonitacji siedliska leśnego określa bonitacja drzewostanu.

• Bonitacja drzewostanu – odzwierciedla produkcyjność siedliska i wyrażona jest w klasach (dla sosny i modrzewia wyróżnia się klasy Ia, II, III, IV, V; dla pozostałych gatunków – od I do V),

• Jest to wskaźnik produkcyjnej zdolności drzewostanu ustalany na podstawie relacji wysokości i wieku drzew w drzewostanie.

Drzewostan – zbiorowisko drzew rosnących na określonej powierzchni leśnej, różniące się do otoczenia warunkami siedliskowymi i budową tj. zespołem cech charakteryzujących drzewostan pod względem składu gatunkowego, wieku i struktury w płaszczyźnie pionowej i poziomej.

Do głównych cech opisujących drzewostan zalicza się:

• Wiek,

• Skład gatunkowy,

• Bonitację,

• Wskaźnik zadrzewienia,

• Miąższość,

• Jakość.

Wiek – określa się jako przeciętny oraz podaje jego rozpiętość. Określa się w latach lub w klasach

I	1 – 20 lat
II	21 – 40 lat
III	41 – 60 lat
IV	61 – 80 lat
V	81 – 100 lat
VI	101 – 120 lat
VII	121 – 140 lat

Ponadto:

• Klasa odnowienia,

• Klasa do odnowienia,

• Drzewostany o strukturze przerębowej,

• Nasienniki i przestoje.

Wiek rębności – wiek, w którym drzewostan danego gatunku powinien być przeznaczony do wyrębu. W drzewostanach mieszanych wiek rębności wyznacza gatunek panujący.

Skład gatunkowy – określa się jako procentowy udział poszczególnych gatunków drzew (dla drzewostanów do 20 lat jest udział powierzchniowy, dla drzewostanów starszych od 20 lat jest to udział miąższościowy).

Miąższość – objętość wszystkich drzew w drzewostanie.

Wskaźnik (stopień) zadrzewienia – obrazuje gęstość pokrycia gruntu drzewostanem. Określa się ją wykorzystując wzory:

• Dla drzewostanów w wieku do 20 lat

$z = \ \frac{P}{P}$

P – powierzchnia młodnika lub uprawy w ha,

∆P – powierzchnia luk w drzewostanie wymagającym uzupełnień i dolesień w ha.

• Dla drzewostanów starszych od 20 lat

$z = \ \frac{M_{i}}{M_{N}}$

M_i – miąższość grubizny drzewostanu opisywanego wyrażona w m3,

M_N – miąższość drzewostanu modelowego (normalnego) wyrażona w m3, określona z tablic miąższości drzewostanów.

Miąższość – (zapas) drzewostanów, objętość drewna w drzewostanie w części nadziemnej drzew wyrażona w m3.

WYKŁAD 5	12.12.2011

OCHRONA GRUNTÓW ROLNYCH I LEŚNYCH

Wyłączanie gruntów rolnych i leśnych z produkcji rolnej i leśnej

Z wyjątkiem użytków rolnych położonych w granicach administracyjnych miast.

Ochrona gruntów położonych na obszarach ograniczonego użytkowania, istniejących wokół zakładów przemysłowych.

Obowiązki zakładu powodującego ograniczone użytkowanie

Sporządzanie na koszt własny planu gospodarowania na obszarach ograniczonego użytkowania.

Obowiązki zakładu powodującego ograniczone użytkowanie

Obowiązki Starosty:

• Badania poziomu skażenia gleb i roślin, co 3 lata,

Gdy płody rolne nie nadają się do spożycia lub przetworzenia grunty wyłącza się z produkcji a kosztami badań i pozostałymi obciąża się zakład przemysłowy.

Obowiązki wójta:

• Wójt w porozumieniu z wojewódzkim inspektoratem sanitarnym, może nakazać właścicielowi gruntów zniszczenia określonych upraw, pomieszczeń zwierząt lub dokonania ich uboju.

Obowiązki właściciela gruntu objętego planem:

• Stosowanie się do zasad planu,

• Zniszczenia określonych upraw, pomieszczeń zwierząt lub dokonania ich uboju, jeśli taka konieczność zaistnieje.

• Gdy się nie zastosuje, nie otrzyma odszkodowania.

Przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne dokonuje się w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

Organy właściwe w sprawach ochrony gruntów

1. Starosta,

2. Dyrektor Regionalnej Dyrekcji LP,

3. Dyrektor Parku Narodowego.

Wydawane zgody na zmianę przeznaczenia gruntów

1. Grunty rolne klasy I-II o zwartym obszarze ponad 0,5 ha – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi,

2. Grunty leśne stanowiące własność SP – Minister Środowiska,

3. Pozostałe grunty leśne – Marszałek województwa po uzyskaniu opinii izby rolniczej

Wyrażenie zgody na zmianę przeznaczenia następuje na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Decyzje o wyłączeniu gruntu z produkcji wydaje:

Nie wymaga się decyzji:

• Przy przekształceniu gruntów rolnych na cele leśne,

Zmiana zagospodarowania terenu w przypadku braku planu miejscowego wymaga ustalenia warunków zabudowy w drodze decyzji

(wójt, burmistrz, prezydent, a na terenach zamkniętych – wojewoda).

Teren zamknięty – rozumie się przez to tereny o charakterze zastrzeżonym ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa, określone przez właściwych ministrów i kierowników urzędów centralnych.

5 koniecznych warunków (Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym):

1. Co najmniej 1 działka sąsiednia, dostępna z tej samej drogi publicznej, jest zabudowana w sposób pozwalający na określenie wymagań dotyczących nowej zabudowy w zakresie kontynuacji funkcji, parametrów, cech i wskaźników kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu, w tym gabarytów i formy architektonicznej obiektów budowlanych, linii zabudowy oraz intensywności wykorzystania terenu.

2. Teren ma dostęp do drogi publicznej,

3. Istniejące lub projektowane uzbrojenie terenu jest wystarczające dla zamierzonego celu,

4. Teren nie wymaga zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne albo jest objęty zgodą uzyskaną przy sporządzeniu miejscowego planu, które utraciły moc!

5. Decyzja jest zgodna z przepisami odrębnymi.

Nie pobiera się opłat za usunięcie drzew:

• na których, usunięcie nie jest wymagane zezwoleniem; nie wymaga się zezwolenia:

- w lasach

- w drzewach owocowych, z wyłączeniem nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków, w granicach parku narodowego, rezerwatu przyrody,

- sadzonych drzewach lub krzewach na plantacjach

- w drzewach lub krzewach, których wiek nie przekracza 5 lat

- usuwanych w związku z funkcjonowanie ogrodów botanicznych lub zoologicznych

- które utrudniają widoczność sygnalizatorów i pociągów

- stanowiących przeszkody lotnicze, usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu,

• na których usunięcie uzyskała zezwolenie osoba fizyczna, na cele nie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej,

• jeżeli usunięcie jest związane z odnową i zabiegami pielęgnacyjnymi drzew znajdujących się na terenach nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków,

• które zagrażają bezpieczeństwu ludzi lub mienia w istniejących obiektach budowlanych,

• które zagrażają bezpieczeństwu ruchu drogowego oraz kolejowego albo bezpieczeństwu żeglugi,

• w związku z przebudową dróg publicznych i linii kolejowych,

• które posadzono lub wyrosły na nieruchomości po zakwalifikowaniu jej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele budowlane,

• z terenów zieleni komunalnej, z parków gminnych, z ogródków działkowych i z zadrzewień, w związku z zabiegami pielęgnacyjnymi drzew i krzewów,

• które obumarły lub nie rokują szansy na przeżycie z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości,

• topoli o obwodzie pnia powyżej 100 cm mierzonego na wysokości 130 cm, należących do gatunków rodzimych, jeżeli zostaną zastąpione w najbliższym sezonie wegetacyjnym drzewami innych gatunków,

• jeżeli usunięcie wynika z potrzeb ochrony roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową lub ochrony siedlisk przyrodniczych,

• z grobli stawów rybnych,

• jeżeli usunięcie było związane z regulacją i utrzymanie koryt cieków naturalnych, wykonywaniem i utrzymywaniem urządzeń wodnych służących kształtowaniu zasobów wodnych oraz ochronie przeciwpowodziowej.

Kary za usunięcie drzewa:

• trzykroć opłaty za usunięcie drzew lub krzewów – jeżeli można ustalić obwód pnia,

• jeżeli ustalenie obwodu pnia lub gatunku jest niemożliwe z powodu wykarczowania pnia i braku kłody, dane do wyliczenia kary ustala się na podstawie informacji zebranych w toku postępowania administracyjnego powiększając ją o 50%,

• jeżeli jest pień, to przyjmuje się najmniejszy promień pnia i oblicza obwód pomniejszając o 10%.

Kary za zniszczenie krzewów, trawników i kwietników:

• gdy nie można ustalić powierzchni zniszczonych krzewów, dane do wyliczenia kary ustala się na podstawie informacji zebranych w toku postępowania.

WYKŁAD 6

GOSPODARKA WODNA

Podstawa prawna:

• Dz.U. 2001 Nr 115 poz. 1229,

• USTAWA z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne.

Podział wód

Linię brzegu dla cieków i zbiorników naturalnych stanowi:

• krawędź brzegu lub,

• linia stałego porostu traw albo,

• linia, którą ustala się według średniego stanu wody ustalanego przez państwową służbę hydrologiczno-meteorologiczną z okresu co najmniej ostatnich 10 lat.

Linię brzegu w drodze decyzji

Sposoby korzystania z wód

Instrumenty zarządzania zasobami wodnymi:

• pozwolenia wodnoprawne,

• opłaty i należności w gospodarce wodnej.

Pozwolenie wydaje się w drodze decyzji na:

Pozwolenie wydaje (przykłady)Rozdział 4 prawa wodnego:

Należności i opłaty w gospodarce wodnej:

• Należności za korzystanie ze śródlądowych dróg wodnych oraz urządzeń wodnych stanowiących własność Skarbu Państwa,

• Opłaty roczne dla obwodów rybackich,

• Opłaty za użytkowanie gruntów pokrytych wodami,

• Opłaty za pobór wody podziemnej i wody śródlądowej powierzchniowej oraz opłaty za substancje wprowadzane ze ściekami do wód.

Pobór wody na potrzeby gospodarki i ludności w latach 1965-2008 (km³)

Zużycie wody wg województw (%)

województwo	przemysł	rol. i leśn.	ludność	województwo	przemysł	rol. i leśn.	ludność
Dolnośląsk	28,3	39,5	32,2	Podkarp.	60,8	19,5	19,7
Kuj.-pom.	32,2	24,4	43,5	Podlask.	18	27,6	54,4
Lubelsk.	33,4	46,5	20,1	Pomors.	58,5	3,5	37,9
Lubusk.	15,3	38,3	46,4	Śląskie	31,3	19,0	49,6
Łódzk.	29,3	31,0	39,7	Świętok.	86,1	9,2	47
Małopols.	77,7	9,4	12,9	War.-Ma	24,9	28,6	46,5
Mazow.	87,4	3,6	9,0	Wielkop.	86	5,5	8,6
Opolsk.	38,1	25,5	36,4	Zachodn	93,1	1,1	5,8

WYKŁAD 7	09.01.2012

Organy ochrony środowiska:

• Wójt, burmistrz lub prezydent miasta,

• Starosta,

• Sejmik województwa,

• Marszałek województwa,

• Wojewoda,

• Minister właściwy do spraw środowiska,

• Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska,

• Regionalny dyrektor ochrony środowiska.

Instytucje kontrolne w ochronie środowiska:

• Organy Inspekcji Ochrony Środowiska

1. Główny Inspektor Ochrony Środowiska

2. Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska

• Najwyższa Izba Kontroli

Instytucjami ochrony środowiska są:

• Państwowa Rada Ochrony Środowiska,

• Komisje do spraw ocen oddziaływania na środowisko,

• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

1. Akty prawne:

• Ustawa o ochronie środowiska,

• Ustawy szczegółowe dotyczące poszczególnych zasobów (Ustawa o lasach, Ustawa o podatku rolnym, Ustawa o podatku leśnym),

• Akty wykonawcze – Rozporządzenia,

• Wszystkie przepisy prawa unijnego i międzynarodowe (np. dyrektywy) dotyczące ochrony środowiska,

1. Normy, nakazy, zakazy, procedury postępowania:

• Akty prawne,

1. Decyzje administracyjne.

2. Instrumenty ekonomiczne

1. O charakterze zasilania

• Preferencje podatkowe,

• Preferencyjne kredyty,

• Dotacje,

• Ekokonwersja. – umorzenie części polskiego z zastrzeżeniem, że pieniądze te mają być wykorzystane na cele związane z ochroną środowiska.

1. O charakterze sankcyjnym\

• Opłaty

• Opłaty za korzystanie ze środowiska,

• Opłaty podwyższone.

• Administracyjne kary pieniężne

• Jednorazowe,

• Biegnące – są naliczane za każdy dzień,

• Grzywny.

Opłaty za korzystanie ze środowiska płacone co (0,5 roku) (podstawa prawne Prawo ochrony środowiska)

Przedsiębiorca musi sam naliczyć sobie powyższe opłaty oraz wpłacić określoną kwotę na rachunek redystrybucyjny Urzędu Marszałkowskiego.

Opłaty podwyższone

Opłaty podwyższone w wysokości 0,15 stawki za każdą dobę składowania:

• Na brzegami zbiorników wodnych,

• Na terenie Parków Narodowych i rezerwatów przyrody,

• Na terenach leśnych uzdrowiskowych, terenach przeznaczonych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe

W przypadku pozbycia się odpadów do wód opłata podwyższona wynosi 100-krotną jednostkową stawkę.

Gromadzenie środków

Cechy kosztów zewnętrznych

Podatek Pigou:

• Artur Pigou w 1920 zasugerował technikę stosowania podatków celu korygowania społecznie niepożądanych efektów zewnętrznych,

• Prowadzi on do optimum Pareto, w którym nie można zwiększyć dochodu jednostki A bez zmniejszenia dochodu jednostki B. W przypadku kosztów zewnętrznych osiągnięcie minimum Pareto wymaga pozytywnej ceny za wytworzenie kosztu zewnętrznego dla zanieczyszczających i zerowej za konsumpcję efektu zewnętrznego. Nie może być to cena rynkowa, która z natury jest symetryczna,

• Osiągnięcie efektywności ekonomicznej wymaga nie normalnych cen a instrumentów fiskalnych,

• Krańcowe korzyści społeczne = krańcowe koszty społeczne.