Diagnoza w Zakładzie Karnym.

1. Placówka

• Czemu ma służyć diagnoza w placówce, praca penitencjarna: działania pomocowe, medyczne, psychologiczne, kulturowe, itp. Mają zapobiegać przed zrachowaniami typu napaści w celach.

• Więźniowi należy się też godne traktowanie i spełnianie potrzeb.

• Inna sprawa, że dużo różnych rzeczy może się dziać w zakładach karnych, zjawiska psychologiczne.

• Działania wspierające: opieka medyczna, prawna, psychologiczna, umiejętności interpersonalne, interwencje kryzysowe, opieka socjalna, duszpasterstwo.

• Praca resocjalizacyjna to nie to samo, co penitencjarna.

1. Czy diagnoza działa w ZK? Rzadko w ZK są przeprowadzane diagnozy.

2. Charakter izolacyjny placówki:

• Zamknięte, odizolowane środowisko

• Warunki są dobre do kontynuacji obserwacji

• Nie da się zrobić diagnozy pełnej, badać w normalnych warunkach, bo oni jednak są z zamknięciu, nie można zbadać relacji rodzinnych, miłosnych, funkcjonowania w środowisku lokalnym, funkcjonowania we wspólnocie,

• Retrybucja środków- nie uczestniczą w nim, nie mogą dysponować swoimi pensjami

• Nie jest to diagnoza przystosowania do życia w społeczeństwie.

• Stosuje się tylko analizę wywiadów i dokumentów. Nie ma za to wywiadu środowiskowego. Nie bada się też potencjału redakcyjnego.

1. Następstwa izolacji:

• Możliwość nawet długotrwałej obserwacji ukrytej. Można przy okazji eksperymentować

• Należy pamiętać o etyce

• Bariery: jest pewna sztuczność, zachowania dewiacyjne, agresywne itp.

1. Strefa zachowania/ behawioralna musi być tez przeprowadzona, bo jest trudność w odpowiedniej obserwacji. Należy pytać o zachowanie na wolności a nie zachowanie w zakładzie (również dotyczy to pytań o stosunki do kobiet, o orientacje)

2. Zależność autoteliczna- zależność emocjonalna- są wynikiem zamknięcia: wychowawca- przyjaciel, jedyna przyjazna osoba w zakładzie: osoba zewnątrz- osoby odwiedzające,

3. Zaburzenia postrzegania- nagromadzenie stresorów, zaniża się postrzeganie siebie, nie widzi pozytywów, perspektyw.

1. Wskazać cechy charakterystyczne w ZK.

Diagnoza penitencjarna:
- Analiza dokumentów i wywiad z osadzonym. Nie stosuje się badania środowiska.
- Diagnoza trwa max 2 tygodnie.

- następstwa izolacji – można badać długotrwale dzięki obserwacji (także ukrytej), a także stosując metodę eksperymentu pedagogicznego.
- testy psychologiczne – należy dobierać specjalnie ułożone dla ZK; podczas badania strefy behawioralnej wyniki nie będą wiarygodne, ze względu na pobyt w zakładzie (zaburzenia związane np. z presją więzienną) – pojawiają się zachowania homoseksualne, mimo iż w warunkach wolnościowych nigdy by nie zaistniały.

- zależności autoteliczne (emocjonalne), które powstają w wiezieniu: wychowawca - przyjaciel, jedyna przyjazna osoba w więzieniu oraz osoba z zewnątrz; osoby odwiedzające, korespondujące często obdarzane są zbyt dużym uczuciem, co szybko ustępuje po opuszczeniu zakładu. Zależności te zaburzają obraz siebie, a uczucia nie są rzeczywiste. Zaburzenia postrzegania spowodowane są nagromadzeniem stresorów w warunkach izolacji (zła ocena siebie, innych więźniów, funkcjonariuszy, świata). Zaburzeniu podlega także postrzeganie płci przeciwnej poprzez deficyty potrzeb seksualnych (np. kobieta szmata lub bóstwo, ze skrajności w skrajność)

Praca resocjalizacyjna to sposób wyposażenia jednostki w działania zgodne z normami moralnymi i prawnymi; działania wspierające tę pracę to: praca socjalna, opieka medyczna, duszpasterstwo, pomoc prawna, opieka psychologiczna (terapia, interwencja kryzysowa).
Praca penitencjarna – wykonywanie nadzoru nad izolowaną jednostką; to nie to samo co resocjalizacja penitencjarna. Obejmuje działania pomocowe, opiekuńcze, kulturalno oświatowe, terapeutyczne, psychologiczne – zapobiega targnięciu się na życie swoje i innych, czuwa nad porządkiem w ZK. Wynika z przesłanek humanitarnych – godne traktowanie, zaspokajanie podstawowych potrzeb oraz innych na tyle, na ile jest to możliwe w danej placówce.

Pracownik socjalny

1. Diagnoza w pracy z indywidualnym przypadkiem

• Co ma być przedmiotem? Problemy społeczne klienta (rzeczywiste problemy a nie te, co klient podaje)

• Sprawdzenie dochodów, problemów materialnych

• Kontakt indywidulany z osobą. Dwa kierunki: zrozumieć zastałą sytuację i znaleźć przyczynę sytuacji w danym środowisku.

• Wykorzystywanie cyberprzestrzeni

• Współpraca z instytucjami finansowymi

• Źródłem poznania człowieka może być Facebook

1. Podmioty realizujące politykę społeczną

• Ośrodek pomocy społecznej

• Wywiad z indywidualnym przypadkiem

• Wywiad z środowiskowy

• Pomoc: poradnictwo, doradztwo, terapia

2. Wskazać cechy charakterystyczne pracownika socjalnego ( w aspekcie resocjalizacyjnym).

Podmioty realizujące politykę społeczną:

- Ośrodek Pomocy Społecznej – OPS

- Praca z indywidualnym przypadkiem jednostka , relacja<–> środowisko = równowaga

- Wywiad środowiskowy

- Pomoc: poradnictwo, terapia, doradzanie, dialog, pomoc w podejmowaniu decyzji

- Wykorzystanie cyberprzestrzeni

- Współpraca z instytucjami finansowymi

- Należy skupić się na pomocy psychospołecznej, by nie załatwiać problemów pomocą materialną

Zakład Poprawczy

• Jest podobny do zakłady poprawczego pod względem izolacji, wpływów środowiska zewnętrznego

• Dużo się nie różnią od zakładów karnych

• Jak powstawały były wzorowane na zakładach karnych

• Nie jest zatrudniana odpowiednia kadra pedagogiczna

• Młodzież nie ma ukształtowanych wartości itp.

1. Teoria wektorów osobowości wg. Czapówa

• Teoria wektorów osobowości w diagnozie musimy wykreślić pewne wektory w przypadku młodzieży: rozwój biologiczny, funkcje różnych układów ciała, wektory systemu poznawczego, wektory rozwoju osobowości, wektory behawioralne,

1. Mapa diagnostyczna J. Stanik

• Pojęcie pochodzi z różnych innych dziedzin życia

• Mapa czynników biopsychicznych, kulturowych przypomina genogram

• Nie ma jednego sposobu mapowania

1. Strefa behawioralna: chłopcy z ZP

• Bronią siebie i kolegów

• O zachowaniach przestępczych można się dowiedzieć tylko z teczek (niekoniecznie prawda, bo czasami chcą opowiedzieć jak dane wykroczenie popełnili)

• Zachowania chłopaków jest sztuczne, nie jest naturalne

• Autoprezentacja – nie chcą mówić o sobie, o kolegach, o przeszłości,

• Manipulacja- wykorzystywanie instrumentalne, dla własnego dobra, dla korzyści, pogłębiania sztuczności zachowań,

• Problem z identyfikacji z subkulturą, nie chcą rozmawiać z osobą z osobami poza ich subkultury,

• Nie mają jednorodnego systemu wartości, zachowań, jest to problem dla diagnozy, bo nie wiadomo, czego się spodziewać,

• Ich zachowanie nie jest adekwatne do sytuacji

• Maskowanie zachowania- maskują swoje zachowanie

• Brak spontaniczności zachowania, maskowanie emocji

• Zachowania systematyczne,

• Przeważa negatywne doświadczenie z placówkami reso – wychowawców utożsamia się z sędziami, kadrę pedagogiczną z pracownikami sądu lub służbą więzienną

• Brak podmiotowości, chęci zaangażowania, dla nich angażowanie się jest kłopotem, problemem, nie chcą brać odpowiedzialności,

1. Metody, które mają ujawnić deficyty chłopców:

• Stosowanie metod jakościowych

• Podejście systemowe (jak ktoś zachowuje się w systemie, takie osoby nie umieją się zachować w nowej grupie, innej grupie, której nie znają)

Można np. stworzyć drużynę piłkarską i obserwować czy to akceptują, jaką tworzą pozycję, czy będą chcieli brać udział, jak będą się zachowywać

• Metoda obserwacji- (obserwacja ukryta, kamery)

• Metoda analizy wytworów własnych

  • (układanie ubrać, czystość w pokoju, listy,)

  • Można zobaczyć charakter człowieka i różne jego cechy itp. (dokładność, motywacje, pokonywanie lenistwa, pilność);

  • Nie tylko prace własne, ale też prace społeczne się analizuje

• Metody oparte na współdziałaniu

  • Organizowanie zespołów i obserwowanie ich w działaniu

  • Pojawiają się antyspołeczne postawy

  • Socjoterapia, praca w grupie

  • Wyrabianie umiejętność kooperacji

  • Muszą nauczyć się za sobą kooperować

  • Można wykorzystać metody obserwacji

  • Można wpływać na przebieg obserwacji

• Metody zadaniowe

  • Zadania w pojedynkę lub zadania grupowe

  • Żeby był wyraźnie pod kontem społecznym lub z punktu widzenia społeczności

  • Żeby interes osoby wykonującej był mniejszy niż ogóły społecznego

  • Zadania indywidualne i w tej grupie każdy jest za coś odpowiedzialny

  • Zadania musza mieć sens

  • Wykorzystywanie socjoterapii

• Grupa terapeutyczna

  • Wymiana wiedzy, doświadczeń

  • Dobra metoda diagnozowania

  • Autodiagnoza jest podstawą funkcjonowania grupy

3. Metodyka diagnozy na terenie zakładu poprawczego.

Zakład Poprawczy:

- Środowisko odcięte od wpływów zewnętrznych

- Niewiele się różni od ZK (pod względem odcięcia)

- Kluczowa instytucja resocjalizacyjna

- Problemem jest mała odróżnialność ZP od ZK (izolacja, represja), a powinny się od siebie różnic

- Pobyt w ZP ma resocjalizować

- Pierwsze ZP po II wojnie światowej były wzorowane na ZK – błąd!

- Ubogi system wychowawczy w stosunku do warunków wolnościowych

- Założenie, że rozwój osobisty i społeczny nie jest jeszcze zakończony

Diagnoza:

- Powinna się odbyć w okresie 2 tygodni, jednak najważniejszy jest pierwszy kontakt z wychowawcą (w ciągu 3 pierwszych dni), gdyż pierwsza rozmowa może zdradzić stosunek do placówki, czy zagraża innym podopiecznym, czy przejawia autoagresję, jak szybko się zaadaptuje do warunków izolacji (lepiej adaptują się osoby, będące wcześniej w tego typu zakładzie)

- W rozmowie należy uwzględnić cechy osobowości, emocjonalność, sytuację rodzinną (osoby z rodzin wielodzietnych lepiej się dostosowują niż np. jedynak, dziecko z rodziny rozbitej)

- Należy obserwować zachowanie wychowanka, jego pobudzenie emocjonalne

- Uwzględnia się więzi rodzinne

- Powinno się poznawać postawy wychowanka wobec placówki, wychowawców, dyrektora, innych wychowanków + myśli samobójcze, ataki innych

- Pierwsza reakcja jest najprawdziwsza

- Należy zwrócić uwagę na więzi partnerskie – ewentualny lęk przed utratą bliskiej osoby

- Tatuaże i znaki, które wiążą się z przeszłością wychowanka (mogą świadczyć o emocjonalności)

Sfera behawioralna:

- niedorozwój tożsamości (nieznajomość pewnych zachowań)

- zachowania wyuczone

- bezpieczeństwo na terenie ZP

- chronienie wszelkich informacji o zachowaniach dewiacyjnych

- problem sztuczności zachowań

- problem autoprezentacji – niechęć rozmowy o sobie, kolegach

- manipulacja – wykorzystywanie osób, informacji dla własnych korzyści

- problem identyfikacji z subkulturą – niechęć rozmowy z obcymi, spoza grupy

- brak przewidywalności zachowań – trudno określić reakcje emocjonalne = utrudnienie dla diagnozy

- maskowanie zachowań – we wszystkich jednostkach izolacyjnych

- zachowania schematyczne

- brak spontaniczności w zachowaniach, duża kontrola emocji

- przewaga negatywnych doświadczeń związanych z placówkami resocjalizacyjnymi

- brak podmiotowości i zaangażowania

Modele diagnozowania:

Teoria wektorów osobowości wg Czapowa:

-musimy wykreślić wektory osobowości wg, których będziemy wspierać rozwój biologiczny, psychologiczny, poznawczy, emocjonalny, behawioralny, społeczny danej jednostki.

Mapa diagnostyczna - Stanik:

Czynniki biopsychiczne, dziedziczone i socjokultrowe. Realizacja czynników przez naniesienie na płaszczyznę i stosunki między nimi.

Metodyka diagnozowania:

- Metody obserwacji (uczestnicząca – obserwacja we współdziałaniu, ukryta - monitoring)

- Analiza wytworów własnych (trwałe – artystyczne, ulotne – działania społeczne)

- Metody badań oparte na współdziałaniu

- Metody zadaniowe: indywidualne lub grupowe; muszą mieć dla wychowanków sens, znaczenie społeczne

- Socjoterapia: może się wypowiedzieć , grupa ma wpływ na jednostkę

Diagnoza grupy

• Musimy wiedzieć, z kim mamy do czynienia

• Jak się będą zachowywać

• Czy oni zaakceptują swoją pozycje w grupie

• Altruizm

1. Tolerancyjność

• Akceptacja dla inności, odmienności

• Tolerancja dla płci, wiekowo młodsi-starsi, niepełnosprawni, etnicznych,

1. Podmiotowość, jako podejmowanie działań społecznych, ale z własnej inicjatywy,

• Zadawanie sobie zadań i celów i ich realizacja,

• Mogą to być zachowania przestępcze,

• W grupach socjoterapeutycznych każda podmiotowość jest ważna

• Osoba bez inicjatyw to osoba wycofana

1. Diagnoza potrzeb, gdy potrzeby nie są zaspokojone zmienia się zachowanie

• Ważne jest zaspokajanie potrzeb

1. Metoda pytań do grupy, zmienne: (mogą to też być pytania do poszczególnych osób)

• Problem z identyfikacją w grupie

• Z kim się dzielić informacją

• Z kim dzielić dobra osobiste

• Czy jest w stanie przestrzegać wszystkich zasad, które grupa przyjmuje

• Czy są w stanie zachować tajemnice

• Czy są w stanie bronić interesu grupy

• Czy każdy jest w stanie podporządkować się hierarchii grupy

• Czy znają rolę uczestnika

• Określenie poziomu wzajemnego zaufania

• Czy członkowie grupy są w stanie celebrować sukcesy grupy

• Czy tolerują lojalność wobec grupy

• Czy jest wstanie wspierać słabszych

• Czy jest w stanie wywierać wpływ na osoby, które przejawiają zachowania dewiacyjne

• Czy jest w stanie zareagować

4. Diagnoza grupy w ośrodkach socjoterapii (jakie zmienne brać pod uwagę).

Cechy resocjalizacyjne w socjoterapii:

- funkcje psychorozwojowe

- funkcje psychoedukacyjne

- funkcje integracyjne

Rodzaje diagnozy:

Diagnoza indywidualna:

- przed rozpoczęciem cyklu zajęć socjoterapeutycznych (2 tyg. poprzedzające pierwsze spotkanie, min jedno spotkanie z każdym kandydatem na członka grupy socjoterapeutycznej)

1) analiza dokumentów – zakres zlecenia udziału w zajęciach; orzeczenia sądowe, motywy własne, wybór czy przymus

2) rozmowa zapoznawcza (wywiad indywidualny ilościowy lub jakościowy), rozmowa w formie wywiadu, w kwestionariuszu muszą pojawić się następujące pytania:

• Czy wie dlaczego został skierowany na te zajęcia?

• Co sądzi o danym ośrodku? Stosunek do ośrodka – akceptacja/odrzucenie.

• Czy kiedyś uczestniczył w socjoterapii? Kiedy? Jak długo?

• Czy wie co to socjoterapia?

• Czy zna sposób działania grupy socjoterapeutycznej?

• Czy wie o egalitarności w grupie?

• Czy zna rolę psychoterapeuty w socjoterapii?

• Czy zna podział ról?

• Czy zna kogoś kto będzie członkiem grupy? W jakim stopniu?

• Co sądzi o współpracy z członkami grupy? (szczególnie odmiennymi pod względem płci lub niepełnosprawni)

• Czy kiedyś uczestniczył w zajęciach grupowych? Jakich?

• Jakie ma doświadczenia z tymi grupami? (wyrzucony/sam zrezygnował)

• Jakie cele osobiste chce osiągnąć dzięki socjoterapii?

• Jaki jest jego stosunek do socjoterapeuty?

• Czy radzi sobie w sytuacjach trudnych, problemowych, stresujących?

• Czy ma problem z koncentracją uwagi?

• Czy ma problem z empatią, emocjami?

• Czy ma problem z motywacją do altruizmu? (pomaga bezinteresownie, trzeba go poprosić, oczekuje wzajemności)

Diagnoza podmiotowości: podejmowanie działań społecznych z własnej inicjatywy, każda inicjatywa jest dobra w diagnozie socjoterapeutycznej, osoby z brakiem inicjatywy to osoby wycofane

Diagnoza potrzeb: jeśli istotne potrzeby nie są zaspokojona to dana osoba źle funkcjonuje, potrzeby biologiczne i bezpieczeństwa.

Diagnoza grypy: Pierwsze 2 zajęcia są temu poświęcone, korekcyjne techniki Moreno, potrzeby grupy jako całości - zajęcia fokusowe, bariery i przeszkody w pracy grupowej, autoprezentacja członków grupy, metoda pytań do grupy - zmienne: problem identyfikacji grupowej, z kim dzieli się informacjami, komu powierzyć dobra osobiste, czy podporządkowuje się wszystkim zasadom, które grupa przyjęła, egalitaryzacja grupy - podporządkowanie się, przestrzeganie tajemnicy, czy bronić dobrego mienia grupy, czy podporządkowuje się hierarchii grupy, określenie poziomu zaufania w całej grupie, czy członkowie grupy chcą celebrować sukcesy, lojalność wobec grupy, ochrona dóbr materialnych grupy.

Diagnoza rodziny

1. Typologia rodziny

• Problemowa - narusza się strukturę rodziny, zaburzona struktura i funkcje rodziny, jest to czasowe, pojawiła się np. choroba, ale to tylko czasowe, później wraca do normy, np. rodzina bezrobotnego, bo może znajdzie za jakiś czas prace.

• Patologiczna – problem alkoholowy, narkotykowy, gdzie jedno lub dwoje rodziców ma z tym problem; musi występować patologia,

• Dysfunkcjonalna – dotknięta problemami i działa to przez dłuższy czas, są utrwalone

1. Musimy zdiagnozować, co jest przyczyną i wybrać z typologii, co pasuje i zacząć działać.

2. Rodzina wzorcowa

• Gęstość zaludnienia: 1,2 os na pokój

• Kryterium dochodowe: 800 zł- musi być

• Istnienie stałego miejsca pracy i zabawy dziecka (biblioteczka, biurko, przedmioty materialne służące zabawie i rozrywce oraz rozwojowi zainteresowań)

• Czy w mieszkaniu istnieją udogodnienia takie jak łazienka, ciepła woda

1. 3 reguły rodziny:

• Uwzględnianie kontekstu społecznego w analizie zjawiska społecznego [kontekst rodzinny- rodzina nie zawsze jest przyczyną np. przestępczości]

• Relatywny stosunek warunków środowiskowych [Nie każda rodzina alkoholików powoduje, że dzieci będą alkoholikami lub tez będą się z takimi zadawać. Życie w rodzinie patologicznej nie znaczy, że będą dalej prowadzić patologie]

• Reguła holizmy metodologicznego [ rodzina jest czymś więcej niż grupą osób i powinna być odrębnie badana, jako odrębny byt społeczny

1. Pomiar środowiska (środowiska społecznego, wychowawczego, środowisko subiektywne pod kątem resocjalizacji)

• Opisywanie i uwzględnianie systemów aksjonormatywnych, czyli systemu norm i wartości

• Wydzielanie i inwentaryzowanie instytucji wychowawczych

• Zasada badaniu klimatu społecznego (kultura, relacje społeczne)

• Zasada badania struktur kontroli

1. Co nas będzie interesowało?

• Czynniki socjokulturowe wykolejenia

5. Diagnoza rodziny - podstawowe zmienne.

Rodzina:

- problemowa(problem z alkoholem, ale nie jest uzależniony fizycznie od niego

- dysfunkcjonalna (rodzina niepełna)

- patologiczna(alkoholiczna)

Przedmiot diagnozy resocjalizacyjnej:

- czynniki subkulturowe wykolejenia <= poszukiwanie, interweniowanie, ocenianie tych czynników w rodzinie, ich nasilenie

- warunki materialno - rzeczowe

- strefa oddziaływań wychowawczych

- sfera wartości i celów wychowawczych

Czynniki wykolejenia -zmienne:

- poziom wykształcenia rodziców

- wielopokoleniowość i wielodzietność rodziny

- kariera szkolna, wagarowanie

- wchodzenie w konflikt z prawem

- samorealizacja

- wiek inicjacji seksualnej

- uczestnictwo społeczne

Reguły diagnozowania rodziny:

1) uwzględnianie kontekstu społecznego w analizie zjawisk wychowawczych – wpływ rodziny na pozarodzinną aktywność ma charakter tylko prawdopodobieństwa (rodzina może mieć większy lub mniejszy wpływ na jednostkę i jej przyszłe zachowania).

2) relatywność warunków środowiskowych i doświadczeń wychowawczych – niekoniecznie te same cechy rodziny wywołują takie same zjawiska i skutki; nie każda patologia powoduje kolejną patologię.

3) reguła holizmu metodologicznego – rodzina jest czymś więcej niż grupą osób, powinna być badana jako odrębna całość od innych bytów społecznych.