KWESTIE SPOŁECZNE- problem szczególnej dotkliwości obejmujący znaczne liczby ludności ( problemy których osoby nimi dotknięte nie są w stanie same ich rozwiązać) takim problemem jest np. starzenie demograficzne

POLITYKA SPOŁECZNA- DYSCYPLINA NAUKOWA ZAJMUJĄCA SIĘ:

• badaniem problemów (kwestii) społecznych,

• warunków życia i pracy ludności

• studiami nad funkcjonowaniem polityki społecznej państwa i innych podmiotów.

• Bada zmiany zachodzące w strukturze społecznej pod wpływem celowej działalności grup społecznych oraz ciał publicznych i szuka sposobów najbardziej celowego przeprowadzenia tych zmian” (K. Krzeczkowski, 1930).

CELE POLITYKI SPOŁECZNEJ

• kształtowanie odpowiednich, na miarę możliwości gospodarczych, warunków pracy i bytu ludności. (każde współczesne państwo musi dbać o tworzenie ogólnych podstaw zapewniających społeczeństwu zaspokajanie swoich potrzeb poprzez pracę zarobkową, a nie pracującym możliwość utrzymania się z rent i emerytur lub innych świadczeń społecznych.)

• kształtowanie prorozwojowych struktur społecznych, oznacza między innymi dążenie poszczególnych podmiotów do kształtowania struktury rodziny zapewniającej zastępowalność pokoleń, odpowiedniej struktury wykształcenia ludności i struktury zawodowej, niezbędnych dla realizacji bieżących i strategicznych zadań rozwojowych.

• kształtowanie kapitału ludzkiego zdolnego do realizacji zadań rozwojowych w warunkach konkurencji na rynkach krajowych i międzynarodowych. Odpowiednie warunki pracy kreacji kapitału ludzkiego oraz jego przygotowanie do pracy, są niezbędnym elementem rozwoju społecznego. Jest to cel trudny do realizacji, ponieważ łączą się tu indywidualne potrzeby, dążenia i aspiracje z potrzebą społeczną wyrażającą się w konieczności posiadania sprawnego kapitału ludzkiego, który wykorzysta z sukcesem inne rodzaje kapitałów dla rozwoju społeczno- gospodarczego.

GOSPODAROWANIE – działalność ludzka, indywidualna i zbiorowa, która prowadzi do zaspokojenia materialnych potrzeb człowieka. Działalność ta polega na porównywaniu korzyści oraz kosztów, jest połączona z wyborem najlepszej dostępnej możliwości.

Proces gospodarowania obejmuje:

- produkcję dóbr materialnych i usług,

- podział wytworzonych dóbr i usług,

- wymianę podzielonych dóbr i usług,

- konsumpcję wymienionych dóbr i usług, a więc korzystanie z dóbr i usług, spożywanie określonych dóbr.

PODZIAŁ MAKROEKONOMICZNY

Pierwotny podział dochodu narodowego – odbywa się w miejscu wytworzenia dochodu np. w przedsiębiorstwach i dzieli się między pracowników i przedsiębiorców.

W wyniku pierwotnego podziału tworzą się płace pracowników najemnych i zyski przedsiębiorstwa.

Wtórny podział dochodu narodowego – odbywa się poprzez rynek (mechanizm rynkowy) i budżet państwa.

Mechanizmem jest budżet państwa → zadaniem sprawiedliwy podział dochodu np. poprzez podatki.

Podział poprzez rynek – im wyższa płaca, a niskie ceny tym konsumpcja wzrasta i odwrotnie.

PODZIAŁ jest jedną z podstawowych faz procesu gospodarowania, w której dochodzi do rozdysponowania wytworzonych dóbr i usług oraz dochodów pomiędzy poszczególne podmioty gospodarcze. Podstawowymi instrumentami podziału są rynek i budżet państwa.

Podmioty gospodarcze: podmioty demokracji gospodarczej i gospodarstwa domowe.

KONSUMPCJA –w mikroekonomii to zużywanie posiadanych dóbr i usług w celu bezpośredniego zaspokojenia ludzkich potrzeb, która wpływa na poziom odnoszonej przez konsumenta użyteczności.

W makroekonomii konsumpcja to wydatki gospodarstw domowych na zakup dóbr i usług – w tym znaczeniu wyróżnia się konsumpcję autonomiczną i konsumpcję dodatkową.

• konsumpcja autonomiczna – jest niezależna od dochodów i stanowi niezbędne minimum, zapewnia egzystencję;

• konsumpcja dodatkowa – jest funkcją dochodów i oznacza wydatki, które nie są niezbędne do życia. Alternatywą tej konsumpcji jest oszczędzanie, czyli przeznaczanie pieniędzy na konsumpcję w przyszłości.

DOBROBYT – to subiektywne poczucie pełnego zaspokojenia potrzeb podstawowych (np. materialnych) i wyższych (np. kultura) jednostki lub społeczeństwa.

Poczucie to powoduje specyficzne odczucia zadowolenia, posiadanie celu życiowego i spełnienia, ma pozytywne znaczenie w tworzeniu wartości kulturowych. Problemem tym zajmują się przedstawiciele dyscyplin naukowych (socjologowie, psychologowie, ekonomiści). Podstawową miarą dobrobytu jest PKB per capita.

JAKOŚĆ ŻYCIA –statystyczna ocena społeczeństwa, wynikająca głównie z porównań wielu parametrów ekonomicznych, zdrowotnych i środowiskowych dotyczących jej warunków życia. W modelach socjologiczno- psychologicznych jakość życia to subiektywna ocena jednostki.

WSKAŹNIK JAKOŚCI ŻYCIA – jest on modelem odzwierciedlającym poziom życia i satysfakcji życiowej w poszczególnych krajach oddający w bardziej adekwatny sposób te właściwości niż przy użyciu tradycyjnych metod.

PARAMETRY JAKOŚCI ŻYCIA:

• sytuacja materialna ( PKB per capita w USD),

• zdrowie (oczekiwana długość życia w latach),

• stabilność polityczna i bezpieczeństwo (subiektywna ocena badanych na powyższy temat),

• życie rodzinne ( ocenianie przez wskaźnik rozwodów na 1000 mieszkańców wyrażony w skali od 1 do 5),

• życie wspólnotowe (zmienna ta otrzymuje wartość 1 jeśli kraj ma wysoki wskaźnik uczęszczania do kościoła, albo członkostwa w związkach zawodowych, w przeciwnym razie jego wartość wynosi 0).,

• klimat i geografia (szerokość geograficzna odgrywa istotną rolę ponieważ jakość życia może zależeć od dwóch skrajnych sytuacji jaką jest klimat gorący i klimat zimny),

• bezpieczeństwo zatrudnienia ( wyrażone stopą bezrobocia długoterminowego w %),

• wolność polityczna (mała wartość – całkowita wolność, wartość od 1 do 7),

• równość płci (proporcja przeciętnych zarobków mężczyzn i kobiet oraz możliwości awansu zawodowego).

MINIMUM SOCJALNE – wskaźnik określający koszty utrzymania gospodarstw domowych na podstawie koszyka dóbr służących do zaspokojenia potrzeb bytowo – konsumpcyjnych na niskim poziomie.

Przyjęte składniki koszyka wystarczają nie tylko dla podtrzymania życia, lecz dla posiadania i wychowania dzieci, a także dla utrzymania minimum więzi społecznych.

KOSZYK DÓBR:

- do I gr. Podtrzymanie życia-składników zaliczają się wydatki na mieszkanie, żywność, odzież, obuwie, ochronę zdrowia i higienę;

- do II gr. posiadanie i wychowanie dzieci- koszty komunikacji i łączności (np. dojazdy do pracy), wydatki na kształcenie i wychowanie dzieci, kontakty rodzinne i towarzyskie oraz skromne uczestnictwo w kulturze.

Wskaźnik ustalany jest przez (Główny Urząd Statystyczny) Instytut Pracy i Praw Socjalnych.

Instytucja pracy i spraw socjalnych robi zestawienie koszyka potrzeb.

Według IPiSS 60% Polaków żyje poniżej minimum socjalnego (2004r) [23 mln]

PŁACA MINIMALNA –najniższa z możliwych płac ustalana na drodze prawnej. Celem odgórnego ustalenia nieprzekraczalnego minimum płacowego jest wykluczenie szkodliwej dla pracowników konkurencji. Od 01.01.2011 r. minimalne wynagrodzenie za pracę w Polsce wynosi 1386 zł. brutto tj. 42% przeciętnego wynagrodzenia. W okresie pierwszego roku zatrudnienia danego pracownika nie może być niższe niż 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę ( czyli 80% *1386 zł = )

ŚWIADCZENIE SPOŁECZNE –wszystkie środki finansowe, usługi i dobra rzeczowe, które służą zaspokojeniu potrzeb ludzkich, a nie są bezpośrednim wynagrodzeniem za pracę. Są one adresowane do pojedynczych osób lub gospodarstw domowych, a ich finansowanie odbywa się ze środków publicznych z udziałem i pod nadzorem instytucji państwowych lub samorządowych. Źródłem finansowania św. społecznych są wpływy z podatków, składek ubezpieczeniowych i celowe wpłaty ludności tzw. fundusze.

W węższym znaczeniu pojęcie świadczeń odnosi się do wypłat emerytur, rent różnego rodzaju, zasiłków i wówczas mówimy o świadczeniach socjalnych.

W szerszym znaczeniu obejmują one kulturę, edukację, ochronę zdrowia czy organizację wolnego czasu. Wówczas mówimy o spożyciu lub konsumpcji społecznej.

Formy świadczeń społecznych :

1. świadczenie pieniężne: renty, emerytury, ulgi kredytowe, dopłaty mieszkaniowe, zasiłki)

2. świadczenie niepieniężne, które przybierają formę świadczeń rzeczowych: sprzęt rehabilitacyjny, pobyt w szpitalu, wyżywienie, opał, wyprawki dla dzieci; formę usług społecznych np.: usługi publicznej służby zdrowia, powszechna edukacja szkolna, pośrednictwo pracy, szkolenia

ZABEZPIECZENIE SPOŁECZNE – system zinstytucjonalizowanych form pomocy pieniężnej i rzeczowej mający na celu zagwarantowanie zaspokojenia podstawowych potrzeb wszystkim członkom danego społeczeństwa. Tak pojmowane zabezpieczenie społeczne oznacza zapewnienie obywatelom bezpieczeństwa socjalnego (działania państwa zmierzające do zapewnienia wszystkim obywatelom minimalnych warunków życia) i ochronę przed różnym rodzajem ryzyka socjalnego jak np.; utrata pracy, macierzyństwo, starość, zgon żywiciela rodziny.

Zabezpieczenia społeczne mają charakter powszechny i oparte są głównie na środkach publicznych. Zalicza się do nich:

- ubezpieczenie społeczne - (jedna z podstawowych dziedzin ubezpieczeń, która ma na celu prewencyjną i ubezpieczeniową ochronę zdrowia, zdolność do wykonywania pracy oraz życia ludności). Mają one zabezpieczać pracowników przed czasowym (macierzyństwo, choroba) lub stałym (inwalidztwo, starość, brak pracy) brakiem możliwości zarobkowania.

- ochrona zdrowia - wielokierunkowa działalność zmierzająca do zapewnienia człowiekowi jak najlepszych warunków zdrowotnych.

- opieka i pomoc społeczna – podstawowym celem pomocy społecznej jest zaspokajanie niezbędnych potrzeb życiowych osób niezdolnych do pracy z powodu wieku, inwalidztwa i innych przyczyn, a nie mających własnych środków utrzymania.

KWESTIA SPOŁECZNA – była nieodłącznie związana z tym, co działo się z rozwojem przemysłowym, w rolnictwie i w rozwoju ludnościowym; odnosiła się do położenia „kłopotliwych” grup społecznych ( proletariat miejski, chłopi pozbawieni ziemi)

Ujęcie przedmiotowe: kwestia rolna, mieszkaniowa

Ujęcie podmiotowe: kwestia włościańska, robotnicza, kobieca

KWESTIA SPOŁECZNA to konkretny problem społeczny o szczególnie dotkliwym wpływie na życie i współdziałanie członków danej zbiorowości. To stały proces społeczny lokujący w szerokiej skali zaspakajanie podstawowych potrzeb człowieka.

Polityka społeczna wobec osób starszych dotyczy potrzeb i warunków bytu ludzi starszych i ma na celu te działania, które w sposób planowy i celowy mają wpłynąć na poprawę sytuacji życiowej starszych ludzi. Służy temu system świadczeń związanych z zabezpieczeniem społecznym.

STARZENIE DEMOGRAFICZNE to proces oznaczający systematyczny wzrost odsetka osób starszych w ogólnej liczbie ludności (odnosi się do kraju, świata)

ROZMIARY:

…>4% – społeczeństwo młode

4%-7% - społeczeństwo pośrednie

7%-15%- społeczeństwo stare

…<15% - zaawansowany proces starzenia demograficznego

Grecja, Niemcy, Włochy- najstarsze społeczeństwa- ponad 20% już, do 2060 ma wynosić- 35%

501 mln- ludzie w UW w 2010 roku.

Szacuje się, że w połowie tego stulecia liczba ludności przekroczy 9,3mld. Azja- największy udział liczby ludności w ogólnej liczbie (ponad 50%). Europa- reprodukcja zawężona ( 2000-727,3mln, 2050- 603,3mln)- 17% w dół, Afryka- reprodukcja rozszerzona (2000- 793,6mln, 2050- 2000,3mln) +152,1%

Polska jest słabiej zurbanizowana, mniejsze są migracje wewnętrzne ludności, występuje ujemne saldo migracji zagranicznych. Ok. 61 % mieszka w miastach co powoduje, że Polska jest jednym ze słabiej zurbanizowanych państw Europy. Proces przepływu ludności ze wsi do miast uległ znacznemu spowolnieniu w końcu lat 80-tych i od tego czasu liczba ludności zamieszkującej na wsi ustabilizowała się na poziomie 14,7 mln.

Średnia gęstość zaludnienia w Polsce wynosiła w 2007 r. 122 os/km², przy czym w miastach 1105 os/km², a na terenach wiejskich 50 os/km².

PRZYCZYNY STARZENIA DEMOGRAFICZNEGO:

- stopniowy wzrost przeciętnej długości życia i spadek współczynnika dzietności. (od połowy ubiegłego stulecia przeciętne dalsze trwanie życia kobiet w Polsce, które osiągają wiek 60 lat, wydłużył się aż o 6 lat. Odchodząc obecnie z rynku pracy w ustawowym wieku emerytalnym, kobiety w Polsce mają przed sobą przeciętnie jeszcze 23 lata życia)

-malejąca liczba dzieci. Jeszcze na początku lat 90. w Polsce na jedną kobietę w wieku rozrodczym przypadała ponad dwójka dzieci, obecnie – jedynie niecałe 1,3 dzieci. W perspektywie najbliższych dekad nie jesteśmy w stanie zahamować czekających nas zmian w strukturze populacji.

WSPÓŁCZYNNIK DZIETNOŚCI (WSKAŹNIK PŁODNOŚCI)- liczba urodzonych dzieci przypadających na 1 kobietę (15-49); zastępowalność pokoleń= 2,1-2,15. W Polsce wynosi 1,3- na każdą kobietę przypada 1 dziecko i tylko co trzecia kobieta posiada 1 dziecko.war-maz= 1,5

SPOŁECZNO-EKONOMICZNE KONSEKWENCJE PROCESU STARZENIA DEMOGRAFICZNEGO

po 2020 roku proces starzenia się społeczeństwa będzie gwałtownie postępował. Niekorzystne procesy demograficzne będą miały szczególnie istotny wpływ na dwie sfery życia Polaków: system ochrony zdrowia i sytuację finansową ubezpieczeń społecznych.

- nastąpi stabilizacja i powolny spadek liczby urodzin - wynika z prognoz ekspertów. Brakuje spójnych, wieloletnich programów zaradczych.

- zwiększy się odsetek osób potrzebujących podstawowej i specjalistycznej opieki medycznej. Wzrośnie liczba osób chorych na m.in.: nowotwory, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę. Jeśli nie zostaną podjęte działania umożliwiające zatrzymanie w kraju kadry medycznej znacznie zmniejszy się dostępność do świadczeń medycznych. Ponadto brak odpowiedniego systemu medycyny szkolnej spowoduje, narastanie problemów zdrowotnych młodego pokolenia.

- konieczność zamykania niektórych szkół wyższych. Nie będzie wystarczającej liczby studentów, aby wszystkie uczelnie mogły utrzymać się na rynku edukacyjnym.

- wpływ na sytuację gospodarczą krajów UE i w konsekwencji na wysokość naszych dochodów i jakość życia. Im mniej osób będzie pracowało w Polsce w przyszłości, tym wolniej będzie rozwijać się nasza gospodarka. Liczba osób w wieku produkcyjnym w Polsce zacznie się zmniejszać już od 2012 r. Polska ma olbrzymie rezerwy wzrostu liczby pracujących, które trzeba jak najszybciej uruchomić. Pomimo silnego wzrostu zatrudnienia po 2005 r., odsetek pracujących wśród osób w wieku 15-64 lat wynosi w Polsce tylko nieco ponad 57 proc. To aż o 10 pkt. proc. mniej niż przeciętnie w krajach EU-15

- stanowi poważne zagrożenie dla stabilności finansów publicznych. Według prognoz Komisji Europejskiej, do 2050 r. w krajach EU-15 publiczne wydatki na świadczenia emerytalne wzrosną przeciętnie z 10,6 do 12,9 proc. PKB. Wydatki związane z ochroną zdrowia i opieką nad osobami starszymi z 7,3 do 9,5 proc. PKB.

W Polsce natomiast w wyniku reformy emerytalnej z 1999 r., publiczne wydatki na świadczenia emerytalne powinny się obniżyć w tym okresie z 13,9 do 8,0 proc. PKB. Przy braku tej reformy, deficyt systemu emerytalnego sięgnąłby niemal 5 proc. PKB w 2050 r. Jego pokrycie wymagałoby drastycznego podniesienia składek na ubezpieczenia społeczne lub podatków, albo dużej redukcji wydatków publicznych na inne cele niż świadczenia emerytalne.

- W najbliższych latach wzrost udziału osób w wieku poprodukcyjnym w populacji i spadek liczby osób w wieku produkcyjnym zmniejszy wielkość krajowych oszczędności w gospodarce. Starzenie się społeczeństw spowoduje bowiem wzrost liczby gospodarstw domowych emerytów, którzy przeznaczają swoje oszczędności na konsumpcję, przy jednoczesnym spadku liczby gospodarstw pracowników, które oszczędzają część swoich bieżących dochodów. Im niższa stopa krajowych oszczędności, tym mniejsze możliwości zwiększania inwestycji i ostatecznie wolniejsze tempo wzrostu gospodarczego.

JAKIE REFORMY OGRANICZĄ EKONOMICZNE SKUTKI STARZENIA SIĘ SPOŁECZEŃSTWA W POLSCE?

• podwyższenie odsetka pracujących w populacji. (Niskie zatrudnienie osób młodych można jedynie częściowo tłumaczyć odnotowywanym boomem edukacyjnym w Polsce. Choć prawie 2/3 osób w wieku 20-24 lat kontynuuje naukę, najwięcej wśród wszystkich krajów OECD, to jedynie co piąty z nich dodatkowo pracuje zawodowo)

• łączenie nauki z pracą zawodową

• Wydłużyć okres aktywności zawodowej Polaków: podwyższyć wiek emerytalny kobiet. W większości krajów UE ustawowy wiek odchodzenia na emeryturę kształtuje się dla obu płci na tym samym poziomie, czyli 65 lat (m.in. w Niemczech, Irlandii, Holandii, Hiszpanii, Portugalii). (W Islandii, Danii i Norwegii wiek emerytalny dla obu płci już teraz wynosi 67 lat)

• Wprowadzanie reformy, które uzależniają wysokość przyszłych emerytur od średniej długości dalszego trwania życia i wielkości zgromadzonych środków na indywidualnym koncie emerytalnym.

• wzrost wydajności pracy można osiągnąć w wyniku zwiększenia stopy inwestycji w gospodarce.

• szybszy wzrost produktywności w Polsce byłby możliwy w wyniku dokończenia prywatyzacji. Firmy prywatne są lepiej zarządzane, mają większe zdolności dostosowawcze do zmieniających się warunków rynkowych, a w efekcie więcej z nich osiąga zysk. 

• Utrzymanie w Polsce wysokiego tempa wzrostu PKB jest jedynym sposobem na nadgonienie luki rozwojowej, jaka dzieli nasz kraj od rozwiniętych państw Europy Zachodniej.

DEMOGRAFIA- (gr. Opis ludności), która jest dyscypliną z dziedziny nauk społecznych zajmująca się opisem ludności, badaniem zjawisk ludnościowych.

PROCESY DEMOGRAFICZNE- uporządkowane łańcuchy zdarzeń ludnościowych

REPRODUKCJA LUDNOŚCI- odtwarzanie liczby ludności

1. Reprodukcja prosta- liczba ludności w roku następnym odtwarzana jest na takim samym poziomie co rok wcześniej

2. Reprodukcja zawężona- sytuacja w której pokolenie rodziców nie jest zastępowane przez pokolenie dzieci w takiej samej liczbie (tylko w mniejszej)

3. Reproducka rozszerzona-sytuacja w której pokolenie dzieci występuje w większej liczbie niż pokolenie rodziców. Na każdą kobietę w okresie prokreacji przypada dwoje i większa liczba dzieci (Afryka, Indie).

ISTOTNY WPŁYW NA PROCESY DEMOGRAFICZNIE MAJĄ GŁÓWNIE:

1. Urodzenia- rosnąca liczba urodzeń zwiększa liczbę dzieci i młodzieży oraz ich udział w ogólnej liczbie ludności

2. Zgony- lepsza opieka medyczna wpływa na wydłużenie trwania życia ludzkiego i spadek liczby zgonów, jednocześnie zwiększając udział osób starszych w populacji

3. Migracje- mogą przyczyniać się do odmładzania się jak i starzenia populacji, w zależności od struktury migrujących

PRZYROST NATURALNY- różnica pomiędzy l. urodzeń a l. zgonów w skali roku, różnica dodatnia- przyrost; ujemna- spadek l. ludności.

Różna l. urodzeń w poszczególnych latach w Polsce, którą obrazują wyże i niże demograficzne:

1. I powojenny wyż demograficzny - urodzeni w latach 1946-1961 (1995 najwięcej)

2. Echo wyżu demograficznego

3. Echo echa wyżu demograficznego (pokolenie echa wyżu dokonuje decyzji o dzieciach)

1945 – 1955 → znaczny przyrost naturalny

1956 – 1970 → czasowe ograniczenie liczby urodzeń

1970 – 1981 → okr. polit. pronatalistycznej

Lata 80 → czas stabilizacji poziomu urodzeń

Lata 90 → okres nowej polit. pronatalistycznej wspiera. doktrynę społeczna Kościoła katolickiego

2000 – 2006 → zwiększona aktywność polit. ludnośowej

ROZRÓŻNIA SIĘ TRZY TYPY POLITYKI LUDNOŚCIOWEJ:

Polityka pronatalistyczna – polega na działaniach zmierzających do zwiększenia liczby urodzeń, celem jest osiągnięcie największego liczebnego wzrostu ludności z pominięciem jakościowej strony tego procesu, (pro urodzeniowa)

Polityka antynatalistyczna – obejmuje działania zmierzające do wzrostu liczbowego ludności, celem jest utrzymanie zawężonej reprodukcji. (antyurodzeniowa)

Polityka neutralna (umiarkowana) – dąży do zachowania istniejącej sytuacji ludności, pozostawiając zagadnienie prokreacji rodzinom i wyspecjalizowanym organizacjom, celem tej polityki jest dbałość o stronę jakościową procesów ludnościowych przebiegających w ramach reprodukcji prostej ( model 2+2, czyli dwoje rodziców + dwoje dzieci).

UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE

ZABEZPIECZENIE SPOŁECZNE – wszystkie środki i działania instytucji publicznych, za pomocą których społeczeństwo stara się zabezpieczyć swych obywateli przed niezawinionym przez nich niedostatkiem, przed niemożnością zaspokojenia podstawowych potrzeb.

UBEZPIECZENIE SPOŁECZNE- urządzenie społeczno-gospodarcze, zapewniające w stopniu jak największym pokrycie potrzeb majątkowych, które mogą powstać w następstwie zajścia zdarzeń losowych. Także zabezpieczenie pracownika i jego rodziny przed utratą możliwości zarobkowania. Mają charakter roszczeniowy, związane są z pracą oraz zagwarantowane przez ustawę. Ubezpieczeniami Zajmuje się Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej- Departament ubezpieczeń społecznych. Minister: Władysław Kosiniak-Kamysz . Wcześniej: Jolanta Fedak (do listopada 2011)

EMERYTURA - świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej albo utraciły ją w znacznym stopniu

RENTA- świadczenie pieniężne usankcjonowane czasową lub stałą niezdolnością do wykonywania pracy zawodowej wypłacane w ramach systemu ubezpieczeń społecznych. Inwalidzka, socjalna, rodzinna, z tytułu niezdolności do pracy, szkoleniowa (przysługuje osobom niezdolnym do pracy, które po przekwalifikowaniu się mogą uzyskać zatrudnienie)

RENTA RODZINNA – świadczenie pieniężne uzyskiwane przez członków rodziny w związku ze śmiercią jednego z członków rodziny. Świadczenie to może przysługiwać zarówno dzieciom jak i współmałżonkom zmarłego. Renta rodzinna wypłacana jest również z systemu ubezpieczeń społecznych.

ZAOPATRZENIE SPOŁECZNE- emerytury i renty służy mundurowych, sędziów, prokuratorów, inwalidów wojennych i wojskowych

POMOC SPOŁECZNA FINANSOWANA PRZEZ BUDŻET PAŃSTWA- zasiłki (świadczenie pieniężne lub materialne wypłacane przez instytucje państwa i organizacje non-profit ich beneficjentom) i świadczenia

ŚWIADCZENIA SPOŁECZNE to środki pieniężne + dobra (tj. rzeczy) + usługi, które służą zaspokajaniu potrzeb indywidualnych, ale finansowane są ze środków publicznych.

POMOC SPOŁECZNA - umożliwia przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych tym, którzy nie są w stanie sami ich pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Wspiera ich w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka.

Ubezpieczenia społeczne obejmują:

• ubezpieczenia emerytalne (dożywotnia wypłata emerytury ze względu na osiągnięty wiek)

• Rentowe ( z tytułu niezdolności do pracy)

• chorobowe i macierzyńskie

• wypadkowe

Zabezpieczenia społeczne

- gospodarcze

* majątkowe- dobrowolne, np. AC, obowiązkowe np. OC

* osobowe (dobrowolne)- np. życie, zdrowie, osiągnięcie wieku itp.

- społeczne (składka obowiązkowa)

*emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe- ZUS, KRUS

*zdrowotne- NFZ

- zaopatrzenia społeczne- emerytury i renty służb mundurowych, sędziów, prokuratorów, inwalidów wojennych, wojskowych

-pomoc społeczna- zasiłki i świadczenia

FUNDUSZ UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH (FUS) Świadczenia z ubezpieczeń społecznych wypłacane są przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) za środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i budżetu państwa

KTO PŁACI ZA ŚWIADCZENIA SPOŁECZNE:

1) budżet centralny i lokalne – dotacje państwa (uzupełniające z tytułu przekazania składek do OFE- Otwarte Fundusze Emerytalne)

2) fundusze celowe

- składkowe – Fundusz Ubezpieczeń Społecznych FUS

- nieskładkowe – fundusz alimentacyjny, PFRON, fundusz kombatantów

3) zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tj. przychody własne

WYSOKOŚĆ SKŁADEK:

emerytalne- 19,52% podstawowego wynagrodzenia; płacone po połowie z pracodawcą

rentowe- 6%; pracodawca płaci 4,5% a pracownik 1,5%

chorobowe- 2,45% całość płaci pracownik

wypadkowe- od 0,67%- do 3,33% w całości płaci pracodawca. Ich wysokość zależy od liczby osób podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu oraz rodzaju prowadzonej działalności (stopień ryzyka)

SYSTEM EMERYTALNY:

I filar- ZUS- obowiązkowy, umowa międzypokoleniowa, brak dziedziczenia, subfundusz -5%; stanowi 12,22% wynagrodzenia brutto

II filar- OFE- obowiązkowy, kapitałowy, zarządzany przez PTE (Powszechne Towarzystwo Emerytalne), dziedziczony, możliwość zmiany; stanowi 2,3% wynagrodzenia brutto

III filar- np. TFI (Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych) oszczędzanie, dobrowolny, kapitałowe, obejmuje- indywidualne konta, lokaty bankowe, nieruchomości, ubezpieczenia, fundusze kapitałowe, indywidualne konta emerytalne.

EDUKACJA W POLITYCE SPOŁECZNEJ

EDUKACJA – wychowanie, wykształcenie, nauka oraz zdobywanie wiedzy, umiejętności, kształcenie.

INWESTYCJE W KWALIFIKACJE CZŁOWIEKA – publiczne i prywatne – są najtańszym sposobem podnoszenia poziomu konkurencyjności gospodarki i przyspieszenia tym samym tempa rozwoju gospodarczego.

KWESTIA EDUKACYJNA – nierówność ograniczającą z jednej strony szanse jednostki, a z drugiej komplikująca rozwój społeczno gospodarczy.

KORZYŚCI PŁYNĄCE Z EDUKACJI:

Ekonomiczne:

Prywatne: - wyższe płace

- zatrudnienie

- większe oszczędności

- poprawione warunki pracy

- osobista i zawodowa mobilność

Publiczne: - większa produktywność

- narodowy i regionalny rozwój

- zmniejszona

Społeczne:

Prywatne: - lepszy poziom życia

- większy status społeczny

Publiczne: - łatwiejsze życie [np. nowe odkrycia]

- lepszy poziom życia

SZKOLNICTWO POLSKIE: W ostatnich latach wzrost liczby osób posiadających wykształcenie wyższe rośnie. Wzrasta liczba uczelni, ludzie bardziej inwestują w swój rozwój. Kształcenie staje się ustawiczną potrzebą człowieka i gospodarki.

BARIERY EDUKACYJNE:

1. Terytorialna. Osoby ze wsi mają mniejszy dostęp do szkół średnich i uczelni wyższych

2. Koszty. Np. na wsiach mieszkają ludzie ubodzy nie mający wystarczających środków, aby podjąć studia wyższe. Dostęp do studiów bezpłatnych ma coraz więcej osób. Wiedza stała się towarem, na który jest podaż i popyt przy określonej cenie.

3. Ograniczony dostęp do studiów dla kobiet. Wynika to z realizowanych przez nie funkcji macierzyńskich, przez co nie podejmują one studiów bądź przerywają. W ostatnich latach kobiety coraz później decydują się na dzieci, w coraz większej liczbie zdobywając wykształcenie wyższe.

4. Problem edukacji osób dorosłych. Kiedyś uzyskanie dyplomu było postrzegane jako polisa ubezpieczeniowa na życie zawodowe. Obecnie jednak wiedza coraz bardziej się rozwija i zasób wiedzy osób dorosłych zwyczajnie staje się przestarzały. Bez ciągłego rozwoju tracą oni swoja pozycje na rynku.

1 września 1999r – reforma oświaty. Mirosław Handke – wprowadził reformę oświaty.

- wprowadzano obowiązek odbycia rocznego przygotowywania przedszkolnego w wieku 6 lat [zerówka]

- podstawówka 7-13 lat trwa 6 lat

- gimnazjum 3 lata

- licea profilowane bądź ogólnokształcące 3 lata, zawodówka 2-3 lata, licea uzupełniające 2 lata, technika 3-4 lata.

CELE REFORMY:

- upowszechnienie wykształcenia na poziomie średnim i wyższym

- wyrównanie szans w dostępie do edukacji

- podniesienie jakości edukacji

- dobre efekty edukacji mierzone poziomem wiedzy i umiejętności

- dobre przygotowanie do życia dorosłego

- spadek bezrobocia

- zmniejszenie zjawisk agresji i przemocy.

Minister edukacji Narodowej: Krystyna Szumilas 18.11.2011

Katarzyna Hall – 2007 – 2011

WSKAŹNIK SKOLARYZACJI: Odsetek uczących się do populacji w danym przedziale wiekowym. [7-14] [15-18] [19-24]

BRUTTO - Jest to relacja liczby osób uczących się (stan na początek roku szkolnego) na danym poziomie kształcenia (niezależnie od wieku) do liczby ludności (stan w dn. 31.12) w grupie wieku określonej jako odpowiadająca temu poziomowy nauczania.

NETTO – l. osób uczących się na danym poziomie kształcenia (w danym wieku) do l. osób które powinny się kształcić.

SZKOLNICTWO WYŻSZE: 70% szkół to prywatne czelnie, a kształcą 1/3 studentów. Od 1990/1991- coraz więcej szkół, aż do 2009/2010- stabilniej, a studenci najpierw dużo, a od 2007 mniej więcej zaczęła ta liczba spadać.

Grecja, Finlandia, Polska, a na końcu Niemcy i Luksemburg.

ZDROWIE W POLITYCE SPOŁECZNEJ

ZDROWIE to pełnia dobrego samopoczucie fizycznego, psychicznego i społecznego, pozwalające na prowadzenie przez człowieka produktywnego i twórczego życia w sferze społecznej i ekonomicznej (WHO)

OCHRONA ZDROWIA - zorganizowana działalność, której celem jest utrzymanie w dobrym stanie zdrowia człowieka w środowisku, w którym się rozwija, żyje i pracuje oraz zapobieganie chorobom i ich leczenie, przedłużanie życia, poprawa stanu zdrowia psychicznego i fizycznego.

Polityka społeczna badając kwestię zdrowia rozróżnia trzy jej dziedziny:

1. profilaktykę – zapobieganie chorobom w społeczeństwie poprzez kształtowanie odpowiedniego rozwoju człowieka oraz warunków jego życia (pracy, zamieszkania, żywienia, stylu życia wpływających na jego życie),

2. lecznictwo – nastawione na człowieka chorego, na rozpoznanie i leczenie chorych.

3. Rehabilitacje – przywracanie do zdrowia, sprawności i przydatności społecznej (ludzi dotkniętych kalectwem lub upośledzonych fizycznie, psychicznie i społecznie).

Badania dowodzą, że istotniejsze znaczenie w utrzymaniu dobrego zdrowia odgrywają:

- uwarunkowania środowiskowe ( 19%)

-uwarunkowania genetyczne (20%)

-styl życia (51%)

Według Światowej Organizacji Zdrowia istotny wpływ na stan zdrowia społeczeństw mają:

- warunki pracy

- sytuacja na rynku pracy

-zbiorowe spożycie, jakość żywności i żywienie

- warunki transportu i komunikacji

- warunki mieszkaniowe, odzież, wypoczynek i rozrywki

- system zabezpieczenia społecznego

- swobody obywatelskie

- sytuacja demograficzna

- wykształcenie

1. Wskaźniki bezpośrednie:

1. Pozytywne (np. przeciętne dalsze trwanie życia)

2. Negatywne czyli mierniki chorób i zgonów określające chorobę lub jej brak

• Zapadalność (liczba nowych zachorowań na daną chorobę)

• Chorobowość (l. chorych na określoną chorobę w stosunku do liczby…)

• Śmiertelność

• umieralność

1. wskaźniki pośrednie-charakteryzują szeroko pojęte środowisko życia ludności, zachowania i styl życia, a także funkcjonowanie służby zdrowia i infrastruktury ochrony zdrowia.

Tabela :Przeciętne trwanie życia kobiet i mężczyzn w wybranych krajach europejskich w 2005 roku

Zmiany średniej długości życia w latach 1950 – 2007 według metod diagnostycznych ma swoje odzwierciedlenie już od 15 lat, spadek natężenia zgonów a w tym samym wydłużenie przeciętnego trwania życia. W 2007 r. w Polsce mężczyźni żyli przeciętnie 71 lat. Polska nadal wypada niekorzystnie na tle czołówki krajów europejskich. Wiek dożywania Polaków jest krótszy o kilka lat: mężczyźni o ok. 8 lat, kobiety o ok. 4 – 5 lat.

1. zachorowania na AIDS w krajach UE- najwięcej Hiszpania

2. liczba wypalonych papierosów- Grecja-3020 ( najwięcej), Polska- 2300

3. konsumpcja alkoholu w l/os- Portugalia najwięcej-13,6 , Polska- 6,75

4. umieralność niemowląt ( wsk. bezpośredni negatywny) na 1000 rodzących się- najwięcej Grecja- 8,1 , Polska- 6,4, najmniej- Szwecja- 2,4

zachorowania na choroby zakaźne i zatrucia na 1000tys. ludności- warmińsko mazurskie=88,3

struktura zgonów mężczyzn według głównych grup przyczyn w Polsce

Poszkodowani w wypadkach przy pracy na 1000 pracujących- warmińsko-mazurskie- 11%

Osoby leczone z powodu zaburzeń psychicznych po substancjach psychotropowych (?)

OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE
INWALIDA- to osoba u której uszkodzona została w sposób trwały lub okresowy sprawność fizyczna lub psychiczna w stopniu uniemożliwiającym lub znacznie utrudniającym pełnienie właściwych ról społecznych

Niemożliwość pełnego zatrudnienia, zatrudnienia w pewnym okresie lub zatrudnienia w ogóle staje się podstawą orzekania o inwalidztwie. Tę rolę pełnią komisje ds. Inwalidztwa i zatrudnienia.

Według ONZ 10% ludności całego świata jest dotknięta niepełnosprawnością. Liczba osób niepełnosprawnych w starszych kategoriach wieku jest wyższa (25%) niż wśród osób młodych (2,5%). 7% osób niepełnosprawnych utrzymuje się z dochodów z pracy (600tys.)

POJECIE NIEPEŁNEJ SPRAWNOŚCI JEST SZERSZE NIŻ POJĘCIE INWALIDZTWA ponieważ nie wszystkie stany niepełnej sprawności są kwalifikowane jako inwalidztwo.

NIEPEŁNOSPRAWNI to osoby, których sprawność psychiczna, fizyczna lub umysłowa trwale lub okresowo utrudnia życie codzienne, naukę, pracę oraz pełnienie ról społecznych zgodne z normami prawnymi i zwyczajowymi

INWALIDA- dla określenia osób produkcyjnych

NIEPEŁNOSPRAWNY- przed i po okresie produkcyjnym

Dla osób w wieku 16 lat i więcej ustalono 3 stopnie niepełnosprawności:

1. znaczny – osoba niezdolna do podjęcia zatrudnienia (I stopień inwalidztwa),

2. umiarkowany – osoba o naruszonej sprawności organizmu, zdolna do wykonywania zatrudnienia na stanowisku pracy odpowiednio przygotowanym (II stopień inwalidztwa),

3. lekki – osoba o naruszonej sprawności organizmu, zdolna do wykonywania zatrudnienia ( III stopień inwalidztwa)

W 2002 r. liczba osób niepełnosprawnych wzrosła o 36,6% w stosunku do roku 1988 r. Według wieku przedział 55 lat i więcej o 60%. Wykształcenie - co trzecia osoba w 1988 r. posiadała wykształcenie ponadpodstawowe. W 2002 r. co druga.

13 GRUP NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI:

1. lekki niedorozwój umysłowy

2. trudności w nauce

3. niewidomi

4. niedowidzący

5. niesłyszący

6. niedosłyszący

7. uszkodzenie rdzenia kręgowego

8. mózgowe porażenie dziecięce

9. po zawale serca

10. chore na cukrzyce

11. chore na gruźlicę

12. osoby społecznie niedostosowane

13. zaburzenia mowy

natężenie zjawiska niepełnosprawności jest zróżnicowane terytorialnie; war-maz 148/1000

największe natężenie zjawiska niepełnosprawności wystąpiło w województwie lubelskim (185) lubuskim (175) i małopolskim (182), najniższe- opolskie (100), mazowieckie (113) i śląskie (118).

Odsetek osób niepełnosprawnych według płci i miejsca zamieszkania w Polsce w 2002roku

Ogółem- 14,3% ludności Polski ( mężczyźni- 13,9% ; kobiety 17,7%)

Miasto- 13,6% ludności Polski ( mężczyźni- 13,2% ; kobiety 13,9%)

Wieś- 15,5% ludności Polski ( mężczyźni- 14,8% ; kobiety 15,9%)

Osoby niepełnosprawne

1977 M 47,7 % K 52,3%

1988 46,5% 53,5%

2002 47,1% 52,9%

Osoby niepełnosprawne w Polsce według wykształcenia w 2005 roku

Niepełnosprawni sprawni

Wyższe 5,2 14,3

Średnie zawo. I ogólnokszt. 24,1 34,3

Zasadnicze zawodowe 28,1 26

Gimnazjum, podstawowe, 42,6 25,4

Niepełne podstawowe, brak

Niepełnosprawni według przyczyn: wada wrodzona: 6,6 (M-6,5; K-6,7), choroba 76,7 (M-70,6; K-82,4), wypadek 12,7 (M-18,7; K-7,1), inne 4 (M-4,2; K-3,8)

DUŻE ZNACZENIE MA UCHWALONA W 1997R. POLSKA KARTA PRAW OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH, OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE MAJĄ PRAWO DO:

- dóbr i usług umożliwiających uczestnictwo w życiu społecznym

- leczenia, świadczeń zdrowotnych, opieki medycznej, rehabilitacji

-edukacji z osobami sprawnymi, specjalnej, indywidualnej

- pracy zgodnej z możliwościami osób niepełnosprawnych

- Życia pozbawionego barier (architektonicznych, komunikacyjnych, edukacyjnych, bytowych)

-posiadania reprezentacji środowiska osób niepełnosprawnych

- pełnego uczestnictwa w życiu

ROZPATRYWANIE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W ASPEKCIE:

-ekonomicznym (niepełnosprawność na rynku pracy)

- medycznym (wykonywanie czynności życiowych- trudności)

- prawnym

- socjologicznym

REHABILITACJA- celem jest przywrócenie osobom upośledzonym pod względem zdrowia najpełniejszej w miarę możliwości sprawności w sensie fizycznym, psychicznym, zawodowym; chodzi przy tym o optymalne uaktywnienie tych osób do czynnego życia społecznego

REHABILITACJĘ MOŻNA ROZPATRYWAĆ W RÓŻNYCH ZAKRESACH:

-ekonomicznym- prowadzenie do osiągnięcia materialnej niezależności niepełnosprawnych

-medycznym- ma na celu poprawę funkcjonalności ich organizmom

-prawnym

-zawodowym

-socjologicznym

PRZEPŁYW OSÓB

1. Ruch naturalny ( urodzenia i zgony)

2. Ruch przestrzenny (migracje)

CHARAKTER MIGRACJI:

1. Zewnętrzny- przemieszczenia ludności powiązane z przekraczaniem granicy; 2 kierunki :

1. Emigracja-odpływ ludności danego państwa do innego państwa

2. Imigracja- napływ ludności z innego państwa do danego państwa

1. Wewnętrzny- odpływ lub napływ ludności z województwa do województwa/ z powiatu do powiatu

MIGRACJE ZEWNĘTRZNE:

1. Reemigracja- powrót do ojczyzny emigrantów

2. Repatriacja- powrót do ojczyzny osób przebywających przymusowo dłuższy czas poza granicami swojego kraju

3. Azylant- osoba której udzielono schronienia ze względu na fakt, że dany cudzoziemiec był prześladowany lub ścigany w swoim kraju ( ze wzgl. Politycznych)

Przyczyny migracji :

-push factors- wypychające

-pull factors- przyciągające

CZYNNIKI :

1. Prawne (liberalne-prawne wypychające)

2. Ekonomiczne (wypychające- wysoki poziom bezrobocia, brak możliwości zatrudnienia, wysoki koszt utrzymania mieszkania, niskie dochody; przyciągające- rozwinięta sfera socjalna, stopień rozbudowy państwa, dobrobytu)

3. Społeczno-polityczne ( wypychające- dyskryminacja mniejszości narodowych, wojny domowe, prześladowania polityczne; przyciągające- życzliwy stosunek państw do imigrantów, cudzoziemców)

4. Demograficzne (przyciągające-niski przyrost naturalny państw-Niemcy; wypychający-duża liczba ludności w danej kategorii wiekowej, gdy ni można znaleźć pracy)

5. Historyczne ( wypychające- brak skupisk narodowościowych w państwie, brak instytucji kulturalnych, religijnych; istnienie center narodowościowych)

Saldo migracji zagranicznych- największe w 2006 roku 36,1 ( 36 tys więcej wyjechało z Pl niż przyjechało do Pl)

Saldo migracji zagranicznych na stałe w Polsce śląskie najwięcej-intensywnie wyjeżdżano 2006-8521, 2008-4240, zachodniopomorskie najmniej- 474, 265

Emigracje czasowe 2004-2008 z Polski w tys. ogółem- 786, 100, 1450, 1950, 2270, 2210; Irlandia- 2,15,76,10, 200, 180, Niderlandy- 10, 23, 43, 55, 98, 108, Niemcy- 234, 385, 430, 450, 490, 490, WB- 24, 150, 248, 580,…, 650

Dziś- USA, Holandia, Niemcy, Irlandia, WB

Kiedyś- kanada, USA, Austria, Niemcy,

Emigracja z Polski według wieku- przed akcepcją i po akcesji ( 20-21) ODMŁODZIŁ SIĘ WIEK

BEZROBOTNI w latach 2005-200825-34 najmniej , 55 najwięcej (?)

Maskumalizacja migracji-przewaga mężczyzn

Według wykształcenia- przed 2004 wyższe- 10%, śr. Zawodowe 26%, zasadnicze zawodowe- 37,4%, po 2004- 16,5%, 27,3%, 31,3%

PROBLEMY RYNKU PRACY

Rynek pracy w wymiarze uogólniającym wyraża ogół form i procesów najmu pracowników przez pracodawców, a także ogół instytucji, uwarunkowań oraz czynników negocjacji, warunków zatrudnienia pracy i płacy.

Istota rynku pracy w wymiarze konkretyzującym sprowadza się do konfrontacji ofert pracy i ofert chęci podjęcia pracy, czyli relacji między popytem na pracę i podażą pracy.

Ludność w wieku produkcyjnym tworzą kobiety w wieku 18 – 59 lat i mężczyźni w wieku 18 – 64 lat. Osoby w wieku 0 – 17 są zaliczane do grupy w wieku przedprodukcyjnym, a kobiety w wieku 65 lat i więcej należą do grupy w wieku poprodukcyjnym

ZATRUDNIENIE – jest to aktywność zawodowa wyrażająca się w odpłatnym (ekwiwalentnym) zaangażowaniu sił i umiejętności ludzkich w procesie pracy, w wyniku której powstają dobre usługi i zaspakajające potrzeby społeczeństw. Ekwiwalent występuje w postaci dochodów, a w przypadku wykonywania pracy podporządkowanej przyjmuje on z reguły postać płacy i uprawnień do świadczeń dla pracującego i jego rodziny.

BEZROBOCIE – złożone i dynamiczne zjawisko gospodarki rynkowej, generowane przez wiele czynników (różne rodzaje bezrobocia)

POPYT NA PRACĘ – zapotrzebowanie gospodarki na potencjał ludzi zdolnych do pracy (liczba oferowanych miejsc pracy w gospodarce – zajętych i wolnych)

PODAŻ PRACY – osoby w wieku produkcyjnym, zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia w typowych warunkach istniejących w gospodarce

Ludność w wieku produkcyjnym: kobiety (18-59), mężczyźni (18-64). 0-17 wiek przedprodukcyjny, 60,65 – poprodukcyjny

LUDNOŚĆ W WIEKU PRODUKCYJNYM:

1. Aktywni zawodowo (zatrudnieni bezrobotni)

2. Bierni zawodowo (nie pracują i nie szukają pracy)

FUNKCJE ZATRUDNIENIA:

1. Ekonomiczna – zatrudnienie jest czynnikiem wzrostu gospodarczego, wpływa na możliwość rozwoju różnych dziedzin produkcji i usług

2. Dochodowa – zapewnia środki tym, którzy pracują (dochód na utrzymanie)

3. Społeczna – rozwijanie się, spełnianie się.

BEZROBOCIE :

1. Kategoria ekonomiczna – niezrealizowana podaż pracy będąca rezultatem nierównowagi między podażą siły roboczej a popytem na pracę (miejsca pracy)

2. Kategoria społeczna – stan bezczynności zawodowej osób zdolnych i chętnych do pracy, dla których podstawą utrzymania są dochody z pracy

MIARY ANALITYCZNE RYNKU PRACY

a) współczynnik aktywności zawodowej – udział ludności aktywnej zawodowo w ogólnej liczbie ludności w wieku 15 lat i więcej lub danej grupy,

b) wskaźnik zatrudnienia – udział osób pracujących w liczbie ludności w wieku 15 lat i więcej,

c) stopa bezrobocia – bezrobotni + pracujący

Współczynnik aktywności zawodowej w badanym okresie (1994 – 2007) wykazuje tendencje spadkowe dla K i M, przy czym jego wartość jest przeciętnie o ¼ niższa dla kobiet. Wejście Polski do UE poprawiło aktywność zawodową mężczyzn chociaż nie na długo, naturalna sytuacja kobiet nie uległa poprawie pod tym względem – utrzymał się w całym czasie wyraźny spadek wartości wskaźnika

Wskaźnik zatrudnienia był na zróżnicowanym poziomie dla kobiet i mężczyzn najniższa wartość w 2002roku (M=50,7%, K=38,1%). 1997 roku najwyższy punkt dla mężczyzn = 59,8%, dla kobiet w 1994 roku = 44%.

BEZROBOTNY (w definicji Badań Aktywności Ekonomicznej Ludności)

• osoba nie pracowała w okresie badanego tygodnia tzn. nie wykonywała przez co najmniej 1 godzinę pracy przynoszącej zasiłek lub dochód,

• aktywnie poszukiwała pracy w ciągu ostatnich czterech tygodni,

• był zdolny i gotowy podjąć pracę w następnym tygodniu

Konsekwencje bezrobocia:

• dla osób dotkniętych bezrobociem- pogorszenie sytuacji materialnej,

• negatywnie wpływa na stan psychiczny i zdrowie osób dotkniętych,

• wpływ na kapitał społeczny osoby – osłabienie rodzinnych, towarzyskich i formalnych kontaktów społecznych,

• wpływa na sposób funkcjonowania rodziny np. zagrożenie przemocą,

• destabilizacja społeczna,

• na poziomie gospodarki kraju – utrata produkcji,

• niszczenie kapitału ludzkiemu – pracownicy tracą kompetencje,

• obciążenia finansowe – ponoszone przez państwo i koszty bezpośrednie lub koszty pośrednie

POLITYKA ZATRUDNIENIA – ma na ogół charakter długoterminowy. Charakteryzują ją pośrednie oddziaływanie na rynek pracy za pomocą instrumentów związanych z całokształtem polityki społeczno – gospodarczej.

POLITYKA RYNKU PRACY – dotyczy bezpośredniego i na ogół krótkookresowego oddziaływania na rynek pracy. Skupia się na bieżącym dostosowaniu podaży siły roboczej do popytu na nią i przeciwdziałaniu bezrobociu w określonych segmentach rynku pracy.