Wybrane koncepcje i kierunki antropologii
Antropologia ewolucjonistyczna.
Ewolucjonizm był kierunkiem teoretycznym, powstał pod koniec XIX w.
Przedstawiciele: E. Tylor, Lewis Henry Morgan, Spencer
Cel ewolucjonizmu:
odkrycie praw, które rządzą ewolucją świata społeczno – kulturowego. Ewolucjoniści zakładali, że kultury rozwijały się od szczebli najniższych do najwyższych, a tempo zmian w różnych kulturach było różne.
Każda kultura, każda cywilizacja przechodzi przez identyczne stadia, formy, jedynie różniły się tempem rozwoju. Ewolucjonizm charakteryzuje się jednokierunkowością, stopniowalnością. Metoda która posługiwali się ewolucjoniści to metoda porównawczo – kulturowa. Wykorzystywali materiały znane już wcześniej. Rekonstrukcja porównawcza.
Ewolucja – odnoszono do zmienności kultur, rozwoju kultur od form pierwotnych do bardziej złożonych. Ewolucja związana jest ściśle z postępem.
Główne założenia ewolucjonizmu:
jedność świata: mówi o jedności świata ludzkiego i przyrodniczego
jedność natury ludzkiej: zakładano niezmienne zasady funkcjonowania umysłu człowieka bez względu na czas, miejsce, okoliczność.
zmienność: proces ewolucji jest nieustanny, a zmiany są tożsame z postępem
globalny charakter zmiany: kultura stanowi pewną całość dlatego zmiana jednego elementu tej całości prowadzi do zmian w innych elementach
historyczność.
Ewolucjoniści zakładali, że wiedzy o ewolucji dostarcza nam współczesność.
Swoje teorie nie opierali na doświadczeniach, ale wiedzę czerpali z materiałów zgromadzonych wcześniej przez inne nauki.
nauka o kulturze - Edward Burnett Taylora „Cywilizacja pierwotna” 1871 r.
sformułował program nauki o kulturze oraz rozwinął studia szczegółowe.
ewolucja kultury – odwołanie do myśli społecznej francuskiego i szkockiego oświecenia
antropologia ewolucjonistyczna – antropologia to naturalna historia rodzaju ludzkiego, najwyższy dział zoologii, rozwój kultury
Spencer, który badał społeczeństwo jako całość, Taylor rozkładał na części i poddawał je analizie przy pomocy metod porównawczych. Interesuje go śledzenie mitów, obyczajów, zagadek, gier, obrzędów.
Wprowadza to antropologii definicja kultury: kultura czyli cywilizacja w szerokim etnograficznym sensie jest złożoną całością, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, obyczaje oraz wszelki inne zdolności i nawyki zdobyte przez człowieka jako członka społeczeństwa”.
Studia nad rozwojem religii – istota religii powiązana jest z rozwojem kultury i myślenia – animizm (wiara w duchy) – fetyszyzm, bałwochwalstwo, totemizm, wiara w życie pozagrobowe, formy zoolatrii, analizuje politeizm i monoteizm.
Socjologiczna antropologia Morgana
Lewis Henry Morgan – Społeczeństwo pierwotne 1877,
wprowadzenie do teorii ewolucji społecznej problematyki techniki i ekonomiki jako jednej ze zmiennych podstawowych
powiązanie sprawy genezy organizacji politycznej za sprawą rozwoju własności prywatnej
najważniejszym aspektem ewolucji były przemiany sposobów zdobywania przez ludzi środków utrzymania!!!
A. Dzikość – zbieranie owoców i orzechów; łapanie ryb i ogień; łuk i strzała
B. Barbarzyństwo – wyroby z gliny; oswojenie zwierząt; narzędzia żelazne;
C. Cywilizacja – alfabet fonetyczny i pismo.
dzikość – (a) niższy stan dzikości (od powstania człowieka do wprowadzenia rybołóstwa i nabycia posługiwania się ogniem – ludy zbierackie) – (b) średni (kończy się wraz z wynalezieniem łuku i strzały) – (c) wyższy (zaczyna się wraz z wynalezieniem łuku i strzały a kończy wynalezieniem garncarstwa)
barbarzyństwo – (a) niższy stan (zaczyna się odrębność geograficzna Starego i Nowego Świata, na półkuli wschodniej kończy się wraz z oswojeniem zwierząt, a na zachodniej z uprawą kukurydzy za pomocą nawadniania oraz wykorzystaniem cegły) – (b) średni – od nabycia umiejętności wytopu rudy żelaza(c) - zaczyna się wynalezieniem obróbki żelaza, a kończy wynalezieniem alfabetu i pisma
Cywilizacja – znajomość pisma
powyższy podział skonstruował w oparciu o poziom cywilizacyjny Europy i białej Ameryki
apologia społeczeństwa pierwotnego
badanie konkretnych społeczeństw
studia nad rozwojem rodziny
studia Johanna Bachofena i Johna McLennana – patriarchat, ale wcześniej był matriarchat, a wcześniej promiskuizm (amazonki miały być okresem przejściowym);
Morgan – brak struktur rodzinnych – (życie w grupie, promiskuzim) – rodzina swoista (punalua) – wspólne małżeństwo braci ze wspólnymi żonami bądź sióstr ze wspólnymi mężami – rodzina syndiasmiczna (parzysta) – nietrwałe małżeństwo jednej pary – rodzina patriarchalna (1 m + wiele kobiet) – rodzina monogamiczna – powstała wraz z rozwojem indywidualnej własności
znaczenie Morgana – usystematyzował dane dotyczące różnych kultur świata, zbudował system pojęć i terminów
trzy teorie ewolucji:
darwinowska, ( darwinizm),-dobór naturalny
dedukcja
teorie tworzone przez historyków kultury wg osiągnięć ludzkości- są postępem ludzkiego umysłu
CO JEST BARDZO WAŻNE W TEJ TEORII:
- ewolucjonizm jako pierwszy kierunek, który zakłada istnienie ogólnego procesu rozwojowego
- ewolucjonizm wyjaśnia ewolucję kultury
- ewolucjonizm formułuje prawa naukowe dotyczące rozwoju i zmiany
- ewolucjonizm uwzględnia czynniki zewnętrzne i wewnętrzne
-ewolucjonizm posługuje się metodą porównawczą
- psychika człowieka stanowi jedność
- różnice kulturowe nie mogą być wyjaśniane w kategoriach rasowych
Antropologia amerykańska ( współcześni ewolucjoniści )
Ewolucjonizm i (a) dyfuzjonizm.
Ewolucjonizm
USA: Lewis Henry Morgan, Wlk. Bryt.: Edward Burnett Tylor, John McLennan, Henry Maine, James Frazer, John Lubbock, Niemcy: Adolf Bastian, Johann J. Bachofen, Rosja: Maksym Maksymowicz Kowalewski.
Zakładali oni, że kultury ludzkie rozwijały się wzdłuż tej samej linii rozwojowej od szczebli niższych do wyższych, przechodząc przez takie same etapy rozwojowe, ale tempo tych zmian mogło się różnić. Te unikalne sekwencje stadiów rozwojowych kultury ludzkiej odzwierciedlały, ich zdaniem jedność psychiki ludzkiej.
Etapy dziejów kultury wg Morgana
- dzikość: niższe stadium dzikości- pojawienie się czł na ziemi, prowadzi życie podobne do zwierząt, nie zna narzędzi, nie posiada ognia, żywi się gł owocami, nie zna form organizacji społ ani reguł moralnych, porozumiewa się za pomocą gestów a nie słów. Stopień ten kończy się wynalezieniem ognia i prymitywnych narzędzi z kamienia, kości i drewna; średnie stadium dzikości: ludzie zaczynają się żywić rybami i zwierzętami, pojawiają się zaczątkowe formy organizacji społ (podział pracy wg płci), ludzkość rozprzestrzenia się na wszystkie kontynenty; wyższe stadium dzikości: wynalezienie łuku i strzał
- barbarzyństwo: niższe stadium- pojawienie się garncarstwa, osiadły tryb życia, organizacja rodowa, matriarchat, pojawienie się religii, tkactwo; średnie stadium- wprowadzenie rolnictwa na półkuli zach i hodowla zwierząt na półkuli wsch, pojawiają się domostwa z kamienia i suszonej cegły; wyższy stopień- umiejętność wytapiania rudy, dużo wynalazków: koło garncarskie, warsztat tkacki, ręczny młynek, miecze żelazne i siekiery, żelazne zbroje, wozy, okręty, itp. Pojawiają się też miasta i świątynie. Pojawia się patriarchat, małżeństwo monogamiczne, własność prywatna.
- cywilizacja: pojawienie się alfabetu fonetycznego i pisma, pojawiają się państwa i klasy.
Schemat rozwoju rodziny wg Morgana: bezład seksualny, rodzina kazirodcza, rodzina swoista czyli „punualna”(oparta na małżeństwie grupowych), rodzina parzysta oparta na związku pojedynczej pary, która zamieszkuje osobno w ramach szerszej grupy krewnych (nie jest to związek uprawomocniony i trwały), rodzina patriarchalna (oparta na wielożeństwie) i ostatni etap- rodzina monogamiczna, która rozwija się wraz z rozwojem własności prywatnej.
Emil Durkheim
Świadomość zbiorowa- wspólne zwyczaje, wierzenia i sentymenty wyrastające w toku interakcji pomiędzy członkami społeczeństwa
Fakt społ – idee, normy, wspólne oczekiwania i reguły zachowania, które istniały wcześniej od jednostek i mają zdolność wywierania na jednostkę przymusu zewn.
Głosił prymat społeczeństwa nad jednostką
Dyfuzjonizm (założenia badacza wg Boasa, na czym polega akulturacja, co to jest dyfuzja wg Kroebera?)
Dyfuzjonizm
Dyfuzjonizm to kierunek w etnografii i etnologii, który nawiązuje do ewolucjonizmu, aby się mu przeciwstawić. Za główny czynnik rozwoju uznaje zapożyczenie i przenikanie wytworów kultury z jednej grupy do drugiej.
W badaniach chodzi o ustalenie, skąd pochodzi dany wytwór, jaką drogą dostał się na badany teren. Zakłada się przy tym istotny wpływ wysoko rozwiniętych ośrodków na rozwój kultury całej ludzkości. W wyniku dyfuzji następuje rozprzestrzenianie się produktów ewolucji i szybkie ich przemiany. Stwierdzenie jednak, że w jakiejś kulturze istnieją elementy pochodzące z innej kultury, nie mówi jeszcze nic o skomplikowanych procesach, jakie temu towarzyszyły, ani o działalności ludzi.
Amerykański dyfuzjonizm, reprezentowany przez Franza Boasa, kładł nacisk na określenie dynamiki kontaktów między ludźmi i ich skutków. Nie chodzi o opis faktów i tego, co się zdarzyło, ale o odpowiedź na pytanie, dlaczego się zdarzyło. F. Boas formułuje następujące założenia badawcze:
1) opisowe badanie zjawiska to pierwszy, wstępny etap analizy stadium procesu;
2) charakter badań ma być indukcyjny ze względu na ograniczony związek cech kulturowych (kompleksy kulturowe);
3) badania powinny przebiegać stopniowo - od badania cech kulturowych w wąskich okręgach do szerszych, też o zasięgu kontynentalnym, światowym;
4) musi być zachowany psychologiczny charakter badań, sięgający do jednostek ludzkich w celu pełnego zrozumienia i ukazania przemiany kulturowej.
Jednym z dyfuzjonistów był Edwart Sapir, twórca min. koncepcji areałów kulturowych, która pozwala na odtworzenie chronologii względnej badanych zjawisk. Spopularyzowana przez C. Wisslera, głosi ona, że elementy kulturowe o węższym zasięgu rozprzestrzeniania można uznać za innowacyjne, młodsze, a wytwory o szerszym zasięgu za - odpowiednio starsze (np. garncarstwo odpowiednich typów). Teza ta została skrytykowana przez wielu badaczy.
Większy rozgłos zdobyła sobie, zapoczątkowana przez dyfuzjonistów amerykańskich, teoria akulturacji. Odnosi się ona do społecznych mechanizmów dyfuzji - zjawisk, które wchodzą ze sobą w stałe i bezpośrednie kontakty, pociągające za sobą zmiany w pierwotnych wzorach kulturowych jednej grupy lub obydwu grup
1 w charakterze tych kontaktów.
A. L. Kroeber dyfuzję określa jako proces rozprzestrzeniania się elementów kultury przez okręgi sąsiedzkie, inwencji czy nowych instytucji z określonego terytorium. Niekiedy proces ten może trwać tak długo, aż instytucje rozprzestrzenia się po całym świecie (A. L. Kroeber, 1973).
Dyfuzjonizm operuje pojęciem przemiany kulturowej, która oznacza wszystkie istotne zmiany, jakie dokonują się w każdej kulturze. W zakres tego pojęcia wchodzą akulturacja i wewnętrzna przemiana - zmiany niezwiązane z wpływem obcych kultur.
Modernizacja antropologii.
Bronisław Malinowski – twórca funkcjonalizmu.
Funkcjonalizm
Bronisław Malinowski, Alfred Reginald Radcliffe-Brown
2 założenia funkcjonalistów
- podejście teologiczne – założenie, że wszystko co nas otacza ma jakiś cel, pełni jakąś funkcję
- za łożenie integracji – wszystkie elementy jakiejś całości są współzależne i wzajemnie na siebie oddziałują oraz są tak ustrukturowane, żeby tę całość podtrzymywać
Poziomy abstrakcji podczas badania funkcji w antropologii
- celów, jakim służą poszczególne kulturowe elementy w intencjach ludzi oraz ich
- roli w całokształcie kultury, np. gdy ludzie cierpią z powodu suszy, organizują taniec deszczu-taniec jednoczy ludzi w obliczu niebezpieczeństwa – dostarcza im poczucia jedności i rozładowuje niepokój przez kolektywne działanie
Socjolog Robert Merton nazwał pierwszą funkcję jawną, drugą- ukrytą.
Kierunek etnopsychologiczny.
Przedstawiciele: R. Benedict, M. Mead, C. Kluckhohn, E. Sapir, R. Linton
Istotna jest ludzka osobowość i jej kulturowe uwarunkowania; kultura jest podstawowym czynnikiem kształtującym ludzką osobowość, stanowi też podstawę wyjaśnienia regularności i zróżnicowania zachowań człowieka; edukacja to przerzucanie pomostu między kulturą a osobowością; badacze starają się wyodrębnić
Dominującą w kulturze orientację (styl, wzory) i wskazać współzależności poszczególnych elementów kultury;
pojęcie integracji funkcjonalnej – określa ład ludzkiej działalności podporządkowanej wymogom określonego sytemu; pojęcie integracji logicznej – określa spójność
pojęć dotyczących systemu wartości i wierzeń regulujących zachowania w danej kulturze.
WG GAJDY:
Kierunek etnopsychologiczny
Kierunek ten powstał pod przemożnym wpływem rozpowszechnionych w psychologii
i socjologii teorii behawiorystycznych oraz teorii Freuda.
Ośrodkiem swoich zainteresowań uczynił problem osobowości ludzkiej ijej kulro.
rowych uwarunkowań, stąd też nazywany jest często szkołą kultury i osobowości.
Głównymi przedstawicielami jego sąm. in. R. Benedict, M. Mead, C. Kluckhohn,
E, Sapir, R. Linton. Swoistość i odrębność badanych kultur upatrywali oni w historycznie
uwarunkowanych systemach wartości. Starali się wyodrębniać dominującą
orientację w kulturze - styl i wzory oraz wskazywać na współzależność i "współgranie''
poszczególnych jej elementów. W rozpatrywaniu tych wzajemnych związków
.,.w spółpracy" elementów kultury wprowadzili pojęcie integracji funkcjonalnej - dla
. określenia ładu ludzkiej działalności podporządkowanej wymogom określonego systemu.
I integracji logicznej - dla określenia spójności pojęć dotyczących systemu wartości
I wierzeń regulujących zachowania w obrębie danej kultury. Ponieważ pojęcie
calościowo pojmowanej kultury okazało się trudne w prowadzeniu porównawczym
badań, zaczęto w to miejsce stosować takie kategorie, jak: wzór, wartość, norma, motywacja,
rola społeczna, następnie zwyczaj. Kulturę uznano za podstawowy czynnik
. kształtujący osobowość ludzką i podstawę do wyjaśnienia regularności i zróżnicowania
ludzkich zachowań.
Nie wszyscy jednak godzili się na tak pojmowany determinizm wyłącznie poprzez
kulturę(poza językiem iniektórymi fonnami etykiety), stąd też niektórzy badacze za częliposługiwać się określeniem "wpływ kulturowy", odnoszonego po pierwsze do
proesu edukacji czy socjalizacji jednostki, a po drugie - do analizy zachowań ludzi
i przyjmowanych przez nich wzorów i norm z danej kultury.
To drugie stanowisko znane jest z pracy R. Benedict Wzory kultury. W pracy tej
obraz trzech kultur prymitywnych autorka przedstawia jako odrębne trzy wzory określające
osobowość ich członków - jako apolińską kulturę Indian Zuni, dionizyjską-
Kwakiutlów oraz paramoidalną - malenazyjskich Dobuańczyków. Podziałowi temu
zarzuca się jednostronność; ograniczenie się do analizy sfery religijno-obrzędowej,
zauroczenie poetycką wizją kultury apolińskiej czy dionizyjskiej, niedostrzeganie złożoności
czynników determinujących zachowania.
Szereg późniejszych prac, począwszy od. A. Kardinera i R. Lintona, ujmowało
osobowość w kategoriach cech: wrodzonych, ogólnoludzkich, grupowych i ogólnonarodowych.
Osobowość zaczęto traktować w sensie psychologicznym jako wielojednię
wszystkich dyspozycji i funkcji człowieka, a w sensie społecznym jako wypadkową
ról społecznych, środowiska i wzoru kulturowego, co skłoniło do sięgania do precyzyjniejszych technik badawczych, m. in. tekstów projekcyjnych, spisywania i analizowania biografii. Nastąpił też bardziej wyraźny podział prac na ukazujące etos, styl
kultury oraz na analizujące mechanizmy powstawania wzorów kultury mających wpływ
na kształtowanie osobowości. Ten drugi mechanizm upatrywano przede wszystkim
w czynnościach edukacyjnych - w zabiegach wychowawczych traktowanych jako przerzucaniu pomostu między kulturą a osobowością. .
Kultura - zdaniem Rulpha Lintona (1975) - jako zjawisko socjopsychologiczne
stanowi płaszczyznę do spotkań jednostki i społeczeństwa, które wnoszą tu swój wkład.
W kształtowaniu osobowości szczególna rola przypada wczesnym fazom socjalizacji.
Jednostka, ograniczając się głównie do subkultur klasowych, nie zna w całości kultury,
w jakiej uczestniczy i nic wyraża w swym postępowaniu jej wzorów.
Linton wprowadza pojęcie osobowości modalnej jako kategorii statystycznej, skupiającej
pewne cechy psychiczne oraz ich częstotliwość występowania. Pojęcie to nie
wyklucza istnienia w obrębie określonej kultury różnych typów osobowości, odnosi
się do każdej zbiorowości i nie wiąże z określoną teorią psychologiczną,
Jednostka stanowi podstawę wszystkich zjawisk społecznych i kulturowych, ajej
potrzeby tworzą motywy zachowań. Od stopnia standaryzacji zachowań jej członków
zależy pomyślne przygotowanie jednostki do zajmowania określonego miejsca w społeczeństwie.
Kultura jest konfiguracją wyuczonych zachowań i ich rezultatów, których
elementy składowe sq podzielone i pokazywane przez członków danego społeczeństwa"
(ibidem, 1975, s. 44), a na rzeczywisty jej obraz składa się cała suma zachowań wyuczonych
i podzielonych w społeczeństwie.
Podstawową funkcją osobowości jest umożliwienie jednostce wykazywania takich
form zachowań, które będą dla niej korzystne w warunkach narzuconych przez
środowisko, a zatem:
a) rozwinięcie adekwatnych behawioralnych reakcji na różne sytuacje,
b) redukowanie tych reakcji do nawyków,
c) wytwarzanie ustalonych już nawyków reakcji.
Jednostki są skłonne do naśladowania wzorów kulturowych swego społeczeństwa,
Gdy spotykają nowe sytuacje, gdy sytuacja powtarza się, starają się przemyśleć i do-
stosować owe wzory do swych indywidualnych potrzeb (ibidem, s. 120).
Kultura jest dominującym czynnikiem ustalania typów osobowości podstawowej dla
różnych społeczeństw, a także ustalenia szeregów osobowości statusowych, charakterystycznych dla każdego społeczeństwa.
Są to - jak widać - odwrotne stwierdzenia do funkcjonalizmu, dla którego osobowość
ukształtowana kulturowo jest czymś wtórnym. Badania te wzbogacone zostały
w pojęcie logicznej integracji kultury jako swoistego rodzaju spoistości systemu wartości a
także o pojęcie motywacji. Zaowocowało to wieloma oryginalnymi pracami
w psychologii społecznej dotyczącymi charakteru narodowego, a w psychiatrii pracami na temat uwarunkowań kulturowych osobowości neurotycznych czy psychopatycznych; pojawieniem się koncepcji jednostki nienormalnej (u R. Benedict) czy kulturowego tła
poczucia zagrożenia (Newcomb).
Strukturalizm.
Strukturalizm- twórca C. Levi- Straussemen. 1.to badanie form. 2. przyjmuje założenie, że rzeczywistość prowadzi do poznania form, które są wyrazem praw rządzących ludzką myślą. Zasady badań nurtu: 1. analiza rzeczywistości 2. analiza empiryczna. Na tej podstawie budowany jest pewien model. 3. Przykładanie tego modelu do rzeczywistości. Formy są określane jako wyraz nieświadomej działalności ludzkiego umysłu. Chodzi tu o badanie związków np. pomiędzy językiem a kulturą danej zbiorowości. Strukturalizm występuje w językoznawstwie w religioznawstwie w antropologii kultury. Jest to koncepcja zmiany faktów na znaki. Znaki prezentują nam pewne informacje. Strukturalizm przeciwstawia się funkcjonalizmowi.
D Strukturalizm
Claude Levi-Strauss
Definicja strukturalizmu wg Levi Straussa
Metoda badania głębokich, ukrytych i wrodzonych (a więc psychologicznej natury) struktur rządzących ludzkim umysłem
Co to jest struktura wg Levi-Straussa
To podst w jego systemie pojęcie – odnosi się nie do rzeczywistości empirycznej, lecz może być dopiero na jej podst odkryta. Uważa strukturę za cechę morfologiczną umysłu ludzkiego, za coś zewn zatem w stosunku do obserwowanych stosunków społ, jakkolwiek narzucającego się tym stosunkom z zewn koniecznością. Struktury Levi-Straussa to nic innego jak pewne sformalizowane cechy ludzkiego myślenia, które wyjaśnić można odwołując się do psychologii procesów poznania. Mają one charakter ponadczasowy i niezmienny. Metodę Straussa cechowała duża arbitralność ustalanych modeli strukturalnych, przecząca niejednokrotnie danym doświadczenia.
Wpływ strukturalizmu na naukę w ogólności
- był on pierwszą próbą systematycznego uporządkowania dziedzin i form świadomości społ, którą podjęli jego kontynuatorzy
- Levi-Strauss wzbogacił etnologię o szerszą refleksję ogólno filozoficzną i starał się nadać antropologii charakter nauki ścisłej i obiektywnej na wzór nauk przyrodniczych
- wychodziła z założenia, że jedynie znajomość języka pozwala przenikać kategorie logiczne i wartości moralne różne od tych, jakimi dysponuje obserwator
Kultura w ujęciu Marksowskim i w myśli katolickiej (personalizm) – podobieństwa i różnice.
Ujecie kultury marksowskie:
Kultura to „świat człowieka” powstały w jego walce o podporządkowanie rzeczywistości przyrodniczej
Istotna rola pracy ludzkiej
Rozwój w wyniku przechodzenia od jednego ustroju do drugiego
Każda kultura rozprzestrzenia się dzięki konkretyzacji w rzeczach a więc
w manifestacjach symbolicznych. Zyjemy w świecie złożonym z przedmiotów, których wytwarzanie, możliwości jakie oferują są nam obce. To jest idealne środowisko, w którym pojawia się kultura;
Polega na poszukiwaniu podstawy zjawisk kultury w sferze artefaktów (przedmioty kultury). Ważne są utrwalone rezultaty zachowań człowieka
Kultura daje jedynie fragmentaryczny obraz świata, często promując „fałszywą świadomość".
Personalizm w tym ujęciu:
-ujmowała człowieka jako całokształt stosunków społecznych, odrzucając tym samym możliwośćwyjaśniania czegokolwiek przez osobliwości natury ludzkiej, czyli takie właściwości ludzi, które są niezależne od warunków miejsca i czasu
Ujęcie kultury w myśli katolickiej:
Kościół – rzeczywistość nadprzyrodzona
Kultura – rzeczywistość doczesna
Współistnienie jak dusza (Kościół) w ciele (świat)
Przenoszenie religii do głębin kultury
Dążenie do przezwyciężania rozłamów
Personalizm w tym ujęciu:
-obecny w katolicyzmie w XX wieku; zakłada postawienie w centrum badań filozoficznych osoby człowieka, a nie społeczności. Personalizm ten interpretował religię jako więź osobową człowieka z Bogiem;
- indywiduum stanowi cząstkę społeczności i musi się jej podporządkować, osoba natomiast skierowana jest ku Bogu i dlatego jest niezależna
Ogólna definicja personalizmu:
wspólne dla rożnych rodzajów personalizmu jest przekonanie o wyjątkowości osoby ludzkiej, traktowanej jej jako metafizyczny byt o charakterze duchowym. Do podstawowych atrybutów osoby zalicza się wolność i autonomie moralna, odpowiedzialność świadomość i wole.
Mistrzowie antropologii kulturowej – wybrane biogramy.