NIEPROBABILISTYCZNY DOBÓR PRÓBY
Dobór nieprobabilistyczny – metody doboru próby z pomocą technik nieodwołujących się do zasad rachunku prawdopodobieństwa, np. dobór na podstawie dostępności badanych, dobór celowy (arbitralny), kwotowy, metoda kuli śnieżnej.
Dobór oparty na dostępności badanych – np. profesorowie socjologii często robią badania na grupie ćwiczeniowej swoich studentów
Dobór celowy (arbitralny) – można np. dobrać jak najróżniejszych respondentów do ankiety. Chociaż nie stworzyliby oni żadnej sensownej populacji, wyniki być może byłyby ciekawe. Inny przykład - badając np. przywódców studenckich ruchów protestu możemy się wiele dowiedzieć o całych ruchach itd.
Metoda kuli śnieżnej – dzwonimy do np. 5 osób, by wzięły udział w ankiecie, te 5 osób dzwoni do kolejnych 5 osób każda, potem te osoby do kolejnych 5 osób każda itd. Inną metodą jest pytanie do członków sekt czy grup religijnych, itp. „kto cię tu wprowadził” – jedna osoba wskaże kilka osób, dzięki którym znalazła się w sekcie, te osoby kolejne kilka osób, aż (w założeniu) dotrze się do tych, który założyli grupę pierwotną. Można tez pytać członków jakiejś grupy, „czy potrafią wskazać kilku najbardziej wpływowych członków grupy?”, Aż dojdzie się do tych najbardziej wpływowych. Zastosowań tej metody jest sporo.
Dobór kwotowy – oparty jest na macierzy lub tabeli opisującej cechy populacji. Np. wiemy, że w danej społeczności jest 20% białych mężczyzn z wyższym wykształceniem zamieszkujących miasta pow. 1 mln mieszkańców i 2% czarnych kobiet o wykształceniu podstawowym mieszkających na wsiach itd. Bierzemy pod uwagę wszystkie możliwe kombinacje tych cech, a potem dla każdego zbioru cech ustalamy udział procentowy w populacji. Potem naszym badanym przypisuje się wagę odpowiednią do ich udziału w całej populacji.
Wybór informatorów – informator jest członkiem jakiejś grupy i może wypowiadać się bezpośrednio o grupie, jako takiej. Np. gdybyśmy chcieli zbadać nieformalne układy w lokalnym projekcie budownictwa komunalnego, warto byłoby znaleźć kogoś, kto się na tym zna i pomoże nam znaleźć odpowiednie informacje. Trzeba jednak uważać, bo już samo to, że informatorzy godzą się na współpracę, wskazuje na to, że będą oni nieco marginalni lub nietypowi w ramach swojej grupy i ta marginalność może zafałszować obraz rzeczywistości.
Dobór warstwowy – np. żeby otrzymać próbę warstwową studentów uniwersytetu, trzeba najpierw uporządkować tę populację wg lat, kierunków studiów, a wtedy w każdej z tych warstw wylosować odpowiednią liczbę studentów. W próbie niewarstwowej reprezentatywność ze względu na rok czy kierunek studiów będzie podlegać takiemu samemu błędowi z próby jak pozostałe zmienne. Można wyróżnić trzy etapy – podział na warstwy, dobór z próby i modyfikację próby, (która czasem jest konieczna, jak np. okaże się, że musimy zredukować liczbę elementów).