Dobór próby

Dobór próby



Jest częścią badania statystycznego. Polega na wybraniu pewnych
indywidualnych obserwacji, które tworząc tzw. próbę statystyczną
pozwolą uzyskać pewną wiedzę o całej populacji.

TERMINOLOGIA ZWIĄZANA Z
DOBOREM PRÓBY



Element: obiekt o którym zbieramy informacje i który dostarcza
podstaw do analiz. np (rodziny, firmy, stworzyszenia)



Populacja (Theoretical population): określony teoretycznie zbiór
elementów badania wykazujących określone cechy np.(zbiorowość
wszystkich studentów socjologii UW)



Populacja badana (Study population):zbiór elementów, z którego
próba jest faktycznie pobrana np. (lista studentów sojologii UW)



Lista/operat (The Sampling Frame):lista dostępnej części populacji, z
której jest pobierana próba np. (spis telefonów w książce
telefonicznej w przypadku sondażowych wywiadów telefonicznych)

TERMINOLOGIA ZWIĄZANA Z
DOBOREM PRÓBY



Próba (The Sample): część zbiorowości, której elementy dobierane
są przy zachowaniu określonych zasad warunkujących, liczbę owych
elementów jak i relacje występujące pomiędzy próba a populacją.
Elementy wybrane do danych badań.



Jednostka doboru próby: pojedynczy obiekt z populacji, z której
będzie pobierana próba. Uwaga: obiekt nie zawsze równy jest osobie
np. rodziny wielkomiejskich robotników, województwa, szkoły, gminy,
gospodarstwa domowe.

Proces doboru próby składa się
z 5 etapów:



Zdefiniowanie badanej zbiorowości (populacji)



Ustalenie wykazu (operatu, listy) badanej populacji



Określenie liczebności próby



Wybór metody doboru próby



Pobranie próby

1. Zdefiniowanie badanej zbiorowości (populacji)



W pierwszym etapie badacz określa możliwie dokładnie badaną
populację.



Populacja badana to zbiorowość, której wszystkie elementy mają
wspólne cechy i o której badacz chce uzyskać określone informacje
w celu rozwiązania problemu badawczego.

2. Ustalenie wykazu (operatu, listy) badanej populacji



Podstawą dalszego postępowania jest wykaz (lista, operat) jednostek
badanej populacji. Często do tego celu wykorzystywane są: księgi
adresowe, książki telefoniczne, listy wyborców, branżowe katalogi
firm itp.

3. Określenie liczebności próby



Kolejny etap to określenie liczebności próby. Chodzi o to, aby na
podstawie wyników badania próby możliwe było wyciągnięcie
wniosków o całej populacji badanej z zachowaniem określonej
dokładności i wiarygodności. Wielkość próby nie zależy od wielkości
populacji. Jeśli populacja jest jednorodna pod względem kilku
kryteriów, to liczebność próby może być niewielka. Zawsze jednak
wzrost liczebności próby polepsza podstawy wnioskowania, chociaż
podnosi koszty.

4. Wybór metody doboru próby



Następny etap to wybór metody doboru próby badawczej, czyli
sposobu w jaki elementy populacji będą dobierane do próby. Metody
te dzielą się na dwie grupy:



metody oparte na rachunku prawdopodobieństwa (dobór losowy)



metody nie oparte na rachunku prawdopodobieństwa (dobór
nielosowy)

5. Pobranie próby



Ostatnim etapem procesu doboru próby jest pobranie próby
polegające na rzeczywistym dotarciu do wyznaczonych jednostek na
podstawie pisemnego planu.

Kiedy stosujemy dobór próby?



Nie jesteśmy w stanie przebadać całości stanowiącej jednostkę
badań



Możemy przebadać całość, ale jest to nieefektywne lub
nieekonomiczne (zbyt wysoki koszt badań)



Gdy zależy nam na dokładnym określeniu pewności i dokładności
naszych wyników, gdy chodzi nam o osiągniecie reprezentatywności
statystycznej



Niekiedy sama metoda wymaga zastosowania doboru próby – nie
można przeprowadzić sensownych badań eksperymentalnych bez
doboru porównywalnych prób



Niektóre rodzaje badań zakładają wielokrotny kontakt z jednostką
badań. Wówczas, by nie „męczyć” zbiorowości dobieramy z niej kilka
porównywalnych prób

NAJWAŻNIEJSZE RODZAJE PRÓB
NIEPROBABILISTYCZNYCH



dobór oparty na dostępności danych



dobór kwotowy/udziałowy próba kwotowa



dobór celowy



dobór ekspercki/ dobór próby złożonej z sędziów kompetentnych



metoda „kuli śnieżnej”



dobór parami

dobór oparty na dostępności
danych



badacz wybiera do próby te jednostki, które w momencie
przeprowadzenia badania są akurat "pod ręką" - np. przechodzą w
miejscu, w którym znajduje się ankieter;

dobór kwotowy/udziałowy próba kwotowa



podobnie jak w przypadku losowego warstwowego doboru próby,
badacz najpierw opisuje strukturę populacji ze względu na pewne
istotne zmienne lub kombinację zmiennych i dobiera jednostki tak,
żeby udział każdej z grup opisanych daną wartością zmiennej lub
kombinacją wartości różnych zmiennych był w próbie identyczny jak
w populacji; w przeciwieństwie jednak do doboru warstwowego,
procedura doboru kwotowego nie zakłada losowania jednostek z
każdej „wartstwy“, ale umożliwa dobór dowolnych jednostek, które
scharakteryzować można okresloną wartością zmiennych lub
kombinacją wartości różnych zmiennych;

dobór celowy



badacz dobiera jednostki w taki sposób, by stanowiły one jak
najbardziej wartościowe źródło informacji o badanym zjawisku, np.
do udziału w teście konceptu nowego produktu zaprasza się jego
potencjalnych przyszłych użytkowników;

dobór ekspercki/ dobór próby złożonej z sędziów
kompetentnych



W tym schemacie losowania grupy badanych są dobierani do próby
przez ekspertów, np. aby przewidzieć wynik wyborów, bierze się pod
uwagę miejscowości, gdzie wyniki w poprzednich wyborach były
najbardziej zbliżone do wyników w skali kraju.

metoda „kuli śnieżnej”



wykorzystywany jest przede wszystkim w badaniach specyficznych,
trudno dostępnych grup (np bezdomnych, squatersów, nielegalnych
imigrantów). Badacz wykorzystujący ten schemat doboru stara się
dotrzeć do członków grupy, których relatywnie łatwo można
odszukać, a następnie prosi ich o pomoc w rekrutacji innych osób,
przynależących do tej grupy

Dobór próby



Proces doboru jednostek do badania (dobór próby) jest kluczowym
etapem realizacji badań społecznych i marketingowych. Ważne jest,
aby ów proces rozpocząć od precyzyjnego zdefiniowania populacji, z
której chcemy dobrać próbę

Dobór parami



Rzadko stosowany



Technika stosowana w badaniach eksperymentalnych oraz
porównawczych



Wybieramy dwie próby: eksperymentalną i kontrolną lub próby z
dwóch zbiorów, pomiędzy którymi dokonuje się porównań



Zróżnicowanie wewnętrzne prób (proporcje) zależy tutaj od
zróżnicowania populacji bądź też celu badań

NAJWAŻNIEJSZE RODZAJE PRÓB
PROBABILISTYCZNYCH



dobór losowy prosty



dobór losowy systematyczny



dobór losowy warstwowy



dobór losowy grupowy (zespołowy)



dobór losowy wielostopniowy



dobór losowy wielofazowy

dobór losowy prosty



jest najprostszym sposobem doboru próby badawczej. Polega on na
bezpośrednim i nieograniczonym doborze jednostek badanych do
próby statystycznej wprost z populacji generalnej i bez ograniczeń

dobór losowy systematyczny



należy również do typu losowania bezpośredniego, ale
ograniczonego. Mianowicie, dobór ten jest ograniczony do jednostek
z pewnego przedziału liczbowego. Metoda doboru losowego
systematycznego polega na wyborze z uporządkowanego zbioru
jednostek populacji – odpowiedniej liczby jednostek w równych
odstępach (interwałach - k)

dobór losowy warstwowy



polega na podziale całej populacji generalnej na tzw. warstwy i
dokonaniu bezpośredniego losowania niezależnych prób w obrębie
każdej warstwy. Podział populacji na warstwy musi być
przeprowadzony w taki sposób, aby każdy element wchodził tylko do
jednej warstwy i znajdował się w któreś z nich

dobór losowy grupowy (zespołowy)



stosuje się bezpośrednio nie jednostki badawcze, lecz ich zespoły, a
więc grupy tych jednostek, np. rodziny, klasy szkolne, zakłady pracy,
dzielnice itp. Dobór próby w tym schemacie polega na wylosowaniu
do próby pewnej liczby grup i badaniu wszystkich jednostek
należących do tych grup.

dobór losowy wielostopniowy



jest metodą kolejnego losowania zespołów jednostek coraz to
niższego stopnia, powstających z podziału zespołów wyższego
stopnia. Najpierw wybiera się jednostki losowania pierwszego
stopnia, składające się dużych zespołów jednostek badania.
Następnie jednostki te dzieli się na mniejsze zespoły, zwane
jednostkami losowania drugiego stopnia. Z kolei jednostki te dzieli
się na jeszcze mniejsze zespoły, zwane jednostkami losowania
trzeciego stopnia, aż w końcu dochodzi się do podstawowych
jednostek badania.

dobór losowy wielofazowy



jest metodą doboru prób losowych w kilku fazach, ale zawsze w
obrębie tej samej kategorii jednostek. Dobór wielofazowy polega na
wyborze w pierwszej fazie większej próby losowej, a w drugiej (lub
dalszej) fazie – na wyborze z niej jednej lub więcej mniejszych prób
losowych.

Dobór próby



probabilistyczne (losowe) - dobór do tego rodzaju prób zakłada
wykorzystanie procedury losowania, a badacz nie ma wpływu na
mechanizmy, rządzące doborem konkretnych jednostek do badania;
dla każdej jednostki w populacji możemy zdefiniować pewne
określone, niezerowe prawdopodobieństwo trafienia do próby



nieprobabilistyczne (nielosowe) - w procedurze doboru nie
wykorzystuje się procedury losowania - badacz wywiera wpływ na
mechanizmy decydujące o doborze konkretnych jednostek do
badania

Rodzaje doboru próby



Probabilistyczny/ losowy

Bardziej reprezentatywny niż inne doboru próby,

Reprezentatywność statystyczna (oszacowana na rachunku
prawdopodobieństwa)= możliwość matematycznego obliczenia poziomu
błędu i poziomu dokładności oszacowań,

Wymaga wiedzy i kwalifikacji,

Stosunkowo wysokie koszty,

Rodzaje doboru próby



Nieprobabilistyczny/ nielosowy

Mniejsza reprezentatywność niż przy doborze losowym,

Reprezentatywność typologiczna= niemożliwość matematycznego
obliczenia poziomu błędu i poziomu dokładności oszacowań. Nigdy nie
wiadomo w jakims stopniu skonstruowana próba odzwierciedla skład
populacji,

Łatwy do przeprowadzenia,

Stosunkowo niski koszt,

Wielkość próby a błąd pomiaru



Błędy doboru próby powodują brak odzwierciedlenia rozkładu cech
populacji w próbie. Rzutują na całe badanie: błędnie dobrana próba
skutkuje nieprzydatnością badania do opisu zjawisk i prawidłowości
w populacji. Hipotezy sformułowane wstępnie pozostają
nierozstrzygnięte. Skutki są podobne do przekłamań w zebranych
danych.

Wielkość próby badawczej



Jest to określenie liczebności próby, jak liczna ma być próba,
aby na podstawie wyników jej pomiaru możliwe było
wyciąganie wniosków o badanej populacji, wniosków
charakteryzujących się określoną dokładnością i stopniem
pewności. Ustalenie wielkości próby badawczej jest procedurą
dość skomplikowaną i wymaga pewnej wiedzy z zakresu
wnioskowania statystycznego i teorii próby losowej. Istnieją
zasadniczo cztery sposoby określenia rozmiaru próby:

Wielkość próby badawczej



Pierwsze podejście – polega na tym, że analityk może wybrać próbę
albo arbitralnie, albo na podstawie własnych osądów.



Drugi podejście – zdeterminowane analizami, charakteryzuje się
tym , że rozmiar próby jest określony poprzez minimalne liczby
potrzebnych obserwacji w tablicy kondygnacji.



Trzeci podejście – budżet może ograniczyć rozmiar próby.

Wszystkie powyższe metody mimo że nie mają probabilistycznego
podłoża, to jednak mogą być stosowane również w metodach o losowym
doborze.

Czwarte podejście – to ustalenie rozmiaru próby na podstawie

określonego z góry poziomu precyzji

Czynniki określające wielkość
próby



Szacowany parametr populacji – oznacza, że liczebność próby może
być różna w zależności od tego, jakiego parametru populacji dotyczy
wnioskowanie statystyczne.



Żądane kryterium wiarygodności lub precyzji wnioskowania, jakie
parametry ma spełniać próba  – np. postulat, aby błęd statystyczny
uzyskanych wyników nie był wiekszy niż np. +/- 2%.



Technika losowania próby  – efektywność wnioskowania
statystycznego, a więc także możliwości spełnienia przez próbę
zadanych warunków precyzji, zależy od techniki jej losowania.



Rozkład badanej cechy w populacji  – dot. rozproszenia oraz
koncentracji.

Budowa raportu z badania

I. Identyfikacja i określenie
problemu stanowiącego problem
badania

zebranie wszelkich informacji na temat działalności rynkowej
przedsiębiorstwa,



odpowiednie sformułowanie celu jest kluczem całego działania,



szczegółowość i dogłębność przy identyfikowaniu problemu,



wykorzystanie wcześniejszych badań, które dotyczyły podobnych

kwestii,

II. Formułowanie hipotez
badawczych

określenie wstępnych założeń definiujących analizowany
problem,



konieczna jest weryfikacja przyjętych hipotez,

III. Wybór technik i metod
gromadzenia informacji



wybór danej metody pociąga za sobą konieczność poniesienia

nakładów finansowych,



koszty powinny być współmierne z wartością informacji,

IV. Gromadzenie i przetwarzanie
informacji'



zgromadzone informacje wymagają pogrupowania i

wyselekcjonowania,



służą do tego tablice zbiorcze, kalkulatory, elektroniczne techniki

obliczeniowe,

V. Analiza i interpretacja
rezultatów badań



głównym celem tego etapu jest dokonanie opisu statystycznego

zjawiska,



opis statystyczny może być wykonany z użyciem wielorakich

metod badań statystycznych- w metodach bierze się pod uwagę:
strukturę, dynamikę i współzależność zjawisk;



interpretacja oznacza wyjaśnienie dlaczego dane sytuacje mają

miejsce i jaki jest ich wpływ

VI. Opracowanie raportu



ostatnie stadium badań marketingowych,



uporządkowane i zanalizowane informacje, wzajemne powiązania i

wyciągnięte wnioski a także porady są prezentowane w formie opisowej,
tabelarycznej bądź graficznej.

Elementy raportu



imię i nazwisko autorów projektu, rok i kierunek studiów, nr grupy, nazwa

kursu, data



tytuł projektu



abstrakt ( 500-1000 znaków) + słowa kluczowe,

Wstęp



o czym jest praca?



czego dotyczy projekt badawczy?



jaki jest jego cel?



jakie pytania i problemy zostały sformułowane?



dlaczego wybrano ten temat?



jakie podejście badawcze zastosowano?

Część metodologiczna



co jest przedmiotem badania?



jakie hipotezy stawiano?



jaką strategię badawczą wykorzystano?



jak zostały dobrane przypadki do badania?



jakiego rodzaju dane poddano analizie?



jakie metody i techniki zbierania oraz analizy danych zostały użyte?



jak radzono sobie z ewentualnymi problemami etycznymi prowadzenia badań?



czego nie udało się dokonać?



jakie problemy pojawiły się w trakcie realizacji projektu?



jakie zalety i wady ma zastosowana strategia badawcza?



czy w trakcie realizacji projektu dokonywano modyfikacji założeń, pytań, hipotez,
problemów, metod?



każda decyzja musi być uzasadniona, warto omówić też ewentualne ograniczenia

Część analityczna



wyniki badania



teoria lokalna



ramy teoretyczne



przegląd literatury

Zakończenie



podsumowanie projektu



implikacje praktyczne



możliwości kontynuowania projektu (kierunki dalszych badań,
wskazówki)



ograniczenia zrealizowanego projektu



relacje i zależności pomiędzy badaczami a przedmiotem badania
(ewentualna zmiana poglądów, opinii, postrzegania analizowanego
zjawiska; badacz jako kontekst powstawania projektu – korzystamy z
dzienników)

Elementy raportu



przypisy



spis tabel, schematów, rysunków, fotografii



bibliografia



aneks (narzędzia badawcze, listy kodów)