Glioksysom − organellum występujące tylko w komórkach roślin wyższych. Jest pęcherzykiem otoczonym pojedynczą błoną białkowo-lipidową. Zawiera enzymy (tzw. cyklu glioksylanowego) rozkładające kwasy tłuszczowe do związków, które mogą później posłużyć do syntezy cukrów prostych. Mechanizm ten jest istotny w uruchamianiu rezerw tłuszczowych nasion roślin oleistych. Dzieje się tak w czasie kiełkowania oraz, gdy zachodzi potrzeba uruchomienia niewęglowodanowych rezerw energetycznych u roślin.

Występujące w komórkach roślin glioksysomy uważa się za przekształcone peroksysomy.

Peroksysom – organellum komórki eukariotycznej o średnicy 0,2-1,8 ym, otoczone jedną błoną, o kształcie owalnym bądź sferycznym. W komórce roślinnej peroksysomy znajdują się w bezpośrednim kontakcie z chloroplastami i mitochondriami i stykają się z powierzchniami ich błon.

U zwierząt występuje tylko jeden typ peroksysomu – zawierający enzym katalazę – uczestniczący w procesie neutralizacji szkodliwego nadtlenku wodoru:

2H₂O₂ → 2H₂O + O₂

Peroksysom zawiera także oksydazę tworzącą nadtlenek wodoru.

U ludzi nagromadzenie peroksysomów występuje w komórkach wątroby - hepatocytach (około 70 w jednej komórce). Uczestniczą one między innymi w detoksykacji etanolu oraz syntezie niektórych lipidów. Peroksysomy chronią komórkę przed stresem oksydacyjnym (uszkodzeniem komórki powodowanym przez wzrost stęż.wolnych rodników).

W komórce roślinnej rozróżnia się:

• peroksysomy liściowe - katalizuje rozkład nadtlenku wodoru, bierze udział w fotorespiracji,

• peroksysomy brodawek korzeniowych - uczestniczące w przyswajaniu azotu,

• glioksysomy - zawierające enzymy przemieniające tłuszcze w cukry (β-oksydacja, cykl glioksylanowy, cykl Krebsa, glukoneogeneza).

Przypuszcza się, że organella te powstały u prymitywnych eukariotów, które nie posiadały jeszcze mitochondriów. Energia powstająca w przeprowadzanych przez nie reakcjach nie jest jednak wiązana w ATP, ale wyzwalana w postaci ciepła.

Peroksysomy zostały odkryte przez Ch. de Duve'a w 1965.

Enzymem markerowym (markerem) peroksysomów jest oksydaza D-aminokwasowa.

Mitochondria są centrami energetycznymi oraz głównym węzłem metabolicznym komórki eukariotycznej. Liczba, rozmieszczenie, kształt i wielkość mitochondriów zależy od aktywności metabolicznej i funkcji komórki.

Mitochondria mogą przyjmować kształt:

* wydłużono-nitkowaty

* sferyczno-elipsoidalny

* rozgałęziony.

Kształt grzebieni mitoch. Zależy od:

• Typu komórki (w mitoch.ZWIERZ więcej)

• Liczba wzrasta wraz ze wzrostem intensywności metabolitu.

Macierz mitochondrialna [matrix]

*Białkowy żel (< 50% wody)

* Zachodzi w niej wiele procesów metabol. (Krebsa, oxyd. dekarboxylacyjna pirogronianu; replikacja DNA mitochondrialnego; transkrypcja i translacja; cykl mocznikowy)

* Zawiera DNA i aparat translacji z rybosomami 70 S

DNA mitoch – mały (105x mniejszy od jądrowego); zwykle kolisty