BUDOWA KOMÓRKI

Komórki →tkanki →narządy→ układy→ organizm

Budowa komórki:

-siateczka śródplazmatyczna

-rybosomy

-peroksynom

-lizosomy

-jądro komórkowe

-mitochondrium

-błona komórkowa

-aparat Golgiego

Oddychanie zachodzi w każdej komórce my jesteśmy aerobami → do życia potrzebny nami jest tlen,

Erytrocyty → beztlenowo bo nie mają mitochondrium.

Pobieranie pokarmu (pobieranie materii i energii)

Trawienie -rozkładanie [hydroliza]związków dostarczonych z pokarmem na związki przyswajalne przez organizm.

Magazynowanie związków

Zapasowych (tłuszczów, glikogenu)

Produkty trawienia są substratami wykorzystywanymi do syntezy związków chemicznych budujących organizm

Oddychanie komórkowe

Rozkład materii i przetwarzanie energii.

Przetwarzanie energii chemicznej substratów

Energetycznych na energię chemiczną

Zmagazynowaną w wysokoenergetycznych

Wiązaniach ATP.

Wykorzystywanie energii

na przebieg procesów życiowych organizmu

Cukry można zamieniać w tłuszcz, w odwrotną stronę to nie działa ( tłuszcz w cukier)

Pobieramy energię po przez kaloryczność pokarmów.

Kaloryczność – wynika z energii wiązań chemicznych związków organicznych.

Pobieramy również sole mineralne, witaminy.

Mitochondria – centra energetyczne komórki

Związki organiczne (cukry, tłuszcze, białka)

Substraty energetyczne ( glukoza, kwasy tłuszczowe, keto kwasy)

Mitochondrium (uwalnianie energii i magazynowanie jej w ATP)

W mitochondriach zachodzi: oddychanie tlenowe ( utlenianie biologiczne ), którego celem jest uwalnianie energii z substratów energetycznych i magazynowanie jej w wysokoenergetycznych wiązaniach ATP.

Substraty Produkty

Związki organiczne

(cukry, tłuszcze, białka)

CO₂ + H₂O

Mitochondrium ATP

Substraty energetyczne (oddychanie tlenowe)

(glukoza, kwasy tłuszczowe,

ketokwasy) energia cieplna

O₂

ADP+P

Nie wszystkie komórki wytwarzają taką sama ilość energii.

Tkanka tłuszczu brunatna ( u noworodków) zabezpiecza przed wyziębieniem.→termogeneza

Znajduje się w okolicach łopatkowych → dzięki niej wydziela się dużo energii która chroni przed wyziębieniem.

Związek organiczny musi być rozłożony na takie części by organizm mógł je przyswoić.

Substraty ograniczone są siłą napędzającą oddychanie komórkowe.

W ATP ( akumulator, przenośnik energii) jest magazynowana energia wytworzona biologicznie. Jest krótkotrwałym związkiem

Jeżeli spożyjemy więcej to zmagazynujemy to w tkance tłuszczowej.

glikogen- wątroba, mięsnie szkieletowe.

Nie magazynujemy białek, one są produkowane i zużywane na bieżąco.

PRZEMIANA MATERII

Przemiana materii

Metabolizm

ATP anabolizm katabolizm ADP+P

(np. synteza cukrów, (np. oddychanie

Tłuszczów, białek, wewnątrzkomórkowe)

ADP+P kwasów nukleinowych) ATP

Reakcje endoergiczne Reakcje egzoergiczne

Bilans energetyczny organizmu

Energia spożywana Energia wydatkowana

Równowaga energetyczna organizmu

Energia spożywana = energia wydatkowana

Bilans energetyczny organizmu

Dowóz energii wydatek energii

POKARM -podstawowa przemiana materii

- aktywność fizyczna

-termogeneza

Magazynowanie energii

( materiały zapasowe, tłuszcz, glikogen)

Tkanką aktywną metabolicznie jest tkanka łączna.

Od czego zależy zapas energetyczny:

-wiek

-płeć

-wysiłek fizyczny

-latakcja, ciąża

Dodatni bilans energetyczny organizmu:

- nadwaga ( wzrost masy ciała do 110-120% masy należnej)

- otyłość ( wzrost masy ciała powyżej 120% masy należnej)

OTYŁOŚĆ

Tkanka tłuszczowa

> 25% masy ciała u mężczyzn

>30% masy ciała u kobiet

U około 95% osób otyłych OTYŁOŚĆ EGZOGENNA spowodowana jest dodatnim bilansem energetycznym tzn. nadmiernym dowozem energii w pożywieniu w porównaniu do zapotrzebowania energetycznego organizmu.

Masa ciała należna = wartość masy ciała, która nie wykazuje cech czynnika ryzyka rozwoju chorób.

BMI= masa ciała [kg]/ wzrost [ m]²

Z badań epidemiologicznych wynika, że pomiar obwodu w tali koreluje z odpowiednim zakresem BMI i dlatego można go wykorzystywać do klasyfikacji i kontroli wyników odchudzania.

Norma 18,5-24,9 nadwaga 25-29,9 otyłość >30

Ogólna masa ciała = beztłuszczowa masa ciała + masa tkanki tłuszczowej (ciało szczupłe)

Beztłuszczowa masa ciała LBN.

Metody oceny LBN i masy tkanki tłuszczowej

- pomiar gęstości ciała na podstawie wyniku ważenia hydrostatycznego (pod wodą) i objętości ciała

- pomiar ogólnej zawartości wody w organizmie (podawanie wody znakowanej izotopem radioaktywnym )

- pomiar grubości fałd skórnych

-pomiar impedancji elektrycznej (oporu elektrycznego ) całego ciała

Podstawowa przemiana materii –BMR

Tempo przemiany energetycznych u człowieka pozostającego w warunkach:

-zupełnego spokoju fizycznego i psychicznego

-komfortu cieplnego

-na czczo (nie mniej niż 12 godzin po posiłku)

- po co najmniej 8 godzinnym śnie

Podstawowa przemiana energii- wydatek niezbędny do podtrzymania procesów życiowych organizmu w w/w warunkach

25% układ nerwowy

20% wątroba energia wyzwalana podczas oddychania

7% nerki wykorzystywanie komórkowego

7% serce i inne

Czynniki wpływające na wielkość podstawowej przemiany materii (BMR)

-rozmiary ciała ( wzrost i masa)

-wiek

-płeć

-temperatura ciała

-czynność hormonalna

Wzrost temperatury o 1^oC wzrost tempa metabolizmu o 13%

Podstawowa przemiana materii- BMR

Wartość podstawowej przemiany materii wyraża się w różnych jednostkach :

kJ/h/m²

kcal/h/m²

Czynniki wpływające na tempo całkowitej przemiany materii:

-wysiłek fizyczny

-praca umysłowa, stany emocjonalne

-temperatura otoczenia

-stężenie hormonalne we krwi

-trawienie i przyswajanie pokarmów ( swoiste, dynamiczne działanie pokarmów)

Energetyczny równoważnik tlenu – umożliwia wyznaczanie ilości energii uwolnionej w procesach utleniania biologicznego na podstawie ilości przyswojonego tlenu.

Ocena bilansu energetycznego organizmu:

→badanie zmian masy ciała

→ocena ilości energii uzyskanej i wydatkowanej przez organizm:

•ilość energii uzyskanej – ocena ilości, składu i wartości energetycznej spożywanego pokarmu.

•ilość energii wydatkowanej:

°kalorymetria bezpośrednia- badanie całkowitej ilości ciepła wytworzonego w organizmie w określonym czasie. Badany przebywa w specjalnej komorze, gdzie ocenia się zmiany temperatury powietrza.

°kalorymetria pośrednia- pomiar ilości tlenu pobieranego przez organizm i dwutlenku węgla wydalanego z organizmu w określonym czasie.

TKANKI

Tkanki:

→nabłonkowa

→mięśniowa

→nerwowa

→łączna

Klasyfikacja nabłonków:

1. Liczba warstw komórek

- jednowarstwowe

- wielowarstwowe

1. Kształt komórek

- płaskie

- sześcienne

-cylindryczne

Nabłonek wielowarstwowy płaski – naskórek utworzony z nabłonka wielowarstwowego płaskiego rogowaciejącego.

Nabłonek jednowarstwowy cylindryczny- przykłady występowania: pokrywa nawierzchnię błony śluzowej żołądka i jelit

Nabłonek migawkowy- posiada na swojej powierzchni rzęski zdolne do poruszania się. Przykłady występowania pokrywa powierzchnią błony śluzowej oskrzeli.

Tkanka mięśniowa

Poprzecznie prążkowana gładka

Szkieletowa serca

Tkanka łączna:

-właściwa włóknista

-tłuszczowa

-kostna

-chrzęstna

- siateczkowata

Tkanka nerwowa = neuron