| KIERUNEK PEDAGOGIKI | DATA, MIEJSCE I OKOLICZNOŚCI POWSTANIA | PRZEDSTAWICIELE | ZAŁOŻENIA | UWAGI/ PODOBIEŃSTWA/ RÓŻNICE |
PUBLIKACJE |
|---|---|---|---|---|---|
| Konstruktywizm pedagogiczny | Lata 50.-60./ USA |
John Dewey (1859-1952), Jean Piaget (1896-1980), Lew Siemionowicz Wygotski (1896-1934), Jerome Seymour Bruner (*1915) |
Aktywne poznanie, „konstruowanie” i „rekonstruowanie” swojej wiedzy na gruncie interakcji z otoczeniem; Nauczyciel towarzyszy dziecku w poznaniu świata, jest bardziej przewodnikiem, niż wykładowcą |
Uczniowie sami tworzą swoją wiedzę i jest ona indywidualna, nauczyciel nie jest źródłem wiedzy, lecz wyznacza nowe zadania i problemy | J. Dewey „Moje pedagogiczne credo”; J. Piaget „La construction du reel chez l’enfant” |
| Pedagogika analityczno-empiryczna | Lata 60.-70./ Niemcy |
Wolfgang Brezinka (*1928) | Wprowadzenie pojęcia “nauka o wychowaniu” oraz formułowanie jasno i spójnie podstawowych pojęć pedagogicznych; Zbadanie obszaru przedmiotowego; Wspiera badania doświadczalne |
Rezygnuje z ogólnych pytań o istotę rzeczy; W. Brezinka dzieli pedagogikę na naukową i nienaukową |
W. Brezinka „Wychowanie i pedagogika w dobie przemian kulturowych” |
| Pedagogika antropologiczna | Rozwinęła się na gruncie antropologii filozoficznej | Otto Fryderyk Bollnow (1903-1991), Heinrich Roth ( | Przedmiotem badań jest człowiek; wprowadza pojęcia kształcenia (forma ciągła) i spotkania (forma nieciągła) – szkoła ma połączyć te dwa procesy; zawiera w sobie dwa nurty: naukę integracyjną i pedagogiczno-antropologiczną | Interpretuje pojedyncze zjawiska; stawia otwarte pytania | H. Roth „Antropologia pedagogiczna” |
| Antypedagogika | Jako pierwszy nazwy użył niemiecki pedagog Ekkehard von Braunmuhl w swojej książce „Antypedagogika” (1975) | E.von Braunmuhl (*1940); Heinrich Kupffer (*1924); Hubertus von Schoenebeck (*1947); Alice Miller (1923-2010) |
Negacja tradycyjnej praktyki wychowawczej, zinstytucjonalizowanego system kształcenia oraz wychowania samego w sobie; postuluje wolność (także decyzyjną, co do własnej osoby i kształcenia), równość, przyjaźń i odpowiedzialność każdego za siebie | Podobnie jak p. konstruktywistyczna odchodzi od tradycyjnego modelu wychowania (neokonserwatyzm), dodatkowo zadając pytania o sens działań wychowawczych samych w sobie | E.von Braunmuhl „Antypedagogika”; H.von Schoenbeck „Wolność od wychowania”; T. Szkudlarek, B. Śliwerski „Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki” |
| Neokonserwatyzm pedagogiczny | Lata 70. XX w./ Niemcy | Hermann Lubbe (*1926); Hans Maier (*1931); Christa Meves (*1925); Wolfgang Brezinka | Powstał na gruncie konserwatyzmu, postuluje poszanowanie tradycji i wartości moralnych; edukacja jako fundament rozwoju ekonomicznego i społecznego; wychowanie zdyscyplinowane i zinstytucjonalizowane | Jest kompletnym przeciwieństwem antypedagogiki, zaznacza konieczność i oczywistość wychowania i podkreśla hasła pilność, dyscyplina i porządek | Ch. Meves „Odwaga wychowania”; K. Steinbuch „Koniec z ideologicznym spustoszeniem” |
Krytyczna nauka o wychowaniu (pedagogika emancypacyjna) |
Powstała w Niemczech, w latach powojennych, jako „odpowiedź” na wydarzenia w obozach koncentracyjnych | Theodor Adorno (1903-1969); Theodor Wilhelm (1906-2005); Max Horkheimer (1895-1973); Jurgen Habermas (*1929) | Krytykuje niesprawiedliwość jako czynnik sprawczy negatywnych wydarzeń (wojenne) oraz nadmierny optymizm i upolitycznianie wychowania, stawia na wykształcenie i wychowanie do dojrzałości, uczy asertywności i sprzeciwu | Nauczyciel powinien nawiązać kontakt z uczniem, rozwiązywać jego problemy i być po jego stronie, główne żądanie wobec wychowania: „Aby nigdy nie powtórzył się Oświęcim” | T. Wilhelm “Druga strona emancypacji” |
| Pedagogika humanistyczna | W I połowie l. 60. XX w./USA, powstaniu towarzyszyła zmiana nastroju ze społecznego optymizmu na pesymizm | Carl Rogers (1902-1987); Abraham Maslow (1908-1970); Charlotte Buchler ((1893-1974); Ruth Cohn (1912-2010) | Osoba przeżywająca jest w centrum uwagi, nauka na podstawie rzeczywistych problemów, wykorzystanie środków pomocniczych; nacisk kładzie na specyficzne cechy ludzkie – wolność wyboru, samorealizacja, kreatywność; poszanowanie godności i wartości jednostki | Z założeń podobna do konstruktywizmu i antypedagogiki (jej przedstawiciele popierali C. Rogersa); staje w opozycji do neokonserwatyzmu i p. analityczno-empirycznej | C. Rogers “Wolność uczenia się w latach 80.” |