Elastyczność to inaczej dostosowywanie się do zmieniających się warunków, które panują na rynku. Elastyczność popytu dzielimy na dwie kategorie – łukową oraz punktową. W ramach elastyczności łukowej wyróżniamy cenową, cenową-mieszaną zwaną też mieszaną i dochodową.
Czynniki popytu można pogrupować w trzy zasadnicze grupy. Sezonowość, moda, marka, jakość są niemierzalne, więc je pomijamy. Resztę czynników można sprowadzić do innych, np. struktura ludności może być sprowadzana do dochodów itd. Dlatego wyróżniamy trzy rodzaje elastyczności.
Elastyczność cenowa informuje nas w jaki sposób zmieni się popyt, kiedy zmieni się cena (1). Gdy rośnie cena, popyt także rośnie. Wyniki są zatem ujemne. Wniosek elastyczność cenowa jest z definicji ujemna. Choć dla grupy Giffena będzie inaczej.
Elastyczność mieszana wynika ze zmian cen innych dóbr. W przypadku dóbr substytucyjnych znak jest dodatni. Dla dóbr komplementarnych znak jest ujemny (2).
W końcu mamy elastyczność dochodową. To jest zmiana popytu w wyniku zmiany dochodów. Tu też jest znak dodatni. Chyba że mamy do czynienia z dobrem podrzędnym (3).
Wyobraźmy sobie, że cena rośnie, a potem na odwrót, że maleje wzdłuż pewnego ‘łuku’. Dlatego przy zmianach względnych bierze się tak naprawdę wartość uśrednioną, a nie początkową (4). Początkową bierzemy tylko gdy nie mamy danych dla uśrednionej (por. zad. 2)
Teraz omówimy elastyczność punktową. Jak obliczyć elastyczność bez przemieszczenia po krzywej. Wykorzystujemy tu twierdzenie Talesa na stosunki boków trójkąta (5)
Jeżeli elastyczność jest równa zero to popyt jest sztywny. Elastyczność równa jeden to elastyczność jednostkowa. E równe nieskończoności to popyt doskonale elastyczny. Wartości poniżej 1 to popyt nieelastyczny, kiepsko reaguje na zmiany. I powyżej 1 elastyczny/ stosunkowo elastyczny.
Jeżeli popyt jest nieelastyczny, to przedsiębiorcy opłaca się podnosić ceny. Ponieważ korzyść ze zwiększenia cen przewyższa ubytek w PC (7).
Jeżeli popyt jest elastyczny (>1) to nie opłaca się podnosić cen. Przychód całkowity bowiem obniży się. Warto obniżyć ceny z punktu widzenia przychodów.
Żeby sprawdzić do którego momentu warto podnosić lub obniżać ceny oblicza się tak zwany przychód marginalny:
| P | Q | PC | PM |
|---|---|---|---|
| 0 | 11 | 0 | Nie obliczamy |
| 1 | 10 | 10 | 10 |
| 2 | 9 | 18 | 8 |
| 3 | 8 | 24 | 6 |
| 4 | 7 | 28 | 4 |
| 5 | 6 | 30 | 2 |
| 6 | 5 | 30 | 0 |
| 7 | 4 | 28 | 2 |
| 8 | 3 | 24 | 4 |
| 9 | 2 | 18 | 6 |
| 10 | 1 | 10 | 8 |
| 11 | 0 | 0 | 10 |
Przychód marginalny (krańcowy/dodatkowy) informuje nas o ile zmieni się przychód całkowity, gdy sprzedaż zmieni się o jednostkę. Czyli jest to:
PM = ΔPC/ΔQ =PC’
Gdy przychód marginalny wynosi zero, to przychód całkowity jest maksymalny. PCmax gdy PM = 0
Należy zahamować dalszy wzrost cen.
Zad. 1 – elastyczność mieszana popytu na kawę Astra w stosunku do ceny kawy Arabica = 2. Cena kawy Arabica wzrosła z dwóch do trzech złotych. O ile procent wzrośnie popyt na kawę Astra, ceteris paribus.
Zad. 2 – Krzywa popytu ma postać P = 1000 – 2Q. Jaka będzie wartość PCmax.
Zad. 3 – krzywa popytu ma postać P = 2000 – 5Q. Cena spada z 1.800 do 1.600. Wyznacz elastyczność łukową popytu oraz funkcję PM. Czy zmiana ta była dla przychodów przedsiębiorstwa korzystna. Czy możliwe jest uzyskanie wyższych przychodów całkowitych. A jeśli tak to ile mogą one wynosić maksymalnie.
Za tydzień zadania z elastyczności punktowej.