Przygotowanie do sprawdzianu z biologii
Rozmnażanie się i rozwój str.69-90
Narządy rozrodcze męskie i ich rola.
–Moszna-ochrona jądra i regulacja temperatury
-jądra- produkują plemniki i hormony męskie
-najądrza- w nich plemniki są magazynowane i dojrzewają
-nasieniowody-wyprowadzają plemniki
-gruczoł krokowy (prostata)
-pęcherzyki nasienne tworzą wydzielinę która jest środowiskiem życia plemników, odżywia je i pobudza do ruchu
-cewka moczowa
-pręcia wyprowadza nasienie na zewnątrz
Narządy rozrodcze żeńskie i ich rola.
-jajniki- produkują komórki jajowe i hormony żeńskie w nich komórki jajowe dojrzewają
-jajowody-wychwytują komórkę jajową przeprowadzają je do macicy są miejscem zapłodnienia
-macica-jest miejscem rozwoju zarodka i płodu, wywołuje poród
-pochwa- jest drogą rodną i drogą dla plemników
Komórki rozrodcze. Zapłodnienie.
Komórka rozrodcza - inaczej komórka jajowa - żeńska, a także zarodnik - haploidalna komórka służąca do rozmnażania protistów, roślin i grzybów.
W rozmnażaniu płciowym biorą udział dwa organizmy rodzicielskie. Wytwarzają one komórki płciowe, zwane gametami. Osobnik żeński produkuje komórki jajowe, natomiast osobnik męski wytwarza komórki płciowe, zwane plemnikami. Komórka jajowa ma kształt okrągły, nie ma zdolności poruszania się.
W wyniku połączenia komórki jajowej z plemnikiem, czyli zapłodnienia, powstaje zygota - zapłodniona komórka jajowa. Zygota dzieląc się daje początek nowemu organizmowi. Potomek jest kombinacją cech (genów) pochodzących od obojga rodziców.
Zapłodnienie – połączenie się jąder komórek rozrodczych (kariogamia komórki rozrodczej męskiej i żeńskiej) w wyniku czego powstaje nowa komórka nazywana zygotą.
Okres płodowy
Płód jest to stadium rozwojowe zarodka, rozpoczynające się od ok. 6 tygodnia od chwili rozpoczęcia się ciąży.
Szósty tydzień
W tym czasie zarodek jest już wyodrębniony z otaczających go błon płodowych i rozpoczyna się kształtowanie jego narządów zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych. Oczy są bardzo szeroko rozstawione i przykryte powiekami.
Trzeci miesiąc
Jest to okres kiedy płód ma około 10 cm. Jego palce są w pełni wykształcone. Można określić jego płeć za pomocą badania USG. Zaczyna przypominać człowieka. Powieka zaczyna pokrywać oko a na palcach u nóg i rąk rosną już paznokcie. Płód ma nieproporcjonalnie dużą głowę w stosunku do tułowia. Słabo wykształcony nos.
Czwarty miesiąc
Płód nadal się powiększa. Osiąga długość 15 cm i waży 120 g. Zaczyna wykonywać pierwsze ruchy. Zaczyna też ssać palec i połykać płyn owodniowy. Pojawia się u niego zmysł smaku. Płód potrafi już robić różne miny np. marszczy czoło, wydyma policzki. Posiada też linie papilarne – oznakę jego niepowtarzalności. W mózgu w ciągu minuty tworzy sie 250 tysięcy komórek nerwowych.
Piąty miesiąc
Długość płodu wynosi 23 cm, waga to ok. 280 g. W tym okresie matka zaczyna wyczuwać ruchy płodu. Jest to okres kiedy jego skóra grubieje i pokrywa się delikatnymi włoskami, zwanymi meszkiem.
Szósty miesiąc
Płód ma ok. 30 cm i waży 640 g. Ma delikatne brwi i rzęsy. Staje się podobny do noworodka – chociaż jest jeszcze dużo szczuplejszy, ponieważ dopiero teraz zaczęła się odkładać tkanka tłuszczowa. W tym miesiącu (22 tydzień) rodzą się najmłodsze Wycześniaki które przeżywają.
Siódmy miesiąc
Początek III trymestru ciąży – jest to bardzo ważny miesiąc, od którego zależy to, czy dziecko urodzi się pośladkowo. Powinno się jednak odwrócić głową na dół. Siódmy miesiąc to także czas intensywnego rozwoju mózgu i różnicowania osobowości. Dziecko powinno ważyć w granicach 1200g-1900 g (odchylenia od normy nie są objawami patologii) i mieć ok. 35-40 cm długości. Urodzenie po 28 tygodniu ciąży daje duże szanse na przeżycie.
Ósmy miesiąc
Dziecko przygotowane jest pozycją do porodu, zanika meszek płodowy, oczy są niebieskie. Waży ok. 2,5 kg i mierzy 50 cm. Tkanka tłuszczowa osiąga już ostateczną grubość.
Dziewiąty miesiąc
Jest to czas kiedy płód powinien ważyć ok. 3,5 kg, i mieć ok. 55 cm długości. Zanika meszek, skóra różowieje. Płód jest gotowy do przyjścia na świat. Jest już odwrócony główką w dół. Zaczyna coraz bardziej kopać, widać jak się przemieszcza.
Poród płodu o masie mniejszej niż 500 g przed 22 tygodniem ciąży (jest to uwarunkowane osiągnięciami medycyny na polu utrzymania wcześniaka przy życiu) traktowane jest jako poronienie, ze względu na skrajną niedojrzałość organizmu, uniemożliwiającą samodzielne życie poza organizmem matki. Poród po 22 tygodniu ciąży, przy masie noworodka powyżej 500 g, uznawany jest za poród przedwczesny wcześniaka o skrajnie niskiej masie urodzeniowej. Jednak obecny postęp medycyny pozwala na uratowanie już 21 tygodniowych wcześniaków czy też ważących jedynie 280 g[1].
Fazy rozwojowe po urodzeniu i potrzeby z nimi związane.
-noworodek
-niemowlęta
-po niemowlęcy
-dzieciństwo
-dojrzewanie-pokwitania
-młodzieńczy
-stabilizacja i pełnia życia
-starzenie się
5.Zmiany zachodzące w okresie dojrzewania.
Dojrzewanie jest to całość przemian, jakim podlega organizm dziecka, przeobrażając się w organizm osoby dorosłej. Zmiany te zachodzą jednocześnie w budowie zewnętrznej i wewnętrznej. W przypadku zmian wewnętrznych organizmu, wywołane jest to tzw. grą hormonów, które uaktywniają przysadkę mózgową i układ rozrodczy człowieka. Pod wpływem hormonów płciowych gruczoły rozrodcze zaczynają produkować komórki rozrodcze (plemniki i komórki jajowe), człowiek staje się zdolny do podjęcia aktywności seksualnej (dojrzałość seksualna) oraz do rozmnażania (dojrzałość rozrodcza). Osiągniecie tej zdolności jest jednak wyznacznikiem tylko dojrzałości seksualnej i płciowej. Samo dojrzewanie biologiczne polega na zmianach w budowie zewnętrznej człowieka. Gwałtownemu wzrostowi ciała towarzyszy także powiększenie się narządów wewnętrznych: serca, płuc, nerek. Zostaje zakończone, gdy wszystkie narządy i układy są w pełni rozwinięte i następuje wtedy dojrzałość cielesna.
6.Choroby szerzące się drogą płciową.-kiła
-rzeżączka
-AIDS
-HIV
7.Czynniki wpływające na prawidłowy przebieg ciąży.
Na przebieg ciąży wpływ ma wiele czynników – począwszy od zdrowia kobiety, jej wcześniejszego stanu medycznego przed zajściem w ciąże, stan psychiczny, po czynniki środowiskowe.
8.Sposoby ochrony przed czynnikami niekorzystnymi.
9.Wady wrodzone i nabyte.
Choroby i wady wrodzone układu kostno-stawowego
Zmiany pourazowe
Choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa i stawów
Choroby stawów o etiologii zapalnej
Choroby metaboliczne tkanki kostnej
Nowotwory
10.Ciąża Bliźniacza
Bliźnięta jednojajowe
Przychodzą na świat w wyniku podziału komórki jajowej zapłodnionej przez jeden plemnik. Bliźnięta jednojajowe są tej samej płci i mają identyczny materiał genetyczny. Nie jest do końca znana przyczyna podziałów zygoty. Wiadomo tylko, że za narodziny bliźniąt jednojajowych odpowiedzialna (pod względem genetycznym) jest matka dzieci.
Bliźnięta dwujajowe
Przychodzą na świat w wyniku zapłodnienia dwóch komórek jajowych, jednocześnie wyprodukowanych przez jajniki. Mają osobne worki owodniowe oraz łożyska (kosmówki). Ponieważ ich materiał genetyczny jest różny, mogą mieć różną płeć, a ich podobieństwo jest takie
samo jak zwykłego rodzeństwa. Znane są też przypadki, że bliźnięta miały dwóch różnych ojców
Bliźnięta syjamskie, inaczej zroślaki, przychodzą na świat w wyniku błędów genetycznych. Nie dochodzi do całkowitego podziału zapłodnionej komórki jajowej. Rodzące się bliźnięta są zrośnięte różnymi częściami ciała. Rozdzielenie bliźniąt syjamskich jest zazwyczaj skomplikowanym zabiegiem chirurgicznym; jego trudność wzrasta, gdy ważne organy są wspólne, np. serce lub rdzeń kręgowy. Bardzo często zdarza się, że podczas operacji umiera jedno z bliźniąt.
11.Cykl menstruacyjny