9. Omów podstawowe zagadnienia ochrony zdrowia w stosunkach międzynarodowych.

Według Światowej Organizacji Zdrowia ochrona zdrowia obejmuje wszelkie działania mające na celu promowanie zdrowia, do których zalicza się środki zapobiegawcze, łagodzące i lecznicze, stosowane nie tylko w stosunku do jednostek, ale także w stosunku do populacji.

Największą organizacją zajmującą się ochroną zdrowia jest Światowa Organizacja Zdrowia (WHO). Światowa Organizacja Zdrowia (WHO - World Health Organization) została utworzona w celu realizacji postanowień Karty Narodów Zjednoczonych, której artykuł 55 zobowiązał ONZ do rozwiązywania problemów międzynarodowych w zakresie zdrowia publicznego. Zadaniem WHO jest działanie na rzecz zwiększenia współpracy między państwami w dziedzinie ochrony zdrowia i zwalczania epidemii chorób zakaźnych, a także ustalanie norm dotyczących składu lekarstw i jakości żywności. Organizacja dąży również do zapewnienia opieki medycznej ludności świata oraz zmniejszenia śmiertelności niemowląt.

Zagadnienia ochrony zdrowia zostały również wpisane w Milenijne Cele Rozwoju ONZ :

- zmniejszenie do 2015r. w porównaniu z 1990r. stopy umieralności dzieci poniżej piątego roku życia,

- zmniejszenie do 2015.r. o ¾ wskaźnika umieralności okołoporodowej,

- zahamowanie do 2015r., a następnie zmniejszenie liczby zachorowań na AIDS, malarię i inne groźne choroby;

Nie opracowano jednak dokładnych procedur i środków mających zwiększyć efektywność i wspomóc realizację tych celów.

Problemem ochrony zdrowia w stosunkach międzynarodowych był do tej pory fakt, że WHO nie miała globalnej strategii zdrowia. Zmieniło się to w 2004r. Prace nad „Globalną Strategią dotyczącą Diety, Aktywności Fizycznej i Zdrowia” trwały kilka lat. W jej stworzenie zaangażowane było szerokie grono członków WHO, agencji Narodów Zjednoczonych, organizacji społecznych oraz organizacji pozarządowych, jak również przedstawicieli sektora prywatnego. Przyjęta strategia dotyczy m.in. głównych czynników ryzyka odpowiedzialnych za choroby niezakaźne, które według szacunków stanowią przyczynę ok. 60 % śmiertelności na świecie, a w 47% przypadków są przyczyną problemów ze zdrowiem. Kluczowymi punktami tej strategii są dieta i aktywność fizyczna, co stwarza szansę zapobiegania chorobom układu sercowo - naczyniowego, jednego z najczęstszych „zabójców” naszych czasów. Ustalenie globalnej strategii jest ważnym punktem zwrotnym w światowej polityce dotyczącej zdrowia. Dla członków WHO stanowi to mocny instrument w redukowaniu socjoekonomicznych skutków chorób.

Przykład problemów zdrowia w skali globalnej

Obecnie bardzo poważnym problemem ochrony zdrowia na świecie jest rozprzestrzeniające się AIDS :

- pierwsze przypadki w 1981r. i od tego czasu narasta ogólnoświatowa epidemia

- od czasu jej wybuchu zmarło 30mln ludzi, a nosicielami wirusa HIV jest 60mln

- największa liczba ludzi z wirusem życie w Afryce subsaharyjskiej (67%)

- w związku z postępem medycyny liczba zachorowań spadła w ostatnich 10 latach o 1/5

- odnotowano również postęp w zakresie większej dostępności leczenia – w 2004r. dostęp do leków antyretrowirusowych uzyskało 700 tysięcy ludzi w krajach o niskim PKB per capita, a w 2009r. już 5,2 mln osób

- choć tendencje są dobre i np. w Indiach i Nepalu liczba zachorowań zmalała o 25% w latach 2001-2009, to o tyle samo wzrosła na Filipinach; w Europie Wschodniej i Azji Śr. w tych latach praktycznie się potroiła!

- światowe kapanie: Światowy Dzień Walki z AIDS – 1.12.; 2005r., UNICEF "Razem dla dzieci. Razem przeciw AIDS", kampanie organizowane przez magazyny, koncerny

Przykład systemu ochrony zdrowia : UE

UE nie ma jednolitej polityki w zakresie finansowania opieki medycznej w jej krajach członkowskich. Wyraźne kompetencje Wspólnoty w zakresie ochrony zdrowia mają bardzo ograniczony zakres i dotyczą właściwie tylko zdrowia publicznego (system wiedzy i działań służących utrzymaniu oraz pomnażaniu stanu zdrowia w skali społecznej). Działania UE sprowadzają się przede wszystkim do tworzenia i realizowania programów w zakresie zdrowia publicznego, promocji zdrowia i zapobiegania chorobom, pomijając zasadniczo problematykę administrowania opieką zdrowotną. Kilka wybranych programów unijnych to : program zwalczania AIDS i innych chorób zakaźnych na lata 1996-2000, program zwalczania nowotworów, program promocji zdrowia na lata 1996-2000. Finansowanie i zapewnienie opieki zdrowotnej stanowi wyłączny obowiązek krajów członkowskich, a nie UE. Nie ma norm nakładających na UE taki obowiązek. Państwa członkowskie UE we własnym zakresie kształtują systemy ochrony zdrowia w swoich krajach.

W 2010r. Komisja Europejska wydała komunikat, w którym przedstawia 4 podejścia do poprawy ochrony zdrowia na świecie i przyczynienie się do lepszego wykonywania celów milenijnych ONZ. Są to : bardziej demokratyczne i skoordynowane zarządzanie na szczeblu międzynarodowym; zachęcanie do zbiorowego wysiłku na rzecz promowania powszechnej ochrony zdrowia i dostępu do usług ochrony zdrowia dla wszystkich; zapewnienie większej spójności polityki UE w różnych dziedzinach związanych ze zdrowiem; poprawa koordynacji europejskich badań w dziedzinie ochrony zdrowia na świecie i zwiększenie dostępu krajów rozwijających się do nowej wiedzy i metod leczenia.