5.6.1 Nowotwory zarodkowe

Rozrodczak(dysgerminoma s. gonocytoma) Z

• Gonocyty lub komórek stanowiących następne stadia ich rozwoju

• Kom. są duże, jasna cytoplazma bogata w glikogen, jądro duże i jasne z 2 jąderkami

• Kom. tworzą gniazda, pasma lub pola, poprzedzielane tk. łączną, z obfitym naciekiem limfocytów,

• Miedzy kom. fragmenty trofoblastu lub tkanek teratoidalnych

• Najczęściej w rozw. się w jajniku

• Przypomina nasieniaka jądra(Seminoma)

Nasieniak(seminoma): Z

• Jest z jednakowych kom. okrągłych lub poligonalnych

• Guz lity /solidum/

• Jądro centralnie, wyraźne jąderko

• Skąpy zrąb, a w nim liczne limf i ziarniniaki gruzełkopodobne z kom. olbrzymimi

(bez takich jest odmiana -> nasieniak spermatocytowy, ALE ma większe kom. niż classic)

• Lity, z szarobiałymi ogniskami martwicy

Rak zarodkowy(carcinoma embyronale): Z

• Jest z niezróżnicowanych kom.nabłonk. ułożonych w gniazda, cewk lub twory brodawk.

• Ma różne figury podziału, kom.są polimorficzne, często podobne do kom.rozrodczaka

Rak kosmówkowy(choriocarcinoma s.chorioepithelioma) Z

• Z kom.trofoblastu zawartych w skrzepach krwi oraz masach martwiczych

• Kom.polimorficzne i wielojądrowe, anizocytoza, z licznymi mitozami

• Brak własnego zrębu i naczyń (bo carcinoma!)

• Wrasta do naczyń=>daje przerzuty do płuc, mózgu i wątroby

Potworniak germinalny(teratoma): NZ/Z

• Powstaje wskutek różnicowania się kom.rozrodczych w kierunku utkania zarodka=>powst.guz torbielowaty zbud. Z różnych tkanek(chrzęstnej, nerwowej,mięśniowej,gruczołowej) taki Misz-masz

• Tkanki dojrzałe(teratoma maturum) - >guz niezłośliwy, tk.niedojrzałe(t.immaturum)->złośliwy

• Złośliwy->zbud.z 3listków o różnym stopniu zróżnicowania i dojrzewania.

5.6.2 Nowotwory zawiązków narządów:

Struniak (chordoma): McZ

• Z pozostałości struny grzbietowej(chorda dorsalis)

• Jest z dużych zwakuolizowanych kom. Bogatych w glikogen, porozdzielanych przez tk.łączną

• Może tworzyć śluz z tendencja do gromadzenia się go w zrębie

• Lity lub torbielowaty, na przekroju pola przejrzyste/śluzowate/przypominające chrząstkę

• Otorebkowany/nieotorebkowany

• Często infiltruje tk.otaczające=miejscowo złośliwy, przerzuty rzadko

Szkliwiak (ameloblastoma): McZ

• Z nabłonka szkliwiotwórczego i włóknistego zrębu

• Typy:

  • pęcherzykowy(a.folliculare)

  • splotowaty(a.plexiforme)

  • rogowaciejący(a.acanthomatosum)

  • podstawno komórkowy(a.basocellulare)

  • ziarnisto komórkowy(a.granusocellulare – granular cell type)

Ziarniszczak(folliculoma) =błoniak ziarnisty Z

• Lity, czasem torbielowaty z licznymi wylewami ogniskami martwiczymi

• Ma torebkę łącznotk.

• Z kom.o słabo barw.się cytoplazmie, czasem w niej lipidy, obecne też kom.tekalne

• Grupy kom. Są otoczone wł.argentofilnymi(tym się różni od otoczkowiaka gdzie każda kom.otoczona)

• 2 typy:

1)mikrofolikularny – małe przestrzenie powst.z rozpadu kom.ziarnistych

2)makrofolikularny – gdy przestrzenie duże

• Postać niedojrzałą podobna do: mięsaka, raka lub mięsakoraka

5.6.3 Nowotwory nabł.niezróżnicowane.

Rak niezróżnicowany=anaplastyczny (carcinoma indifferentiatum s.anaplasticum) BZ!

• Wszędzie taki sam t.j podobne do siebie drobne kom. Z hiperchromatycznym jądrem

5.6.4 Nowotwory nabłonkowe zróżnicowane

Brodawczak(papilloma) NZ

• Pochodzi z każdego nabł.(zależy od miejsca, np.drogi moczowe – to z przejściowego)

• Jest z palczastych brodawek, ich osią jest pasmo tk.łącznej z naczyniami pokrytymi nabł.(bez atypii)

• Cechuje go harmonijny rozrost miąższu jak i zrębu, z reguły rośnie egzofitycznie

• Brodawczak odwrócony(papilloma inversum)->gdy nabł.normotypowy wrasta w głąb zrębu

• Wyróżnia się:

• Brodawczak twardy(p.durum) – zbita, bogaty we włókna zrąb, nabł. zrogowaciały,

w: skórze,jamie ust, przełyku, żwaczu, pochwie

• Brodawczak miękki(p.molle) – delikatny zrąb z licznymi naczyniami,

• w:j.nosowej, żołądku, pęcherzu, miedniczkach nerk. Często w postaci polipa(papilloma polyposum)

Rak płaskonabł.kolczystokom. (c.planoepitheliale spinocellulare) Z

• Rośnie palczasto w głąb zrębu

• Histolog.podobny do nabł.wielowarstw.płaskiego(na obwodzie ognisk kom.walcowate=odpowiedniki kom.warstwy podstawnej lub przypominające, ku środkowi->kom.kolczyste i kom.płaskie, ulegają rogowaceniu- c.spinocellulare keratodes s.canceroid, lub nie c.spinocellulare non keratodes vel akeratodes)

• Ogniska rakowe = perły rakowe Waldeyer’a, lub pojedyncze kom.(dyskeratosis)

• Powst. pereł rakowych = (nadmiernie)hyperkeratosis+(szybko)parakeratosis+(jednolicie)homogenisatio

• W podścielisku: liczne granulocyty obojętnochłonne, limf, histiocyty, plazmocyty.

• Daje przerzuty, jest promienioczuły

• Najczęściej w skórze(tu może być owrzodzenie(carcinoma ulcerosum),p.pok.(j.ustna, przełyk),oskrzelach(z ognisk metaplazji płaskonabł.-PALACZE!)

Rak płaskonabł.podstawnokom.(c.planoepitheliale basocellulare s.basalioma) Z?

• Jest z regular. Gniazd/pasm naciekających zrąb, na obwodzie kom.podstawne(palisadowate)

• Kom.palisadowate->mało cyt, duże hiperchormat.jądro przypodstawne

• Wewnątrz ognisk raka: kom. Różnokształtne z tendencją do rozpadu(=>drobne jamki)

• Zrąb różnie wykształcony z naciekami kom.

• Czasem rak ten powoduje owrzodzenia(ulcus rodens s.terebrans)

Gruczolak (adenoma) NZ

• Jest z gruczołów bez cech atypii

• Miąższ to tk.gruczołowa cewkowata(adenoma tubulare)/pęcherzykowa(a.folliculare s.alveolare)/mieszana(a.mixtum)

• Podścielisko=tk.łączna rosnąca równocześnie

• Od normalnego gruczołu różni brak przewodów wprowadz. mimo wydzielania produktów

• Te z gruczołów wydz.wew= mało zrębu, lite gniazda/pasma kom – adenoma solidum

• Na powierzchni = Polip, w głębi = guzy otorebkowane

• Mogą być mieszane np.fibrochondroosteoadenoma.

• Gdy zrąb się złośliwi => adenosarcoma.

Torbielak (cystoma s.cystoadenoma) NZ

• To gruczolak, ale wydzieliny się nagromadziło tak dużo, gruczoły silnie się rozszerzyły powst TORBIEL(jedna- cystoma uniloculare lub wiele c.multiloculare)

• Ściana = tk.łączna pokryta nabł.jednowarstw., mogą wyrastać z niej twory torbielowate(cystadenoma papilliferum)

• Najczęściej w jajniku, trzustce

• Często się uzłośliwia (cystadenocarcinoma)

Rak gruczołowy czyli GRUCZOLAKORAK(adenocarcinoma) Z

• Naśladuje cewki/pęcherzyki gruczołowe o nieregular.kształcie i ułożeniu, kom.nawarstwiające się i hiperchromatyczne jądro.

• Gdy cewki/pęch. bez swiatla – rak lity(carcinoma solidum), gdy prod.śluz – rak śluzo twórczy(c.mucocellulare s. muciparum)

• Gdy śluz zalega w kom. -> jądro na obwodzie = KOM.SYGNETOWA.

• Gdy kom.pękają-> śluz do zrębu= rak galaretowaty(c.gelatinosum) – niepromienioczuły

• Rak desmoplastyczny/włóknisty(c.desmoplasticum s.fibrosum s.scirrhosum) – odmiana, niskozróżnicowana, ma obfity zrąb kolagenowy, zaw.kom.rakowe ułożone szeregowo po kilka/kilkanaście

5.6.5 Nowotwory tk.nerwowej

Rdzeniak(medulloblastoma) Z

• Chaotycznie ułożone kom., mało cyt., różnokształtne?!?!? Jądro

• W utkaniu->pseudorozety, drobne pola martwicy, liczne figury podziału kom.

• Wychodzi z móżdżku i nacieka na otoczenie

Nowotwór z kom.nerwowych (ganglioneuroma s.gangliocytoma) NZ

• Jest z neuronów umieszczonych w gleju

• Generalnie niezłośliwy, ale trafiają się postaci niedojrzałe(ganglioneuroblastoma)

Gwiaździak(astrocytoma) ??

• Jest z gleju gwiaździstego

• Rośnie wolno, ma skłonność do nawracania

• Może mieć ogniska martwicze, wylewy krwi, przestrzenie torbielowate

• Guzowaty/rozlany(gliomatosis cerebri)

• Typy:

  • Włókienkowy(a.fibrillare) – z kom.podobnych do astrocytów włókienkowych

  • Protoplazmatyczny(a.protoplasmaticum) – kom.o licznych długich wypustkach,

  • Gemistocytowy(a.gemistocyticum) – z kom.podobnych do gemistocytów

  • Anaplastyczny(a.anaplasticum) – dominują obszary anaplazji

Gąbczak wielopostaciowy(glioblastoma multiforme) BZ!

• Z astrocytów, Najmniej dojrzała postać gwiaździaka (…blastema=zwasze złośliwy!)

• Kom.atypowe, wielopostaciowe, ułożone nierównomiernie(poza martwicą- tam palisadowo)

• Na przekroju szarobrunatny,żółte ogniska martwicy,wylewy,jamy z płynem

• W nim liczne naczynia o grubej ścianie i wąskim swietle, tworzą przetoki tt-żż, prowadzące do niedokrwienia tego obszaru lub powst.zakrzepów

• Gdy zrąb łącznotkankowy się rozrasta -> gliosarcoma (w miesakach zawsze tworzyl się ich wlasny zrab)

Skąpodrzewiak(oligodendroglioma) ??

• Rozwija się w istocie białej, może obejmować korę, szerzy się wzdłuż szlaków i wł.nerwowych

• Typy:

* Izomorficzny(o.isomorphum) – z kom. O wyraźnych granicach, jasnej cyt., okrągłym jądrze(struktura plastra miodu)

* Anaplastyczny(o.anaplasticum) - z kom. Z cechami anaplazji i polomorfii.

• Rozpad+zwyrodnienie śluzowe=drobne jamki

• Liczne naczynia o zeszkliwiałych ścianach

• Rośnie powoli, możliwe wznowy

Wyściółczak izomorficzny(ependymoma isomorphum) ??

• Umiejscawia się przy ścianie komory i wrasta do niej lub nacieka otoczenie(np.półkule)

• Kom.rozetowo lub wokół naczyń – stykają się wypustkam(rozety rzekome) lub same tworzą kanały(rozety prawdziwe)

Oponiak(meningioma) NZ

• Z wyściółki opon, powoduje ucisk na mózg lub zrasta się z kośćmi czaszki

• Kom.ułożone w gniazda /charakterystyczne układy cebulowate(meningioma meningotheliale-oponiak zespólniony)wśród nich czasem ogniska zwapnienia- ciała piaszczakowate(psammoma).

• Guz twardy, szarobiały, ostro odgraniczony

• Rzadko postać złośliwa(sarcoma meningeale)

• Inne formy – m.fibromatosum, m.angiomatosum

Nowotwór kieszonki Rathego (cranopharyngioma) ??

• Z nabł.wielowarstwowego kieszonki Rathego

• Guz otorbiony, na przekroju szary, w cystach bursztynowy plyn

• Z cystami / postać lita z ogniskami wapnienia

• Hist. Taki sam jak szkliwiak /adamantinoma/

Szyszyniak(pinealocytoma) NZ

• obfity zrąb + kom.podobne do normalnych

• Postać złośliwa(pinealoblastoma) = skąpy zrąb+liczne, chaotycznie ułożone kom.

Nerwiakowłókniak (neurofibroma) NZ

• Pochodzi z lemocytów (kom. Schwanna)/fibroblastów(z tego wynika kształt kom.nowotworowych)

• Guz pojedynczy/mnogi(choroba Recklinghausena)

• Ostro odgraniczony ALE BEZ TOREBKI, szarobiały

• Kom.ułożone bezładnie i luźno, mdz.nimi nerwy i kolagen

Nerwiak osłonkowy(neurilemmoma s.neurinoma s.schwannoma) NZ

• Pochodzenie-kom.schwanna

• Guz pojedynczy/mnogi nerwów/korzonków nerwowych

• a forma złośliwa-sarcoma neurogenes-dotyczy częściej nn.obwodowych albo czaszkowych

• Typy:

  • Kom.wrzecionowate o ukł wirowym, jądra palisadowo

  • Luźny układ kom. Gwiazdkowatych w luźnym śluzowatym zrębie

Zwojak zarodkowy współczulny (neuroblastoma s.sympathicoblastoma) Z

• Guz miękki, szary, Czasem torebka rzekoma nacieczona przez nowotwór, Na przekroju żółte ogniska martwicy i wylewy,

• Z kom.neuroektodermy zarodkowej=atypowe,drogne neuroblasty, z jądrem bogatym w chromatynę, mało zasadochłonnej cyt. , mdz.kom. kwasochłonna subst.

• W nadnerczu i brzusznych zwojach współ.

• Produkuje aminy katecholowe

• Generalnie niedojrzały, jak dojrzały - >nerwiak przyzwojowy

Nerwiak przyzwojowy(ganglioneuroma) NZ

• Otorebkowany

• Z kom.schwanna ułożonych chaotycznie/pasmowato, wśród nich dojrzałe kom zwojowe pojedyncze/skupione

• Wydziela aminy katecholowe

• może ulegać transformacji nowotworowej

Guz z komórek chromochłonnych – barwiak (phaeochromocytoma s.chromaffinoma) Z?(bo przerzuty?)

• Z feochromoblastów, neuroblastów(często pleomorficznych z wyraźną anizocytozą), mogą być też kom.olbrzymie wielojądrowe o bogatej cyt.w krople hialiny.

• Kom te ułożone w pęcherzyki, między nimi bogata sieć naczyń zatokowych

• W nadnerczach i ciałkach przyzwojowych(paraganglia)

• Może być otorbiony, Wylewy i martwica

• Czasem torbiele z brunatnym płynem i ogniskową kalcyfikacją (dlatego barwiak +chromo…barwny)

• Wydziela aminy katecholowe

• Może dawać przerzuty np.do lnn., wątroby,kości gdzie powstają ogniska osteolityczne.

5.6.6. Nowotwory tkanek paragangialnych

Nowotwór kłębka szyjnego/przyzwojak (chemodectoma s.paraganglioma nonchromaffinicum) Z

• W rozwidlenu t.szyjnej jako spoisty guz pojedynczy

• Z kom.typu nabł. Ułożonych w gniazda lub pasma, wokół naczynia zatokowe

• Może naciekać, ale prawie nigdy nie daje przerzutów

5.6.7. Nowotwory tkanki barwnikotwórczej

Znamię barwnikowe(naevus pigmentosus) NZ

• Rozrost melanocytów(kom.znamieniowych)pochodzenia naskórkowego

• Jądro kom – atypowe, hiperchromatyczne,

• Obfita cyt.z różną ilością melaniny, przez czesc autorow traktowane jako nowotwor

Czerniak złośliwy(melanoma malignum) BZ!

• Należy do najzłośliwszych, konie siwe często, Czasem zanika samoistnie (!)

• Wzrost pobudzany przez hormony płciowe(dlatego u dojrzałych)

• Miąższ=melanoblasty w różnym stopniu wysycone melaniną, rożny kształt i wielkość

• Kom.ułożone w zrębie ogniskowo, liczne naczynia wokół ze skłonnością do pękania

• Nadmiar melaniny może przesłonić jądro,gdy peka to melanina w tk. lacznej

• Bezbarwnikowa postać czerniaka – melanoma amelanoticum(!!)

5.6.8. Nowotwory mezodermalne i mezenchymalne

Włókniak(fibroma) NZ

• Pochodzenie-tk.łączna włóknista

• Miąższ – fibroblasty, zrąb – włókna tk.łącznej – układ bezładny i różnokierunkowy

• Rośnie wolno, Ostro odgraniczony, na ogół kulisty, Szarobiały, włóknista pow.przekroju

• W bł.śluzowej jako polip(fibroma polyposum) lub uszypułowany(f.pendulans)

• Typy:

  • Twarde(f.durum) – zrąb stanowią liczne, gęsto zbite, ubogokomórkowe włókna

  • Miękkie(f.molle) – podścielisko z wiotkiej bogatokomórkowej tk. łącznej

• Włókniak może ulec:

  • Zwapnieniu(f.calcificans)

  • Skostnieniu(f.ossificans)

  • Szkliwieniu(f.hyaloideum)

  • Skamienieniu(f.petrificans)

  • Obrzękowi(f.oedematosum)

  • Zmianom wstecznym tj.rozmiękaniu (ramolitio), rozpadowi z wytworzeniem w nim j.torbielowej(f.cysticum) oraz powst rozstrzeni naczyniowych nn.krw.i chł.(f.teleangiectaticum s.cavernosum)

• Poza utkaniem łącznotkankowym mogą być inne tkanki, wtedy to nowotwór mieszany, np.fibrolipoma, fibrochondroosteoma.

• Liczne włókniaki=włókniakowatość(fibromatosis).

• Złośliwa forma –włókniak mięsakowy(fibrosarcoma), mogący mieć różne formy morfologiczne.

Śluzak(myxoma) NZ

• Jest z astrocytów(kom.pająkowatych) połączonych ze sobą za pomocą długich nitkowatych wypustek cytoplazmatycznych

• Te wypustki tworzą siatkę, w której są włókna tk.łącznej z naczyniami krwionośnymi

• Mdz.kom.dużo śluzu

• Guzy: pojedyncze, otorbione, budowa zrazikowa, często naciekające na otoczenie

• Na ogół w bł.śluz.

Tłuszczak (lipoma) NZ

• Jest z tk.tłuszczowej”nieprawidłowej” – wielkość kom inna, obecność lipoblastów(często wielojądrzastych)o niezupełnie wykształconych kroplach lipidu w cytoplazmie

• Zrąb –tk.łączna, jej pasma otaczają chaotycznie przebiegające naczynia krwionośne – sieć tych naczyń nie jest tak gęsta jak normalnie i NIE oplatają one KAŻDEJ kom.

• Zrąb dzieli nowotwór na różnej wielkości zraziki, w jego obrębie często obrzęk(lipoma oedematosum)

• Typy tłuszczaków:

• Twarde(l.durum)-przewaga podścieliska

• Miękkie(l.molle)-przewaga miąższu

• Oleiste(l.oleosum)-gdy tworzą się jamki wypełnione płynnymi lipidami

• gł.z tłuszczu podskórza/krezki, rośnie wolno, otorebkowany, czasem uszypułowany(l.pendulans)

• zmiany wsteczne jak przy włókniakach

• często z innymi nowotworami np.lipochondroma, lipomyxochondroosteoma.

• Złośliwa forma to: tłuszczakomięsak(liposarcoma)

Żółtak (xanthoma) ??

• Jest z histiocytów(zawierają one lipidy=cholesterol=zolty),ułożonych w łącznotkankowych zrębie, B.rzadki

Chrzęstniak (chondroma) Z?

• Gł. Z „nieprawidłowej”chrząstki szklistej, rzadziej z włóknistej

• Nieregularne rozmieszczenie jamek(czasem brak), mających zwykle więcej niż 2 chondroblasty(ale bez atypii)-większe niż kom.prawidłowe, jądro ciemno barwiące się

• Zrąb na ogół obfity i skąpo unaczyniony

• Guz kulisty, twardy, biały opalizujący, często mnogo

• Zwykle w obrębie kośćca, j.nosowej, tchawicy, płuc, w narządach gdzie nie ma tk.chrzęstnej(np.nerki)wywodzi się z embrionalnych zawiązków tk.chrzęstnej.

• Ma tendencje do przerzutów

• Często zmiany wsteczne np. zwyrodnienie śluzowe(chondroma myxomatosum), cysty (ch.cystis), zwapnienie(ch.calcificans), skostnienie(ch.ossificans)

• Dzielimy je na:

  • Chrzęstniak okołokostny(ecchondroma s.chondroma periostale s.iuxtacorticale)

• Pod okostną zew, ma więcej kom. Niż chrzęstniak wewnątrzkostny. W jego utkaniu ogniska kostnienia, wapnienia lub śluzowacenia.

• Chrzęstniak wewnątrzkostny(enchondroma) NZZ

• Rośnie w jamie szpikowej.->rozciągnięcie kości i ścienienie jej kory. Jest dobrze odgraniczony, ma postać guzków litych lub rzekomo torbielowatych, otoczonych tk.łączną z naczyniami(to nie znaczy że to torebka!) Przebieg łagodny ale daje wznowy(niedokładne wycięcie).Czasem się uzłośliwia(infiltruje otaczające go tkanki, a nawet daje przerzuty-gł.chrzęstniak kości długich.

• Kostniakochrzęstniak(osteochondroma s.exostosis osteocartilaginea)

• W głębi rosnącej chrząstki tk.kostna=>ścieńczenie tk.chrzęstnej,tak że większa część guza skł.się z istoty gąbczastej

• Chrzęstniak zarodkowy(chondroblastoma benignum)

• Jest z okrągłych i wielokątnych kom, przylegających lub oddzielonych niewielką ilością zrębu. Mdzy kom.-ogniska wapnienia i martwica, wokół której gromadzą się fibroblasty. Wytwarzają się tkanki: śluzowa,chrzęstna,osteoidalna,kostna. Mdz.kom obecne kom.olbrzymie typu ciał obcych.Mocno niszczy kości, wznowy rzadko.

• Chrzęstniak mięsakowaty(chondrosarcoma) Z

• Na ogół jako pierwotny, rzadko na podłożu chrzęstniaka i kostniakochrzęstniaka, zbudowany z guzków różnej wielkości, naciekających na sąsiednie tkanki, z ogniskami wapnienia i kostnienia i rzekomymi torbielami.

• Przypomina chrzęstniaka, ale ma rozrzucone pola zagęszczenia kom. Jedno-/dwu-/wielojądrowych. Jądra powiększone, hiperchromatyczne, nieregularne. Im mniejsza dojrzałość nowotworu tym mniej jest kom.chrzęstnych. W nowotworach tych o mniejszej dojrzałości wyspy chrzęstne są otoczone przez macierzyste, niedojrzałe kom.chrzęstne(zawsze atypowe), mdz.nimi pola subst.śluzowatej.

• Wrasta do naczyń, daje przerzuty gł. do płuc. Często guz mieszany np.chondroadenoma.

Kostniak(osteoma) ??

• Z tk. Kostnej”nieprawidłowej”,z beleczek o mniej regularnym układzie niż w prawidłowej kości + łącznotkankowy zrąb

• Może być:

  • Zbity (osteoma compactum s.eburneum) – istota zbita,na obwodzie istota gąbczasta, rozwija się na pow.kości, ma tendencję do sekwestracji

  • Gąbczasty(osteoma spongiosum) – z cienkich beleczek, mdz.nimi szpik(osteoma medullare),powst wew,kości lub na pow.

Typy kostniaka:

• Zarodkowy(o.benignum s.fibroma osteogenicum – „giant osteoid osteoma”)

• Tworzy się w istocie zbitej/gąbczastej, rzadko przebija korę kości, dobrze unaczyniony i jednolity zrąb z fibroblastami, w nim beleczki nierównomiernie zwapniałej tk.osteoidalnej, liczne osteoblasty i osteoklasty wokół beleczek

  • Kostnawy(„osteoid osteoma”)

• Dobrze unaczyniona tk.łączna z osteoblastami+osteoid o różnym stopniu uwapnienia. Barwa wiśniowa

  • Kostniak mięsakowy(osteosarcoma) BZ!

• rozwija się gł.u nasady, wyróżniamy twardego, kościotwórczego i osteolitycznego. Na ogół ma charakter mieszany. W skład wchodzą kom. Wrzecionowate, owalne, wielokątne o hiperchromatycznym jądrze, wielojądrowe, monstrualne, z licznymi mitozami. Kom.te tworzą ogniskowo tk.osteoidalną i kostną czasem chrzęstną i śluzową, okostna prod.tk.kostną. Daje przerzuty do płuc. Jego powst. Jest wynikiem napromieniowania ustroju przez subst.radioaktywne.

  • Kostniak mięsakowy około kostny(sarcoma osteogenicum iuxtacorticale s.parostale) Z

• Z okostnej zew.pow.kości, rzadko wrasta w głąb.Nacieka okoliczne tkanki wraz ze stawami. Zbud. Z kom wrzecionowatych(atypiczne)+beleczki istoty osteoidalnej+tk.chrzęstna. Złośliwy, daje wznowy i przerzuty.

Guz olbrzymiokomórkowy(tumor gigantocellularis s.osteoclastoma) McZ

• Rozdyma zajętą kość i niszczy ją, może przebić się do tk.miękkich

• Kolor szaroróżowy, z wylewami, polami martwicy, otoczony cienką blaszką kostną

• Jest z gęsto ułożonych kom.wrzecionowatych szpiku(wśród nich kom.olbrzymie)

• Czasem w utkaniu beleczki kostne i osteoidalne i kom.żółtakowate

• Kom. atypowe w różnym stopniu

• czasem przerzuty

Mięsak Evinga(sarcoma Evingi) BZ!

• Tworzy twardy guz w łącznotkankowym zrębie szpiku, przebija się przez korę na zew=>miękki, kruchy, z licznymi wylewami

• Jest z drobnych kom. O silnie hiperchromatycznym jądrze i skąpej cyt.

• Przerzuty do płuc i lnn.

Guz z kom. Histiocytarnych (histiocytoma s.dermatofibroma) NZ

= Żółtak (xanthoma s.xanthofibroma)

• Z fibroblastów i histiocytów tj.kom.pluripotencjalnych o cechach wytwórczych lub żernych(fagocytują tłuszcz->wygląd piankowaty+żółta barw=>nazwa Żółtak-xanthoma s.xanthofibroma)

• Bez torebki, ale dobrze odgraniczony

Zimowiak(hiberneoma) NZ

• Jest z dużych okrągłych kom o piankowatej cyt(duuużo lipidów), centralnie jądro

• Kolor brunatny, Otorebkowany

• Nazwa od podobieństwa do tk.tłuszcz.zwierząt zapadających w sen zimowy = tk. brunatna

Włókniak szkliwiakowy(fibroma ameloblasticum) NZ

• Jest z nowotworowo rozrosłych kom.nbł.zębopochodnego, które powodują też rozrost tk.łącznej

• Nie daje wznowy, Może ulec uzłośliwieniu(fibrosarcoma ameloblasticum)

Zębiniak (dentinoma) ??

• Z nabł.zębopochodnego i niedojrzałej tk.łącznej+dysplastyczna,słabo zmineralizowana zębina z widocznymi kanalikami. Nie zawsze otorebkowany

Zębiak (odontoma) NZ

• Szkliwo+zębina+kostniwo

• Wyróżnia się następujące typy:

  • Zębiakoszkliwiak(odontoameloblastoma)

chaotyczne utkanie zębiny i macierzy szkliwa z licznymi ogniskami zwapnień/braki. Może złośliwieć=>zebiakoszkliwiak mięsakowy(odontomeloblastoma sarcomatosum)

• Zębiak złożony(„complex odontoma”) – wszystkie skł.zęba, ale chaotycznie, otorebkowany. Wada rozwojowa?

• Zębiak mieszany(compound odontoma) – wszystkie skł zęba i chaotycznie i normalnie

Kostniwiak(cementoma) ??

• Ogniska podobne do kostniwa, ale słabiej zmineralizowane na obwodzie i w miejscach o b.aktywnym wzroście

Maziówczak niezłośliwy(synovioma benignum) NZ

• Jest z drobnych, owalnych lub wrzecionowatych kom. W tk.łącznej bogatej w kolagen

• Brak filtracji, przerzutow, ale może być zanik kosci pod wpływem ucisku

• W zrębie szczeliny i przestrzenie torbielowate pokryte kom.synowialnymi

• Przy ścianie szczelin kom.wielojądrzaste=zlane kom.synowialne i kom.żółtakowate

• Forma złośliwa-maziówczak złośliwy(synovioma malignum)

– kom.wrzecionowate+kom.nabł. o różnym stopniu dojrzałości

– ma dużo jam, szczelin bez bł.podstawnej, wypelnione kw hialuronowym

Szczeliny pokryte jedną lub wieloma warstwami kom. Nabł. O hiperchromatycznym jądrze, rzadko spotykane kom.olbrzymie i żółtakowate, prawie zawsze wznowy i przerzuty

5.6.9. Nowotwory naczyniowe

• Jako formy niezłośliwe nie mają torebki, często wrodzona zmiana rozwojowa

• Rosną naciekowo, nie niszcząc przy tym tkanek wokół

• Nowotworzeni nn. Zalezy od roznic cisn. Srodtk. A wewnatrzwlosniczkowego

Naczyniak krwionośny(haemangioma)dzieli się na: NZ

• Naczyniak zwykły=włosowaty(h.simplex s.capillare) – z b.licznych naczyń włosowatych splecionych, mało zrębu,najczęściej obecny w skórze/tk.podskórnej

• Naczyniak jamisty(h.cavernosum) – z szerokich jam o ścianach pokrytych śródbłonkiem, duży nowotwór w głębi narządu(WĄTROBA!)->powoduje ucisk na jej miąższ. Należy odróżnić od rozstrzeni plamistej nn /teleangiectasis maculosa s.capillare) u starego bydla

• Naczyniak żylny(h.venosum) – zbud.z żż. Wypełnionych krwią,

• Naczyniak groniasty(h.racemosum) – składa się z b.zróżnicowanych żż. i tt. Tworzących mdz.sobą anastomozy. Głównie występuje w oponach mózgu.

• Naczyniakomięśniak gładko komórkowy(angioleiomyoma) – składa się z prymitywnych naczyń krwionośnych otoczonych wirami kom.mm.gładkich

Forma złośliwa – naczyniak mięsakowy(haemangiosarcoma s.haemangioendothelioma malignum) = zespół szczelin pokrytych śródbłonkiem, wrastającym mdz.wł.kolagenowe i do tk.tłuszczowej+ atypowe hiperchromatyczne jądro+kom. Śródbłonka do swiatla w postaci brodawek

Naczyniak limfatyczny(lymphangioma) NZ

• Nie tworzy wyraźnych guzów, Rośnie raczej naciekowo

• Zbud. Z nn.chłonnych wypełnionych limfą

Wyróżniamy:

• Naczyniaka limf.zwykłego(l.simplex)

• Jamistego(l.cavernosum)

• Torbielowatego(l.cysticum s.hygroma)

Forma złośliwa(niedojrzała) – naczyniak mięsakowy(lymphangiosarcoma)-jest z nisko zróżnicowanych kom.

Śródbłoniak(haemangioendothelioma) Z

• Pasma niskozróżnicowanych kom.śródbłonka o b.wąskim skanalizowanym swietle + wypełnienie erytrocytami

• Rzadko przerzuty

Kłębczak(glomangioma) ??

• z kom.mioepitelialnych wywodzących się z kłębków naczyniowych,mdz.nimi są anastomozy tt.-żż, czerwonosiny

Obłoniak(haemangiopericytoma) NZ/Z

• z naczyń otoczonych pericytami(różne nasilenie atypii+różna liczba figur podziału), pericity gwiaździście wokół proliferujących naczyń(układ mankietowy)

• dobrze odgraniczony, ALE bez torebki włóknistej, na przekroju z wylewami i torbielami rzekomymi

• na skórze/powierzchownych tk.miękkich

• słabo zróżnicowana postać – obłoniak złośliwy(haemangiopericytoma malignum)-liczne cechy atypii,podziały kom, bez charakteryst.układu pericitów.

Międzybłoniak(mesothelioma) Z

• najczęściej na opłucnej, otrzewnej, osierdziu

• jest z kom.wrzecionowatych/wałeczkowatych/kostkowych,

• tworzy lite gniazda/pasma/cewki/pęcherzyki z rozrostami brodawkowatymi

• daje przerzuty

5.6.10. Nowotwory tkanki mięśniowej mięśniaki, nie mięsaki!

Mięśniak gładkokomórkowy(leiomyoma) NZ

• zbud. Z miocytów+ 3 typy włókien(kolagenowe,siateczkowe,elastyczne)

• często przyjmuje formę włókniakomięśniaka – fibroleiomyoma(wspólne pochodzenie kom.mięśniowych i fibroblastów z tk. mezenchymalnej)

• metodą Van Gienson odróżnia się włókniaki od mięśniaków- włókna mięśniowe->żółtozielone(kwas pikrynowy), tk.łączna->czerwona(fuksyna). +Jadra jak ziarna ryzu, tepe na koncach

• nowotwór monoklonalny, nieregularny przebieg włókien mięśniowych

• podścielisko łącznotkankowe raczej skąpe(leiomyoma molle), rzadziej obfite(l.durum)

• najczęściej w macicy, pochwie, żołądku, jelicie, gdzieś indziej rzadziej

• Mięśniaki macicy – umiejscowienie

  • pod bł. Śluz(l.submucosum)

  • pod bł.surow.(l.subserosum)

  • w mięśniu samym(l.intramurale)

  • czasem tworzą szypuły i wciskają się do pochwy(l.nascens)

• łatwo ulega zmianom wstecznym, może występować w postaci guzów mieszanych np.adenoleiomyoma

Mięśniak prążkowano komórkowy(rhabdomyoma) Z

• z włókien mm.prążk., zarówno miąższ jak i zrąb są niedojrzałe

• rośnie naciekowo i może dawać przerzuty(rhabdomyosarcoma)

• w sercu zbud.z obrzmiałych kardiomiocytów i dużych kom.kształtu pająkowatego

5.6.11 Nowotwory układu płciowego

Otoczkowiak(thecoma) NZ

• Z komórek zrębu jajnika(a’la kom.otoczki pęcherz.)=>guz twardy i włóknisty

• Kom.ułożone w pasma/Rozproszone

• W zrębie ogniska szkliwienia znajduje sie

• Często wydziela estrogeny

Guz z komórek śródmiąższowych jądra(Leydiga) (leydigoma) ??

• z ognisk i sznurów dojrzałych kom.Leydiga, poprzedzielanych przegrodami tk.łącznej

• guz szklisty, żółtobrunatny, ostro odgraniczony

• produkuje androgeny=> u młodzieży może powodować przedwczesną dojrzał.(pubertas praecox), a u dojrzałych prowadzi do ginekomastii

Guz z kom.podporowych(Sertoliego) (sertolioma) ??

• z kom.sertoliego tworzących lite pasma i układy tabularne

• czynny hormonalnie – może powodować objawy ginekomastii i feminizację

5.6.12. Nowotwory tkanki limf. i szpikowej

Wszystkie chloniaki sa złośliwe !!!

Chłoniaki złośliwe(lymphoma malignum – LM) = chłoniakomięsaki(lymphosarcoma – LS) Z

• monoklonalny rozrost kom.ukł. limfoidalnego, mogą być z linii B/T

• często morfologiczny wykładnik białaczek(enzootycznej białaczki bydła-EBB!)=> chłoniakomięsak/Chłoniak złośliwy używane jako synonimy białaczki limfatycznej

• Chłoniaki z objawami przewlekłej limfocytozy = chłoniakobiałaczki(Chłoniami leukemiczne),

Chłoniaki bez zmian we krwi obwodowej – Chłoniaki aleukemiczne

4 typy chłoniakomięsaka u bydła:

1.Chłoniakomięsak bydła dorosłego(adult lymphosarcoma ALS):

• Tranformacja nowotwor. Kom.B = >powst. Guzy rozrostowe lub rozlane nacieki

• Najczęściej atakuje węzły chłonne

• We krwi wówczas atypowe kom blastoidalne (limfoblasty, kom Turka, cialka Gumprechta), limfocyty z podwójnym/pyknotycznym jądrem, czasem o nieprawidłowym kariotypie,

• Zmiany w kariotypie wykazują kom.guzów – poliploidia, wzrost liczby chromosomów akrocentr.

2.Chłoniakomięsak bydła młodego(calf lymphosarcoma – JLC/CLS)

• Uogólniony rozplem kom. Układu limfocytarnego = mnogie guzy w różnych narządach, cialki poniżej 6 msc.

3.Chłoniakomięsak grasicy(thymic lymphosarcoma – TLS)

• Głównie u młodego bydła, od 6 msc. Do 2 lat

• Duże guzy obejmujące grasicę i okolicę szyi +przednie śródpiersie, czasem zmiany notuje się w lnn., narządach miąższowych(serce, nerka, śledziona)

4.Chłoniak skóry(skin lymphosarcoma – SLC)

• Bydło 1-3 lata, Na skórze twarde popielate guzy

• Może być samoistna remisja, Może dotyczyć też lnn, narządów miąższowych

CHŁONIAKI U BYDŁA DOROSŁEGO – CHARAKTERYSTYKA

Chłoniak limfocytowy B (LM lymphoticumB)

• W lnn.rozlany naciek kom.nowotw(z kom.B)->małe limf. Z okrągłym jądrem mające bryłowatą, ciemną chromatynę, oboga cytoplazma, Obecne też prolimf, paraimminoblasty

• B.niska aktywność mitotyczna kom.

Chłoniak centrocytowy(LM centrociticum)

• Słoninowate guzy w lnn. Rozrost kom. Rozlany

• Głównie małe/średnie centrocyty z nieregular.wpuklonym jądrem (cleaved)

• Brak jąderek, cytoplazma skąpa

• Poza centrocytami – centroblasty, limf, histiocyty, kom.plazmat.

• Niska aktywność mitotyczna kom.

Chłoniak centroblastyczno-centrocytowy(LM centroblasticum – centrocyticum – CB/CC)

• Guzy w lnn, ale też w narządach miąższowych

• Rozrost rozlany, Wysoka aktywność mitotyczna kom.

• Kom.często ulegają martwicy

• Obecne tu centrocyty, centroblasty, limf.T, histiocyty, immunoblasty

• Centrocyty: Cytoplazma skąpa, jadra wydłużone z wpukleniami i wcieciami (cleaved), 2-3 jaderka przyscienne

• W centroblastach ślady IgG

• Immunoblasty: okragle jadro z centralnym jaderkiem

Chłoniak centro blastyczny(LM centroblasticum)

• Guzy głównie w lnn., ale też w narządach miąższowych, Rozrost rozlany

• Średnie/duże centroblasty o owalnym jądrze i nierównej pow, jądra po 3-4 jąderka marginalnie

• Wysoka aktywność mitotyczna kom.

• W chłoniakach monomorficznych są duże centroblasty, nieliczne immunoblasty(z pojedynczym jąderkiem), anaplastyczne centrocyty i małe limfocyty, liczne histiocyty(nadają obraz gwiaździstego nieba”starry sky”)

Chłoniak limfoblastyczny B(LM lymphoblasticum B)

• Obecny w lnn., rzadziej w sercu/śledzionie/nerkach

• Skąpa cytoplazma, okrągłe/owalne jądro, jedno centralnie ułożone jąderko

• Obecne też histiocyty(znowu starry sky), limf., pro limfocyty

• Wysoka aktywność mitotyczna limfoblastów

• Miąższ włóknieje odtorebkowo, zawiera duże wakuole(a’la kom.tłuszczowe)

Chłoniak limfoblastyczny niezdefiniowany(LM lymphoblasticum „U”)

• W lnn., sercu, śledzionie, nerkach, Rozrost rozlany, monotonny

• Kom.średniej wielkości z okrągłym/owalnym jądrem z 2-3jąderkami

• W składzie kom. Nieliczne limf, pojedyncze plazmocyty i histiocyty(starry sky)

• Wysoka aktywność mitotyczna

Chłoniaki immunocytarne(immonocytoma)

1.Limfoplazmocytoidalna(LM IC lymphoplasmocytoideale)

• Z limfocytów i kom.limfoplazmocytoidalnych(większe od limf, mniej foremne jądro, wyraźne jąderka, więcej cyt.)

• Obok włókniejących beleczek histiocyty

2.Limfoplazmatyczna(LM IC lymphoplasmacyticum)

• Rozlany rozrost kom.plazmat.(czasem z cechami atypii i deformacji), mało limfoplazmocytoidalnych, pojedyncze immunoblasty

• Kom.plazmatyczne grupują sę koło naczyń i zatok lnn.

• Obecne też małe limf.T, centroblasty, ciałka Russela, Dutchera

• Mogą być w nowotworze złogi amyloidopodobne, wakuole tłuszczowe, rozrost tk.łącznej, eozynofile i histiocyty

3.Polimorficzna(LM IC polymorphe) = pleomorficzna

• Tu wszystkie kom.szeregu rozwojowego limf.B(najwięcej plazmatycznych)

• Rozplem rozsiany, o tendecji do włóknienia miąższu lnn.

We wszystkich 3 typach obecne IgG., PAS+ material, cialka Russela i dutchera w cytoplazmie

Białaczka szpikowa(mieloblastyczna) – (leucaemia myelocytica s.myelogenes)

• Niepohamowany rozrost granulocytów z przewagą jednego typu(najczęściej neutrofili)

• Odczyn białaczkowy(reactio leucaemodiea) - gdy wzrośnie liczba kom.dojrzałych z niewielkim odsetkiem kom.niedojrzałych.

Może być ostra lub przewlekła:

• Ostra - oprócz b.młodych postaci granulocytów też postacie niedojrzałe, ale brak postaci pośrednich(przerwa bialaczkowa – hiatus leucaemicus), obecne też mieloblasty, naciek białaczkowy głównie w szpiku(->szary kolor), naciek przechodzi też na okostną – zielony kolor – zieleniak(chloroma)

• Przewlekła – szpik szaro czerwony, naciek powoduje niszczenie kości, odwarstwienie okostnej, osteoporozę niemetaboliczną.

• Jeśli w rozroście dominują inne kom.niż granulocyty i ich prekursory to mamy białaczki

  • Bazocytową – z kom.tucznych(mastocytów-mastocytoma)

  • Eozynocytową

  • Monocytową

  • Megakariocytową

->granulocyty białaczkowe:

Mnożą się w podobnym tempie jak prawidłowe ALE:

• We krwi 5-10 razy dłużej niż normal

• Nie spełniają swoich funkcji

• Naciek nowotworowy =>niedokrwistość, spadek liczby megakariocytów(=>trombocytów=>skaza krwotoczna), rozpad erytrocytów = >wytwarzanie z dużej ilości puryn kw.moczowego

Białaczka erytropochodna-erytroza(erythrosis s.erythroblastosis)

• Rozrost ukł.czerwonokrwinkowego

• U drobiu

• Obecność kom.niedojrzałych(erytrogonii) bez Hb

• Naciek w swietle kapilar szpiku, także narządów miąższowych(=>ciemnowisniowa barwa)

Czerwienica prawdziwa(policythaemia vera)

• Wywodzi się z kom.macierzystej szpiku,

• Dotyczy głównie erytrocytów, w małym stopniu granulocytów i trombocytów

• Wzrasta liczba erytrocytów i trombocytów=>zagęszczenie krwi=>bardziej lepka także wzrasta hematokryt => DIC i skaza krwotoczna płytkowa

• Na początku szpik proliferuje, następnie włóknieje(mielofibroza)

Szpiczak mnogi(myleoma multiplet s.plasmocytoma multiplet)

• Rozrost plazmocytow synt. Ig gammapatia (bialko Bence’a Jonesa)

• Powstaja: plazmocyty, plazmoblasty, paraplazmoblasty, kom. now dwujadrzaste z cialkami Russela.

• We krwi bialka monoklonalne, w moczu bialko BJ.

• Proces w szpiku krg i czaszki, wisniowy Osteoliza i hiperkalcemia

Szpiczak pojedynczy (plasmocytoma solitare) – same plazmocyty, bez zmian w szpiku. Daje przerzuty

Ziarnica zlosliwa = ch. Hodgkina (lymphogranulomatosis maligna)

• Ww chłonne, sledziona, pluca, szpik i watroba

• W ww: guz z martwica serowata i włóknieniem. W strefie T: kom wielojadrowe Reed i Sternberga oraz kom Hodgkina

• RS: duze, jasna cytoplazma, wieloplatowe jadro, kwasochłonne jaderko. Determinuja włóknienie. Kom lakularne

• H: Male, jedno jadro

• Odczyn zapalny: limf, makrofagi nbl, plazmocyty i eozynofile

Typy:

• Z przewaga limf (lp)

• Stwardnienie guzowate (ns)

• Postac mieszana (mc)

• Zanikanie limf (ld)

Grasiczak (thymoma)

• Limfocytowo-nbl (t. lymphoepitheliale)

• Nbl (t. epitheliale)

• Wrzecionowato-komorkowy (t. fusocellulare)

  • Grasiczak korowy (t. corticale)

  • G. rdzenny (t. medullare)

  • G. mieszany (t. mixtum)

• Otorebkowany/naciekajacy, czasem torbielowaty z wylewami krwistymi

• Nbl w pasma albo promieniście wokół nn a mieszy nimi LiT pobudzone: hamowanie erytropoezy, humoralnych od. Immuno z nastepujaca niedokrwistością plastyczna i hipogammaglobulinemia

5.6.13. Nowotwory wywodzące się z kom. APUD

Rakowiak (carcinoid s. argentoffinoma s. APUD-oma) ??

• Z kom. wewn.wydzialnych: pokarmusa, pluc, trzustki, tarczycy, rdz nadnerczy, przysadki i podwzgórza

• Prod. aktywnych bioamin i hormonow polipeptydowych

• We wszystkich nowotworach-enolaza, enzym glikoli tyczny Komorek

• W pokarmusie: kom jednorodne w wielkości i budowie. Ziarnistości sekrecyjne

• Redukuje sole srebra argentoffinoma

• Najgroźniejsze jak wydziela serotonine: zab. Nn, skurcze oskrzeli, pobudzenie motoryki itp.

5.6.14. Nowotwory zarodkowe nerek

Rak jasnokomorkowy nerki = nadnerczak (carcinoma clarocellulare renis s. hypernephroma) NZ

• Nacieka miedniczki i torebke wloknista, wrasta do zyl nerkowych przerzuty do plus, kosci, mozgu

• Tworzy strkt podobne do Kan. Gruczołowych, tw brodawkowatych lub jest lity o duzych kom (wyglądających jak roślinne). Cytoplazma bogata w lipidy i glikogen. Pomiedzy kanalikami sa wlosniczki

• Poch dysontogenetycznego = zlosliwa transformacja guza Grawitza. Podobne utkanie ma guz cukrowy

5.6.15. Nowotwory złożone

Rakomięsak (carcinosarcoma) Z

• Kolizyjny: 2 nowotwory niezależnie od siebie występują przypadkowo

• Zlozony (kompozycyjny): uzlosliwienie i zrebu i miąższu

• Kombinacyjny: 2 typy kom powstaja z tej samej macierzystej

Nerczak zarodkowy (nephroblastoma)=guzWilmsa (adenomyosarcoma) Z

• 2 rdz utkania: zarodkowe kanaly o bazofilnym nbl i mezenchymalne z kom. wrzecionowatychi miocytarnych

Sarkoid koni (fibropapilloma) Z

• Cz. nbl i fibroblastyczna.

• Typy:

• Brodawkowaty – mniejsza złośliwość, gruba warstwa kom nbl, znacznie zrogowaciale, sporadycznie cysty

• Fibro blastyczny – bardziej złośliwy, GL fibroblasty, na pow nbl który wnika palczasto w glab narzadu

• Gl.: skora tulowia, Glowy, wokół warg, oczu, liczne guzki i brodawki

• Po usunieciu możliwa jest wznowa, samoistna regresja czasem

• W kom obecne sa wirusy!

Guzy Stickera Z

• Zakazne guzy eneryczne psow

• Po sexie, na narzadach pl, czasem przerzuty do regionalnych ww. chłonnych, pozniej sa na skorze i nn wew.

• Rosnie szybko, potem zwalnia, regresja samoistna rzadko

• Miąższ: kom okragle.owalne (podobne do limf/histio), jadra hiperchromatyczne, chromatyna na obwodzie jadra, liczne figury mitotyczne