Alkoholizm, czyli droga do nikąd
Odbiorca: młodzież
CEL GŁÓWNY :
Poszerzenie wiadomości uczniów o alkoholu i jego działaniu na organizm ludzki
Plan pracy
Kto to jest alkoholik?
co to jest alkoholizm?
fazy uzależnienia alkoholowego
4 Czynniki ryzyka spożywania, nadużywania i uzależnienia od alkoholu u dorastającej
m³odzieży.
5konsenkwencje nadużywania alkoholu u młodziezy
6. podsumowanie
7 .literatura
1Kto to jest alkoholik?
Alkoholik to człowiek chory.
Alkoholik ponosi straty na skutek picia, wyrządzając tym krzywdę sobie i najbliższym, a mimo to pije nadal. Alkoholik chce przestać pić, a nie potrafi. Alkoholik ma chore myślenie, uczucia, ciało i duszę.
2 Co to jest alkoholizm?
Alkoholizm to choroba postępująca, nieuleczalna, która prowadzi do śmierci, jednak lecząc można ją zatrzymać w każdej fazie rozwoju. Istotą choroby alkoholowej jest to, że myśli uczucia i zachowania są zależne od alkoholu - on nimi rządzi.
3, FAZY ROZWOJU ALKOHOLIZMU
Faza wstępna
W fazie tej dochodzi do uzależnienia psychicznego. Picie towarzyskie przeradza się w miarę czasu w picie na rozładowanie napięć, stresów, poprawy samopoczucia. Pijący zaczyna szukać sytuacji, w których prawdopodobnie będzie alkohol. Z reguły jeszcze nie upija się i ma zachowaną kontrolę nad piciem. Stopniowo zwiększa się jego tolerancja na alkohol. Ma mocna głowę. Nie ponosi jeszcze emocjonalnych skutków swego picia.
Objawy
picie sprawia przyjemność
wzrost tolerancji i ochoty na alkohol
Faza ostrzegawcza
W fazie tej alkoholik zaczyna coraz częściej szukać okazji do picia. Na przyjęciach sam inicjuje kolejki, „podkręca tempo” picia aby dostosować ilość wypijanego alkoholu do swych zwiększonych zapotrzebowań.Każdorazowo rozpoczęte picie kończy się utratą kontroli. Wybiera takie towarzystwa, gdzie jest alkohol. Często zaczyna urywać mu się film. Nie pamięta co się z nim działo (co mówił, co robił) nawet po niewielkiej ilości alkoholu.wystepuje iluzja zaprzeczenia
Objawy
szukanie okazji do picia
inicjowanie wypijania kolejek
po wypiciu lepsze samopoczucie
"dusza towarzystwa"
alkohol przynosi ulgę, uwalnia od napięć
rozpoczęte picie kończy się "urwaniem filmu"
próby picia ukrytego, w samotności, na kaca
Faza krytyczna (ostra)
pragnienie dalszego picia odczuwane jest czasami jako przymus fizyczny.
Rozwija się w pełni utrata kontroli nad rozpoczętym piciem. utraty kontroli zaczynają zdarzać się coraz częściej, wydłuża się czas picia i ilość wypijanego alkoholu. Alkoholik zaczyna wynajdywać usprawiedliwienia przede wszystkim dla siebie, a następnie dla swego otoczenia. Alkoholik zaczyna tracić szacunek do samego siebie - co z kolei wymaga wyrównania. Pojawiają się nietypowe wcześniej zachowania, jak np.: niezadowolenie, agresywność, itp. Zaczyna winą obarczać swe otoczenie. Czasami wskutek nacisku społeczeństwa, podejmuje abstynencję (tydzień, miesiąc, nawet 6 i 9 miesięcy). Jednak okresowo powraca do picia. Zaczyna bardziej izolować się od świata zewnętrznego. Próbuje „pokonać” alkohol, udowadniając w różny sposób, że to on panuje. Stopniowo wydłużają się jego ciągi picia (do kilku tygodni, miesięcy). Jest to stopniowe przechodzenie do kolejnej fazy uzależnienia.
Faza przewlekła
Faza ta jest ostatnim etapem rozwoju uzależnienia od alkoholu. Picie zaczyna być ciągłe. Czasami alkoholik upija się kilka razy w ciągu dnia. Przełomowym momentem jest tu regularne picie ranne. Giną resztki oporu, wstydu alkoholika. Upija się w pracy, na ulicy. Stan taki trwa całymi tygodniami, miesiącami, aż do objawów zatrucia.
Pojawiają się objawy zespołu abstynencyjnego (bóle głowy, osłabienie, drżenie, nudności, wymioty, zaburzenia nastroju, zaburzenia snu, jadłowstręt, biegunki, kołatanie serca, poty, lęki). Czasami przeradzają się one w objawy psychoz alkoholowych. przykre objawy abstynencyjne ustępują po wypiciu alkoholu.
W ten sposób wytwarza się błędne koło picia. Pojawia się bardzo wyraźne obniżenie tolerancji na alkohol. Czasami wystarczają dwa piwa aby się upił. Długotrwałe opilstwo wywołuje degradację moralną, osłabienie procesów myślenia, zaburzenia popędu płciowego, zmiany charakterologiczne (obniżenie tzw. uczuciowości wyższej). Zaczyna sięgać po alkohole niespożywcze, zaczyna pić na ulicach z osobami niższego poziomu społecznego. Wielu z alkoholików pije na tym etapie z każdym i w każdym miejscu. Często jest gościem izb wytrzeźwień, szpitali psychiatrycznych, które dają mu jedynie chwilowe wytchnienie.
6. Czynniki ryzyka spożywania, nadużywania i uzależnienia od alkoholu u dorastającej
m³odzieży.
Naukowcy zajmujący się badaniem sytuacji determinujących spożywanie i nadużywanie alkoholu
dokonali podzia³u tychże czynników na dwie grupy: czynniki biologiczne i czynniki psychospo³eczne.
I. czynniki biologiczne
a) uwarunkowania genetyczne
Dzieci alkoholików częściej rozpoczynają picie w wieku dojrzewania oraz popadają w uzależnienie.
Ta zależność nie dotyczy umiarkowanego spożycia alkoholu, na które największy wp³yw mają czynniki
środowiskowe.
b) cechy osobowości
Wyniki badań potwierdzają, że niektóre cechy osobowości wiążą się z większą podatnością
na uzależnienia:
- impulsywność objawiająca się już w wieku przedszkolnym oraz nadruchliwość związana
z deficytem uwagi (ADHD).
Osoby, które w wieku 3 lat określano jako "nieopanowane" (tj. impulsywne, niespokojne i mające
trudności ze skupieniem uwagi) dwukrotnie częściej by³y w wieku 21 lat diagnozowane jako
uzależnione od alkoholu.
- agresywność u dzieci w wieku 5-10 lat predestynuje do używania przez nie alkoholu w okresie
dojrzewania
- antyspo³eczne zachowanie w dzieciństwie wiąże się z problemami alkoholowymi w wieku
dorastania oraz nadużywaniem i uzależnieniem od alkoholu w wieku doros³ym
- zaburzenia psychiczne w wieku dojrzewania prowadzą do regularnego picia
c) czynniki wynikające z doświadczeń życiowych m³odych ludzi
- lęki i depresje
Badania stwierdzają związek między nadużywanie alkoholu oraz lękami i depresjami. Ponieważ jednak
stwierdzono zarówno sytuacje, w których alkoholizm by³ skutkiem depresji, sytuacje odwrotne
(alkoholizm by³ przyczyną depresji) jak i sytuacje, w których objawy depresji pojawi³y się równolegle
z nadużywaniem alkoholu, a żadna z nich nie jest dominująca, nie można jednoznacznie stwierdzić,
czy alkohol jest przyczyną, czy skutkiem lęków i depresji.
- urazy psychiczne z dzieciństwa: doznanie przemocy fizycznej lub seksualnej, bycie świadkiem
takiej przemocy
M³odzi ludzie w okresie dorastania leczeni z powodu nadużywania alkoholu lub uzależnienia
mieli więcej doświadczeń związanych z byciem ofiarą przemocy (fizycznej lub seksualnej), byciem
świadkiem przemocy oraz innymi urazami.
M³odzież poddawana leczeniu co najmniej sześciokrotnie częściej doświadczy³a kiedykolwiek
przemocy fizycznej oraz co najmniej osiemnastokrotnie częściej dozna³a przemocy seksualnej.
W większości przypadków nadużycie poprzedza³o spożywanie alkoholu.
W grupie dorastających uzależnionych od alkoholu zespo³u stresu pourazowego (PTSD)
doświadczy³o 13%, wśród nadużywających alkoholu - 10%.
- pozytywne oczekiwania wobec alkoholu
Sięgnięcie po alkohol może wynikać z niezdrowej ciekawości m³odego cz³owieka, aby spróbować
„jak to smakuje”, lub też z oczekiwania, że wypicie alkoholu przyniesie jakieś pozytywne skutki.
Badania potwierdzają, że pozytywne oczekiwania i picie alkoholu wzajemnie wzmacniają się.
Ci, którzy oczekują pozytywnych skutków picia, wyraźnie szybciej niż pozostali zmieniają sposób picia
alkoholu (piją częściej i w większych ilościach).
Ci, którzy nie spodziewają się aż tylu pozytywnych skutków picia alkoholu, w tym samym okresie
albo wcale nie zaczynają pić alkoholu, albo tylko w nieznacznym stopniu zwiększają częstość picia
i przeciętnie wypijane ilości alkoholu.
Wyniki badań dotyczące oczekiwań alkoholowych potwierdzają, że istnieje konieczność
jak najwcześniejszego uświadomienia dzieciom - jeszcze zanim spróbują - w jaki sposób picie alkoholu
może wp³ywać na ich zachowania i jakie może mieć konsekwencje.
II. czynniki psychospo³eczne
a) rodzice, środowisko rodzinne
Rodzice i środowisko rodzinne poprzez wzorce zachowań w znaczący sposób determinują stosunek
dziecka do alkoholu, a więc również ewentualne późniejsze problemy związane z alkoholem.
Bardzo często inicjacja alkoholowa ma miejsce w domu, w czasie uroczystości rodzinnych
i za przyzwoleniem rodziców. Rodzina przekazuje dziecku "pierwszą wersję" stosunku do alkoholu
(od abstynencji, poprzez model umiarkowanego picia, aż po sytuację nadużywania alkoholu).
Pozytywne zachowania i postawy rodziców związane z piciem w³aściwie kszta³tują stosunek dziecka
do alkoholu: chronią przed zbyt wczesnym rozpoczynaniem i kontynuowaniem picia przez m³odzież.
Dzieci, które rodzice przestrzegali przed piciem alkoholu oraz dzieci blisko związane ze swymi
rodzicami rzadziej rozpoczynają picie, późniejszy jest też u nich wiek inicjacji alkoholowej, co obniża
ryzyko późniejszych problemów.
Z kolei brak wsparcia oraz kontroli ze strony rodziców, a także uboga komunikacja w rodzinie
są związane z częstotliwością picia, intensywnym piciem oraz upijaniem się m³odzieży.
Również surowa, niekonsekwentnie stosowana dyscyplina oraz wroga lub odrzucająca postawa wobec
dzieci są istotnymi przyczynami picia i problemów alkoholowych u dorastających.
Czynnikiem zwiększającym ryzyko picia są też inne problemy rodzinne: rodzina niepe³na, konflikty
między rodzicami, k³ótnie, rozwód, przemoc i agresja w rodzinie a także niew³aściwe wzorce ze strony
starszego rodzeństwa.
b) środowisko szkolne
Szko³a jako instytucja ma ogromny wp³yw na zachowania uczniów.
Obok rodziny i grupy rówieśniczej stanowi środowisko, w którym m³odzi ludzie spędzają zasadniczą
część swojego czasu. Jest najważniejszym miejscem socjalizacji.
W tym kontekście sięganie przez m³odego cz³owieka po alkohol może być wyrazem niechęci do szko³y,
niew³aściwego klimatu spo³ecznego w szkole, niew³aściwych relacji między uczniami i nauczycielami.
Czynnikami ryzyka mogą tu być:
- niskie umiejętności szkolne nastolatków,
- brak zainteresowania wybranym kierunkiem kszta³cenia,
- niew³aściwe relacje w klasie (brak zainteresowania nauką przez znaczną grupę uczniów w klasie,
narzucanie wzorców postępowań przez grupę uczniów),
- poczucie niesprawiedliwego traktowania przez nauczycieli,
- zbyt wysokie wymagania stawiane uczniom przez nauczycieli,
- brak w³aściwych reakcji ze strony nauczycieli i dyrekcji na przejawy ³amania regulaminów i zasad
zachowania w szkole,
- konflikty rodzinne wynikające z faktu, iż dziecko nie sprosta³o oczekiwaniom rodziców
Sięganie po alkohol może być zarówno skutkiem, jak i przyczyną opisanych powyżej problemów
szkolnych.
c) środowisko rówieśnicze
Charakterystycznym elementem procesu dorastania jest rosnąca rola otoczenia nastolatków
przy równocześnie malejącej roli rodziców. M³odzi ludzie chętnie ³ączą się w grupy o wspólnych
zainteresowaniach, celach i sposobach zachowania.
Czynnikiem ryzyka jest picie przez rówieśników oraz akceptowanie przez nich picia.
d) dostępność alkoholu i reklama
W³adze państwowe i lokalne mają realny wp³yw na poziom spożycia alkoholu wśród nastolatków
m.in. poprzez kszta³towanie polityki w zakresie dostępności alkoholu.
Ograniczenie dostępu do może być realizowane poprzez:
- ograniczenie w zakresie ilości miejsc, w których można kupić alkohol (w tym miejsc, w których
alkohol jest dostępny przez ca³a dobę)
- wprowadzenie zakazu sprzedaży alkoholu osobom niepe³noletnim,
- respektowanie tych zakazów i skuteczne sankcje dla ³amiących przepisy
- prowadzenie rozsądnej polityki cenowej
- ograniczenie możliwości reklamy alkoholu
- kontrola sponsoringu imprez masowych
Badania wskazują, że istnieje ścis³y związek pomiędzy poziomem spożycia alkoholu przez m³odzież
a oglądaniem reklam napojów alkoholowych. Zdaniem ekspertów ca³kowity zakaz reklamy alkoholu
przyczyni³by się do znacznej redukcji problemów związanych ze spożyciem alkoholu przez osoby
niepe³noletnie.
7 Konsekwencje nadużywania alkoholu
Alkohol jest najczęściej używanym i nadużywanym przez m³odzież środkiem psychoaktywnym.
Jest określany jako "torujący narkotyk", gdyż często poprzedza używanie innych substancji
odurzających.
Konsekwencje używania i nadużywania alkoholu są znaczne zarówno w aspekcie zdrowotnym,
jak moralnym, spo³ecznym i ekonomicznym.
Alkohol zagraża zdrowiu m³odego cz³owieka:
- ogranicza jego sprawność intelektualną - alkohol niszczy lub upośledza komórki mózgu
- zaburza i deformuje osobowość
- powoduje lub zwiększa ryzyko zachorowania na różne choroby: uszkodzenia wątroby,
mięśnia sercowego, nowotwory jamy ustnej, gard³a i prze³yku , zaburzenia funkcji seksualnych,
zaburzenia psychiczne, problemy stomatologiczne.
Alkohol niszczy m³odego cz³owieka w sensie moralnym:
- pozbawia go zdrowego systemu wartości,
- pozbawia szacunku dla siebie,
- niszczy jego tożsamość, czyniąc niewolnikiem na³ogu
- niszczy więzi rodzinne
- ogranicza lub uniemożliwia stworzenie w przysz³ości normalnej rodziny.
Alkohol jest przyczyną ryzykownych zachowań m³odych ludzi, takich jak:
- prowadzenie pojazdów pod wp³ywem alkoholu, brawurowa jazda, wielokrotnie kończąca się
wypadkiem
- ryzykowne zachowania seksualne: podejmowanie ryzykownego wspó³życia, bez zabezpieczeń,
gwa³ty
- podejmowanie ryzykownych dzia³ań (napady, kradzieże, rozboje, wandalizm) i bycie ich ofiarą
Efektem takich zachowań jest często wejście w konflikt z prawem.
Alkohol uniemożliwia m³odemu cz³owiekowi normalne funkcjonowanie w spo³eczeństwie
(nauka, praca, uczestnictwo w życiu publicznym).
Alkohol niszczy m³odego cz³owieka w sensie ekonomicznym, gdyż posiadane dobra (lub ich część)
przeznacza na zakup alkoholu.
W tym sensie jest obciążeniem dla swojej rodziny, która zwykle finansuje jego wydatki.
Jest także obciążeniem dla ca³ego spo³eczeństwa, które finansuje jego edukację (zwykle nie przynoszącą
spodziewanych efektów), leczenie, resocjalizację, nie otrzymując nic w zamian.
Podsumowanie
Alkoholizm m³odzieży jest jednym z najważniejszych problemów naszego kraju i ze względu
na rozleg³e i d³ugofalowe konsekwencje musi być zdecydowanie i skutecznie zwalczany.
Największą rolę ma do spe³nienia rodzina, która poprzez w³aściwe wzorce zachowań, pierwsza
powinna uświadomić m³odemu cz³owiekowi jakie są konsekwencje używania alkoholu.
Drugą ważną rolę muszą spe³niać instytucje państwowe, które powinny oddzia³ywać poprzez
w³aściwą politykę na dostępność alkoholu i jego reklamę. Państwo powinno też wygospodarować środki
z budżetu na stworzenie m³odym ludziom szans na kszta³towanie i rozwój ich zainteresowań
oraz stwarzać możliwości wykazywania aktywności w pozytywny sposób.
Kolejną ważną rolę powinna spe³niać szko³a, która popierając zasady wychowania wpojone
przez rodzinę powinna przekazać m³odemu cz³owiekowi wiedzę o uzależnieniach, promować zdrowy
styl życia, oraz spostrzegać poprzez odpowiedni system diagnozowania powstawanie problemów
alkoholowych u m³odzieży.
Dzia³ania tych ośrodków: rodziny, szko³y i państwa, wzajemnie wspierających się i uzupe³niających
mogą doprowadzić do zahamowania niekorzystnej tendencji rozpijania się m³odzieży.
10Bibliografia
CIERPIAŁKOWSKA Lidia: Alkoholizm: przyczyny, leczenie, profilaktyka Poznań 2000
1. Gaś Z.B.,1993,Profilaktyka uzależnień, WSiP ,Warszawa
3.Kessel N.,Walton H., Alkoholizm, Warszawa1967.
1.Mellibruda J., Alkohol i życie codzienne, Otwock 2001.
5. Multimedialna Encyklopedia Powszechna Millenium
4. Pacewicz A.,1999, Jak pomóc dziecku nie pić, Toret, Warszawa
3. Praca zbiorowa pod redakcją Walda J.,1986, Alkohol oraz związane z nim problemy społeczne i zdrowotne, PWN ,Warszawa
4.Sołtysiak T.(red.), Młodzież o patologii społecznej i jej niektórych zjawiskach, Bydgoszcz 1993.
2.Wiśniewski P., Jak uchronić dziecko od narkotyków, alkoholu, Warszawa 1999.
5.Woititz J. G., Dorosłe dzieci alkoholików, Warszawa 2000.
6.Woleiz A., Współuzależnienie w rodzinie alkoholowej.