TEORIA PODMIOTOWOŚCI POLITYCZNEJ
Aktorzy
1.Kto jest uczestnikiem sytuacji politycznej?
Związek Polaków na Białorusi Andżeliki Borys
Władze Białorusi
Władze Polski
Unia Europejska
2. Jakie są główne cechy charakteryzujące aktorów?
Związek Polaków na Białorusi Andżeliki Borys - nie uznawany przez władze białoruskie, uznawany przez władze polskie, działa aktywnie na rzecz mniejszości polskiej w opozycji do białoruskich władz, walczy z dyskryminacją Polaków, krzewi polskość, ofiara represji, walczy o swoje prawa,
Władze Białorusi - nie widzą problemu, zaprzeczają wszelkim oskarżeniom, nieugięte, robią wszystko by uniemożliwić działanie Związku Polaków Andżliki Borys, którego nie uznają, grożą członkom, łamią prawa człowieka, uciekają się do nielegalnych środków - jak aresztowania itd., wspierają Związek Polaków na Białorusi pana Stanisława Siemaszki, nie chcą iść na żadne kompromisy, nie przejmują się działaniami władz polskich, aczkolwiek nie uznały zjazdu Zw. A. Borys za nielegalny i nie zakłóciły jego przebiegu (choć KGB obserwowały zjazd i nagrywało ludzi biorących w nim udział).
Władze Polski - uznają Związek Polaków Andżeliki Borys, niezdecydowana polityka wobec Białorusi, dystansowanie się od Związku Andżeliki Borys (na zjazd wysłano trzeciorzędnych urzędników, a na wizytę wice premiera Pawlaka, który jest kompletnie niewrażliwy na prawa człowieka), zbyt delikatnie reagują na łamanie praw Polaków na Białorusi, postawiły ultimatum - zablokują zaplanowane spotkanie Łukaszenki z UE na którym ruszy program Partnerstwo Wschodnie, jeśli władz białoruskie przeszkodzą w zjeździe, ale nie przeszkodziły,
Unia Europejska - niezbyt zainteresowana całą sprawą, jak już podejmuje jakieś działania - jak wysłanie delegacji na wybory przewodniczącego Związku, to są to Polacy, potrzebuje dobrych stosunków z Białorusią, stawia jednak wymóg demokratyzacji kraju, nie reaguje jednak na ciągłe łamanie praw człowieka na Białorusi, niezdecydowana i miękka polityka wobec Łukaszenki mająca na celu przyciągnięcie Białorusi, tolerancja wobec ekscesów dyktatora, ogranicza się do rezolucji
3. Kto podejmuje decyzje w imieniu aktorów?
Związek Polaków na Białorusi Andżeliki Borys - zarząd na czele z przewodnicząca Andżeliką Borys wybrany przez członków Związku,
Władze Białorusi - Aleksander Łukaszenka, jako prezydent-dyktator podejmuje decyzje, które realizują inne organa władzy
Władze Polski - art.146 Konstytucji - Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną
i zewnętrzną Rzeczypospolitej Polskiej - głównie MSZ i Premier, Prezydent jako najwyższy reprezentant Polski, Sejm i Senat, ogranicza ich polityka UE, której Polska jest członkiem,
Unia Europejska - decyzje w UE zapadają na poziomie Rady Europejskiej, Rady Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej, Parlament Europejski,
BEHAWIORAZLIZM
Bodźce i reakcje
1. Jakie są najważniejsze powody uczestnictwa aktorów w sytuacji politycznej?
Związek Polaków na Białorusi Andżeliki Borys - krzewienie polskości wśród Polaków mieszkających na Białorusi, ochrona łamanych praw i wolności,
Władze Białorusi - chęć podporządkowanie sobie wszystkich organizacji pozarządowych, także organizacji mniejszości narodowych, jeśli nie uznają one zwierzchnictwa białoruskich władz i nie dostosują się do ich zasad i wymagań, chcą doprowadzić do rozwiązania Związku poprzez uniemożliwienie mu działania ( zastraszanie członków, groźby zwolnienia z pracy, aresztowania, pozbawianie miejsca spotkań- Domu Polskiego), władze chcą by jedyną uznawaną organizacją mniejszości polskiej był Związek Polaków pana Siemaszki, który jest podporządkowany białoruskiej władzy
Władze Polski - obrona praw i wolności szykanowanych obywateli Polski, wyegzekwowanie przestrzegania prawa w tym praw człowieka przez władze białoruskie, zachowanie pozycji międzynarodowej, utrzymanie dobrych stosunków z Białorusią,
Unia Europejska - zapewnienie przestrzegania praw człowieka przez Białoruś, odciągnięcie Białorusi od Rosji, zacieśnienie z nią współpracy (jest to jednak niemożliwe gdy łamane są tam podstawowe prawa człowieka), zapewnienie krajom UE bezpieczeństwa energetycznego (tranzyt gazu z Rosji przez Białoruś), demokratyzacja Białorusi, próba utrzymania ocieplenia w stosunkach z Białorusią,
2. Jakie bodźce z otoczenia oddziałują na aktorów?
Dyktatura Łukaszenki, prywatyzacja na Białorusi, program Partnerstwa Wschodniego, umacniający się związek Białorusi z Rosją (umowa polityczno-wojskowa z II 2009 r., wspólne manewry wojskowe przy polskiej granicy we IX 2009 r.), tranzyt gazu przez Białoruś z Rosji do Europy, łamanie praw człowieka na Białorusi, Białoruś nie jest sygnatariuszem Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, europejskie media,
INSTYTUCJONALIZM
Kontekst instytucjonalny/struktura
1.Jakie są instytucjonalne - formalne i nieformalne - uwarunkowania sytuacji
politycznej ?
sankcje UE - w listopadzie 2009 Ministrowie Spraw Zagranicznych UE przedłużyli sankcje wobec Białorusi na kolejny rok, utrzymując je w zawieszeniu. Sankcje te, wprowadzone
w 2004 roku i poszerzone w 2006, zostały zawieszone w październiku 2008 w związku
z uwolnieniem przez reżim wszystkich więźniów politycznych; w marcu 2009 przedłużono ich zawieszenie o 9 miesięcy.
działania białoruskiej milicji - walczy ona nie tylko z bezprawiem wśród obywateli ale
i (o ile nie głównie) z przeciwnikami reżimu, co chwila zatrzymując przedstawicieli opozycji czy rozbijając demonstracje skierowane przeciw władzom Białorusi. To właśnie działania milicji najbardziej dają się we znaki Związkowi Polaków na Białorusi.
program Partnerstwa Wschodniego - który miał przyczynić się zbliżeniu. biorącej w nim udział Białorusi do Europy m.in. przez porzucenie stosowanych w tym kraju represji opozycji; w zamian z Unii na Białoruś szerokim strumieniem płynie pomoc ekonomiczna. Szefowie dyplomacji krajów UE postanowili przesunąć najbliższą ocenę polityki Łukaszenki z jesieni na kwiecień. To od niej będzie zależeć pomoc bądź sankcje UE wobec Mińska.
Z kolei z powodu problemów z ustaleniem składu delegacji Białorusi do zgromadzenia parlamentarnego Partnerstwa Wschodniego, tzw. Euronestu, władze PE zdecydowały
o odłożeniu planowanego na 24 marca pierwszego posiedzenia tego gremium. W Euronescie zasiadać mają przedstawiciele parlamentów państw biorących udział w programie Partnerstwa Wschodniego. UE żąda jednak, by z ramienia Białorusi obecni byli również przedstawiciele opozycji pozaparlamentarnej (5/5), na co nie ma zgody ze strony władz tego kraju.
stosunki dyplomatyczne - głównie działania Prezydenta RP i MSZ skierowane na władze Białorusi. Minister Sikorski spotkał się ze swoim odpowiednikiem z Białorusi; rozmowę określił jako konkretną i momentami ostrą. Stwierdził też, że w jego mniemaniu możliwe są
2 scenariusze rozwoju wypadków: pogłębienie relacji Białorusi z Polską i UE, o ile Białoruś przestrzegać będzie zasad demokracji, bądź zamrożenie relacji, jeśli represje wobec mniejszości polskiej będą kontynuowane. Prezydent Kaczyński wystosował list do Aleksandra Łukaszenki, w którym wyraził swój niepokój i sprzeciw wobec nasilających się represji wymierzonych w ZPB. W odpowiedzi, prezydent Białorusi wyraził nadzieję na „wyważony
i pełen szacunku dialog między Białorusią a Polską na rzecz rozwoju przyjaznych
i dobrosąsiedzkich stosunków.”
Uchwała Sejmu RP - przyjęta przez aklamację; wezwanie w niej Białorusi do poszanowania Praw Człowieka i Obywatela, potępienie działalności władz białoruskich skierowanych przeciw polskiej mniejszości. Zwrócono również uwagę, iż należy rozważyć powrót do polityki sankcji
ograniczenia w ruchu wizowym - strona polska nie będzie wydawała wiz zezwalających na wjazd do Polski kierownictwu nie uznawanego przez Warszawę Związku Polaków na Białorusi, kierowanego przez Stanisława Siemaszkę oraz innym osobom, które przyczyniły się do wzrostu napięcia w ostatnich dniach
rozmowy Andżeliki Borys z władzami Polski i UE - m.in. telefoniczne rozmowy z Premierem Donaldem Tuskiem, podczas których przewodnicząca ZPB informuje premiera o aktualnej sytuacji polskiej mniejszości na Białorusi, a premier o swych działaniach mających tę sytuację zmienić (m.in. kontakty z Przew. PE Jerzym Buzkiem); spotkanie z Prezydentem Lechem Kaczyńskim, kiedy to prezydent wyraził solidarność z ZPB i wezwał do tego samego UE; spotkania z Przewodniczącym PE Jerzym Buzkiem i przewodniczącymi frakcji w PE w celu nakreślenia sytuacji i spowodowania określonych działań.
rezolucja PE - potępienie represji wobec mniejszości polskiej na Białorusi, groźba wstrzymania polityki dialogu UE z Mińskiem, jeśli będzie dochodziło do dalszego łamania praw człowieka. Europosłowie domagają się od władz w Mińsku "ponownej legalizacji ZPB kierowanego przez Andżelikę Borys i zwrócenia należących do związku własności". Europosłowie grożą Białorusi przywróceniem unijnych sankcji (głównie dyplomatycznych) oraz przypominają, że "nagrodą" za poszanowanie praw człowieka i wartości demokratycznych może być zwiększenie unijnej pomocy finansowej dla Białorusi i wsparcie UE podczas negocjacji o kredytach z instytucji międzynarodowych.
2. Jak podobny problem był rozwiązywany wcześniej ?
W 2005 roku konflikt wokół ZPB doprowadził do napięcia w stosunkach Warszawa-Mińsk.
17 maja władze uznały za persona non grata pierwszego sekretarza ambasady RP w Mińsku Marka Bućkę za chęć "destabilizacji białoruskiego społeczeństwa". Prasa w Mińsku napisała, że Bućko był inicjatorem przewrotu w ZPB.
Białoruś wydaliła jeszcze dwóch polskich dyplomatów: Andrzeja Buczaka i Andrzeja Olborskiego. Polska, w ramach retorsji, odpowiedziała wydaleniem dwóch dyplomatów białoruskich i odwołaniem ambasadora Tadeusza Pawlaka "na konsultacje" do kraju.
W Warszawie zapadła decyzja o zakazie wjazdu do Polski osób, które inspirowały działania wobec ZPB.
26 lipca prezydent Aleksandr Łukaszenka oskarżył Zachód, a także Polskę i Litwę,
o przygotowywanie powstania przeciw niemu "na polecenie zza oceanu". Mińsk zakazał działalności na Białorusi Fundacji Europejskiej "Dialog", zarejestrowanej w Warszawie.
8 sierpnia nie wpuszczono na Białoruś delegacji polskich eurodeputowanych z Bogdanem Klichem.
Unijne sankcje, obejmujące początkowo sześć osób, w tym Łukaszenkę, zostały wprowadzone w 2004 roku w odpowiedzi na sfałszowane referendum konstytucyjne, które umożliwiło Łukaszence pozostanie na stanowisku prezydenta. W 2006 roku listę osób objętych sankcjami wizowymi rozszerzono w odpowiedzi na wybory prezydenckie, które zdaniem UE nie były wolne i demokratyczne.
Sankcjami - zakazem wjazdu do UE - objętych jest 41 przedstawicieli białoruskiego reżimu,
z prezydentem Aleksandrem Łukaszenką na czele. Ponadto zamrożone pozostają w Unii ich aktywa.
Za łamanie praw pracowniczych UE wykluczyła też Białoruś z grupy krajów korzystających
w handlu z Unią z uprzywilejowanych taryf celnych
TEORIA RACJONALNEGO WYBORU
Preferencje i ich hierarchia
1. Jakie scenariusze wydarzeń są preferowane przez poszczególnych aktorów ?
Związek Polaków na Białorusi z Andżeliką Borys na czele chce, jak mówi sama Przewodnicząca, dobrej współpracy między Polską a Białorusią. Nie chce, by obecna sytuacja zakończyła się drastycznymi posunięciami, które mogłyby doprowadzić do diametralnego pogorszenia stosunków Białorusi z Polską i innymi krajami Unii. Andżelika Borys przeciwna jest ustanawianiu nowych/wprowadzaniu w życie zawieszonych sankcji skierowanych na Białoruś. Chciałaby, by władze Białorusi weszły w dialog z organizacjami takimi jak m.in. ZPB, by uznały za legalne istnienie organizacji niezwiązanych z reżimem, by w samym Związku zakończył się rozłam spowodowany uznawaniem przez władze białoruskie ZPB ze Stanisławem Siemaszką na czele. Pragnie otwarcia Białorusi na Europę, wprowadzenia w tym kraju demokratycznych standardów.
Władze Białorusi, choć w oficjalnym liście prezydenta tego kraju do Lecha Kaczyńskiego wyrażają nadzieję na wyważony i pełen szacunku dialog między Białorusią a Polską na rzecz rozwoju przyjaznych i dobrosąsiedzkich stosunków, wydają się być nieugięte w kwestii polskiej mniejszości. Oskarżają stronę Polską, że sama dzieli Polaków, popierając, wg ich mniemania, nielegalny odłam ZPB z Andżeliką Borys, nie zważając na istnienie w ich oczach legalnego, ZPB ze Stanisławem Siemaszką na czele. Chciałyby, by ZPB był ściśle związany
z reżimem i tylko w takiej postaci jego istnienie uznają. Sankcjami ze strony UE zdają się nie przejmować (sam Łukaszenka stwierdził, że na nartach równie dobrze jak we Francji, może szusować w Kazachstanie). W kwestii reprezentacji do Euronestu pozostają nieugięte.
Władze Polski są stanowcze, choć w ich działaniach nie jest to widoczne. Minister Sikorski zadeklarował, że dalsze represje wobec polskiej mniejszości na Białorusi przyczynią się do zamrożenia relacji Polska-Białoruś. Wolałby jednak, by reżim złagodził swoje oblicze, zwrócił się w kierunku Europy, przyjął demokratyczne rozwiązania. Jeśli tak się nie stanie, Polska będzie orędowniczką powrotu do polityki sankcji, zwłaszcza na forum UE.
Unia Europejska niechętna jest, póki co, powrotowi do polityki sankcji. Ustami p. Ashton potępione zostały działania Białorusi, wyrażono również poparcie dla Związku Polaków pod kierownictwem Andżeliki Borys. Po rozmowie Przewodniczącego PE Jerzego Buzka
z liderem białoruskiej opozycji Aleksandrem Milinkiewiczem, oboje zgodzili się, że pomoc ekonomiczna dla Białorusi ze strony UE winna być uzależniona od postępu w procesie liberalizacji w tym kraju. Jak zarekomendowała specjalna misja eurodeputowanych wizytujących Białoruś, legalizacja Związku Polaków na Białorusi Andżeliki Borys powinna być jednym z głównych warunków dalszej współpracy UE z Mińskiem. Jeśli do liberalizacji nie dojdzie, możemy spodziewać się ograniczenia pomocy ekonomicznej dla Białorusi, wyrzucenia z grona państw objętych Partnerstwem Wschodnim a ostatecznie powrotu do polityki sankcji.
REALIZM POLITYCZNY
Instrumenty i siła poszczególnych aktorów
1. Kto dysponuje i jakimi instrumentami w sytuacji politycznej?
Związek Polaków na Białorusi - dostęp do polskich mediów (do białoruskich nie, bo nie jest uznawany przez władze białoruskie); wsparcie ze strony polskiej (także finansowe); dziennikarze związani z ZPB wydają i rozpowszechniają polską prasę na uchodźstwie - gazetę "Głos znad Niemna" oraz czasopismo "Magazyn Polski"; zbieranie list z podpisami popierającymi istnienie Domu Polskiego w Iwieńcu (b. słaby instrument, ale przyczynia się do nagłośnienia sprawy)
Aleksandr Łukaszenka - Prezydent Białorusi nieprzerwanie od 1994 r. ma bardzo silny wpływ na całokształt polityki wewnętrznej i zagranicznej (rządy autorytarne); decyduje właściwie
o wszystkim; kontroluje przekaz informacji i mediów na terenie Białorusi (nawet kontrola Internetu); kontroluje ustawodawstwa; może uczestniczyć w spotkaniach dyplomatycznych na szczeblu międzynarodowym;
Rząd (zwłaszcza Radosław Sikorski) - rząd kieruje polską polityką zagraniczną oraz reprezentuje stanowisko Polski; do kompetencji MSZ zalicza się min: utrzymywanie dobrych stosunków Polski z innymi państwami oraz organizacjami międzynarodowymi, reprezentowanie i ochrona interesów Polski i jej obywateli, współpraca z Polonią; może oddziaływać na politykę zagraniczną państw zachodnich i przekonywać zachodnie państwa do poparcia sprawy polskiej na Białorusi; Premier lub poszczególni ministrowie mogą uczestniczyć w spotkaniach dyplomatycznych na szczeblu międzynarodowym; ma dostęp do mediów, ambasadorowie podlegają MSZ;
Lech Kaczyński - Art. 133. ust 1 pkt. 2 Konstytucji: „mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli RP w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych”; Art. 133 ust. 3 Konstytucji: „Prezydent Rzeczypospolitej w zakresie polityki zagranicznej współdziała
z Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem”; dysponuje dostępem do mediów, może uczestniczyć w spotkaniach dyplomatycznych na szczeblu międzynarodowym;
Unia Europejska - Parlament Europejski w swoich kompetencjach zajmuje się także obroną praw człowieka; demokracji i państwa prawa, wspólna polityka zagraniczna; rezolucja PE
w której znalazły się słowa krytyki w stosunku do Białorusi (słaby instrument); spotkania dyplomatyczne na szczeblu międzynarodowym (min. z przedstawicielami opozycji i ZPB), możliwość wprowadzenia sankcji politycznych oraz zakazu wjazdu urzędników białoruskich na terytorium UE; możliwość wprowadzenie embarga handlowego wobec Białorusi (silny instrument, chociaż mało realny); 4-osobowa misja ekspercka, mająca ocenić sytuację na Białorusi
2. Jaki jest stosunek sił poszczególnych uczestników sytuacji?
Władze Białorusi a organizacje takie jak ZPB
Na terenie Białorusi niekwestionowanie najsilniejszą pozycję zajmuje jej prezydent
A. Łukaszenka. System polityczny na Białorusi jest autorytarny. Władzy Łukaszenki i jego zwolenników przeciwstawiają się organizacje opozycyjne, które głównie domagają się respektowania praw człowieka i zasad demokracji zapisanych w Konstytucji. Jednak, zważywszy na to, że Łukaszenka trzyma w swych rękach pełnie władzy, oraz nie liczy się
z normami prawnymi, przepisy konstytucji stanowią jedynie martwą literę prawa.
W odniesieniu do sytuacji wewnętrznej Białorusi, na jej terytorium nie istnieje właściwie żadna realna siła polityczna, która byłaby w stanie konkurować oraz zagrozić pozycji obecnego prezydenta. Łukaszenka ma właściwie monopol na oddziaływanie na rzeczywistość polityczną; ma możliwość (pomimo że „po cichu”) oddziaływania na organy i instytucje państwowe, milicje, sądy (aresztowania członków ZPB; wyrok skazujący A. Borys na karę grzywny, co jest jednoznaczne z rozwiązaniem spółki Polonika).
Władze Polski oraz UE
Ze strony polskiej silniejszą pozycję w zakresie polityki zagranicznej (wg konstytucji) posiada RM w stosunku do kompetencji Prezydenta.
Porównując siły polskie a białoruskie, silniejszymi instrumentami w polityce zagranicznej dysponuje strona polska. Przejawia się to przede wszystkim poparciem ze strony UE (np. groźba ze strony PE mówiąca o przywróceniu sankcji międzynarodowych dla Białorusi).
Z drugiej strony Białoruś 10 lat była izolowana na arenie międzynarodowej, więc nie przejmuje się takimi groźbami w wyjątkowo znaczny sposób.
POSTMODERNIZM
Dyskurs
1. Jakimi pojęciami operują poszczególni aktorzy?
Język dyplomacji, apelowanie, język sankcji, groźby, język propagandy, pojęcia wartościujące, język agresywny, język emocjonalny
ZPB - „nie może być żadnych kompromisów jeżeli chodzi o prawa człowieka”, Łukaszenka może zniszczyć każdego, kto zagraża jego osobistej władzy, „jesteśmy oskarżani ze jesteśmy złą mniejszością” (A. Borys),
Władze Białorusi - „Ależ o co chodzi?” (szef białoruskiej dyplomacji Siarhiej Martynau), wszystko jest w porządku, prawa mniejszości nie są ograniczane, „u nas jest jeden związek
i jest mała grupka ludzi wokół Andżeliki Borys, która też chciałaby się nazywać związkiem Polaków” (Leonid Gulako), „to moi Polacy i ja za nich odpowiadam” (Łukaszenka)
Polska Rada Ministrów - Brutalna akcja, usunięci siłą, oficjalny i daleko idący sprzeciw, przestrzegajcie praw mniejszości, „jest jeszcze pora zawrócić ze złej drogi”, „mobilizowanie europosłów przyniosło by większy skutek niż prężenie się posła Kowala w polskim sejmie”,
Lech Kaczyński - Polityka ustępstw, brak efektów, potrzeba stanowczej rozmowy, oczekiwanie na zajęcie twardego stanowiska, „kpiny z naszego kraju”, list: „próby zastraszania i odbieranie majątku osobom polskiego pochodzenia podważają także wyrażane wielokrotnie przez Białoruś zapewnienia o przyjaznych stosunkach polsko-białoruskich i jej aspiracjach europejskich. Budzą też wątpliwość Prezydenta odnośnie deklarowanych przemian systemu politycznego, solidarność, „polska broni zasad”, „Z sukcesami polityki zagranicznej na wschodzie ministra Sikorskiego jest jak z kwiatem paproci: piękny, wielki, wszyscy o nim słyszeli, ale nikt nie widział” (Paweł Wypych),
Unia Europejska - działać ostrożnie ale nie jest wykluczone zerwanie relacji, Buzek: „sprzeciwiamy się stanowczo brutalizacji życia społecznego na Białorusi”, „poważny krok wstecz w relacjach z tym krajem” (C. Ashton), aresztowanie to fałszywy pretekst, "Na Białorusi zapadają wyroki bez wysłuchania świadków obrony"(J. Buzek o wyroku A. Borys),
2. Jakie są linie argumentacyjne?
ZPB - uważa, że jest przykładem, iż można walczyć o prawa człowieka i o swoją godność, chce demokratyzacji Białorusi, oraz swobody działania dla całej opozycji, kompromisy pojmowane w rozumieniu państw europejskich nie mają znaczenia dla Mińska
Władze Białorusi - twierdzą, że sprawa polskiej mniejszości jest „wymyślona” przez polski rząd i tak naprawdę nie ma żadnego incydentu dyplomatycznego, gdyż jest to tylko
i wyłącznie kwestia wewnętrzna Białorusi, co więcej Łukaszenka argumentuje, że nic nie może poradzić, gdyż nie miał wpływu na zatrzymanie członków ZPB przez milicję.
Polska Rada Ministrów - problem traktowania polskiej mniejszości i opozycji na Białorusi należy rozwiązać w sposób dyplomatyczny. Na razie trzeba szukać dialogu, a jeśli to nie przyniesie skutków, konieczne stanie się zaostrzenie stanowiska. Całkowite zamrożenie stosunków z Białorusią mogłoby pogorszyć sytuację polskiej mniejszości.
Lech Kaczyński - uważa, że polityka ustępstw wobec Białorusi nie przynosi żadnych rezultatów, dlatego należy ją zaostrzyć. Co więcej brak stanowczości polskiego rządu ośmiesza Polskę i stawia ją w złym świetle. Dlatego pojawiły się pretensje w stosunku do rządu D. Tuska o nie odwołanie wizyty szefa białoruskiej dyplomacji Siarhieja Martynau
w Polsce.
Unia Europejska - nie chce całkowitej izolacji Białorusi, gdyż zakończyło by to proces odmrożenia stosunków; wciąż ma nadzieję na demokratyzację tego kraju i jego zwrot ku Europie.
PROBABILIZM
Możliwe scenariusze przyszłości
1. Jaki jest możliwy rozwój wypadków?
Władze Białorusi rzeczywiście rozpoczynają dialog ze Związkiem Polaków na Białorusi Andżeliki Borys, legalizują go i zmieniają swoje postępowanie wobec niego na bardziej demokratyczne. Jednocześnie poprawie ulegają stosunki Białorusi z Polską oraz następuje zbliżenie z UE, która nadal wspiera Białoruś ekonomicznie
Władze Białorusi zaostrzają swoją politykę wobec ZPB, dochodzi do aresztowań
i procesów politycznych
W obawie o los Polaków na Białorusi, władze Polski nie reagują
Władze Polski jedynie w dyplomatyczny sposób próbują wpłynąć na stanowisko Białorusi i w miarę możliwości pomagają ZPB (np. finansowo)
Postawa władz Białorusi pociąga za sobą wyraźne działania władz w Polsce, włącznie z blokowaniem aktywnego uczestnictwa Białorusi w Partnerstwie Wschodnim. Stosunki polsko-białoruskie ulegają zamrożeniu. Białoruś jeszcze bardziej oddala się od Unii Europejskiej, która powraca do polityki sankcji
Władze w Mińsku nie wykazują żadnej chęci rozwiązania konfliktu, nadal uznając, że takowy nie istnieje
Polska próbuje nadal wpływać na zmianę stanowiska Białorusi zachowując jednak poprawne stosunki Warszawa - Mińsk
Radykalne działania Polski wobec Białorusi, z naciskiem na UE, by stanowczo zareagowała
Władze Białorusi prowadzą rozmowy z władzami w Warszawie na temat naprawy sytuacji. Usiłują ukazać się Europie jako ci, którzy dążą do rozwiązania problemu. Gdy sprawa nieco przycicha znów powracają do dawnych praktyk, sięgają po środki represji wobec ZPB Andżeliki Borys pod tymi samymi pretekstami co obecnie; nadal go nie uznają i utrudniają jego funkcjonowanie; właściwie nic się nie zmienia, nie można zaobserwować żadnej poprawy a prawa człowieka nadal nie są przestrzegane
Polska nie podejmuje wystarczająco skutecznych działań a UE ogranicza się tylko do oficjalnego potępienia sytuacji, nie powracając do polityki sankcji
Stanowcze działania zarówno Polski jak i UE
2. Jakie jest prawdopodobieństwo poszczególnych scenariuszy?
Najmniej prawdopodobny (choć najbardziej pożądany przez ZPB, Polskę i UE) jest scenariusz pierwszy.
Nieco bardziej prawdopodobny wydaje się być scenariusz drugi, przy czym najmniej realny wydaje się wariant a), najbardziej - wariant c)
Najbardziej prawdopodobny naszym zdaniem jest scenariusz czwarty, natomiast scenariusz trzeci jest także możliwy, choć z mniejszym prawdopodobieństwem niż ostatni
1